Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 5 stycznia 2018 roku (znak: OU210600/D/2018-000124/001) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że E. G., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 27 października 2017 roku do 5 grudnia 2017 roku. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z analizy zapisów widniejących w Kompleksowym Systemie Informatycznym wynika, że wnioskodawczyni prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 6 października 2010 roku, natomiast w okresie od 1 września 2017 roku do 26 października 2017 roku przebywała na zasiłku macierzyńskim, w związku z czym przez ww. okres z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wnioskodawczyni powinna być zgłoszona wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Z analizy konta wynika, że wnioskodawczyni nie złożyła stosownych dokumentów zgłoszeniowych, mimo że została o tym poinformowana pismem
z dnia 12 września 2017 roku.

Po zakończeniu wypłaty zasiłku macierzyńskiego, tj. od 27 października 2017 roku,
z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej wnioskodawczyni miała obowiązek powtórnie zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych
i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego oraz ewentualnie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Na złożenie dokumentu zgłoszeniowego (...) wnioskodawczyni miała 7 dni od daty powstania obowiązku do ubezpieczeń.

Dokument (...) E. G. złożyła dopiero w dniu 6 grudnia 2017 roku,
a więc po ustawowym terminie. Wnioskodawczyni wyraziła w nim chęć przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z datą wsteczną, tj. od 27 października 2017 roku, czyli dzień po zakończeniu wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

Z analizy konta wynika także, że dokument rozliczeniowy ZUS DRA
o identyfikatorze 1/10/2017 za miesiąc październik 2017 został złożony 6 listopada 2017 roku i została w nim rozliczona tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jako podstawę na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, wykazano „0”. Następnie, już po odmowie wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 26 października 2017 roku do 2 stycznia 2018 roku, E. G. złożyła po terminie, tj. 6 grudnia 2017 roku, korektę dokumentu rozliczeniowego ZUS DRA za miesiąc październik 2017 roku
o identyfikatorze 2/10/2017 i rozliczono w nim składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za okres 5 dni, tj. od podstawy 426,30 zł. Za miesiąc listopad złożono dokument rozliczeniowy ZUS DRA w terminie, tj. 7 grudnia 2017 roku,
i rozliczono w nim składki na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za cały miesiąc od podstawy wymiaru 2.557,80 zł.

(decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

W dniu 5 lutego 2018 roku E. G., złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i orzeczenie, że wnioskodawczyni podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 27 października 2017 roku do 5 grudnia 2017 roku.

W uzasadnieniu odwołania wnioskodawczyni wskazała, że nie otrzymała pisma
z informacją o konieczności złożenia wymaganych dokumentów, na które powołuje się organ rentowy, z dnia 12 września 2017 roku, ponieważ wysłane zostało listem zwykłym. Tym samym nie była świadoma obowiązków, jakie miała dopełnić i nie powinna ponosić ujemnych konsekwencji związanych z brakiem doręczenia przedmiotowego pisma. W konsekwencji, uchybienie terminowi do złożenia zgłoszenia nastąpiło bez winy wnioskodawczyni. E. G. podniosła, że nie wiedziała, iż w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego ubezpieczenie chorobowe wygasa i należy ponownie dokonać zgłoszenia. Niewiedza była natomiast wyłączną przyczyną uchybienia terminowi. Jednocześnie stan zdrowia wnioskodawczyni nie pozwalał jej na dokonanie czynności w terminie.

Wnioskodawczyni zaznaczyła, że możliwe jest wyrażenie zgody na opłacenie składek po obowiązującym terminie to możliwe jest również, w szczególnej sytuacji, przywrócenie terminu do opłacenia składek wraz ze złożeniem dokumentów zgłoszeniowych.

(odwołanie – k. 3 – 5)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 21 lutego 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację tożsamą jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 7)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni E. G. od dnia 6 października 2010 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą.

(bezsporne)

Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej E. G. dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj.: emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

(bezsporne)

W okresie od 1 września 2017 roku do 26 października 2017 roku E. G. przebywała na urlopie macierzyńskim i pobierała zasiłek macierzyński.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

Po nabyciu prawa do zasiłku macierzyńskiego E. G. nie zgłosiła się na ten okres wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

W terminie 7 dni od zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego E. G. nie dokonała ponownego zgłoszenia się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych,
tj.: emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

Dokument rozliczeniowy ZUS DRA o identyfikatorze 1/10/2017 za miesiąc październik 2017 roku wnioskodawczyni złożyła 6 listopada 2017 roku. Rozliczono jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jako podstawę na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, wykazano „0”.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

Decyzją z dnia 28 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział
w Ł., odmówił E. G. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 26 października 2017 roku do 4 grudnia 2017 roku. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że po zakończeniu zasiłku macierzyńskiego, tj. od 27 października 2017 roku, wnioskodawczyni nie przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W związku z powyższym, jako osoba nieubezpieczona, nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

