Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2018 roku w Piotrkowie Tryb.

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko M. L.

z udziałem Prokuratura Rejonowego w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 15 marca 2018 roku, sygn. akt I Cupr 3902/17

oddala apelację .

SSO Jarosław Gołębiowski

Sygn. akt II Ca 503/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 15 marca 2018 roku, wydanym w sprawie I Cupr 3902/17, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanego M. L. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 5.500 złotych z umownymi z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, naliczonymi od dnia 4 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami (pkt 3) oraz nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności (pkt 4).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

W dniu 15 stycznia 2016 r. pozwany M. L. zawarł z powodem (...) S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki gotówkowej, numer umowy (...).

Z przedmiotowej umowy wynikało, iż pożyczka udzielona pozwanemu wynosi łącznie 16.368 złotych, w tym sama pożyczka, wypłacona pozwanemu obejmowała kwotę 5.500 złotych, zaś pozostałe należności związane były z kosztami związanymi z udzieloną pozwanemu pożyczką, w tym kosztami składki ubezpieczenia pożyczki. Udzielona pozwanemu pożyczka miała zostać przez niego spłacona w 48 miesięcznych ratach w kwocie po 341 złotych każda.

W związku z zawarciem umowy pożyczki pozwany złożył do dyspozycji strony powodowej weksel in blanco, upoważniając powoda do jego wypełnienia na sumę odpowiadającą jego zadłużeniu.

W dniu 13 listopada 2017 roku powód wypowiedział pozwanemu zawartą umowę pożyczki. W piśmie wypowiadającym umowę pożyczki powód wskazał, że zaległość pozwanego na dzień 13 listopada 2017 roku wynosi łącznie 17.267,08 złotych, w tym kwota niespłaconej pożyczki wynosiła 16.368 złotych.

Pozwany M. L. nie dokonał jakichkolwiek wpłat na poczet udzielonej mu pożyczki.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Motywując powyższe wskazał, że jakkolwiek pozwany w toku postępowania nie zaprzeczył twierdzeniom powoda, to nie zwalniało to strony z obowiązku przytoczenia okoliczności faktycznych z których wywodzi dochodzone roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.) i wskazania dowodów których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.).

W sytuacji, gdy powód dochodzi konkretnego roszczenia, to na nim przede wszystkim w pierwszej kolejności, stosownie do treści art. 6 k.c. spoczywa ciężar udowodnienia zarówno faktu, iż dana wierzytelność rzeczywiście mu przysługuje, jak i jaka jest wysokości przedmiotowej wierzytelności. Dopiero zatem w razie przedstawienia przez stronę powodową konkretnych dowodów na okoliczność istnienia i wysokości wierzytelności, strona pozwana powinna przedstawić własne dowody w celu obalenia twierdzeń powoda. Wówczas bowiem konkretyzuje się w stosunku do pozwanej ciężar dowodowy wynikający z treści art. 6 k.c., którego procesowym odpowiednikiem jest art. 232 k.p.c. Tym samym powód już w pozwie powinien przedstawić dowody wskazujące na zasadność i wysokość dochodzonej należności, umożliwiając stronie pozwanej zarówno jej weryfikację jak i odniesienie się do nich stosownie do stanu sprawy, czego powód nie uczynił z wiadomych tylko sobie względów (powód wskazał w pozwie jakiej sumy zasądzenia domaga się od pozwanego, bez wskazania z czego ta suma wynika i w jaki sposób została wyliczona).

Za bezsporne Sąd Rejonowy przejął, że strony postępowania łączyła umowa pożyczki, jak również okoliczność, że strona powodowa jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej m.in. w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, a strona pozwana jako osoba fizyczna jest konsumentem. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia zawartej umowy były dla ich stron wiążące, gdyż sąd ma możliwość dokonywania oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana również in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określone postanowieniami umowy. Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez oferenta (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, w sprawie sygn. akt VI Ca 228/07).

