Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Odwołujący J. T. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 6 maja 2013r. o ustaleniu zaległości z tytułu nieopłaconych składek. W uzasadnieniu podnosił, iż pozwany organ rentowy naruszył art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przyjmując, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne , zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od stycznia 2003 do maj 2003 nie uległy przedawnieniu , podczas gdy zobowiązania te zgodnie z brzemieniem tego przepisu uległy przedawnieniu. Odwołujący zarzucił również pozwanemu: naruszenie zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 7 kodeksu postępowania administracyjnego wskutek nie wykazania dokonywanych wpłat pieniędzy na konto zakładu i przez to nie umniejszenia zaległości, naruszenie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa na skutek późnego wszczęcia postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek, a także naruszenie zasady informowania stron przy wszczęciu postępowania wskutek nie wyjaśnienia przepisów prawa dotyczących płatnika w sposób zrozumiały, a ograniczenia się do przytoczenia przepisów o wszczęciu postępowania.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, iż po uprawomocnieniu się decyzji o obowiązkowym podleganiu ubezpieczonego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 31 grudnia 2003 r. sporządzone zostały dokumenty zgłoszeniowe i rozliczeniowe, na których podstawie ustalono, że należności za okres od stycznia 2000 r. do grudnia 2002 r. uległy przedawnieniu , natomiast za okres od stycznia do grudnia 2013 r. bieg terminu przedawnienia został zawieszony od dnia wszczęcia postepowania ustalającego obowiązek podlegania ubezpieczeniom tj. od 24 kwietnia 2012 r. do dnia uprawomocnienia się decyzji z dnia 3 sierpnia 2012r. Jako nieprzedawnione pozostało zatem zadłużenie za okres od stycznia do grudnia 2003 r. Pozwany podniósł jednocześnie, iż odwołujący przed wydaniem decyzji określającej wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od marca do grudnia 2003 r. odebrał zawiadomienie na które nie zareagował ( pomimo wezwania do złożenia pisemnych wyjaśnień w terminie 7 dni ). Odnośnie zarzutu późnego wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia zaległości pozwany ZUS przypomniał, iż stosownie do treści art. 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych to osoba prowadząca działalność gospodarczą jest zobowiązana do obliczania, rozliczania i opłacania w określonych terminach składek za każdy miesiąc kalendarzowy i podmiot taki jest zobowiązany realizować te obowiązki bez uprzedniego wezwania przez organ zobowiązany do ich poboru.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Stan faktyczny w sprawie był bezsporny. Pismem z dnia 24 kwietnia 2012 r. organ rentowy zawiadomił ubezpieczonego J. T. o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia obowiązku ubezpieczeń z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W rezultacie przedmiotowego postępowania prawomocną decyzją nr 97/2012 z dnia 5 czerwca 2012 r. ustalono, iż w / w- ny podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2000 r. do 31 grudnia 2003 r. W dniu 11 kwietnia 2013 r. ubezpieczony otrzymał zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od marca do grudnia 2003r.. Organ rentowy wezwał go do złożenia w charakterze strony w terminie 7 dni wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek , pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne , Fundusz Pracy na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. W dniu 8 kwietnia 2013 r. ubezpieczony odebrał zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego wraz z informacją o wyznaczeniu mu siedmiodniowego terminu na wypowiedzenie się co do zebranych dowodów. Decyzją z dnia 6 maja 2013 r. (...) Oddział w B. ustalił, iż zadłużenie ubezpieczonego wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji za okres od marca do grudnia 2003r. wynosi łącznie 13 859,37 zł.

