Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2018 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa J. Z.

przeciwko (...) Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w B.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 20 czerwca 2016 r. sygn. akt I C 221/15

uchyla zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w B. i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy,

V ACa 690/16

UZASADNIENIE

Powód J. Z. , pozwem z dnia 13 marca 2015r. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych:

-

(...) W. SP ZOZ w B.;

-

T. O.,

kwoty 150.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał art. 446 § 4 k.c.

Pozwany T. O. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa.

Pozwany (...)SP ZOZ w B. , w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego, ewentualnie przedawnionego oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany wniósł także o przypozwanie (...) S.A. z siedzibą w W..

Postanowieniem z dnia 5 maja 2015r. Sąd, w trybie art. 84 k.p.c. zawiadomił o toczącym się postępowaniu (...) S.A. w W..

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2016r., wobec cofnięcia pozwu (k. 348), Sąd umorzył postępowanie wobec pozwanego T. O. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego T. O. kwotę 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z 20.06.2016r. zasądził od pozwanego (...) SP ZOZ w B. kwotę 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14.04.2015r. do dnia 31.12.2015r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1.01.2016r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach postępowania w sprawie.

Swoje rozstrzygnięcie oparł na następujących ustaleniach.

Żona powoda - A. Z. (1) w dniu 28 maja 2004r. została przyjęta na Oddział (...) SP ZOZ w B. z powodu nasilenia osłabienia siły mięśniowej kończyn dolnych, zawrotów głowy, trudności w poruszaniu się i szybkiego męczenia. A. Z. (1) od dłuższego czasu chorowała i leczyła się na zaburzenie (...), które rozpoznano jako przewlekły (...). Pacjentka w dniu przyjęcia na oddział informowała o bólach brzucha. W dniu 30 maja 2004r. przeprowadzona została konsultacja chirurgiczna, która nie wykazała konieczności pilnej interwencji chirurgicznej. W dniu 1 czerwca 2004r. pacjentce wykonano USG (...) A. Z. (1) RTG klatki piersiowej. Ginekolodzy konsultujący pacjentkę stwierdzili (...)

W dniu 9 czerwca 2004r. A. Z. (1) została przekazana na Oddział (...) pozwanego szpitala. Podczas pobytu na Oddziale (...) nie kontynuowano u pacjentki antybiotykoterapii rozpoczętej na Oddziale (...). W dniu 14 czerwca 2004r. przeprowadzono badanie (...) - nie odnotowano zmian w stanie zdrowia pacjentki. W dniu 15 czerwca 2004r. przeprowadzono ponowną konsultację ginekologiczną. Stan pacjentki pogarszał się. (...)

W wyniku zabiegu przeprowadzonego w dniu 18 czerwca 2004r. stwierdzono (...) Tego samego dnia pacjentkę przeniesiono na Oddział (...). W dniu 20 czerwca 2004r. stwierdzono u pacjentki stan ciężki. W dniu 25 czerwca 2004r., w stanie ogólnym dobrym, pacjentka została przeniesiona ponownie na Oddział (...), gdzie w okresie do 29 czerwca 2004r. odnotowywano stopniową poprawę stanu jej zdrowia.

W dniu 1 lipca 2004r. pojawiła się gorączka do 38 stopni C., (...)

W dniu 14 lipca 2004r. przeprowadzono zabieg operacyjny, w rozpoznaniu przedoperacyjnym wpisano (...) (...), stan ciężki. Podczas zabiegu stwierdzono (...) D., (...). Po zabiegu operacyjnym A. Z. (1) ponownie przeniesiona została na Oddział (...). W dniu 15 lipca 2004r. stan pacjentki odnotowano jako bardzo ciężki, z temperaturą 39,2 stopni C.. Około godziny 20.00 pacjentka została przewieziona na blok operacyjny celem (...). 16 lipca 2004 r. stan chorej był bardzo ciężki, była nieprzytomna, temperatura ciała wynosiła 37,9 stopni C.. W dniu 17 lipca 2004 r. w godzinach rannych pojawiły się narastające (...) O godzinie 11.25 stwierdzono zgon pacjentki.

