Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak (spr.)

Sędziowie: SSA Marta Sawińska

SSA Jolanta Cierpiał

Protokolant: st. insp. sąd. Dorota Cieślik

po rozpoznaniu w dniu 1 sierpnia 2018 r. w Poznaniu

sprawy Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) Spółka Jawna
w Ś. -M. D., L. D. (1), Ł. D., E. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 28 kwietnia 2017 r. sygn. akt IV U 235/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz odwołującej spółki kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.12.2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że E. M. od dnia 01.10.2014 r. do dnia 31.05.2016 r. nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek – Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. spółka jawna w Ś..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zawarta przez strony umowa o pracę, w świetle braku materialnych dowodów wykonywania pracy, sporządzona została dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), wyłącznie w celu zgłoszenia E. M. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a w konsekwencji do uzyskania prawa do świadczeń z tego tytułu i jako taka jest nieważna.

Odwołania od powyższej decyzji złożyli zarówno odwołująca E. M., jak i płatnik składek, zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że E. M. jako pracownik płatnika składek podlegała w okresie od 01.10.2014 r. do 31.05.2016 r. obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym. Odwołujący wnieśli ponadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołujących kosztów procesu.

Sąd Okręgowy połączył sprawy z obu odwołań w celu ich łącznego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia pod sygn. akt IV U 235/17.

Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2017r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z 14.12.2016r. w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawczyni E. M. od dnia 01.10.2014r. do 31.05.2016 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek - Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. – Spółka Jawna w Ś. (pkt I), zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowego (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. – Spółka Jawna w Ś. kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Płatnik składek – Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. sp. j. w Ś. (ul. (...)), zarejestrowana od 07.03.2003 r., prowadzi działalność gospodarczą, której przeważającym przedmiotem jest transport drogowy towarów – krajowy i międzynarodowy, sprzedaż węgla i piasku, wynajem nieruchomości.

W latach 2014-2015 płatnik zatrudniał średniorocznie 40-43 pracowników w przeliczeniu na pełen etat i zleceniobiorców.

W okresie od 02.01.2008 r. do 30.10.2009 r. E. M. (poprzednio G.) pracowała w biurze rachunkowym swojej siostry A. G. na podstawie umów zlecenia. Zajmowała się podstawowymi rzeczami – układaniem, opisywaniem, archiwizowaniem dokumentów, rozliczaniem delegacji kierowców.

W dniu 26.08.2011 r., po ukończeniu technikum, E. M. zdobyła zawód technika hotelarstwa. Po skończeniu szkoły wyjechała do B., gdzie uczyła się języka niemieckiego.

A. G. w ramach swojej działalności obsługiwała pod względem księgowym i rozliczała dokumenty odwołującego Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowe (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. sp.j. w Ś.. W związku z tym E. M. wykonując czynności w ramach umów zlecenia rozliczała również delegacje pochodzące od odwołującego.

Na podstawie umowy o pracę z 01.10.2014 r. E. M. została zatrudniona u płatnika składek w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku referenta ds. księgowych na czas określony od 01.10.2014 r. do 31.05.2016 r. za wynagrodzeniem w wysokości 2767,31 zł brutto + premia uznaniowa. Jako miejsce pracy wskazano: ul. (...), Ś..

Płatnik składek w dniu 06.10.2014 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego E. M. od dnia 01.10.2014 r. jako pracownika.

E. M. uzyskała zaświadczenie lekarskie z dnia 03.10.2014 r. o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego.

E. M., w związku z podjęciem w/w zatrudnienia, napisała podanie o zatrudnienie, podpisała kwestionariusze osobowe, oświadczenie, że nie jest zarejestrowana w PUP. Uzyskała informację o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych. Podpisała też zgodę na przetwarzanie danych osobowych, oświadczenie o zapoznaniu z przepisami wewnętrznymi pracodawcy oraz ryzykiem zawodowym, oświadczenie o miejscu zamieszkania, oświadczenie dla celów ubezpieczeniowych i oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W dniach 01-02.10.2014 r. E. M. odbyła szkolenie wstępne bhp.

Na podstawie upoważnienia z dnia 01.10.2014 r., E. M. została upoważniona do wystawiania, odbierania oraz podpisywania faktur VAT i faktur korygujących VAT w imieniu płatnika – na okres zatrudnienia, nadto przetwarzania danych osobowych .

