Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu

sprawy z powództwa: A. H. i E. H.

przeciwko: (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia strony pozwanej

na postanowienia, zawarte w punktach VI i VII

wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 3 kwietnia 2013 r. sygn. akt I C 51/12

p o s t a n a w i a:

1. zmienić postanowienie, zawarte w punkcie VI wyroku z dnia 03.04.2013 r.
w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę obniżyć do 10.295,40 zł;

2. zmienić postanowienie, zawarte w punkcie VII wyroku z dnia 03.04.2013r.
w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę obniżyć do 7.123,05 zł;

3. w pozostałym zakresie oddalić zażalenie;

4. zasądzić od powódki A. H. na rzecz strony pozwanej (...) S.A. w W. kwotę 276,80 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego;

5. zasądzić od powódki E. H. na rzecz strony pozwanej (...) S.A. w W. kwotę 327 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Powódka A. H. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej (...) S.A. w W. kwoty 130.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia (art. 446 § 3 k.c. i art. 446 § 4 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia16.10.2010 r.

Wyrokiem z dnia 03.04.2013 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki A. H. kwotę 130.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami, liczonymi od kwoty 90.000 zł od dnia 16.10.2010 r., a od kwoty 40.000 zł od dnia 12.04.2012 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Jednocześnie Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki A. H. kwotę 13.895,40 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt VI wyroku).

Powódka E. H. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 115.000 zł, a Sąd Okręgowy uwzględnił jej żądanie co do 85.000 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. W punkcie VII wyroku z dnia 03.04.2013 r.
Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki E. H. kwotę 9.859,05 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Oba orzeczenia o kosztach postępowania zaskarżyła strona pozwana – co do orzeczenia o kosztach procesu należnych A. H. ponad kwotę 9.359,40 zł i co do kosztów procesu należnych powódce E. H. ponad kwotę 7.123,05 zł. Obu orzeczeniom zarzuciła naruszenie przepisu § 2 ust. 2 w zw.
z § 4 ust. 1 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez zasądzenie na rzecz współuczestników, występujących po stronie powodowej, kosztów zastępstwa procesowego w kwocie odpowiadającej wynagrodzeniu dwóch pełnomocników profesjonalnych, mimo reprezentowania współuczestników przez tego samego adwokata.

W oparciu o powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę orzeczeń
o kosztach procesu w zaskarżonej części przez obniżenie kosztów procesu, należnych powódce A. H. do kwoty 9.359,40 zł, a powódce E. H. do kwoty 7.123,05 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się częściowo zasadne, choć nie wszystkie podniesione
w nim argumenty zasługiwały na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należało zaznaczyć, że na znaczeniu traciły zastrzeżenia zażalenia, dotyczące prawidłowości zredagowania przez Sąd Okręgowy punktu VII wyroku, gdyż występująca w nim oczywista omyłka pisarska została sprostowana postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 11.06.2013 r.

