Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 października 2017 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 18 września 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. D. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 25 lata ogólnego stażu pracy oraz 8 lat, 4 miesiące i 16 dni stażu w szczególnych warunkach tj. od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 7 grudnia 1997 roku.

/decyzja z dnia 26 października 2017 roku k. 20 - 20v akt ZUS/

A. D. uznał decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu
8 listopada 2017 roku złożył od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał,
że Zakład nie uwzględnił okresu od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 1 stycznia 1999 roku, kiedy to pracował w warunkach szczególnych, zaś potwierdzeniem jest złożone świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2000 roku oraz okresu od dnia 4 października 1982 roku do dnia 31 maja 1989 roku, gdy był zatrudniony w (...) w K. przy produkcji paszy. Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury.

/odwołanie z dnia 8 listopada 2017 roku k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wywodził, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 28 listopada 2017 roku k. 3- 3/

Decyzją z dnia 17 listopada 2017 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 8 listopada 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie odmówił A. D. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 25 lata ogólnego stażu pracy oraz 8 lat, 4 miesiące i 16 dni stażu w szczególnych warunkach tj. od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 7 grudnia 1997 roku. Nie uwzględniono wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach okresu:

- od dnia 4 października 1982 roku do dnia 31 maja 1989 roku w Gminnej Spółdzielni S.CH." w K., z uwagi na brak świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, a przedłożone dokumenty zastępcze z archiwum tj. karty wynagrodzeń za lata 1987- 1989 nie potwierdzają, iż stale wypłacany był dodatek za pracę w szczególnych warunkach. W ogólnym świadectwie pracy z dnia 31 maja 1989 roku widnieje jedynie zapis, że ostatnio przysługiwał dodatek szkodliwy,

- od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w BASI' (...) Sp. z o.o., z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach, a w ogólnym świadectwie pracy z dnia 31 lipca 2000 roku nie został wyszczególniony rodzaj prac wykonywanych na stanowisku malarza.

/decyzja z dnia 17 listopada 2017 roku k. 22- 22v akt ZUS/

A. D. uznał decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu
13 grudnia 2017 roku złożył od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał,
że Zakład nie uwzględnił okresu od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 1 stycznia 1999 roku, kiedy to pracował w (...) sp. z o.o., jako pracy w warunkach szczególnych pomimo przedstawienia dokumentu potwierdzającego ten fakt. Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury.

/odwołanie z dnia 13 grudnia 2017 roku k. 3 w aktach o sygn. VIII 77/18/

W odpowiedzi na odwołanie w dniu 10 stycznia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wywodził jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 10 stycznia 2018 roku k. 4- 4v w aktach o sygn. VIII 77/18/

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy połączył sprawę o sygnaturze akt VIII U 77/18 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 2262/17, w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz postanowił ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 2262/17.

/postanowienie z dnia 26 stycznia 2018 roku k. 7 w aktach o sygn. VIII U 7718/

Na rozprawie w dniu 10 maja 2018 roku – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołania oraz wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, iż nie zostały one pokryte ani w całości ani w części. Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań.

/stanowisko stron e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:04:24 - 01:05:11 - płyta CD k. 57/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. D. urodził się w dniu (...). Wniosek o emeryturę złożył w dniu 18 września 2017 roku i ponownie w dniu 8 listopada 2017 roku. Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/wniosek z dnia 18 września 2017 roku k. 1- 6 II akt ZUS, odwołanie z dnia 8 listopada 2017 roku k. 2/

A. D. w okresie od dnia 4 października 1982 roku do dnia 31 maja 1989 roku był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w K. w pełnym wymiarze czasu pracy, ostatnio na stanowisku robotnika mieszankowego. Otrzymywał dodatek szkodliwy w wysokości 8% .