Analizując treść umowy zawartej pomiędzy stronami Sąd Rejonowy uznał za niezgodne z prawem zastrzeżenie opłat obejmujących koszt ubezpieczenia, opłatę przygotowawczą oraz wynagrodzenie umowne. Zgodnie zaś z treścią art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Przepis ten reguluje kwestie związane z niedozwolonymi postanowieniami umownymi (które w literaturze przedmiotu zwane są także „klauzulami abuzywnymi”, „postanowieniami nieuczciwymi” czy „postanowieniami niegodziwymi” oraz skutki wprowadzenia ich do umowy z udziałem konsumentów. Ratio legis przepisu art. 385 ¹ k.c. jest ochrona konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą – profesjonalistą w danej dziedzinie.

W judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04, Biul. SN 2005/11/ 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006/5-6/12 oraz z dnia 27 października 2006 roku, I CSK 173/06, Lex nr 395247).

Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy nie znalazł jakichkolwiek podstaw do obciążenia pozwanego rzekomo poniesionymi przez stronę powodową kosztami ubezpieczenia, tym bardziej że zastrzeżenie opłat z tego tytułu w wysokości prawie dwukrotności udzielonego kredytu nie miało żadnego uzasadnienia. Stawka ta jest również oderwana od realiów rynkowych, istnieją również uzasadnione wątpliwości, czy w ogóle doszło do ubezpieczenia kredytu, tym bardziej że strona powodowa nie przedstawiła dowodu że taka umowa faktycznie została zawarta, nie mówiąc już o przedstawieniu wiarygodnego dowodu przekazania składki w tej wysokości tj. w kwocie 8.712 złotych na rzecz ubezpieczającego podmiotu (nie można wykluczyć, iż składka ta stanowi niczym nieuzasadniony, dodatkowy dochód powoda).

W ocenie Sądu I instancji postanowienia umowy pożyczki zawartej przez powoda z pozwanym ewidentnie naruszają interesy konsumenta oraz kształtują jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowią klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., co powoduje, że należało uznać je za godzące w równowagę kontraktową tego stosunku.

Powyższe skutkuje stwierdzeniem bezskuteczności postanowień spornej umowy w sprawie kosztu ubezpieczenia, opłaty przygotowawczej i wynagrodzenia umownego.

W orzecznictwie przyjmuje się, iż oceny nieuczciwego charakteru postanowienia wzorca umownego w ramach kontroli abstrakcyjnej, pod kątem przesłanek określonych w art. 385 ¹ § 1 k.c. można dokonać za pomocą tzw. testu przyzwoitości (por. m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego wydane w dniu 19 marca 2007 roku, III SK 21/06 oraz z dnia 29 sierpnia 2013 roku, I CSK 660/12). Polega to na zbadaniu, czy oceniane postanowienie wzorca jest sprzeczne z ogólnym wzorcem zachowań przedsiębiorców wobec konsumentów, jaki należy zrekonstruować w warunkach gospodarki wolnorynkowej oraz jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w braku takiej klauzuli. Jeżeli konsument, na podstawie ogólnych przepisów byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia wzorca nie było, przyjmuje się, że ma ono charakter nieuczciwy. Dodać należy, że umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeśli wykracza przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości. Przedsiębiorca będzie działać nieuczciwie, tj. wbrew dobrym obyczajom, gdy sporządzone przez niego klauzule umowne będą godzić w równowagę stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013 roku w sprawie VI A Ca 1571/12).

Zdaniem Sądu Rejonowego wysokość opłat których dochodzi strona powodowa ponad kwotę udzielonego kredytu i jego odsetek, jest wygórowana w świetle doświadczenia życiowego, a kwestionowane w tym zakresie postanowienia umowy są nieważne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – czyli w okolicznościach niniejszej sprawy z zasadami uczciwości i rzetelności kupieckiej – co ogranicza w tym zakresie zasadę swobody umów (art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 2 i 3 k.c.).

Swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega ograniczeniom. Zgodnie bowiem z art. 353 ¹ k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem wskazane zapisy postanowień umowy są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określone przez stronę powodową koszty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązana ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście kosztami.