Przede wszystkim, podkreślenia wymagało, że Sąd Okręgowy postąpił słusznie, uznając, że każdej z powódek należał się zwrot kosztów procesu
w wysokości uwzględniającej pełne wynagrodzenie adwokata, a to zgodnie
z przepisem art. 98 § 3 k.p.c. Na przeszkodzie takiemu rozwiązaniu nie stało, wbrew stanowisku wyrażonemu w uzasadnieniu zażalenia, reprezentowanie powódek
przez tego samego adwokata. Sądowi Apelacyjnemu znane są poglądy
Sądu Najwyższego, przywołane w uzasadnieniu zażalenia, wedle których reprezentowanie w tym samym procesie kilku powodów przez jednego adwokata nie uzasadnia zasądzenia na rzecz każdego z powodów oddzielnie kosztów zastępstwa procesowego, jednakże Sąd Apelacyjny nie przychylił się do takiego stanowiska. Powódki łączyło jedynie współuczestnictwo formalne w rozumieniu przepisu
art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż wysunęły roszczenia jednego rodzaju, oparte
na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej. Sprawy obejmujące roszczenia każdej z powódek mogłyby się zatem toczyć oddzielnie, a objęcie ich jednym pozwem
i zdecydowanie się przez powódki na udzielenie pełnomocnictwa procesowego temu samemu adwokatowi nie uzasadniały w tej sytuacji zasądzenia na rzecz powódek tylko jednego wynagrodzenia adwokata, zwłaszcza, że wartość przedmiotu sporu była odmienna w odniesieniu do obu powództw (na co zresztą trafnie zwróciła uwagę żaląca), a każda z powódek i tak musiała prowadzić proces indywidualnie,
wykazując zakres zmian, jakie zaszły w ich życiu na skutek śmierci męża i ojca.
Przepisy procedury cywilnej nie przewidują ograniczeń dla współuczestnika sporu
w swobodzie wyboru pełnomocnika, a zatem współuczestnik sporu, zgodnie
z zasadą samodzielnego działania, zachowuje pełną swobodę wyboru pełnomocnika, zaś wydatki z tego tytułu należy zaliczyć do niezbędnych kosztów procesu.
W konsekwencji należało uznać, że skoro nie może budzić wątpliwości prawo każdego ze współuczestników do otrzymania odrębnie od strony przegrywającej zwrotu kwoty wydatkowanej na wynagrodzenie oddzielnie zaangażowanego adwokata (w razie zastępstwa kilku współuczestników sporu przez różnych adwokatów), to trudno też znaleźć racjonalną argumentację jurydyczną,
która miałaby przemawiać za odmiennym potraktowaniem wygrywającego współuczestnika z tego tylko powodu, że zlecił zastępstwo procesowe pełnomocnikowi, występującemu już w sprawie po stronie innego współuczestnika
i zapłacił mu wynagrodzenie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wypływające
z orzecznictwa Sądu Najwyższego stanowisko, sprowadzające się w istocie
do umniejszenia obowiązku zwrotu wydatków, prawidłowo poniesionych przecież przez współuczestników, jedynie do jednego wynagrodzenia, prowadzi w istocie
do nieuzasadnionego zwolnienia strony przegrywającej od obowiązku zwrotu stronie wygrywającej rzeczywiście poniesionych przez nią niezbędnych kosztów obrony jej praw; de facto przerzuca zatem na stronę wygrywającą proces obowiązek ich poniesienia, co jest niedopuszczalne.

Mimo częściowo błędnego poglądu, dotyczącego zasad rozliczenia kosztów procesu, żaląca zasadnie jednak wskazała na nieprawidłowe zastosowanie przez Sąd Okręgowy stawki wynagrodzenia, ujętej w przepisie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348). Skoro powódki łączyło jedynie współuczestnictwo formalne, to wysokość wynagrodzenia pełnomocnika
w każdej ze spraw objętych jednym pozwem winna być uzależniona od wartości przedmiotu sporu w konkretnej sprawie. Z uwagi na to, że uzasadnienie orzeczenia
o kosztach procesu, sporządzone przez Sąd Okręgowy, jest nader lapidarne, należało przedstawić obecnie kompletne rozliczenie kosztów procesu.

Powódka A. H. żądała zapłaty kwoty 130.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia 16.10.2010 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził
od strony pozwanej na rzecz powódki A. H. kwotę 130.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami, liczonymi od kwoty 90.000 zł od dnia 16.10.2010 r., a od kwoty 40.000 zł od dnia 12.04.2012 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie był zatem wskazywany przez
Sąd okręgowy przepis art. 98 § 1 k.p.c., lecz przepis art. 100 zd. 2 k.p.c., co nie zmieniało tej okoliczności, że na rzecz powódki A. H. należało zasądzić wszystkie poniesione przez nią koszty procesu. Złożyły się na nie następujące kwoty: 6.500 zł tytułem opłaty od pozwu, pobranej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu na podstawie przepisu art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 178,40 zł tytułem wynagrodzenia biegłego za opinię dotyczącą powódki A. H. oraz 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalonego na podstawie przepisu
§ 6 pkt 6 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 r., tj. łącznie 10.295,40 zł. Taką też kwotę należało zasądzić na rzecz powódki A. H., zmieniając zaskarżone orzeczenie w punkcie VI (386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.) i, z przyczyn powołanych powyżej, oddalając w pozostałym zakresie zażalenie jako bezzasadne (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.).