/świadectwo pracy z dnia 31 maja 1989 roku k. 1 akt osobowych - wszyta koperta k. 35, umowa o pracę z dnia 4 października 1982 roku k. 11 akt osobowych - wszyta koperta k. 35,

Wnioskodawca będąc zatrudnionym w Gminnej Spółdzielni (...) w K. pracował początkowo tj. od dnia 4 października 1982 roku do wiosny 1983 roku, jako operator ładowarki i cyklopa. Ładowarką bądź cyklopem rozładowywał towar z wagonów i przewoził na plac lub do magazynu. Zazwyczaj przeładowywał węgiel, nawozy, wapno. Zdarzało się, że towary brał bezpośrednio z placu lub prosto z wagonu i były one ładowane na przyczepy i wozy. Wykonując powyższą pracę był narażony na kurz i pył, który się cały czas unosił. Wapno czy nawozy było w workach, ale worki były papierowe i przez dziury jakie były przy szyciach na bokach wylatywały duże ilości kurzu.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z wyjaśnieniami 00:15:02 - 00:32:42 - płyta CD k. 57, zeznania świadka Z. K. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:38:11 - 00:45:55 - płyta CD k. 57; umowy – akta osobowe k 35/.

Następnie od wiosny 1983 roku zostało wnioskodawcy powierzone stanowisko robotnik mieszankowy.

/umowy – akta osobowe k 35/

Do obowiązków wnioskodawcy, jako robotnika mieszalni, należało:

- przygotowanie poprzez dowiezienie i odważanie na wadze dziesiętnej komponentów do produkcji zaprawy i jej wyprodukowanie w/g opracowanej receptury przez technologa względnie kierownika zakładu;

- przemieszczenie wyprodukowanej zaprawy do agregatu mieszalniczego;

- przygotowanie surowców do produkcji mieszanek wg opracowanej receptury,

- dozowanie poprzez odważenie komponentów na wadze dziesiętnej do produkcji mieszanek paszowych i zasypanie na kosze zasypowe zgodnie z opracowaną recepturą, znajdującą się na stanowisku pracy;

- pakowanie mieszanek paszowych zaszywanie toreb, ważenie na wadze dziesiętnej wg zleconych ilości zgodnych z etykietą;

- znakowanie i etykietowanie opakowań etykietami z podaniem nazwy mieszanki, ilości, daty produkcji, zmiany;

- odważanie wyrobów gotowych od agregatu produkcyjnego do pomieszczenia magazynowego;

- segregowanie i pakowanie opakowań papierowych oraz używanie ich do produkcji względnie zdanie na makulaturę;

- utrzymanie należytego porządku czystości przy agregacie do zaprawy, oraz agregacie produkcyjnym, oraz bieżące oczyszczanie agregatu urządzeń czyszczących;

- bieżące pakowanie zmiotków oraz wytrzepków i przesiewów wg wskazań kierownika zakładu, technologa względnie magazyniera, zabrania się stosowania w/w do produkcji mieszanek;

Pracownik produkcyjny odpowiadał za przestrzeganie zgodności produkcji z obowiązującymi recepturami oraz jakość wyprodukowanych mieszanek paszowych;

/zakres czynności robotnika produkcyjnego M. P. z dnia 4 października 1982 roku k. 13 akt osobowych - wszyta koperta k. 35/

W rzeczywistości praca skarżącego na tym stanowisku polegała na pobieraniu z palety worków, rozcinaniu i wsypywaniu do kosza mieszalnika. W ten sposób ubezpieczony przesypywał otręby, śrutę, polfamiksy - czyli dodatki do pasz czy też inne komponenty dodawane do pasz. Ponadto pracował przy wyłapywaniu worków i ważeniu pasz. Praca ta polegała na podstawianiu worków pod lej, z którego leciały już gotowe mieszanki pasz, napełnieniu, zawiązaniu i odstawieniu. Oprócz tego wykonywał czynności rozładunku lub załadunku tj. wciąganie worków o masie 30-50 kg, a nawet 100 kg z samochodu na rampę, które to następnie pracownik wózkowy odwoził.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z wyjaśnieniami 00:15:02 - 00:32:42 - płyta CD k. 57, zeznania świadka Z. K. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:38:11 - 00:45:55 - płyta CD k. 57, zeznania świadka W. S. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:45:55 - 00:50:21 - płyta CD k. 57; umowy – akta osobowe k 35/