T. O. do września 2012r. był zatrudniony w pozwanym szpitalu na podstawie umowy o pracę. W trakcie hospitalizacji żony powoda pozwany pełnił funkcję ordynatora Oddziału (...) pozwanej placówki.

Lekarze pozwanego szpitala, opiekujący się A. Z. (1) popełnili wiele nieprawidłowości diagnostycznych, w tym zwłaszcza co do właściwej interpretacji wyników badań lekarskich i badań dodatkowych. Postępowanie lekarskie nacechowane było przewlekłością w wykonaniu pilnych badań dodatkowych, brakiem czujności diagnostycznej oraz nie śledzeniem z należytą uwagą pojawiających się patologicznych objawów klinicznych jak i odchyleń w wynikach badań dodatkowych.

Wystąpienie dolegliwości bólowych w wywiadzie i bolesności brzucha w badaniu przedmiotowym, u chorej stale zażywającej E., przy stwierdzeniu obecności płynu w (...) (USG), wysokiej leukocytozy i zmian w płucach (RTG) bez patologicznych objawów klinicznych ze strony płuc, należało interpretować jako zmiany towarzyszące (...). Obecność wolnego płynu w (...) była sygnałem alarmującym - nasuwającym podejrzenie ostrych schorzeń chirurgicznych, wymagających co najmniej pilnej obserwacji. Na podejrzenie stanu zapalnego w (...) powinny zwrócić również uwagę następujące nieprawidłowości: RTG klatki piersiowej z dnia 2 czerwca - (...), badanie fizykalne jamy brzusznej z dnia 8 czerwca oraz wyniki konsultacji ginekologicznej. Powyższe objawy powinny były skłonić lekarzy do poszerzenia diagnostyki o wykonanie TK jamy brzusznej. Już w dniach 1-2 czerwca zasadnym było przeprowadzenie ponownej konsultacji chirurgicznej, ginekologicznej, internistycznej. Przy wątpliwościach w rozpoznaniu wskazane było zwołanie konsylium lekarskiego. Te zaniechania miały wpływ na opóźnienie diagnostyki i leczenia chorej.

Po wykonaniu u chorej badania USG jamy brzusznej należało w dniu następnym powtórzyć to badanie, a przy ewentualnym stwierdzeniu narastania płynu - wykonać badanie TK brzucha. Obecność wolnego płynu w jamie brzusznej nakazywała wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia u pacjentki ostrego zapalenia (...). W takiej sytuacji należało koniecznie zlecić wykonanie dalszych badań dodatkowych - badania poziomu diastaz we krwi i w moczu. Badanie to (USG) wykazało nieprawidłowości wymagające, nie tylko konsultacji ginekologicznej, ale i chirurgicznej oraz poszerzenia diagnostyki (badanie CT jamy brzusznej, badanie enzymatyczne - diastaza i lipaza leukocytoza). Takie konsultacje powinny odbyć się 1 czerwca, ewentualnie 2 czerwca, zwłaszcza, że oprócz zgłaszanych przez chorą bólów pleców i brzucha badania laboratoryjne wykazały wysoką leukocytozę, a w dniu 2 czerwca pacjentka zagorączkowała. Powyższe nieprawidłowości opóźniały proces diagnostyczno-leczniczy, a tym samym narażały A. Z. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i utraty życia.

U A. Z. (1) w dniu 30 maja 2004r. wystąpiło ostre obrzękowe zapalenie (...), które można było rozpoznać wykonując badanie KT jamy brzusznej i monitorując poziom diastaz. Jak najwcześniejsze rozpoznanie ostrego zapalenia (...) i podjęcie odpowiedniego leczenia w postaci przeniesienia chorej do sali intensywnego nadzoru lekarskiego, ścisłej głodówki, założenia sondy dożołądkowej i stałego odsysania treści pokarmowej, zastosowania odpowiednich antybiotyków, nawadniania i odżywiania pozajelitowego, a przede wszystkim pilnego śledzenia rozwoju schorzenia oraz stopnia uszkodzenia lub wystąpienia powikłań ostrego zapalenia (...) - stwarzało możliwości na uratowanie życia pacjentki.