Powódka E. H. zażądała natomiast zapłaty kwoty 115.000 zł, a
Sąd Okręgowy zasądził na jej rzecz kwotę 85.000 zł. Powódka utrzymała się
zatem ze swym żądaniem w ¾, a strona pozwana w ¼. Koszty poniesione przez E. H. obejmowały następujące kwoty: 5.750 zł tytułem opłaty od pozwu, pobranej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu na podstawie przepisu
art. 13 ust. 1 u.k.s.c., 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 178,40 zł tytułem wynagrodzenia biegłego za opinię dotyczącą powódki E. H. oraz 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalonego na podstawie przepisu
§ 6 pkt 6 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 r., tj. łącznie 9.545,40 zł. Strona pozwana poniosła koszty procesu w wysokości 3.617 zł, na które złożyły się: 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 3.600 zł wynagrodzenia pełnomocnika, obliczonego na podstawie przepisu § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349). Powódce E. H. należałby się zatem zwrot kwoty 7.159,05
(¾ z 9.545,40 zł), a stronie pozwanej zwrot kwoty 904,25 zł (¼ z 3.617 zł). Na rzecz powódki należałoby zatem – co do zasady – zasądzić zwrot różnicy między tymi wartościami, tj. kwoty 6.254,80 zł. Jednakże strona pozwana zaskarżyła orzeczenie
o kosztach procesu, należnych E. H., jedynie ponad kwotę 7.123,05 zł,
a Sąd Apelacyjny był takim żądaniem związany i nie mógł wyjść poza jego granice (art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.). Orzeczenie w punkcie VII należało zatem zmienić przez obniżenie kosztów procesu, zasądzonych na rzecz powódki E. H., do wskazywanej przez żalącą kwoty 7.123,05 zł (art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.).

Strona pozwana wygrała postępowanie zażaleniowe w stosunku do powódki A. H. w 80 % (uwzględniono zażalenie co do kwoty 3.600 zł, przy wartości przedmiotu zaskarżenia, wynoszącej wobec tej powódki 4.537 zł). Poniesione przez stronę pozwaną koszty postępowania zażaleniowego wyniosły
346 zł, obejmując: wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 300 zł, ustalone na podstawie przepisu § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 r. i opłatę od zażalenia w wysokości 46 zł (z uiszczonej przez żalącą kwoty 73 zł), ustaloną na podstawie przepisu art. 13 ust. 1 w zw. z art. 19 ust. 3 pkt 2 u.k.s.c. Na rzecz strony pozwanej należało zatem zasądzić od powódki A. H. 80% tej kwoty (powódka nie złożyła odpowiedzi na zażalenie), tj. 276,80 zł (art. 100 zd. 1 in fine k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.).

Strona pozwana wygrała natomiast w całości postępowanie zażaleniowe wobec powódki E. H., w związku z czym należał jej się zwrot całości poniesionych z tego tytułu kosztów postępowania zażaleniowego (art. 98 § 1 k.p.c.
i art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw.
z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.). Poniesione w związku ze wskazanym sporem koszty strony pozwanej obejmowały: wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej
w kwocie 300 zł, ustalone na podstawie przepisu § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 r. i opłatę od zażalenia, uiszczoną przez stronę pozwaną w niepełnej wysokości (27 zł zamiast 30 zł, co wynikało z błędnego zsumowania przez stronę pozwaną wartości przedmiotu sporu w obu sprawach),
tj. 327 zł.

(...)

(...)

(...)

(...)

MW