Wnioskodawca wykonywał powyższe czynności w hali produkcyjnej, gdzie było duże zapylenie. Zimą warunki były jeszcze cięższe tj. zapylenie było większe z uwagi na to, iż drzwi były pozamykane.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z wyjaśnieniami 00:15:02 - 00:32:42 - płyta CD k. 57, zeznania świadka Z. K. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:38:11 - 00:45:55 - płyta CD k. 57, płyta CD k. 57, zeznania świadka W. S. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:45:55 - 00:50:21 - płyta CD k. 57

Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych oraz dostawał też mleko, zaś zimą posiłki regeneracyjne.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z wyjaśnieniami 00:15:02 - 00:32:42 - płyta CD k. 57, zeznania świadka Z. K. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:38:11 - 00:45:55 - płyta CD k. 57, płyta CD k. 57, zeznania świadka W. S. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:45:55 - 00:50:21 - płyta CD k. 57/

Zdarzało się, że A. D. pracował także w godzinach nadliczbowych

/zeznania świadka Z. K. e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 00:38:11 - 00:45:55 - płyta CD k. 57

Następnie A. D. pracował w (...) Zakładach (...) w S.A. w K. w Magazynie Wytwórni (...) od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 7 grudnia 1997 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach robotnik: magazynowy, transportowy, starszy robotnik transportowy. Pracodawca za wyżej wymieniony okres wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał ten okres zatrudnienia, jako okres pracy w warunkach szczególnych.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 17 lipca 2000 roku k. 17 akt ZUS, angaż z dnia 30 sierpnia 1996 roku k. 15 akt osobowych Część A - wszyta koperta k. 21, umowa o pracę z dnia 1 września 1989 roku k. k. 14 akt osobowych Część A - wszyta koperta k. 21, angaż z dnia 1 sierpnia 1989 roku k. 12 akt osobowych Część A - wszyta koperta k. 21, umowa o pracę z dnia 12 czerwca 1989 roku k. 10 akt osobowych Część A - wszyta koperta k. 21 /

Z kolei w okresie od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 lipca 2000 roku wnioskodawca pracował w (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W., uprzednio (...) Zakłady (...) w S.A. w K., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach starszy robotnik transportowy oraz malarz. Pracodawca wskazał, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresie od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 31 lipca 2000 roku, gdy wykonywał prace: magazynowe, za i wyładunkowe produktów sypkich, pylistych, toksycznych, oraz prace przy produkcji premiksów, na stanowiskach: robotnik magazynowy, robotnik transportowy, starszy robotnik transportowy, malarz, wymienionych w wykazie A dziale IV poz. 23 pkt. 15; poz. 40 pkt. 18 i poz. 39 pkt. 13 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego oraz Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dn. 07 lutego 1983 r.

/ świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2000 roku k. 7- 8 akt kapitałowych ZUS, umowa o pracę z dnia 8 grudnia 1997 roku k. 3 akt osobowych Część B - wszyta koperta k. 21, umowa o pracę z dnia 1 marca 2000 roku k. 9 akt osobowych Część B - wszyta koperta k. 21 /

Wnioskodawca będąc zatrudnionym w (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W., która również zajmowała się produkcją leków, został przyjęty na stanowisko starszego robotnika transportowego i pracował w magazynie. Obsługiwał układarkę - widłaka, którą to przenosił całe palety z polfamiksem, z premiksem z magazynu na samochody albo na wagony. Zajmował się tylko tym transportem, innych czynności nie wykonywał. Przez ten okres zatrudnienia, aż do końca lutego 2000 roku cały czas miał to samo stanowisko pracy.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z dodatkowymi wyjaśnieniami 00:50:21 - 01:00:45 - płyta CD k. 57; umowy - akta osobowe k 21/

Substancje, które przewoził były toksyczne i pyliste oraz posiadały nieprzyjemny zapach.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z dodatkowymi wyjaśnieniami 00:50:21 - 01:00:45 - płyta CD k. 57/