Z chwilą pojawienia się skoków temperatury i stwierdzenia zmian w morfologii krwi (w dniu 1 czerwca 2004r.) należało z dużym przyspieszeniem zintensyfikować postępowanie diagnostyczne. Dolegliwości zgłaszane przez chorą i wyniki badań powinny były zobligować lekarzy (...) do wielokrotnego wzywania lekarzy innych specjalności - celem przeprowadzenia odpowiednich konsultacji. Chora z opóźnieniem trafiła na oddział (...). Pacjentka bezzasadnie została skierowana na badanie kolonoskopii w sytuacji, gdy należało zweryfikować pierwotny wynik badania USG, wielokrotnie je powtarzać, wykonać badanie TK brzucha, badania laboratoryjne.

Proces diagnostyczny w oddziale chirurgii trwał za długo. Przyjęcie do oddziału nastąpiło w dniu 9 czerwca, a operację wykonano dopiero 18 czerwca 2004r. Guz w (...) stwierdzono już 7 czerwca 2004r., a 8 czerwca 2004r. brzuch pacjentki był wzdęty. Takie stwierdzenia i objawy powinny zobligować chirurgów do wdrożenia leczenia operacyjnego, natomiast decyzję o (...) zwiadowczej podjęto dopiero 15 czerwca 2004r., a operację wykonano 18 czerwca 2004r. Zabieg (...) powinien był zostać wykonany najpóźniej ok. 10 dni wcześniej, optymalnie ok. 5-6 doby pobytu w szpitalu. Powyższe nieprawidłowości narażały A. Z. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i utraty życia.

W przebiegu leczenia na Oddziale (...) zrezygnowano ze stosowania antybiotyków, co było przejawem błędnego postępowania leczniczo-terapeutycznego.

Przypadek A. Z. (1) był trudny diagnostycznie, m. in. z racji zbieżności kilku schorzeń i zaburzeń immunologicznych, jednak wobec progresji choroby i patologicznych objawów z tym związanych (zwłaszcza obecnością dużej objętości płynu w jamie brzusznej) przed pierwszym zabiegiem operacyjnym przeprowadzonym w Oddziale (...) określenie prawidłowego rozpoznania nie powinno nastręczać większych trudności. Prawdopodobieństwo trafnego postawienia rozpoznania uległoby zwiększeniu już podczas leczenia A. Z. (1) w Oddziale (...), gdyby zintensyfikowano postępowanie diagnostyczne.

W przypadku wątpliwych lub ujemnych wyników badań diagnostycznych, ale przy obecności objawów ze strony jamy brzusznej, (...) zwiadowcza jest ostateczną możliwością diagnostyczną, a także terapeutyczną. Diagnozując A. Z. (1) nie wyczerpano dostępnego wówczas katalogu badań przed przeprowadzeniem (...). Z chwilą ustalenia rozpoznania lub przeniesienia do Oddziału (...) operacja powinna być przeprowadzona niezwłocznie tego samego dnia lub w dniu następnym.

Powód od września 2004r. do roku 2006 leczył się w (...), gdzie zgłaszał się także dwukrotnie w roku 2009.

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2014r. Sąd Rejonowy w B. IV Wydział Karny(...)ustalił, że T. O., w okresie od 9 czerwca 2004 roku do 11 czerwca 2004 roku i od 14 czerwca 2004 roku do 15 czerwca 2004 roku, będąc zatrudnionym w (...) w B. w charakterze ordynatora Oddziału (...) i w związku z tym będąc odpowiedzialnym za proces leczenia chorych przebywających na Oddziale oraz zobowiązanym do opieki nad nimi, działając nieumyślnie, utrzymał stan narażenia A. Z. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub utraty życia, w ten sposób, że znając historię jej choroby i wiedząc o wielokrotnej sterydoterapii z powodu (...) oraz dysponując wywiadem klinicznym i wynikami przeprowadzonych badań laboratoryjnych, USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej, jak również wiedząc o zgłaszanych przez pacjentkę utrzymujących się dolegliwościach bólowych zlokalizowanych w obrębie jamy brzusznej, podwyższonej temperaturze ciała, obecności płynu w jamie brzusznej, podwyższonym poziomie leukocytów we krwi, przejmując wyżej wymieniona w dniu 9 czerwca 2004r. z Oddziału (...) nie kontynuował rozpoczętej antybiotykoterapii, a dokonując diagnostyki różnicowej nie wziął pod uwagę możliwości występowania u pacjentki zapalenia (...) i nie zlecił dalszych koniecznych badań diagnostycznych w postaci kontrolnych badań USG jamy brzusznej, monitorowania poziomu leukocytów we krwi oraz oznaczenia enzymów trzustkowych lipazy i diastazy, a także tomografii komputerowej jamy brzusznej, co w efekcie uniemożliwiło prawidłowe zdiagnozowanie pacjentki, opóźniło proces leczenia, a jego zachowanie wyczerpało znamiona występku z art. 160 § 2 k.k. w zw. z art. 160 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umorzył postępowanie.

