Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2018 roku

sprawy z odwołania B. P.

od decyzji z dnia 21 listopada i 12 grudnia 2017 roku

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o przeliczenie renty

I.  umarza postępowanie co do okresu 1.09.1971 - 16.08.1972 roku,

II.  zmienia zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 21 listopada i 12 grudnia 2017 roku, znak: RI (...) w ten sposób, że do okresu składkowego dolicza okres od 1.09.1968 do 24.06.1971 roku.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 11/18 UZASADNIENIE

Ubezpieczony B. P. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 21 listopada 2017 roku, znak:(...), o odmowie uwzględnienia okresu praktycznej nauki zawodu od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku oraz zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w G. od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku oraz decyzji z dnia 12.12.2017 roku, znak: (...) o przeliczeniu renty od dnia 1.10.2017 roku. W uzasadnieniu podał, że decyzje są dla niego krzywdzące. Wskazał, iż jako uczeń szkoły zawodowej był jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę bowiem nie było innej możliwości ukończenia szkoły, do której uczęszczał. Ucząc się zawodu stolarza pracował prze 3 dni w tygodni, po 8 godzin dziennie, a po ukończeniu szkoły stał się pracownikiem Spółdzielni Pracy (...) w G..

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołań. Podał, że ubezpieczony nie przedłożył umowy o naukę zawodu, zaś zeznania świadków spisane w roku 2000 i 2001 i uzupełnione w dniu 15.11.2017 roku, Ne wnoszą nic nowego do sprawy albowiem zeznania tylko jednego świadka są niewystarczające. Z dokumentacji szczątkowej nie wynika czasokres zatrudnienia. Brak też informacji, że przechowawca dokumentów po Spółdzielni (...) w G. nie posiada dokumentów pracownika za sporny okres. W decyzji z dnia 12.12.2017 roku przeliczył rentę skarżącego uwzględniając okres zatrudnienia od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku. Nadal natomiast nie zaliczył okresu od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku praktycznej nauki zawodu z uwagi na brak dowodów (brak indywidualnej umowy o pracę).

Postanowieniem z dnia 23.03.2018 roku (k. 22) Sąd połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy z odwołań od obu spornych decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. P. urodził się (...). Decyzją z dnia 15.07.2011 roku nabył prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie przysługuje mu do dnia 31.05.2018 roku. W dniu 12.10.2017 roku skarżący złożył wniosek o ponowne obliczenie renty. Decyzją z dnia 21.11.2017 roku, znak: (...), organ rentowy odmówił ubezpieczonemu wliczenia do wysokości świadczenia okresu praktycznej nauki zawodu od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku i zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w G. od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku. Decyzją z dnia 12.12.2017 roku, (...), ZUS odmówił skarżącemu wliczenia do wysokości świadczenia rentowego okresu praktycznej nauki zawodu od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku. (bezsporne).

W okresie od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w G. im. Gen. K. Ś.. W czasie pobierania nauki był jednocześnie zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w G. jako uczeń stolarski. Jego pracę nadzorował W. M.. Z tytułu pracy otrzymywał wynagrodzenie: w I roku nauki – do 150,00 zł miesięcznie; w II roku nauki – 320,00 zł miesięcznie; w III roku nauki – 2,60 zł za godzinę pracy + 25 % za postępy w nauce i zachowaniu się. Pracował trzy dni w tygodniu. W kolejne trzy dni tygodnia pobierał naukę. Szkołę ukończył w dniu 24.06.1971 roku.

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego, tom I: zeznania świadków k. 171-172, angaże k. 173-178, zaświadczenia k. 179-180, 186, 195-196, świadectwo k. 185, 187; dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego k. 19, zeznania ubezpieczonego B. P. k. 22-22v, zeznania świadka M. K. k. 22v, zeznania świadka S. K. k. 22v.

Sąd zważył co następuje:

Postępowanie co do okresu od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku należało umorzyć.

Ubezpieczony odwołał się od decyzji z dnia 21.11.2017 roku odmawiającej skarżącemu uwzględnienia okresu praktycznej nauki zawodu od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku oraz zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w G. od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku.

Decyzją z dnia 12.12.2017 roku organ rentowy dokonał przeliczenia wysokości renty skarżącego i doliczył wnioskodawcy do okresów ubezpieczenia okres zatrudnienia od 1.09.1971 roku do 16.08.1972 roku.

Zgodnie z art. 477 ¹³ § 1 K.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Postanowienie sądu o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym (§2).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy umorzył postępowanie, co do okresu uwzględnionego przez ZUS w decyzji z dnia 22.12.2017 roku, o czym orzekł jak w punkcie I wyroku.

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznaczony jest treścią konkretnej decyzji organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ K.p.c. i art. 477 ¹⁴ K.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Sąd ubezpieczeń społecznych nie może wykroczyć poza przedmiot postępowania wyznaczony w pierwszym rzędzie przez przedmiot zaskarżonej decyzji, a następnie poza zakres odwołania od niej.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy ubezpieczony w okresie od dnia 1.09.1968 roku do dnia 24.06.1971 roku pobierał praktyczną naukę zawodu i w związku z tym, czy okres ten może zostać mu wliczony do stażu ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383; dalej jako ustawa), za okresy składkowe, od których zależy prawo do renty oraz wysokość tych świadczeń, zalicza się przypadające przed dniem 15.11.1991 roku następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne - zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1.01.1975 roku.