(decyzja – k. 19 akta ZUS)

W dniu 6 grudnia 2017 roku wnioskodawczyni złożyła korektę dokumentu rozliczeniowego ZUS DRA za miesiąc październik 2017 roku o identyfikatorze 2/10/2017. Rozliczono składki na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za 5 dni, tj. od podstawy 426,30 zł. Dokument (...) został złożony przez wnioskodawczynię również w dniu 6 grudnia 2017 roku. E. G. wyraziła w nim chęć przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z datą wsteczną, tj. od 27 października 2017 roku.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

W dniu 7 grudnia wnioskodawczyni złożyła dokument rozliczeniowy ZUS DRA za miesiąc listopad i rozliczyła w nim składki na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za cały miesiąc od podstawy wymiaru 2.557,80 zł.

(bezsporne, a nadto decyzja – k. 20 – 21 akta ZUS)

W dniu 8 grudnia 2017 roku E. G. złożyła wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc październik 2017 roku.

(wniosek – k. 5 akta ZUS)

Decyzją z dnia 14 grudnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział
w Ł., odmówił E. G. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 5 grudnia do 2 stycznia 2018 roku. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że po zakończeniu zasiłku macierzyńskiego, tj. od 27 października 2017 roku, wnioskodawczyni nie przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W związku z powyższym, jako osoba nieubezpieczona, nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

(decyzja – k. 26 akta ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1778) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

W myśl art. 8 ust. 6 pkt. 1 ustawy systemowej za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a.

Według art. 11 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienionym w art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy.

W myśl art. 14 ust. 1 ustawy systemowej objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4, czyli w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia (ust. 1a).

2. (...) emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi czy też dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym może nastąpić najwcześniej od dnia złożenia wniosku w tym zakresie (art. 14 ust. 1 u. s. u. s.). Wniosek o objęcie powyższymi ubezpieczeniami składany jest poprzez złożenie w ZUS odpowiednio wypełnionego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych ( (...)).

W myśl art. 9 ust. 1c. ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku
w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku
w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów (także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności).

Data zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego powinna skutkować wyrejestrowaniem z ubezpieczenia zdrowotnego i zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych
z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego). W zgłoszeniu tym osoba zamierzająca podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu powinna wskazać również to ubezpieczenie (art. 36 ust. 3 i ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Spór pomiędzy stronami niniejszego postępowania sprowadza się do tego, czy E. G. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 27 października 2017 roku do dnia 5 grudnia 2017 roku z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Okolicznością bezsporną w sprawie było, że od 1 września 2017 roku do 26 października 2017 roku E. G. przebywała na urlopie macierzyńskim, pobierając zasiłek macierzyński, jak również to, że po zakończeniu pobierania zasiłku (tj. po ustaniu tego tytułu do ubezpieczeń społecznych) dopiero w dniu 6 grudnia 2017 roku ubezpieczona złożyła do ZUS wniosek o objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 27 października 2017 roku.

W tym miejscu wskazać należy, że podnoszone przez skarżącą w odwołaniu i w toku postępowania argumenty, że brak wyrejestrowania z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego po rozpoczęciu pobierania zasiłku macierzyńskiego i następnie zbyt późne zgłoszenie wniosku o ponowne objęcie tym ubezpieczeniem po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, nastąpiło ze względu na brak doręczenia pisma ZUS z dnia 12 września 2017 roku co skutkowało okolicznością, iż wnioskodawczyni nie powzięła informacji o konieczności dokonania ponownego zgłoszenia, nie mają w przedmiotowej sprawie żadnego znaczenia. Prawidłowe zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek obciąża bowiem samą ubezpieczoną i nie może ona powoływać się na brak pisma ze strony organu rentowego ze stosownym pouczeniem i wskazaniem na obowiązujące regulacje prawne. Od wnioskodawczyni, z uwagi na zawodowy charakter prowadzonej przez nią działalności, wymagany jest zwiększony stopień staranności.

Podkreślić należy, że omawiane przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są powszechnie znane i nie nastręczają żadnych problemów interpretacyjnych. Brak działania lub działanie niesumienne czy wadliwe (np. spóźnione) na gruncie stosunku ubezpieczenia społecznego obciążają zatem wyłącznie wnioskodawczynię.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, należyta staranność wymagana przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej działalności, uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości
i zdolności przewidywania. Obejmuje także znajomość obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.08.1993 r. sygn. akt III CRN 77/93, opubl. OSNC 1994/3/69)

Podkreślić należy również, że ubezpieczenie chorobowe dla osób prowadzących pozarolniczą działalność jest ubezpieczeniem dobrowolnym i podleganie mu zależy wyłącznie od dotrzymania określonych ustawą warunków tego ubezpieczenia. Wnioskodawczyni zamierzając podlegać temu nieobowiązkowemu ubezpieczeniu powinna była dochować szczególnej staranności w terminowości zgłoszenia wniosku o ponowne objęciem tym ubezpieczeniem i zadbać o wpłacenie należnej składki w terminie.