W chwili śmierci żony - A. Z. (1), powód (...), mieli wspólnie (...) dzieci w wieku: (...). Dzieci nie były wówczas jeszcze samodzielne. Powód prowadził działalność gospodarczą. J. Z. załamał się śmiercią żony, rozpoczął leczenie (...). Na leczenie powód został namówiony przez rodzinę. W okresie następującym po śmierci żony powód popadł w problemy finansowe.

Obecnie dzieci powoda są samodzielne. Córka mieszka(...) W chwili obecnej powód nie korzysta już z wsparcia psychiatrycznego, nie bierze leków, jest spokojny. Ma partnerkę życiową.

Odpis pozwu doręczony został pozwanemu szpitalowi w dniu 13 kwietnia 2015r.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy co do zasady, dał wiarę twierdzeniom powoda. Nie uznał jednak aby powód dostatecznie wykazał, że jakiekolwiek niepowodzenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą były bezpośrednim następstwem śmierci A. Z. (1). Powód nie przedstawił dowodów świadczących o tym jak kształtowała się jego sytuacja zawodowa w okresie wcześniejszym tj. przed chorobą i hospitalizacją żony, nie było zatem podstaw aby wywodzić, że problemy te zaczęły się dopiero w okresie zbliżonym do daty śmierci żony powoda.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż strony były zgodne co do załączenia w poczet akt części dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy karnej o sygn.: (...) tj. opinii biegłych (instytutów) powołanych w wyżej wskazanej sprawie. Jednocześnie żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego dla potrzeb tej sprawy. Sąd I instancji podkreślił, że dopuszczenie dowodu z dokumentów, znajdujących się w aktach innej sprawy, nie narusza zasady bezpośredniości, jeśli strony miały możliwość ustosunkowania się do nich. Zasada bezpośredniości pozwala na przeprowadzenie dowodu z dokumentów, które znajdują się w aktach innej sprawy, z tym że dowód taki powinien polegać na wskazaniu treści poszczególnych dokumentów. Sąd orzekający przeprowadził w niniejszej sprawie dowód z dokumentów, które były przedmiotem oceny w sprawie karnej i doszedł w zasadzie do takich samych wniosków, do jakich doszedł sąd (...) Sąd Okręgowy pominął dokumenty zawierające treść opinii biegłych (...) J. ze względu na znaczące sprzeczności pomiędzy tą opinią, a dwiema pozostałymi przeprowadzonymi w ramach postępowania (...) Sąd I instancji oparł się na doświadczeniu życiowym i logice oceniając informacje zawarte we wszystkich przedstawionych opiniach, traktując je jak dokumenty prywatne. Oświadczenia zawarte w opiniach sporządzonych przez biegłych (...) J. są miejscami sprzeczne, w szczególności gdy, mimo stwierdzenia, że wyniki badań powódki nie wskazywały na stan zapalny (...) podnoszono, że możliwą przyczyną dolegliwości powódki mogło być ostre zapalenie (...). Sąd w sprawie (...), oceniając zebrany tam materiał dowodowy wskazywał, że poszczególne opinie biegłych (...) J. sporządzane były w różnych składach osobowych, a ze względu na niemożliwość przesłuchania całego składu biegłych nie mógł wyjaśnić sprzeczności występujących w złożonych opiniach. Ponadto wskazał także, iż treść przedmiotowych opinii uniemożliwiła poczynienie ustaleń czy proces diagnostyczny poszkodowanej przebiegał prawidłowo, a materiał na którym opinia została oparta nie był pełen.