Zgodnie zaś z art. 112 ustawy, jeżeli rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się doliczając:

1) do kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

a) po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych, o których mowa w art. 6,

b) po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 7;

2) do kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz do kwoty renty rodzinnej część wzrostu, o którym mowa w pkt 1, ustaloną przy zastosowaniu wskaźnika procentowego, określonego odpowiednio w art. 62 ust. 2 lub w art. 73 ust. 1.

2. Przy obliczaniu wzrostu, o którym mowa w ust. 1, okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

W postępowaniu cywilnym Sąd ma szersze uprawnienia niż organ rentowy w postępowaniu administracyjnym.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Należało w sprawie ustalić czy okres od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku, kiedy to ubezpieczony był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w G. stanowi okres ubezpieczenia w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy.

Oceniając status prawny takiego ucznia należy badać spełnienie warunków określonych w przepisach o zatrudnieniu młodocianych, obowiązujących w okresie wskazanym przez zainteresowanego jako okres zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2000 r., II UKN 349/99, OSNP 2001 r., z. 11, poz. 398). W dacie podjęcia przez wnioskodawcę nauki tj. 1.09.1968 roku obowiązywała ustawa z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczania do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 15 lipca 1961 roku o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160). Ustawa ta obowiązywała do wejścia w życie Kodeksu pracy, co miało miejsce 1 stycznia 1975 roku – art. IV § 1 pkt 16 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. z 5 lipca 1974 roku). W treści art. 3 ust. 1 cyt. ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku przyjęto, że młodociani mogli być zatrudniani przez zakłady pracy w celu nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy, odbycia wstępnego stażu pracy. Zgodnie z art. 9 ust. 1 tejże ustawy zakład pracy, przyjmując młodocianego na naukę zawodu, w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbycia wstępnego stażu pracy, był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego.

Na tę okoliczność sąd dopuścił dowód z zeznań ubezpieczonego, świadków: M. K. i S. K. oraz dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego i aktach niniejszej sprawy. Dokumenty z akt osobowych jednoznacznie wskazują, iż w spornym okresie skarżący pozostawał w stosunku pracy ze Spółdzielnią Pracy (...) w G., za którą to otrzymywał należne wynagrodzenie. Okoliczność tę potwierdził ubezpieczony w toku swoich zeznań oraz świadkowie: M. K. i S. K., którzy – podobnie jak ubezpieczony – odbywali praktyczną naukę zawodu w Spółdzielni Pracy (...) w G. jako uczniowie (...) Szkoły Zawodowej w G. im. Gen. K. Ś.. Sąd dał wiarę dokumentom zgromadzonym w aktach osobowych skarżącego i aktach organu rentowego albowiem wzajemnie się one uzupełniały tworząc logiczną całość. Pochodziły z okresu zatrudnienia ubezpieczonego. Strona pozwana nie kwestionowała prawdziwości tych dokumentów. Sąd dał również wiarę zeznaniom ubezpieczonego i świadków: M. K. i S. K., albowiem zeznania te wzajemnie się uzupełniały, a nadto pokrywały się z informacjami zawartymi w dokumentach zgromadzonych w sprawie, tworząc logiczną całość. Ubezpieczony jak i świadkowie nie pamiętali czy podpisywali ze Spółdzielnią Pracy (...) w G. umowy o prace, niemniej jednak wskazać należy, iż z racji upływu czasu i naturalnego dla człowieka zacierania się wspomnień, nie można uznać aby dowody osobowe stanowiły jedyną wiarygodną podstawę dokonania istotnych ustaleń faktycznych w sprawie dlatego też w niniejszej sprawie przy ustalaniu stanu faktycznego sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów. Zgromadzony w sprawie materiał dowody nie pozostawia żadnych wątpliwości, że w dniu 1.09.1968 roku ubezpieczony rozpoczął naukę w (...) Szkoły Zawodowej w G. im. Gen. K. Ś. i jednocześnie od tego samego dnia pozostawał w zatrudnieniu w charakterze ucznia stolarskiego (opinia z dn. 30.12.1968 roku w aktach osobowych), za które to zatrudnienie otrzymywał stosowne wynagrodzenie. Z zeznań ubezpieczonego i świadków wynika jednoznacznie, że jako uczeń odbywał praktyczną naukę zawodu przez 3 dni w tygodniu (pozostałe 3 dni pobierał naukę w szkole). Wysokość wynagrodzenia za pracę wynika z angaży znajdujących się w aktach osobowych.

Na marginesie wskazać należy, że praktyczna nauka zawodu była obowiązkiem wszystkich uczniów tzw. szkół przyzakładowych. Zgodnie z § 13 załącznika do zarządzenia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 10 sierpnia 1968 r. w sprawie statutu zasadniczej szkoły zawodowej dokształcającej (Dz. Urz. MOiSW nr B-11, poz.92) naukę zawodu w zakładach pracy zgodną z kierunkiem nauczania szkoły regulowały odrębne przepisy. I tak w myśl obowiązującego wówczas art. 9 ust.1 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. nr 45, poz. 226) zakład pracy przyjmując młodocianego na naukę zawodu w celu przyuczenia do określonej pracy i odbycia wstępnego stażu pracy był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego. Obowiązek zawarcia takiej umowy został zrealizowany również w przypadku odwołującego, o czym świadczy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.

W ocenie sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie wykazało poza wszelką wątpliwość, że odwołujący w spornym okresie był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w G. jako uczeń (...) Szkoły Zawodowej w G. im. Gen. K. Ś.. W konsekwencji przy ustalaniu wysokości renty organ rentowy winien uwzględnić sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego od 1.09.1968 roku do 24.06.1971 roku do okresu składkowego.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 K.p.c., orzeczono jak w punkcie II wyroku.

SSO Tomasz Korzeń