W tym stanie rzeczy, rozstrzygnięcia wymagało jedynie zagadnienie prawne dotyczące ewentualnego przedawnienia wskazanych decyzją należności ZUS w stosunku do ubezpieczonego z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Na wstępie należy wskazać, iż kwestię tą ( przedawnienia należności z tytułu składek ) reguluje art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Dz.U.2009.205.1585 j.t. ( oznaczanej dalej jako „ ustawa o sus „ ) , który stanowi, iż należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Przy czym obecne brzmienie tego przepisu ( obowiązujące od 1 stycznia 2012 r. ) zostało mu nadane przez art. 11 pkt 1 lit. A ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U.2011.232.1378 ) . Wcześniej ( przed 1 stycznia 2012 r. ) obowiązywał 10 – letni termin przedawnienia należności z tytułu składek. Stosownie do treści przepisu przejściowego - art. 27 wskazanej wyżej ustawy ( wprowadzającej o połowę krótszy termin przedawnienia - pięcioletni w miejsce dziesięcioletniego ) do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 41b ust. 1 ustawy wymienionej w art. 2 oraz w art. 24 ust. 4 ustawy wymienionej w art. 11, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. W myśl ust. 2 tego artykułu jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Z sytuacją opisaną w cytowanym wyżej ust. 2 mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Przedawnienie należności ZUS w stosunku do powoda z tytułu składek za okres od marca do grudnia 2003 r. nastąpiłoby bowiem ( mimo dziesięcioletniego terminu ich przedawnienia ) wcześniej aniżeli w ciągu 5 lat od dnia 1 grudnia 2012 r. Mając na uwadze, iż ubezpieczony był obowiązany do opłacania składek do 10 – tego następnego miesiąca ( art. 47 ust. 1 pkt 1 przywoływanej wyżej ustawy o sus ), należność z tytułu składek za poszczególne miesiące licząc od marca 2003 r. ulegałaby przedawnieniu począwszy od dnia 11 kwietnia 2013 r. ( upływ 10 lat od daty ich wymagalności ) . Tyle tylko, iż na skutek zawieszenia biegu przedawnienia z mocy art. 24 ust. 5 f ustawy ( który stanowi , iż w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna ) w okresie od kwietnia 2012 r. ( data wszczęcia postępowania ) do sierpnia 2012 r. ( data uprawomocnienia się decyzji o obowiązkowym podleganiu ubezpieczonego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ) , należność ZUS w stosunku do ubezpieczonego z tytułu składek za pierwszy miesiąc objęty zaskarżoną decyzją ( marzec 2003 r. ) uległaby przedawnieniu nie w dacie 11 kwietnia 2013 r. ( upływ 10 lat od daty 10 kwietnia 2003 r. ) tylko cztery miesiące później ( w sierpniu 2013 r. ). Po zawieszeniu bowiem biegu przedawnienia w okresie od kwietnia do sierpnia 2012 r. , zaczęło ono biec ponownie ( pozostałe do jego upływu 12 miesięcy ) od września 2012r. W przypadku ubezpieczonego przedawnienie przedmiotowych należności z tytułu składek nie mogło jednak nastąpić, albowiem już w kwietniu 2013 r. zakład wszczął postępowanie w przedmiocie ustalenia wysokości ewentualnych należności, wydając w rezultacie w czerwcu bieżącego roku zaskarżoną decyzję ustalającą wysokość tej należności ( decyzję zmierzającą do wyegzekwowania zaległych kwot ). Stosownie zaś do treści art. 24 ust. 5b ustawy bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Sąd ubezpieczeń społecznych może stwierdzić przedawnienie składek tylko wtedy, gdy nastąpiło ono przed wydaniem decyzji wszczynającej postępowanie o ustalenie podstawy wymiaru wpłat do ZUS lub obowiązku ich uiszczenia ( patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013r. I UK 613/12 ). Niewątpliwie zatem, w świetle treści art. 24 ust. 4, 5b i 5 f oraz przytoczonego orzeczenia SN chybioną jest argumentacja strony powodowej dotycząca rzekomego przedawnienia spornych należności .

Odnosząc się natomiast do podnoszonych przez stronę powodową naruszeń kodeksu postępowania administracyjnego jakich miał się dopuścić organ rentowy w toku prowadzonego postępowania , abstrahując od ich zasadności , należy wskazać na utrwalone w tym zakresie ( tak w doktrynie jak i orzecznictwie ) stanowisko zgodnie z którym postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. W postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a nie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z czym nie ma możliwości badania w świetle przepisów tego kodeksu prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 16 kwietnia 2013 r. III AUa 1599/12 ,uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 21 listopada 1980 r. w sprawie III CZP 43/80, publik. OSNCP1981 Nr 8, poz. 142; z dnia 27 listopada 1984 r. w sprawie III CZP 70/84, publik. OSNCP 1985 Nr 8, poz. 108 oraz z dnia 21 września 1984 r. w sprawie III CZP 53/84, publik. OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65).

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc w zw. z art. 24 ust. 4 a contrario przywołanej na wstępie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych orzekł jak w sentencji.

SSO Maciej Flinik