Wnioskodawca miał wypłacany dodatek za warunki szkodliwe. Otrzymywał też mleko oraz posiłki regeneracyjne.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z dodatkowymi wyjaśnieniami 00:50:21 - 01:00:45 - płyta CD k. 57/

Pracował w pełnym wymiarze godzin i stale, nie było przestojów. Jak była potrzeba to pracował też w godzinach nadliczbowych.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z dodatkowymi wyjaśnieniami 00:50:21 - 01:00:45 - płyta CD k. 57/

Od dnia 1 marca 2000 roku został przeniesiony na stanowisko malarza. Malował lamperie, sufity w magazynach wapnem i emulsją czy też farbą kredową. Nie malował niczego wewnątrz cystern ani kotłów czy zbiorników.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 10 maja 2018 roku 01:02:26 - 01:03:06 w zw. z dodatkowymi wyjaśnieniami 00:50:21 - 01:00:45 - płyta CD k. 57,

W wystawionym wnioskodawcy świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 4 grudnia 2017 roku (...) Sp. z o.o. wskazała, A. D. wykonywał prace w szczególnych warunkach będąc zatrudnionym kolejno na następujących stanowiskach pracy:

- od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1989 roku - Robotnik pomocniczy- Wykaz A dział IV poz. 23 pkt. 16 Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr.7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego;

- od dnia 1 września 1989 roku do dnia 31sierpnia 1996 roku - Robotnik magazynowy - Wykaz A dział IV poz. 40, pkt 18 Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr.7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego;

- od dnia 1 września 1996 roku do dnia 7 grudnia 1997 roku -Robotnik transportowy -Wykaz A dział IV poz.40 pkt. 17 Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr.7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego;

- od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 29 lutego 2000 roku -Starszy Robotnik transportowy Wykaz A dział IV poz.40 pkt. 17 Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr.7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego;

- od dnia 1 marca 2000 roku do dnia 31 lipca 2000 roku - M. Wykaz A dział IV poz.39 pkt. 13 Załącznika nr 1 do Zarządzenia Nr.7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego.

/pismo z dnia 4 grudnia 2017 roku - wszyta koperta k. 21/

Organ rentowy nie zaliczył A. D. do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 4 października 1982 roku do dnia 31 maja 1989 roku w Gminnej Spółdzielni S.CH." w K., z uwagi na brak świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, a przedłożone dokumenty zastępcze z archiwum tj. karty wynagrodzeń za lata 1987- 1989 nie potwierdzały, iż stale wypłacany był dodatek za pracę w szczególnych warunkach. W ogólnym świadectwie pracy z dnia 31 maja 1989 roku widnieje zapis, że ostatnio przysługiwał dodatek szkodliwy. ZUS nie zaliczył również okresu od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w BASI' (...) Sp. z o.o., z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach, a w ogólnym świadectwie pracy z dnia 31 lipca 2000 roku nie został wyszczególniony rodzaj prac wykonywanych na stanowisku malarza.

/ decyzja z dnia 26 października 2017 roku k. 20 - 20v akt ZUS oraz decyzja z dnia 17 listopada 2017 roku k. 22- 22v akt ZUS/

A. D. do dnia 1 stycznia 1999 roku udokumentował ogólny staż pracy
w wymiarze 25 lata oraz 8 lat, 4 miesiące i 16 dni stażu w szczególnych warunkach.

/okoliczność bezsporna, a nadto decyzja z dnia 26 października 2017 roku k. 20 - 20v akt ZUS oraz decyzja z dnia 17 listopada 2017 roku k. 22- 22v akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentacji osobowej ze spornego okresu pracy wnioskodawcy, jak
i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań świadków Z. K. oraz W. S. pracujących wraz z wnioskodawcą w Gminnej Spółdzielni (...) w K. w spornym okresie. Zatem posiadali wiedzę odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawcy, wymiaru czasu pracy, rodzaju wykonywanych przez niego czynności oraz w oparciu o zeznania wnioskodawcy. Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawcy oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie A. D. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do art. 32 ust. 1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przywołane przepisy dotychczasowe to Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.43 z późn zm.). W myśl § 2 tego Rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 Rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie nie był kwestionowany wymagany ogólny okres zatrudnienia. Ubezpieczony udowodnił bowiem posiadany okres składkowy i nieskładkowy, który przekracza wymagany 25 - letni okres.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było udowodnienie przez wnioskodawcę wymaganego okresu - 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresu od dnia 4 października 1982 roku do dnia 31 maja 1989 roku w Gminnej Spółdzielni (...) w K. z uwagi na brak świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w BASI' (...) Sp. z o.o. z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach, a w ogólnym świadectwie pracy z dnia 31 lipca 2000 roku nie został wyszczególniony rodzaj prac wykonywanych na stanowisku malarza.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436). Oczywiście brak odpowiedniego świadectwa pracy jest uchybieniem formalnym, jednak Sąd bada rzeczywisty stan sprawy.