Wskazać przy tym należy, że nie jest możliwe objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, od wcześniejszej daty, niż data, w której wniosek został zgłoszony (vide wyrok SA w Lublinie z 10.02.2016 r., III AUa 923/15, wyrok SA w Łodzi z dnia 21.09.2015 r., III AUa 1428/14, opubl. LEX nr 1477034, wyrok SA w Gdańsku z dnia 14.05.2014 r., III AUa 1100/13, opubl. LEX nr 1477034).

Wskazany w art. 14 ust. 1 u. s. u. s. termin, od którego następuje objęcie danej osoby dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowymi i chorobowym jest terminem zawitym prawa materialnego, który charakteryzuje się tym, że po jego upływie czynność zmierzająca do określonego celu, w tym wypadku do objęcia dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi w określonym czasie, staje się bezskuteczna.

Z przepisu art. 14 ust. 2 pkt 2 u. s. u. s. nie wynika, aby zawierał on instytucję przywrócenia terminu do złożenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym. Zawiera on natomiast instytucję „wyrażenia zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenia po terminie w uzasadnionych przypadkach”. Instytucja ta, co jednoznacznie wynika z treści powołanego przepisu, dotyczy jednakże wyłącznie opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenia społeczne, a nie zgłoszenia do tych ubezpieczeń. Może więc mieć zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy dana osoba została już objęta dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym, a następnie z przyczyn, które można uznać za „uzasadnione przypadki”, nie opłaciła składek w przepisanym terminie, co skutkowało ustaniem owego dobrowolnego ubezpieczenia. Z przepisu tego jednak nie wynika, aby mógł on mieć zastosowanie w sytuacji odwrotnej, tj. wówczas, gdy osoba wprawdzie zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego w późniejszym terminie, ale równocześnie opłaciła składki za cały deklarowany okres ubezpieczenia (tak wyrok SA w Lublinie z dnia 19.04.2016 r., III AUa 1223/15,LEX nr 2044263).

Ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą po ustaniu tytułu podlegania temu ubezpieczeniu, wymaga zgłoszenia pisemnego wniosku przez ubezpieczonego (art. 11 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 i 1a u. s. u. s.) (vide wyrok SA w Łodzi z dnia 08.03.2016 r., III AUa 1215/15, LEX nr 2017736, wyrok SA w Rzeszowie z dnia 03.09.2015 r. III AUa 365/15). W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że z treści przepisu art. 14 ust. 1 u. s. u. s. w sposób oczywisty wynika, iż nie jest możliwe objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym bez wniosku oraz od wcześniejszej daty, niż data, w której wniosek został zgłoszony. W sytuacji,
gdy dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego ustało z mocy prawa wskutek niedotrzymania ustawowego terminu zapłaty należnych składek na ten rodzaj ubezpieczenia, ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wymaga złożenia w tym zakresie ponownego wniosku przez zainteresowanego. Wykładnia językowa art. 11 ust. 2 oraz art. 14 ust. 1 i 1a u. s. u. s. wskazuje na konieczność złożenia przez ubezpieczonego odpowiedniego wniosku jako warunku objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Samo opłacanie składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne po ustaniu z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia, zasadniczo, nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia społecznego. Nie można przyjąć dorozumianego (ze skutkiem wstecznym) oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw (vide wyrok SA
w Ł. z dnia 18.05.2016 r., LEX nr 2071300, por. też por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 30 października 2012 r., III AUa 234/12, LEX nr 1237547; wyrok SA w Łodzi z dnia 19 września 2013 r., III AUa 1626/12, LEX nr 1416036; wyrok SA w Gdańsku z dnia 8 sierpnia 2013 r., III AUa 2186/12, LEX nr 1356504; wyrok SA w Lublinie z dnia 10 stycznia 2013 r., III AUa 895/12, LEX nr 1254426). Sąd podziela poglądy wyrażone w powyższych orzeczeniach.

W przedmiotowym stanie faktycznym ponowne zgłoszenie E. G. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, z datą wsteczną przystąpienia do tego ubezpieczenia, tj. od 27 października 2017 roku, wpłynęło do organu rentowego dopiero
w dniu 6 grudnia 2017 roku zatem objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym możliwe było najwcześniej od daty złożenia ww. wniosku, tj. od dnia 6 grudnia 2017 roku. Oznacza to, że od dnia 27 października 2017 roku do 5 grudnia 2017 roku wnioskodawczyni nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, a zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Ł., jest prawidłowa.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k. p. c., oddalił odwołanie E. G. jako niezasadne, orzekając jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni

K. J.