(...) S.A. z siedzibą w W. nie przystąpił do sporu w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za częściowo uzasadnione i nie podzielił zarzutu przedawnienia podnoszonego przez pozwanego, przyjął, iż w niniejszej sprawie ma zastosowanie 20-to letni okres przedawnienia – art. 442 ^{( 1)} k.c., zatem biorąc pod uwagę, że do zdarzenia z którego powód wywodzi swoje roszczenie doszło w 2004r., a powództwo zostało wytoczone w 2015r., dwudziestoletni okres przedawnienia jeszcze nie minął. Jako podstawę odpowiedzialności pozwanego Sąd Okręgowy przyjął art. 430 k.c., wskazując, że lekarz leczący żonę powoda zatrudniony był w pozwanym szpitalu, a nadto działanie jego nosiło znamiona zawinienia. W szczególności jak wynika ze zgromadzonych w niniejszej sprawie dowodów, zarówno na Oddziale (...), jak i (...) pozwanego szpitala nie wdrożono u chorej diagnostyki zmierzającej do ustalenia prawidłowego rozpoznania. W sytuacji wystąpienia u chorej bólów brzucha i gorączki nie badano jej starannie przedmiotowo, a także nie zalecono i nie wykonano istotnych badań dodatkowych. Leczenie pacjentki było nieadekwatne do rzeczywistego stanu klinicznego. Lekarze leczący i konsultujący pacjentkę nie reagowali właściwie i zgodnie z dostępną im wiedzą medyczną na zmieniający się obraz kliniczny, zamiast wdrożyć odpowiednią diagnostykę i leczenie - zlecili przeprowadzenie konsultacji i podjęli leczenie (...). Takie postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne było wysoce nieodpowiedzialne i błędne.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przypadek A. Z. (2) był niewątpliwie diagnostycznie trudny, jednakże wynikało to w dużej mierze z nieprzeprowadzenia badań diagnostycznych, mogących przyczynić się do wcześniejszego rozpoznania zapalenia (...). Zebrany materiał dowodowy, zdaniem Sądu Okręgowego, wskazuje, iż diagnostyka zastosowana w pozwanym Szpitalu nie była zgodna z zasadami sztuki lekarskiej. Zaniechania w tym zakresie niewątpliwie zasługują na miano bezprawnych. Przyjąć można z wystarczającym prawdopodobieństwem, że gdyby diagnostyka poszkodowanej od początku prowadzona była właściwie, a niezbędne badania przeprowadzano by w należytym czasie, nie doszłoby do śmierci poszkodowanej.

Odnośnie możliwości dochodzenia roszczenia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 13 lipca 2011 r. (III CZP 32/11), zgodnie z którą Sąd może przyznać najbliższemu członkowi rodziny zmarłego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c., także wtedy, gdy śmierć nastąpiła przed dniem 3 sierpnia 2008r. wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Śmierć osoby najbliższej powoduje naruszenie dobra osobistego osoby związanej emocjonalnie ze zmarłym. Nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie. Przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na uwadze całokształt okoliczności sprawy nie wyłączając takich czynników jak wiek poszkodowanego, rozmiar doznanej krzywdy, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, długotrwałość. Kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Rolą zadośćuczynienia jest złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że adekwatnym zadośćuczynieniem w rozpoznawanej sprawie będzie kwota 50.000zł. Niewątpliwie śmierć żony była dla powoda przeżyciem tragicznym i bolesnym -powodującym krzywdę, która wymaga rekompensaty. Należało jednak zważyć, iż do śmierci A. Z. (1) doszło przeszło 10 lat przed wytoczeniem powództwa. Wraz z upływem czasu przeżycia powoda osłabły, przebył żałobę i powrócił do normalnego funkcjonowania. Wydaje się też, że powód zdołał pogodzić się w pewnym sensie z utratą żony, związał się ponownie, prowadzi normalne życie. Również przed laty, mimo śmierci małżonki, powód nie stał się osobą samotną. Miał wsparcie dorosłych dzieci, które nakłoniły go do szukania pomocy psychologicznej. Ponadto, o czym wspomniano już we wcześniejszej części uzasadnienia, powód nie wykazał aby przeżycia czy stres związany ze śmiercią żony bezpośrednio odbiły się także na innych aspektach życia powoda tj. aby były bezpośrednią przyczyną problemów finansowych i zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Powód nie wykazał też, że stan jego zdrowia psychicznego i potrzeba pomocy w tym zakresie wynika tylko i wyłącznie z faktu śmierci żony. W tak ustalonym stanie faktycznym zadośćuczynienie w kwocie przekraczającej sumę zasądzoną, prowadziłoby do wzbogacenia powoda, tracąc tym samym swój kompensacyjny wymiar.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia dłużnika spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie powoduje stan opóźnienia po jego sprecyzowaniu co do wysokości i wezwaniu dłużnika do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu, ze względu na deklaratoryjny charakter wyroku zasądzającego świadczenie. Zgłoszenie takiego żądania nastąpiło w dniu 13 kwietnia 2015r., kiedy to pozwanemu został doręczony odpis pozwu. Od dnia następnego zatem, pozostawał on w opóźnieniu, co uzasadnia zasądzenia odsetek od dnia 14 kwietnia 2015r.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosły obie strony.