Podkreślić także należy, iż istotnym jest, jakie prace faktycznie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia.

Jeżeli natomiast pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, może okoliczność tę udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym - dokumentacji osobowej oraz w zeznaniach świadków i jego własnych. Podnieść należy - co zostało już wskazane powyżej - że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody np. z dokumentów - wystarczą dowody np. z zeznań świadków i stron.

Sąd stwierdził, że praca wnioskodawcy w Gminnej Spółdzielni (...) w K. na stanowisku operatora ładowarki i cyklopa następnie robotnik mieszankowy wykonywana była w warunkach szczególnych. Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wnioskodawca w pierwszym okresie tj. od dnia 4 października 1982 roku do wiosny 1983 roku pracował jako operator ładowarki i cyklopa. Ładowarką bądź cyklopem rozładowywał towar z wagonów i przewoził na plac lub do magazynu. Zazwyczaj przeładowywał węgiel, nawozy, wapno. Zdarzało się, że towary był bezpośrednio z placu lub prosto z wagonu ładowany na przyczepy i wozy. Wykonując powyższą pracę był narażony na kurz i pył który się unosił. Następnie od wiosny 1983 roku do dnia 31 maja 1989 roku pracował on jako robotnik mieszankowy. Jego praca polegała na pobieraniu z palety worków, rozcinaniu i wsypywaniu do kosza mieszalnika. W ten sposób ubezpieczony przesypywał otręby, śrutę, polfamiksy - czyli dodatki do pasz czy też inne komponenty dodawane do pasz. Ponadto pracował przy wyłapywaniu worków i ważeniu pasz. Praca ta polegała na podstawianiu worków pod lej, z którego leciały już gotowe mieszanki pasz, napełnieniu, zawiązaniu i odstawieniu. Oprócz tego wykonywał czynności rozładunku lub załadunku tj. wciąganie worków o masie 30-50 kg a nawet 100 kg z samochodu na rampę, a następnie pracownik wózkowy je odwoził. Wnioskodawca wykonywał powyższe czynności w dużej hali produkcyjnej, gdzie było duże zapylenie. Zimą warunki były jeszcze cięższe tj. zapylenie było większe z uwagi, iż drzwi były pozamykane. Wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych oraz dostawał też mleko zaś zimą posiłki regeneracyjne.

Prace na stanowiskach robotnika mieszalni pasz oraz ładowacza, faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę, wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) w wykazie A, odpowiednio w dziale X - " W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym", poz. 10 " Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty". Ponadto w dziale VIII - "W transporcie i łączności" - Transport, poz. 1 - " Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych żrących lub parzących w transporcie".

Stanowiska te wymieniono też w przepisach branżowych tj. w Zarządzeniu Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. M.R.L.i G.Ż Nr 2 poz. 88) - Dział X - " W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym", poz. 10 " Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty": pkt 5. mieszankowy śruty i komponentów paszowych, pkt 6. dozowacz surowców na mieszkanki paszowe, pkt 7. robotnik za i wyładunkowy zbóż, przetworów zbożowych komponentów paszowych i pasz.

W odniesieniu do stanowiska ładowacza należy wskazać na przepisy powołanego zarządzenia Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Dział VIII "W transporcie i łączności" - Transport, poz. 1 - " Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych żrących lub parzących w transporcie", pkt 1 ładowacz.