E. M. zatrudniona została z polecenia, po informacji uzyskanej od swojej matki, która o poszukiwaniu pracownika dowiedziała się od L. D. (2). Płatnik składek w związku z rozwijaniem się firmy poszukiwał dodatkowego pracownika biurowego, ze znajomością języka niemieckiego.

Kiedy L. D. (2) dowiedziała się, że E. M. poszukuje pracy, umówiła się z nią pod koniec września 2014 r. na rozmowę w sprawie pracy. W czasie tej rozmowy ustaliła z E. M. warunki zatrudnienia. Przyjmując wnioskodawczynię do pracy i zawierając z nią umowę o pracę, płatnik składek nie wiedział, że wnioskodawczyni jest w ciąży. Nie wiedziała o tym w tym czasie również wnioskodawczyni.

Spośród osób zatrudnionych u płatnika, pracowników biurowo-administracyjnych było 4 (wnioskodawczyni, dwie osoby zatrudnione w biurze tj. I. P. i M. K., spedytor pracująca w innym budynku), pozostali zatrudnieni to kierowcy i pracownicy placowi.

W momencie zatrudnienia E. M., istniała faktyczna potrzeba zatrudnienia nowego pracownika. Płatnik rozwija swoją działalność i zatrudniał nowych kierowców, co generowało coraz większą ilość dokumentów. Obecnie, łącznie z kierowcami, firma zatrudnia ok. 75 osób.

W okresie od 01.10.2014 r. do 03.12.2014 r. E. M. wykonywała pracę na podstawie spornej umowy w pełnym wymiarze czasu pracy, w godz. od 08:00 do 16:00, w biurze przy ul. (...). Codziennie przychodziła do pracy, podpisywała listę obecności. Miała wydzielone swoje stanowisko pracy.

Do zakresu jej obowiązków należało przede wszystkim kserowanie dokumentów. Pomagała pozostałym dwóm referentkom – które uczyły ją pracy i wdrażały do obowiązków – w pracach biurowych, w bieżących czynnościach dotyczących działalności płatnika. Ponadto w/w pomagała w przygotowywaniu dokumentów dla księgowej. Uczyła się, jak wystawiać faktury, opisywała na odwrocie faktury zakupowe. Wypisywała dokumenty przyjęcia towaru na stan. Sprawdzała poprawność zdawanych przez kierowców delegacji. Segregowała przydzielone kierowcom zlecenia; dopasowywała (...) do zleceń, sprawdzała je i wpinała do segregatorów, porządkowała dokumenty przynoszone przez kierowców do biura.

Za wykonywaną pracę otrzymywała wynagrodzenie, które było porównywalne do wynagrodzenia otrzymywanego przez I. P. i M. K..

Faktury zakupowe trafiały do I. P., w tamtym okresie było ich około 300 w miesiącu. Wystawianiem faktur, których było dwa razy więcej, zajmowała się M. K.. Faktury wystawiane są na podstawie dokumentów, których było jeszcze więcej, niż wystawianych faktur. Pracownice, w tym wnioskodawczyni, sprawdzały prawidłowość wystawienia faktur pod względem formalnym i rachunkowym.

Wnioskodawczyni podpisała lub opisała w czasie zatrudnienia szereg dokumentów, m.in. dokumenty przyjęcia towaru, faktury. W czasie urlopu rodzicielskiego E. M. podpisała się na duplikacie faktury z dnia 09.02.2016 r., ponieważ została o to poproszona w związku z nieporozumieniem pomiędzy płatnikiem a firmą (...) Sp. z o.o. Wnioskodawczyni przed zwolnieniem lekarskim zajmowała się opisywaniem tej faktury, wiedziała czego dotyczyła faktura i powstały problem.

Płatnik współpracuje z firmami niemieckimi. E. M. posługuje się językami obcymi, w tym językiem niemieckim. Pomagała referentkom tłumaczyć wezwania do zapłaty na język niemiecki, miała pomagać w kontaktach z niemieckimi kontrahentami. Pozostałe pracownice nie znały języka niemieckiego.

Bezpośrednio po zakończeniu urlopu rodzicielskiego E. M. w związku ze swoja sytuacją rodzinną nie podejmowała pracy.

W dniu 01.02.2017 r. E. M. zawarła z płatnikiem kolejną umowę o pracę, na czas nieokreślony, na stanowisku referenta ds. księgowych, w wymiarze ½ etatu, za wynagrodzeniem w wysokości 1340,00 zł brutto. Zatrudnienie nastąpiło na niepełny etat z uwagi na konieczność zapewnienia przez wnioskodawczynię opieki dziecku, które wychowuje samotnie.