Pozwany zaskarżył wyrok w pkt 1 zarzucając błędy w ustaleniach stanu faktycznego mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, polegające na:

a)  ustaleniu okoliczności faktycznych sprawy na podstawie dokumentów zgromadzonych w innym postępowaniu, sprzecznych w swoich konkluzjach, i przyjęcie na ich podstawie, że zachodzi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem zatrudnionego u pozwanego lekarza a śmiercią pacjentki A. Z. (1) w rozumieniu przepisów prawa cywilnego, kształtujący odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego podmiotu leczniczego;

b)  nieprzeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego w sytuacji, w której – z uwagi na okoliczności wymagające wiedzy specjalistycznej – tylko taki dowód mógł przesądzać o uznaniu roszczenia powoda i rozstrzygnięcie o okolicznościach wymagających wiedzy specjalistycznej wyłącznie na podstawie dokumentów urzędowych.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku we wskazanym zakresie i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo i zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 446 § 4 k.c. polegające na błędnym uznaniu kwoty 50.000 zł za odpowiednią do zakresu doznanej przez powoda krzywdy, podczas gdy zakres krzywdy powoda uzasadnia ustalenie zadośćuczynienia na poziomie 150.000 zł.

Wskazując na powyższe uchybienia wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda J. Z. dalszej kwoty 100.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 kwietnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

-

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za drugą instancję wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację powoda wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacje obu stron należy uznać za uzasadnione.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego co do przebiegu choroby A. Z. (2), były one pomiędzy stronami bezsporne.

Za zasadny natomiast należy uznać zarzut apelacji pozwanego, iż Sąd I instancji błędnie przyjął za podstawę swoich ustaleń dokumenty w postaci opinii biegłych wydanych w postępowaniu karnym i przyjął, w oparciu o nie, że zachodzi związek przyczynowy pomiędzy zatrudnionym u pozwanego lekarzem, a śmiercią pacjentki A. Z. (2) w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.

Pozwany (...) SPZOZ w B. wyraził zgodę na włączenie do akt sprawy dokumentów zgromadzonych w postępowaniu karnym (...) i nie kwestionował treści tych opinii. Zauważyć jednak należy, że pozwany w przedmiotowym postępowaniu cywilnym w istocie nie miał możliwości weryfikacji prawidłowości sporządzenia ww. opinii sądowo-lekarskich, nie był również stroną postępowania karnego (...), nie miał możliwości zadawania biegłym pytań. Z tego względu dokumenty te pozwany miał prawo traktować jako dokumenty urzędowe, ale nie opinie sądowo-lekarskie na podstawie których można byłoby rozstrzygać o odpowiedzialności podmiotu leczniczego. W piśmie procesowym z dnia 19 listopada 2015r., pozwany wprost sygnalizował, że nie oponuje przeciwko dopuszczeniu dowodu z ww. dokumentów, niemniej jednak zastrzegł, że nie wyraża zgody na zastąpienie przez ww. dokumenty dowodu z opinii sądowo-lekarskich w niniejszym postępowaniu cywilnym.