Zdaniem Sądu Okręgowego istotny w sprawie okazał się rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę, a nie brak stosownych świadectw pracy czy nazwa stanowiska, które zajmował.

Udowodniony przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 15 lat i 12 dni (do 8 lat, 4 miesięcy i 16 dni należy dodać 6 lat, 7 miesięcy 26 dni).

Zauważyć należy, że wystarczającym stażem do wykazania pracy w szczególnych warunkach był okres zatrudnionym w Gminnej Spółdzielni (...) w K..

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że również praca w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że A. D. pracował w (...) Zakładach (...) w S.A. w K. w Magazynie Wytwórni (...) od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 7 grudnia 1997 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach robotnik: magazynowy, transportowy. Pracodawca za wyżej wymieniony okres wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś ZUS uznał ten okres zatrudnienia, jako okres pracy w warunkach szczególnych.

Następnie wskazana firma została przejęta przez (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w W., gdzie wnioskodawca był zatrudniony w okresie od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 lipca 2000, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach starszy robotnik transportowy, a od 1 marca 2000 r. jako malarz. Wnioskodawca będąc zatrudnionym w (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W., która również zajmowała się produkcją leków, został przyjęty na stanowisko starszego robotnika transportowego i pracował nadal w tym samym magazynie, wykonując takie same obowiązki, jak we wcześniejszym okresie, kiedy był zatrudniony w zakładach (...). Obsługiwał układarkę - widłaka, którą to przenosił całe palety z polfamiksem, z premiksem z magazynu na samochody albo na wagony. Zajmował się tylko tym transportem, innych czynności nie wykonywał. Substancje, które przewoził były toksyczne i pyliste oraz posiadały nieprzyjemny zapach. Wnioskodawca miał wypłacany dodatek za warunki szkodliwe, otrzymywał też mleko oraz posiłki regeneracyjne. Pracował w pełnym wymiarze godzin i stale, w zakładzie nie było przestojów.

Przy czym przez okres zatrudnienia istotny w niniejszej sprawie miał cały czas to samo stanowisko pracy. Na stanowisku malarza został zatrudniony dopiero od 1 marca 2000 roku.

W toku procesu pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo pracy w warunkach szczególnych za cały okres zatrudnienia, również we wcześniejszym zakładzie (...) i wskazał, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresie od dnia 12 czerwca 1989 roku do dnia 31 lipca 2000 roku, gdy wykonywał prace: magazynowe, za i wyładunkowe produktów sypkich, pylistych, toksycznych, oraz prace przy produkcji premiksów, na stanowiskach: robotnik magazynowy, robotnik transportowy, starszy robotnik transportowy, malarz, wymienionych w wykazie A dziale IV poz. 23 pkt. 15; poz. 40 pkt. 18 i poz. 39 pkt. 13 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego oraz Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dn. 07 lutego 1983 r.

Prace na stanowisku starszego robotnika transportowego oraz robotnika magazynowego w magazynie produktów sypkich, pylistych, toksycznych, jakie wykonywał skarżący, wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) w wykazie A, dziale IV poz. 23 „produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, premiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku” i poz. 40 "prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych”.

Stanowiska te wymieniono też w przepisach branżowych tj. w Zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w wykazie A, dziale IV poz. 23 pkt. 15 „produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, premiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku” – robotnik transportowy oraz w poz. 40 pkt. 17 i 18 "prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych” – odpowiednio robotnik transportowy i robotnik magazynowy.

Jak wynika z powyższego niewątpliwie wnioskodawca pracował również w warunkach szczególnych w okresie od dnia 8 grudnia 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, a zatem przez kolejny 1 rok i 23 dni.

A zatem łączny, udowodniony przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 16 lat 1 miesiąc i 5 dni. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 września 2017 roku, to jest od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku o emeryturę.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy przez pełnomocnika z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 2 pkt 1, § 3, § 4 ust 3, § 15 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 w sprawie opłat ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U z 2016 roku, poz.1715 ) podwyższając należne koszty o podatek VAT.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi

E.W.