Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Stanek (spr.)

Sędziowie: SA Anna Cesarz

SA Jacek Pasikowski

Protokolant: stażysta Ewa Borysewicz

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa D. C.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i rentę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 22 czerwca 2017 r. sygn. akt I C 137/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz D. C. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

I ACa 1198/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd I instancji:

1) zasądził od pozwanej Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki D. C. kwotę:

a) 51 950,00 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 01 lipca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

b) 2 760,00 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od maja 2012 roku do lutego 2016 roku włącznie (46 miesięcy), przy czym od kwoty:

- 1 560,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 lipca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia

01 sierpnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia

01 września 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia

01 października 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 listopada 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 grudnia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 lutego 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 marca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 kwietnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 maja 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 czerwca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 sierpnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 września 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 01 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 lutego 2016 roku do dnia zapłaty,

- 60,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 marca 2016 roku do dnia zapłaty,

c) po 60,00 zł miesięcznie tytułem renty, płatną do 10 - go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie jej płatności, poczynając od marca 2016 roku,

d) 1 363,29 zł (jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt trzy złote 29/100) tytułem zwrotu części kosztów procesu,

2) oddalił powództwo w pozostałej części,

3) nie obciążył powódki D. C. brakującymi kosztami procesu,

4) nakazał pobrać od pozwanej Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 3 219,14 zł tytułem brakujących kosztów procesu,

5) nakazał zwrócić pozwanej Towarzystwu (...) S.A. w W. niewykorzystaną zaliczkę na koszty opinii biegłej G. B. w kwocie 51,07 zł.

W apelacji od tego orzeczenia pozwany zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części, to jest ponad kwotę 20 000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty zasądzoną tytułem zadośćuczynienia, to jest co do kwoty 31 950 złotych z odsetkami od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty (pkt. 1a wyroku, ponad kwotę 2040 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty zasądzoną tytułem skapitalizowanej renty, to jest co do kwoty 720 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty (pkt. wyroku), co do pkt. 1d wyroku – w całości, co do pkt. 3 wyroku – w całości, co do pkt. 4 wyroku – w całości.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie powództwa w zakresie zadośćuczynienia ponad kwotę 20 000 zł z odsetkami od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty, to jest co do kwoty 31 950 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty; oddalenie powództwa w zakresie skapitalizowanej renty ponad kwotę 2040 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty zasądzoną tytułem skapitalizowanej renty, to jest co do kwoty 720 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 1 lipca 2014 roku do dnia zapłaty oraz stosunkowe rozliczenie kosztów postępowania przed Sądem I instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 446 § 4 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na pominięciu przez Sąd I instancji okoliczności istotnych z punktu widzenia oceny rozmiaru krzywdy, w szczególności faktu posiadania najbliższej rodziny i wspólnego z nią zamieszkiwania, co doprowadziło do błędnego uznania kwoty 66 950 zł, w okolicznościach niniejszej sprawy, jako sumy odpowiedniej zadośćuczynienia oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 446 § 2 k.c. w związku z art. 118 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki skapitalizowanej renty za okres od maja 2012 roku do lutego 2016 roku włącznie, podczas gdy roszczenie powódki za okres od maja 2012 roku do maja 2013 roku uległo przedawnieniu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny należy pamiętać, że na rozmiar tej krzywdy mają wpływ przede wszystkim wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, niepubl.). Wysokość zadośćuczynienia winna uwzględniać wszelkie okoliczności wpływające na rozmiar krzywdy. Śmierć osoby bliskiej i związane z tym cierpienia członków rodziny nie mają i nie mogą mieć swojego ekonomicznego „odpowiednika”. Należy zatem zwrócić uwagę na cel zadośćuczynienia, którym jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji. Jednocześnie zadośćuczynienie nie może być jedynie symboliczne, lecz ma stanowić odczuwalną ekonomicznie wartość.

Określenie wysokości zadośćuczynienia stanowi istotne uprawnienie sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji, zaś korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości już zasądzonego zadośćuczynienia jest uzasadnione tylko wówczas, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono nieodpowiednie jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie. Motywy zaskarżonego wyroku wskazują jedynie, że zadośćuczynienie przyznane przez Sąd Okręgowy jest wygórowane, przy czym z przytoczonych okoliczności faktycznych wynika, że podstawę oceny stanowiły jedynie niektóre z faktów ustalonych przez Sąd pierwszej instancji. Ocena merytoryczna dokonana przez sąd odwoławczy musi uwzględniać zarówno to, czy sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności faktyczne mające wpływ na wysokość należnego zadośćuczynienia, jak i to, czy wysokość ta została prawidłowo ustalona przy ich uwzględnieniu, przy czym w razie odmiennego stanowiska konieczne jest wskazanie takich okoliczności, które niewątpliwie wykazują rażącą wadliwość i niewspółmierność wysokości zadośćuczynienia do doznanej krzywdy.

W rozpoznawanej sprawie, wbrew zarzutom skarżącego Sąd I instancji właściwie ocenił wszystkie okoliczności faktyczne, które mają wpływ na wysokość przyznanego zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powódka doznała ogromnej traumy i pustki po śmierci swojego męża. Tej straty nie rekompensują dobre relacje z innymi członkami rodziny. Zamieszkiwanie z córką tylko w pewnym stopniu może zmniejszyć uczucie osamotnienia po śmierci małżonka. Relacja między małżonkami jest wyjątkowa i nie można jej porównać z relacją pomiędzy rodzicami i dziećmi. Kiedy dzieci się usamodzielniają, związek małżeński przechodzi do innej fazy. Małżonkowie mogą wówczas więcej czasu spędzać razem, wspierać się wzajemnie. Powódka została tego pozbawiona.

Z opinii biegłej wynika jednoznacznie, że powódka nadal ma stany lękowe, obniżony nastrój, przyjmuje leki antydepresyjne oraz przeciwlękowe, a więc mimo ustalenia tylko długotrwałego uszczerbku na zdrowiu nie można uznać, że jej sytuacja zdrowotna unormowała się na tyle, że okres żałoby można uznać za zakończony a powódce nie jest potrzebne leczenie farmakologiczne.

Nie jest trafny również zarzut przedawnienia.

Stosownie do art. 819 § 1 i 2 k.c. roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech, przy czym bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem.

Zgodnie z art. 819 § 4 k.c. bieg przedawnienia roszczenia do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem i rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

§ 4 art. 819 k.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 819 § 2 k.c., w którym wskazano ogólną regułę od kiedy rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń. Ustawodawca w art. 819 § 4 k.c. wyraźnie określił od kiedy na nowo rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia, licząc go od dnia otrzymania przez zgłaszającego roszczenie na piśmie oświadczenia zakładu ubezpieczeń o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

W okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy powódka otrzymała od strony pozwanej pismo z 16 czerwca 2014 roku stanowiące decyzję dotyczącą wypłaty części zgłoszonych ubezpieczycielu roszczeń, a więc w dacie wniesienia pozwu (27 maja 2016 r.) nie doszło jeszcze do przedawnienia roszczenia o rentę.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego z mocy art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c.