Podkreślić należy, że opinia wydana w sprawie karnej nie ma charakteru dowodu z opinii biegłego, a jedynie posiada walor dokumentu prywatnego. Oparcie rozstrzygnięcia na opinii wydanej w sprawie karnej narusza zasadę bezpośredniości. Wprawdzie to na powodzie na mocy art. 6 k.c. ciążyła inicjatywa dowodowa w tym zakresie, a powód zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych, tym nie mniej nie zwalnia to Sądu od dopuszczenia takiego dowodu z urzędu. Dowód z opinii biegłego jest dowodem o specyficznym charakterze, bowiem jest to dowód oparty na wiadomościach specjalnych biegłych, których Sąd nie posiada. Z istoty i cech tego dowodu wynika, że jeśli rozstrzygnięcie sprawy – a tak było w niniejszym postępowaniu – wymaga wiadomości specjalnych dowód taki jest bezwzględnie konieczny. Zatem Sąd I instancji powinien skorzystać z uprawnień jakie daje mu art. 233 k.p.c. i dopuścić z urzędu dowód nie wskazany przez strony. Tym bardziej, że istnieją sprzeczności pomiędzy opiniami sądowo-lekarskimi wydanymi w postępowaniu karnym. W tym miejscu dodać należy, że w każdym przypadku, gdy przedmiotem oceny sądu są zawierające wiadomości specjalne dowody z opinii biegłych, nieprawidłowością jest oparcie ustaleń na jednej z tych opinii bez wyjaśnienia i rozstrzygnięcia występujących między nimi sprzeczności.

Wobec powyższego za zasadny należy również uznać zarzut apelacji pozwanego nieprzeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego w sytuacji, w której – z uwagi na okoliczności wymagające wiedzy specjalnej – tylko taki dowód mógł przesądzać o uznaniu roszczenia powoda i rozstrzygnięcie o okolicznościach wymagających wiedzy specjalistycznej wyłącznie na podstawie dokumentów urzędowych.

Również za zasadny w ocenie Sądu Apelacyjnego należy uznać zarzut apelacji powoda naruszenia prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 446 § 4 k.c. polegające na błędnym uznaniu kwoty 50.000 zł za odpowiednią do zakresu doznanej przez powoda krzywdy.

Przewidziane w art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie ma za zadanie rekompensować uszczerbek niemajątkowy doznany przez najbliższe osoby zmarłego. Kompensacji podlega krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego człowieka. Zadośćuczynienie pieniężne przyznane na podstawie art. 446 § 4 k.c. ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych będących wynikiem śmierci najbliższej osoby, a także ma pomóc przystosować się ponoszącym stratę do nowej rzeczywistości. Jak wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie u powoda po śmierci żony poza poczuciem pustki, osamotnienia pojawiły się dolegliwości psychofizyczne, za namową dzieci korzystał ze specjalistycznej pomocy lekarskiej przez okres około 2 lat. Śmierć żony powoda nie była spodziewana, miała charakter nagły, żona powoda była osobą stosunkowo młodą, (...),(...) Powód po śmierci żony musiał zmagać się nie tylko ze stratą osoby najbliższej, ale przejąć w rodzinie wszystkie funkcje jakie pełniła A. Z. (1)

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji rozważy konieczność dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłych (...) – lekarzy specjalistów bądź instytutu naukowego na okoliczność ustalenia prawidłowości postępowania diagnostycznego i podejmowanych czynności leczniczych w pozwanym szpitalu w stosunku do żony powoda oraz związku przyczynowego pomiędzy nieprawidłowościami w powyższym zakresie, a jej zgonem.

Następnie po ewentualnej weryfikacji opinii przez strony dokona rozstrzygnięcia co do zasady roszczenia powoda.

Rozważając zaś ponownie wysokość żądania J. Z. Sąd Okręgowy ponownie przeanalizuje przesłanki mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia, w szczególności dokona ustaleń czy poza poczuciem pustki, osamotnienia, żalu, tęsknoty, jakie towarzyszą po stracie osoby bliskiej powód wymagał leczenia psychiatrycznego bądź innej pomocy terapeutycznej, bądź czy zachodziły inne okoliczności świadczące o szczególnym nasileniu przeżywanej żałoby. Dopiero w oparciu o tak zebrany materiał Sąd Okręgowy dokona oceny należnego powodowi zadośćuczynienia.

Mając powyższe na uwadze na mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.