Po powrocie do zatrudnienia w/w wykonuje taką samą pracę, jak poprzednio.

E. M. w okresie od 04.12.2014 r. do 08.05.2015 r. była niezdolna do pracy, a od 09.05.2015 r. do 25.09.2015 r. pobierała zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem dziecka. Dziecko urodziła w dniu (...)r., choć przewidywany termin porodu określony był na (...).

Od dnia 26.09.2015 r. do 06.11.2015 r. E. M. przebywała na dodatkowym urlopie macierzyńskim, a od 07.11.2015 r. do 30.04.2016 r. – na urlopie rodzicielskim.

L. D. (2) o tym, że wnioskodawczyni E. M. jest w ciąży dowiedziała się dopiero wówczas, kiedy ta przyniosła do pracy zwolnienie lekarskie. E. M. poinformowała wtedy L. D. (2), że poszła do lekarza ponieważ źle się czuła oraz, że przyjmując się do pracy nie wiedziała, że jest w ciąży.

W czasie nieobecności wnioskodawczyni płatnik składek zatrudnił B. S. na podstawie umowy o pracę z dnia 17.02.2015 r. na stanowisku referenta ds. księgowych w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem w wysokości 875,00 zł brutto + premia uznaniowa – na okres próbny od 17.02.2015 r. do 16.05.2015 r.

Na podstawie umowy o pracę z dnia 17.05.2015 r., płatnik zatrudnił B. S. na czas nieokreślony na ww. stanowisku, w 1/2 wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w wysokości 875,00 zł brutto. B. S. nie pracuje na komputerze ponieważ nie potrafi obsługiwać go w wystarczającym stopniu, stąd ma niższy wynagrodzenie niż pozostałe osoby zatrudnione w biurze przez płatnika składek.

M. K. zatrudniona jest u płatnika składek od 02.04.2007 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku referenta ds. księgowych, za wynagrodzeniem – od dnia 01.01.2014 r. – 2774,96 zł brutto.

I. P. zatrudniona była u płatnika składek od 13.03.2008 r. do 31.10.2015r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku referenta ds. księgowych i kadr, za wynagrodzeniem – od dnia 01.01.2014 r. – 2774,96 zł brutto.

Na miejsce I. P. została zatrudniona R. Ł., od 02.11.2015 r. na stanowisku referenta ds. księgowych i kadr w pełnym wymiarze czasu pracy, obecnie na czas nieokreślony, za wynagrodzeniem w wysokości 2488,42 zł brutto.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy wskazał, że odwołania okazały się zasadne.

Sąd Okręgowy stwierdził, że istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołująca E. M., w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji, po zawarciu umowy o pracę z płatnikiem składek – Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. sp. j. w Ś., faktycznie tę pracę wykonywała, a tym samym czy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik.

Sąd I instancji powoływał następnie treść przepisów art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 2 k.p., art. 22 § 1 k.p., art. 26 k.p. oraz art. 83 § 1 k.c., wskazując, że rozważenia wymagała kwestia skuteczności umowy o pracę zawartej w dniu 01.10.2014 r.

W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że pomiędzy stronami umowy doszło do nawiązania stosunku pracy i zatrudnienia E. M., co skutkuje objęciem jej z mocy ustawy ubezpieczeniem społecznym. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdził, aby sporna umowa o pracę była dotknięta wadą oświadczeń woli jej stron w postaci pozorności. Zebrane dowody potwierdzają, że w okresie od 01.10.2014 r. do 03.12.2014 r. (tj. do dnia poprzedzającego początkową datę niezdolności do pracy) E. M. faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika na warunkach określonych w umowie zawartej przez strony dnia 01.10.2014 r.

Na podstawie dowodów z zeznań świadków: I. P. i M. K., zeznań odwołujących E. M. i zeznającej za płatnika składek L. D. (1), znajdujących potwierdzenie w dowodach z dokumentów w postaci umowy o pracę, list obecności, faktur opisanych przez odwołującą, potwierdzeń wpłat wynagrodzenia, Sąd Okręgowy ustalił ponad wszelką wątpliwość, że w okresie, którego dotyczy spór, odwołująca faktycznie świadczyła pracę na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy oraz we wskazanym przez pracodawcę miejscu i czasie (w siedzibie spółki przy ul. (...) w Ś. w godzinach od 08:00 do 16:00), zaś płatnik składek zatrudniał odwołującą za wynagrodzeniem. Tym samym w niniejszej sprawie odwołujący wykonywali względem siebie prawa i obowiązki stron stosunku pracy w rozumieniu przepisu art. 22 § 1 k.p.

