Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił L. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że została ona wydana w oparciu o orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 2 grudnia 2016 roku, która stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy (decyzja k.97 akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca 22 grudnia 2016 roki, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W ocenie wnioskodawcy, zarówno zaskarżona decyzja, jak i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS są wadliwe, gdyż stan jego zdrowia uległ pogorszeniu. Jest także uznany za osobę o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, która może wykonywać pracę tylko w warunkach pracy chronionej (odwołanie k.2 -3).

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji (odpowiedź na odwołanie k.31).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca L. S. urodził się (...), ma wykształcenie zawodowe w zawodzie posadzkarza. Ostatnio pracowała jako kierowca. Wcześniej prowadził własną działalność gospodarczą zajmując się mechaniką, blacharstwem i instalacjami gazowymi (okoliczności bezsporne).

Odwołujący posiada wymagane okresy składkowe i nieskładkowe (okoliczność bezsporna).

W okresie od 30 lipca 2015 roku do 30 listopada 2016 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy (decyzje k. 73 i k. 85 akt ZUS).

W dniu 19 października 2016 roku złożył wniosek o dalszą wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek k. 89-91 akt ZUS).

Lekarz Orzecznik ZUS, po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej, rozpoznał u wnioskodawcy: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i l-s z zespołem bólowym l-s oraz zmiany zwyrodnieniowe prawego stawu kolanowego. Wnioskodawca przeszedł operacje dyskopatii lędźwiowej w 2014 roku i marcu 2015 roku. Orzeczeniem z dnia 17 listopada 2016 roku Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy (opinia lekarska k.49 dokumentacji lekrskiej akt ZUS, orzeczenie k.93 akt ZUS).

W związku ze zgłoszonym sprzeciwem od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, sprawa została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS, która w orzeczeniu z dnia 2 grudnia 2016 roku potwierdziła rozpoznanie Lekarza Orzecznika. Komisja Lekarska ZUS również uznała, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy (sprzeciw k. 121, opinia lekarska k.130 dokumentacji lekarskiej akt ZUS, orzeczenie k. 95 akt ZUS).

U wnioskodawcy stwierdzono przebyte zabiegi operacyjne dyskopatii L4/L5, obecnie z zespołem bólowym kręgosłupa lędźwiowego bez jawnych objawów powikłań korzeniowych. Poza asymetrią odruchów skokowych w badaniu nie stwierdzono innych objawów uszkodzenia układu nerwowego. Z powodów profilaktycznych przeciwskazana jest dla niego ciężka praca fizyczna, w szczególności połączona z dźwiganiem ciężarów o wadze ponad 15 kg. Poza tym wnioskodawca jest zdolny do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wskazane jest jego przekwalifikowanie (opinia biegłego neurologa dr. n. med. J. Z. k.39 – 40).

Dodatkowo ubezpieczony cierpi na miernie nasilone zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych, bez upośledzenia funkcji z zespołem bólowym. Dolegliwości te nie powodują niezdolności do pracy (opinia biegłego z zakresu ortopedii M. S. k.41-43).

Wnioskodawca leczony jest z powodu niestabilności odcinka lędźwiowego kręgosłupa spowodowanej dyskopatiami i zmianami zwyrodnieniowymi oraz wielopoziomowej dyskopatii szyjnej. Ponowna operacja wiązała się z dyslokacją implantów. Badanie CT z 2016 roku wykazało ponowną obecność niewielkiej dyslokacji implantów międzytrzonowych z ich przemieszczeniem do kanału kręgowego. Podobny obraz wykazało badanie (...) z marca 2016 roku z dodatkowym uwidocznieniem procesu bliznowatego wewnątrzkanałowego. Obecnie na pierwszy plan wysunęły się dolegliwości związane z kręgosłupem szyjnym i piersiowym - silne bóle opasujące klatki piersiowej, drętwienie rąk. Wykonane kolejne badanie (...) wykazało obecnośc dyskopatii D6/D7. Wnioskodawca jest zakwalifikowany do zabiegu operacyjnego w styczniu 2018 roku z klauzulą, iż w przypadku dalszego pogorszenia termin operacji winien być przyśpieszony. Porusza się powoli, bez balansu, siada na brzegu krzesła, wstając co kilkanaście minut ze względu na nasilenie bólu. Występuje u niego znaczne napięcie mięśni przykręgosłupowych z ograniczeniem ruchomości odcinka lędźwiowego w istotnym stopniu. Bez wyraźnych niedowładów kończyn dolnych. Natomiast występują zaburzenia czucia na zewnętrznych partiach podudzi oraz prawej stopie. Ma zniesione odruchy skokowe. Obecny jest także objaw L. po stronie prawej przy koncie 45 stopni oraz objaw F.-Krzemienieckiego. Odwołujący przyjmuje duże ilości leków przeciwbólowych. Stan wnioskodawcy wykazuje znaczną progresję objawów i powoduje jego częściową niezdolność do pracy na okres 12 miesięcy od daty badania przez biegłego (opinia biegłego neurochirurga dr. n. med. T. K. k.286-289 i opinia uzupełniająca k.303).