Niewątpliwie strona powodowa jako pożyczkodawca ma uprawnienie do pobierania od pozwanego jako jego klienta pewnych dodatkowych opłat, jednakże opłaty te winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. Zakres kosztów związanych z kosztem ubezpieczenia i opłaty przygotowawczej, determinujący ich wysokość, powinien zatem zostać przedstawiony w pozwie w taki sposób, aby w świetle doświadczenia życiowego oraz logiki nie budził żadnych wątpliwości. Pobierane opłaty nie mogą bowiem stanowić kary, zaś kwoty wskazane w umowie nie mają żadnego przełożenia na możliwe rzeczywiste koszty w tym zakresie, do czego uznania wystarcza już samo doświadczenie życiowe.

W konsekwencji powyższego Sąd Rejonowy stwierdził, że oceniane postanowienia umowy pożyczki, kształtują prawa i obowiązki pozwanego jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W tej sytuacji jakkolwiek, strony łączył stosunek zobowiązaniowy o charakterze dobrowolnym i to one same autonomicznie decydowały, na jakich warunkach ma zostać zawarta między nimi umowa pożyczki, to jednak niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia jednej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta. W szczególności nie może mieć miejsca przypadek, w którym konsument zostaje obciążony nadmiernymi, a wręcz nawet rażąco wygórowanymi kosztami, nijak nieprzystającymi do rzeczywistych wydatków ponoszonych w tym zakresie. Dokładnie taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie, bowiem strona powodowa arbitralnie narzuciła pozwanemu zawyżony taryfikator opłat, kierując się w tej sferze wyłącznie własnym partykularnym interesem. Tego typu praktyki polegające na czerpaniu dodatkowych i niemoralnych profitów zasługują na szczególne potępienie, zwłaszcza gdy sięgają po nie podmioty działające na rynku finansowym. Tym samym wprowadzenie przez stronę powodową opłat na wskazanym poziomie godziło w dobre obyczaje i uczciwe praktyki kupieckie oraz naruszało interes pozwanego jak konsumenta w sposób rażący.

W konsekwencji Sąd Rejonowy przyjął, że postanowienia umowy określające opłaty z tytułu kosztu ubezpieczenia w kwocie 8.712 złotych, opłaty przygotowawczej w kwocie 984 złote a także wynagrodzenia umownego w wysokości 1.172 złote, stanowią klauzulę abuzywną, wyczerpującą przesłanki określone w art. 385 ¹ § 1 k.c., w związku z czym należało przyjąć, że nie wiążą one strony pozwanej.

Bez wpływu na powyższe pozostaje okoliczność, że postanowienie umowne wprowadzające zbyt wysokie prowizje lub opłaty nie zostało wymienione w ustawowym katalogu klauzul niedozwolonych. Przedmiotowe zestawienie nie ma bowiem charakteru enumeratywnego i w związku z tym trzeba je traktować bardziej jako zbiór pewnych wskazówek interpretacyjnych.

W ocenie Sądu I instancji określenie takich opłat w umowie pożyczki jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. i art. 353 ¹ k.c. oraz art. 5 k.c. oraz stanowi obejście przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c. o odsetkach maksymalnych, opłaty te bowiem są pond trzykrotnie wyższa niż całość kwoty, którą oddano do dyspozycji pozwanego.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń pozwany otrzymał pożyczkę w kwocie jedynie 5.500 złotych, a już w momencie otrzymania tej kwoty zaciągnął zadłużenie na kwotę prawie trzy razy wyższą, tj. 16.368 złotych. Pożyczkodawca podejmując decyzję o udzieleniu pożyczki pozwanemu, jednocześnie zdecydował o poniesieniu ryzyka z tego tytułu, którego to ryzyka nie miał prawa przenieść na pozwanego. Zatem obciążenie pożyczkobiorcy dodatkowymi opłatami, związanymi ze zwiększonym ryzykiem, w wysokości przekraczającej kwotę faktycznie przekazanej pozwanemu tytułem pożyczki nie znajduje żadnego uzasadnienia ani w kosztach prowadzonej przeciętnej działalności gospodarczej, ani w kosztach zawierania umowy pożyczki.

Ponadto Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG z dnia 23 kwietnia 2008 roku (Dz. Urz. UE. L Nr 133, str. 66), konsumentom powinno zapewnić się ochronę przed nieuczciwymi lub wprowadzającymi w błąd praktykami, zgodnie z dyrektywą 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 roku dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym (Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych).

Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku w dacie zawarcia umowy stron nie zawierały przy tym maksymalnego progu prowizji, co nie oznaczało możliwości nieograniczonej swobody regulacji w tym zakresie, w szczególności zastrzegania ich w wysokości wygórowanej. wysokość opłat wskazanych opłat, jakimi obciążenia pozwanej, domagała się strona powodowa, jest wygórowana w świetle doświadczenia życiowego, bez konieczności zatem powoływania się tu na konkretne dowody. Pomimo, że obecnie określony został limit prowizji związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki i strony posiadają swobodę kontraktową w tym zakresie, to nie można pomijać wyznaczonych przepisem art. 353 ¹ k.c. ograniczeń w swobodnym umownym kształtowaniu treści zobowiązania, który wskazuje trzy źródła tych ograniczeń: przepisy prawne, zasady współżycia społecznego i właściwości stosunku. Przepis ten nakazuje jednocześnie, aby poddawać badaniu nie tylko treść, ale i cel zobowiązania przy ocenie, czy strony dokonały czynności prawnej we wskazanych granicach wyznaczonych im przez zasadę swobody umów. Pozwany niewątpliwie posiadał swobodę w zakresie zawarcia umowy pożyczki z powodową spółką. Nie oznacza to jednak, że podmiot udzielający pożyczki może w sposób zupełnie dowolny kształtować prawa i obowiązki oznaczone w umowie zawartej poprzez zastosowanie gotowego wzorca umownego, powodując automatycznie niepożądanego efektu w postaci choćby narzucenia przez przedsiębiorcę – przy wykorzystaniu jego silniejszej pozycji – postanowień umownych, które nie będą korzystne dla konsumenta. Nawet zatem obecna regulacja określająca maksymalną wysokość prowizji dotyczy tylko takich opłat i prowizji, którym nie można zarzucić abuzywnego charakteru.

W świetle powyższego Sąd Rejonowy zasądził na rzecz strony powodowej od pozwanego M. L. kwotę udzielonej pożyczki, tj. kwotę 5.500 złotych powiększoną o należne odsetki umowne. Sąd Rejonowy nie zasądził odsetek ustawowych, albowiem z pozwu nie wynika, w jaki sposób zostały one przez stronę powodową wyliczone, tj. od jakiej kwoty, za jaki okres oraz według jakiej stopu procentowej.

W tej sytuacji mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym i drugim wyroku (przy czym odsetki od kwoty wskazanej w punkcie pierwszym wyroku zasądzone zostały z upływem 30 dni od daty doręczenia pozwanemu pisma wypowiadającego zawarta umowę pożyczki – k.19-20).

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., a o rygorze natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją strona powodowa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B.. Apelująca zarzuciła wyrokowi naruszenie:

– art. 10 ustawy z 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe w zw. z art. 48 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku – Prawo wekslowe i art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, iż ciężar dowodu w niniejszej sprawie spo­czywał na stronie powodowej w sytuacji, gdy powództwo zostało oparte na podstawie weksla in blanco a tym samym sprawa niniejsza nosiła charakter sprawy wekslowej powodując, iż obowiązek udowodnienia wad wypełnionego weksla, niezgodności z deklaracją wekslową czy też nieistnienia zobowiązania, bądź wykazania, iż zobowiązanie to nie opiewa na kwotę wskazaną w treści weksla zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem obarcza stronę pozwaną a nie powodową, tymcza­sem strona pozwana w żaden sposób nie wykazała niezasadności kwoty wyrażonej na wekslu;

– art. 233 § 1 k.p.c. i art. 232 k.p.c. i art. 339 § 2 k.p.c. poprzez uznanie za nienależne żądania po­zwu w sytuacji, gdy strona pozwana nie wypowiedziała się co do stanu faktycznego przedstawione­go w pozwie i nie podniosła żadnych zarzutów przeciwko dowodom przedstawionym przez powód­kę; w konsekwencji Sąd ad rem nie wydał wyroku zaocznego zasądzającego roszczenie powódki podczas gdy spełnione zostały wymogi dla wydania takiego wyroku;

– art. 3 k.p.c., art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. oraz art. 101 ustawy z 28 kwietnia 1936 roku - Prawo wekslowe poprzez nieuwzględnienie powództwa w wypadku gdy po­wódka oparła swoje roszczenie na przedstawionym do zapłaty, prawidłowo wypełnionym i ważnym dokumencie wekslowym;