Zdaniem Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał niewątpliwie potwierdza, że odwołująca E. M. w ramach spornego stosunku pracy wykonywała szereg czynności na stanowisku referenta ds. księgowych: kserowała dokumenty, pomagała w pracach biurowych, opisywała faktury, uczyła się je wystawiać, wypisywała dokumenty przyjęcia towaru na stan, sprawdzała poprawność delegacji, segregowała dokumentację, pomagała sporządzać tłumaczenia. Była na etapie przyuczania się do pełnego realizowania swoich obowiązków, zatem zrozumiałym jest, że część z nich wykonywała pod nadzorem współpracownic.

Materiał dowodowy wskazuje również na to, że w firmie płatnika była rzeczywista potrzeba zatrudnienia nowego pracownika. Przedsiębiorstwo zatrudnia coraz więcej osób – obecnie, jak podała L. D. (1), około 75, podczas gdy w okresie pierwszego zatrudnienia odwołującej było to prawie połowę mniej.

Ponadto Sąd Okręgowy wskazał, że płatnik zgromadził i przedstawił dokumentację związaną z rozpoczęciem zatrudnienia przez pracownika (podanie, kwestionariusze, oświadczenia itp.). E. M. uzyskała też zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego, zatem nie było przeszkód w nawiązaniu przez nią zatrudnienia i wykonywaniu obowiązków.

Bez znaczenia było przy tym, czy odwołująca i płatnik już w dniu zawierania umowy o pracę wiedzieli o ciąży odwołującej. Obowiązujące przepisy Kodeksu pracy nie zawierają bowiem ograniczeń w zakresie zawierania umów o pracę z kobietą w ciąży. Niemniej jednak z zeznań E. M. wynika, że podejmując zatrudnienie nie była świadoma tego, że jest w ciąży. Koresponduje to z zeznaniami L. D. (2), które zeznała, że o ciąży wnioskodawczyni dowiedziała się dopiero w dniu przyniesienia przez nią zwolnienia lekarskiego, podobnie jak jej współpracownice.

W toku postępowania sądowego odwołująca potwierdziła również odbycie szkolenia bhp, którego materialnym śladem jest karta szkolenia wstępnego. Odwołująca podpisywała listę obecności, która została przedłożona w toku kontroli. Potwierdzenia wpłat i przelewów są dowodem na otrzymywanie przez E. M. wynagrodzenia.

Dowodem wykonywania czynności zgodnych z zakresem obowiązków E. M. są też faktury zgromadzone w aktach kontroli, opatrzone własnoręcznym podpisem odwołującej, które pochodzą ze spornego okresu.

Dostateczne kwalifikacje odwołującej do wykonywania pracy referenta ds. księgowych nie budziły wątpliwości Sądu Okręgowego, tym bardziej, że praca była rzeczywiście wykonywana, a odwołująca do części czynności się przyuczała, a część wykonywała sama.

Wynagrodzenie E. M. ustalone zostało na porównywalnym poziomie co wynagrodzenie pracownic z dużo większym stażem, niż odwołująca, jednakże zauważyć należy, że wysokość jej pensji nie została zawyżona w stosunku do zajmowanego stanowiska. Kwestia wynagrodzenia nie była zresztą przedmiotem zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Reasumując – Sad Okręgowy wskazał, że w niniejszej sprawie wykazano, że odwołująca E. M. wykonywała prawa i obowiązki wynikające z umowy o pracę zawartej z płatnikiem, w konsekwencji czego dokonano zgłoszenia do ubezpieczenia osoby będącej podmiotem ubezpieczenia, świadczącej pracę i przez to noszącej cechy „zatrudnianego pracownika”.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt II) orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku, w całości, złożył organ rentowy, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i art. 22 k.p. poprzez błędne uznanie, że odwołujący rzeczywiście zawiązali stosunek pracy stanowiący tytuł do ubezpieczenia, w sytuacji gdy odwołująca E. M. nie wykazała, a jedynie uprawdopodobniła fakt wykonywania pracy, a ponad wszelką wątpliwość nie wykazała wykonywania pracy w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy z art. 22 k.p.,