Odwołujący cierpi na zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa ledźwiowego: kręgozmyk L4/L5, niestabilność lędźwiowo-krzyżową z kręgoszczeliną łuku L5, spondylozę lędźwiową L3/L4, (...) – stan po laminektomii L5 z usunięciem dysków L4/L5 i (...) usztywnieniem cage tytan 6/10 na poziomie L4/L5 obustronne i 7/11 na poziomie L5/S1, 7/11 obustronnie firmy (...) w dniu 25 IX 2014 roku. Stan po reoperacji w dniu 26 III 2015 roku: rewizja przestrzeni L5/S1 od strony prawej z usunięciem migrującego implantu (...) ze spondylodezą autogenną kością i stabilizacją transpedikularną S1-L5-L4 techniką przezskórną. Stwierdzono także rwę kulszową obustronną i stan po wertebroplastyce trzonu L4 31 I 2018 roku. W badaniu stwierdza się u odwołującego istotne upośledzenie sprawności narządu ruchu: m. in. chód z utykaniem na kończynę dolną prawą, bólowe ograniczenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego, wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych, bolesność uciskową wyrostków kolczystych kręgosłupa lędźwiowego, w zakresie kończyny dolnej prawej – słabsza siła i napięcie mięśniowe, odruchy ścięgniste zniesione, zaburzenia czucia. Objaw L.’a dodatni po stronie prawej przy koncie około 30 stopni. Wymaga dalszej rehabilitacji i fizjoterapii. Historia choroby wnioskodawcy pokazuje, iż zaostrzenie dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowego są konsekwencją leczenia ubezpieczonego co najmniej od 2014 roku. W związku z tym wnioskodawca jest nadal częściowo niezdolny do pracy, okresowo od 1 grudnia 2016 roku 30 listopada 2019 roku (opinia biegłego sądowego neurochirurga J. C. k. 328-332 i opinia uzupełniająca k.360-361).

Przy ustaleniu stanu faktycznego sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z przesłuchania wnioskodawcy w charakterze strony na okoliczność aktualnego stanu zdrowia i rodzaju leczenia, które odbywa oraz dowodu z zeznań świadka – p. K., lekarza prowadzącego na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawcy i możliwości podjęcia przez niego pracy. Podkreślić należy, iż stan zdrowia wnioskodawcy wynikał z dokumentacji medycznej i był przedmiotem dowodów z opinii biegłych sądowych. Lekarz prowadzący winien wpisywać wszystkie spostrzeżenia do tej dokumentacji. Jego ocena stanu zdrowia może mieć jedynie charakter subiektywny. Ponieważ ocena tej okoliczności wymaga wiedzy specjalnej sąd dopuścił dowody z opinii biegłych z zakresu dziedzin medycyny właściwych z uwagi na schorzenia odwołującego. Zgłoszone zatem dowody okazały się zbędne dla rostrzygnięcia sporu.

Jednocześnie opinie wydane w sprawie, choć nie do konca spójne pozwoliły jednak na ostateczne ustalenie stanu zdrowia wnioskodawcy i jego wpływu na możliwość pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Podkreślić należy, iż w zasadzie wszyscy biegli (poza ortopedą) uznali w jakimś zakresie brak zdolności wnioskodawcy do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Najdalej idąca jest opinia biegłego neurochirurga J. C., która jest także najpełniejszą opinią. Zarówno opis stanu zdrowia, przebytych zabiegów jak i płynące z tego wnioski w zakresie niezdolności do pracy, jako logiczne, pełne i wyczerpujące uznać należało za przekonujące. Opinia ta w pewnym zakresie pokrywa się z opinią biegłego neurochirurga T. K., która jednak nie mogła stanowić podstawy orzekania. Biegły zdaje się bowiem nie rozumieć do końca swojej roli w procesie skoro w opinii uzupeniającej wskazał, iż ponieważ nie badał wnioskodawcy w dniu badania go przez Komisję, nie może podważać jej oceny. Tymczasem rolą biegłego jest właśnie ocena wcześniejszego stanu zdrowia odwołującego a co za tym idzie weryfikacja ocen Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej. Z tej przyczyny sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego neurochirurga.