– art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez działanie za stronę pozwaną w sytuacji, gdy z treści tego przepisu wynika, iż w pierwszej kolejności to strona dowodzi swoich twierdzeń, a dopiero po wyczerpaniu środków dowodowych Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę

– art. 485 § 2 k.p.c. poprzez niewydanie w niniejszej sprawie nakazu zapłaty mimo, że powód­ka dochodziła od strony pozwanej zapłaty z należycie wypełnionego weksla, którego prawdziwość i treść nie nasuwały wątpliwości

– art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 4 k.c. poprzez przyjęcie, że w umowie pożyczki wiążącej strony doszło do naruszenia wskazanych przepisów, w sytuacji pełnej akceptacji przez po­zwanego warunków umowy w tym kwot wynagrodzenia umownego, opłaty przygotowawczej i ubezpieczenia

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku

poprzez zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego dodatkowo kwoty 11.767,08 złotych, tj. uwzględnienie powództwa w całości, wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredyty lombardowego NBP od dnia 14 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Ponadto apelujący wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie niniejszej zgłosił swój udział Prokurator Prokuratury Rejonowej w P. jako rzecznik interesu publicznego. Złożył pismo procesowe (por. k. 29 i k. 29 verte) z dnia 8 stycznia 2018 roku, w którym zakwestionował umowę pożyczki, jaka została zawarta pomiędzy stronami. Podniósł, iż w jego ocenie zawiera ona niedozwolone klauzule i prowadzi to do częściowej nieważności umowy. Pismo to zawiera również szereg wniosków dowodowych.

Z powyższych względów sprawa niniejsza przestała być sprawą, w której żądanie oparte jest na dokumencie wekslowym.

Pismo prokuratora stanowi bowiem w istocie próbę podważenia ważności węzła podstawowego w oparciu, o który został wystawiony i wypełniony weksel.

Przedstawione względy odpierają zarzut w apelacji, iż rozpoznając sprawę, Sąd I instancji nie poprzestał jedynie na wekslu jako abstrakcyjnemu zobowiązaniu. Powyższe uwagi czynią bezzasadnym zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 160 ze zm.) oraz art. 6 k.c.

Również ciężar dowodzenia, wobec stanowiska procesowego prokuratora uległ zmianie.

Wobec zarzutów wniesionych w piśmie z dnia 8 stycznia roku powinnością powoda było podjęcie polemiki z twierdzeniami prokuratora i wykazanie, że umowa – wbrew jego stanowisku – jest zgodna z prawem oraz dobrymi obyczajami.

Złożona do akt sprawy umowa pożyczki upoważniała Sąd Rejonowy do uznania, że zawiera ona postanowienia niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Nie może bowiem budzić wątpliwości fakt, iż koszt pożyczki jest wielokrotnością sumy faktycznie oddanej do dyspozycji klientowi.

Zarzut naruszenia art. 485 § 2 k.p.c. jest zasadny, jednakże należy stwierdzić, iż uchybienie to nie miało charakteru istotnego i nie rzutowało na wynik końcowego rozstrzygnięcia.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 339 § 2 k.p.c. jest bezprzedmiotowy. Sąd wydając wyrok zaoczny nie jest bezkrytycznie związany twierdzeniami stanowiącymi uzasadnienie żądań pozwu. Naruszenie prawa materialnego Sąd winien brać pod uwagę z urzędu. Inicjatywa prokuratora i zajmowane przez niego stanowisko procesowe upoważniały Sąd Rejonowy do zweryfikowania twierdzeń objętych pozwem. Wydanie wyroku zaocznego nie eliminuje możliwości przeprowadzenia postępowania dowodowego.

Z przyczyn podanych wyżej brak podstaw do sformułowania zarzutu opartego na obrazie art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. Ciężar dowodzenia, nie zaś obowiązek po stronie pozwanego, to efekt wdania się w spór przez prokuratora, który zwalczał postanowienia umowy pożyczki, wnioskując o przeprowadzenie szeregu dowodów w sprawie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Jarosław Gołębiowski