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postepowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy – art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów oraz w sposób niewszechstronny, a także w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Odwołująca spółka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Istotą sprawy było ustalenie, czy odwołująca E. M. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek – Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) M. D., L. D. (1), Ł. D. spółka jawna w Ś. od dnia 01.10.2014 r. do dnia 31.05.2016 r.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego chybione są powołane w apelacji zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i art. 22 k.p. poprzez błędną wykładnię i wskutek tego błędne przyjęcie że odwołująca świadczyła pracę u płatnika składek i w konsekwencji podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie zawartej umowy o pracę.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby będące pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Inaczej mówiąc, tytułem ubezpieczeń społecznych tych osób jest stosunek pracy. Nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika (art. 11 k.p.), a przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.). Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego prawną doniosłość ma taka pozorność zawarcia umowy o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy i gdy zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, tj. zgłoszenie do ubezpieczenia dotyczy takiej osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1996 r. II UKN 32/96; z dnia 28.12.2001 r. II UKN 244/00).

Należy wskazać, że do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczy osoby, która nie jest pracownikiem, a zatem zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje pod pozorem zatrudnienia (por. wyrok SN z 18 maja 2006r., III UK 32/06).

Stosownie do treści art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy na mocy zawartej pomiędzy stronami umowy o pracę, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, zaś pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stosunek pracy charakteryzuje się zatem pewnymi szczególnymi cechami. Są to: konieczność osobistego wykonywania pracy, podporządkowanie pracodawcy, wykonywanie pracy na jego rzecz i ryzyko oraz odpłatność pracy. Po stronie pracownika musi istnieć chęć świadczenia pracy oraz możliwość jej świadczenia, a po stronie pracodawcy potrzeba zatrudnienia i korzystania z tej pracy za wynagrodzeniem.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne w tym znaczeniu nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz rzeczywiste zatrudnienie.

Uwzględniając powyższe rozważania - w ocenie Sądu Apelacyjnego zasadnie Sąd I instancji uznał, że doszło do nawiązania faktycznego stosunku pracy między odwołującą E. M. a płatnikiem składek - Przedsiębiorstwem Handlowo-Usługowym (...) M. D., L. D. (1),Ł. D. spółka jawna w Ś., bowiem E. M. faktycznie świadczyła pracę wynikającą z zawartej w dniu 1.10.2014r. umowy o pracę na stanowisku referenta do spraw księgowych, co skutkowało podleganiem przez nią ubezpieczeniom społecznym na tej podstawie.

Sąd Okręgowy - wbrew zarzutom pozwanego - przeprowadził w sposób prawidłowy postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie, a zgromadzone dowody ocenił swobodnie, z zachowaniem zasady wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c.

Wykazanie, że sąd pierwszej instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być ograniczone do odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie, przy jednoczesnym zaniechaniu wykazania, iż ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Apelacja tak wymaganych zarzutów nie przedstawia i nie wykazuje, aby ocena dowodów była dotknięta powyższymi uchybieniami. Kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (postanowienie SN z 10 stycznia 2002 r. sygn. II CKN 572/99, Lex nr 53136).

Sąd I instancji wyjaśnił dlaczego określonym dowodom dał wiarę, w szczególności wskazał motywy uznania za wiarygodne zeznań świadków: I. P. i M. K., zeznań odwołujących E. M. i zeznającej za płatnika składek L. D. (1), a Sąd Odwoławczy w pełni podzielił ocenę dokonaną przez Sąd Okręgowy. Z zeznań świadków oraz zeznań odwołujących wynikało, że strony miały rzeczywisty zamiar nawiązania umowy o pracę, a następnie umowa o pracę faktycznie była realizowana. Organ rentowy zarzucał sprzeczność w zeznaniach świadków, przykładowo powołując zeznania L. D. (1) i I. P., jednak podnoszone przez niego okoliczności w istocie potwierdzały fakt, że świadkowie zeznają w sposób spontaniczny i subiektywny, a nie powtarzają wyuczoną wersję zdarzeń. Co do faktów zasadniczych zarówno świadkowie jak i odwołująca potwierdzili fakt wykonywania pracy przez E. M. pracy na stanowisku wynikającym z zawartej umowy, tym bardziej, że zarówno świadek I. P., jak i świadek M. K. miały bezpośrednią wiedzę w przedmiocie pracy wykonywanej przez E. M., ponieważ były w spornym okresie zatrudnione w biurze płatnika i współpracowały bezpośrednio z odwołującą, korzystając z jej pomocy i ucząc ją, jak wykonywać poszczególne czynności. Ponadto zarówno I. P. jak i E. M. potwierdziły fakt wykonywania przez E. M. tłumaczeń wezwań do zapłaty na język niemiecki. Zarzuty pozwanego dotyczące błędnej oceny zeznań świadków należy zatem uznać za nieskuteczną polemikę z trafnymi ustaleniami Sądu I instancji.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego prawidłowe jest więc ustalenie Sądu Okręgowego, że na podstawie całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego można uznać, że odwołująca E. M. w ramach spornego stosunku pracy wykonywała szereg czynności na stanowisku referenta ds. księgowych: kserowała dokumenty, pomagała w pracach biurowych, opisywała faktury, uczyła się je wystawiać, wypisywała dokumenty przyjęcia towaru, sprawdzała poprawność delegacji, segregowała dokumentację, pomagała sporządzać tłumaczenia, gdzie istotna była jej znajomość języka niemieckiego.