Niezależnie od tych wad opinia T. K. wskazuje jednak na fakt niezdolności wnioskodawcy do pracy w okresie co najmniej 12 miesięcy od daty badania. Podkreślić należy, iż w pewnym zakresie także biegły neurolog ustalił niezdolność do pracy, choć nie w rozumieniu ustawowym. Wskazał bowiem na istniejące przeciwskazania do podjęcia pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji a także – na konieczność przekwalifikowania ubezpieczonego.

Wszystkie te opinie, a przede wszystkim opinia biegłego J. C. wskazują na fakt niezdolności do pracy. Natomiast opinia biegłego neurochirurga J. C. ostatecznie wyjaśnia wątpliwości sądu i wskazuje na dalszą niezdolność wnioskodawcy do pracy w okresie 36 miesięcy od zakończenia pobierania wcześniej przynanego świadczenia rentowego.

Wszystkie zarzuty organu rentowego skierowane do tej opinii zostały w ocenie sądu wyjaśnione w opinii uzupełniającej. Natomiast zarzut wydania opinii długo po dacie badania przez Komisję Lekarską jest zarzutem absurdalnym. Z oczywistego następstwa czasowego wynika, iż każda ocena opinii komisji musi odbywać się już po dacie jej badania. Taki jest cel dowodów z opinii biegłych.

Wskazać nadto należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych, jedynie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, nie publ.).

W tym miejscu należy zauważyć, iż w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że potrzeba powołania innego (kolejnego) biegłego (biegłych) powinna wynikać z okoliczności sprawy ( tak właśnie stało się w niniejszej sprawie), a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej (złożonych) opinii. Jeżeli więc opinia biegłego jest przekonująca i zupełna dla sądu, który swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił, to fakt, iż opinia taka jest niepełna dla stron procesowych, nie jest przesłanką dopuszczenia w sprawie kolejnej opinii (zob. wyrok SN z 6.05.2009 r., II CSK 642/08, L., postanowienie SN z 6.06.2012 r., I UK 113/12, L.). Co potwierdza również późniejsze orzecznictwo (zob. wyrok SN z 6.05.2009 r., II CSK 642/08 LEX nr 511998, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25.06.2009 r. V Ca 139/09 LEX nr 551993, postanowienie SN z 19.08.2009 r., III CSK 7/09 LEX 533130, wyrok SN z 16.09.2009r., I PK 79/09 LEX nr 5543670, wyrok SN z 30.05.2007 r., IV CSK 41/07 LEX nr 346211). Ponadto w orzecznictwie podkreśla się także, że o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość, w przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, co powinno skutkować jego pominięciem (art. 217 § 2 k.p.c.) – (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5.06.2002 r., III AUa 811/02 opubl. OSA 2003/9/35).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz.1383 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art. 57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy wnioskodawca jest zdolny do wykonywania pracy w dotychczasowy pełnym zakresie, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 ww. ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami.

Wskazać należy, iż wnioskodawca w okresie od 30 lipca 2015 roku do 30 listopada 2016 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z opinii biegłego sądowego z zakresu neurochirurgii J. C. wynika, że schorzenia kręgosłupa występujące u wnioskodawcy nadal powodują częściową niezdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2000 roku, I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84, Legalis nr 49256). Przy ocenie biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...)).

Reasumując, materiał dowodowy w sprawie, w szczególności opinia biegłego neurochirurga, jednoznacznie wskazuje, że wnioskodawca jest osobą nadal częściowo niezdolną do pracy od 1 grudnia 2016 roku do 30 listopada 2019 roku.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał L. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, okresowo od 1 grudnia 2016 roku do 30 listopada 2019 roku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi.

16 VII 2018 roku.