Apelujący kwestionował także fakt, że istniała rzeczywista potrzeba zatrudnienia odwołującej. Zarzut ten jest błędny, a Sąd Okręgowy trafnie ustalił tutaj, że taka rzeczywista potrzeba istniała, gdyż przedsiębiorstwo płatnika zatrudniało coraz więcej osób, zwiększając ilość zatrudnionych kierowców, z czym wiązała się konieczność większej liczby obowiązków administracyjno – biurowych. Ponadto w czasie nieobecności E. M., płatnik zatrudnił B. S. na stanowisku referenta ds. księgowych. Również obecnie przez płatnika składek ponownie zatrudniona została E. M..

Odnosząc się natomiast do zarzutów pozwanego dotyczących nieprzedłożenia przez odwołującą dokumentacji medycznej z przebiegu ciąży, to zarzut ten był pozbawiony wpływu na rozstrzygniecie sprawy, bowiem bez znaczenia było to, czy odwołująca i płatnik już w dniu zawierania umowy o pracę wiedzieli o ciąży odwołującej. Obowiązujące przepisy Kodeksu pracy nie zawierają bowiem ograniczeń w zakresie zawierania umów o pracę z kobietą w ciąży i jest to stanowisko ugruntowane w judykaturze. Samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006 r., III UK 156/05, LEX nr 272549). Trudno bowiem przyjąć, że dążenie do uzyskania, przez zawarcie umowy o pracę, ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Przeciwnie, jest to postępowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Istotne jest tylko, czy w związku z zawarciem umowy o pracę zobowiązania z niej wynikające były wykonywane, a konkretnie czy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r., II UKN 258/00, OSNP 2002 Nr 21, poz. 527, z dnia 5 października 2005 r., I UK 32/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 249).

Uwzględniając wszystkie okoliczności – Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu I instancji, że ubezpieczona miała zamiar świadczenia pracy w momencie zawierania umowy i rzeczywiście ją świadczyła, zaś płatnik składek faktycznie zatrudnił odwołującą i wypłacił jej wynagrodzenie. Takie ustalenia wynikają z prawidłowo ocenionych przez Sąd Okręgowy dowodów z zeznań świadków: I. P. i M. K., zeznań odwołujących E. M. i zeznającej za płatnika składek L. D. (1), znajdujących potwierdzenie w dowodach z dokumentów w postaci umowy o pracę, list obecności, faktur opisanych przez odwołującą, czy potwierdzeń wpłat wynagrodzenia.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny przyjął, że sporna umowa nie była pozorna, skoro – jak wskazano wyżej – umowa faktycznie była realizowana.

Czynność prawna pozorna została uregulowana w art. 83 k.c., przez wskazanie trzech jej elementów, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, nie można jednak przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2012 r., II UK 14/12). O tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczenia społecznego, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale faktyczne, rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), wynikających z art. 22 § 1 k.p.

W niniejszej sprawie odwołująca wykazała jednak, że sporna umowa o pracę była faktycznie wykonywana, gdyż z poczynionych wyżej ustaleń faktycznych wynika, że strony umowy o pracę w istocie miały zamiar nawiązania stosunku prawnego o cechach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny uznając zarzuty apelującego za nieuzasadnione, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 108 § 1 oraz § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r., poz. 1800 ze zm.).