Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2018 r. w Bielsku-Białej

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą

w W.

przeciwko B. D. (1), B. D. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Cieszynie

z dnia 11 kwietnia 2018 r. sygn. akt I C 1255/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanego B. D. (2) kwotę 1800zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej B. D. (1) kwotę 1800zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Ryszard Biegun SSO Andrzej Roman SSO Piotr Łakomiak

Sygn. akt II Ca 483/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, nakazującego pozwanym B. D. (1) i B. D. (2) aby solidarnie zapłacili powodowi kwotę 32.970 zł. 93 gr. wraz z kosztami procesu. Powód wskazał, że dochodzi należności z tytułu niespłaconego kredytu. Sąd uwzględnił powództwo wydając nakaz z dnia 8 maja 2017 r.

Od nakazu zostały skutecznie złożone zarzuty, w których wniesiono o uchylenie nakazu w całości, podnosząc, że powód dochodzi roszczenia niewymagalnego z uwagi na bezskuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej spowodowaną uznaniem reklamacji złożonej przez pozwanego, zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, brakiem prawidłowego doręczania pism stronie i wysyłaniem ich do osoby nie będącej kredytobiorcą.

Ponadto podniesiono zarzut braku podstawy do wypowiedzenia umowy kredytowej z uwagi na dokonywanie przez pozwanego regularnych wpłat kwot przewyższających ratę kredytu na rachunek z którego były pobierane środki na pokrycie raty i wystąpienie przez powoda z wnioskiem o zmniejszenie wysokości raty i braku odpowiedzi na ten wniosek, z jednoczesnym wypowiedzeniem umowy w toku prowadzonych negocjacji.

Wyrokiem z dnia 11.04.2018r. w sprawie I C 1255/17 Sąd Rejonowy w Cieszynie orzekł, że:

1.  uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 08.05.2017r. wydany w sprawie INc 545/17;

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda Banku (...) S.A. w W. na rzecz pozwanego B. D. (2) kwotę 4 854 zł (cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  zasądza od powoda Banku (...) S.A. w W. na rzecz pozwanej B. D. (1) kwotę 3 617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd I instancji wydając wyrok o przywołanej treści ustalił, iż pomiędzy stronami bezsporna jest okoliczność, że powód zawarł z pozwanymi umowę nr (...) o kredyt gotówkowy oraz kartę kredytową z dnia 12 listopada 2014 r. Na rzecz strony pozwanej zostały uruchomione środki z tytułu przedmiotowej umowy. W umowie pozwani wskazali swój adres : C., ul. (...). Pozwany dokonywał wpłat na rachunek z którego miała być pobierana rata kredytu. Wpłaty wynosiły od 1000 do 1600 złotych miesięcznie, a więc przekraczały wysokość raty miesięcznej, ustalonej na kwotę 787,16zł. Kredyt miał zostać spłacony w 60 ratach miesięcznych. Pozwany w 2016 r. prowadził z powodem negocjacje w sprawie zmniejszenia raty kredytu. W tym czasie pozwani rozwiedli się i pozwana zaprzestała spłaty.

Bank zażądał wówczas szeregu dokumentów, zaświadczenia o zarobkach, umowy z pracodawcą itp.

Bank nigdy nie odpowiedział na wniosek powoda, nie rozpoznał go formalnie .

W dniu 23 września 2016r. bank natomiast wystosował do ojca pozwanego C. D. informację o tym, że powód nie spłaca zobowiązania kredytowego, a on sam jest współkredytobiorcą.

Powód wielokrotnie próbował wyjaśnić sytuację w oddziale banku w C. jak również na infolinii banku, jednakże bezskutecznie. Każdorazowo odmawiano mu wglądu do dokumentacji, twierdząc, że jest w dyspozycji „centrali". Z uwagi na powyższe powód udzielił Adwokatowi pełnomocnictwa do prowadzenie jego spraw .

Pełnomocnik pozwanego pismem z dnia 13.10.2016 r. zawiadomił powoda o nieprawidłowościach związanych z prowadzonym postępowaniem w sprawie zmiany wysokości raty kredytu, o fakcie wysłania informacji o wypowiedzeniu umowy kredytowej osobie nieuprawnionej - C. D..

Pismo pozostało bez odpowiedzi. Pełnomocnik pozwanego bezskutecznie usiłował skontaktować się z osobą odpowiedzialną za obsługę umowy kredytowej pozwanego, jednakże ta odmówiła rozmowy, twierdząc iż rzekomo do pisma nie zostało załączone stosowne pełnomocnictwo.

Pełnomocnik pozwanego w dniu 28.11.2016 r. skierował do powoda kolejne pismo, w którym wskazał że nie zostały pozwanemu przedstawione żadne warunki spłaty zadłużenia czy też wydłużenia okresu kredytowania.

Pełnomocnik wskazał, że działanie banku, w sposób rażący naruszało zasady współżycia społecznego, a obecny brak odpowiedzi na pisma oraz odmowa kontaktu z pełnomocnikiem jedynie potwierdza ten fakt, ponadto ponownie zawiadomił powoda o naruszeniu tajemnicy bankowej poprzez ujawnienie informacji bankowej osobie trzeciej.

Niezależnie od tego pełnomocnik pozwanego złożył kolejne pełnomocnictwo - sporządzone z podpisem notarialnie poświadczonym - w placówce banku w C.. Pismo pozostało bez odpowiedzi.

W grudniu 2016 r. pełnomocnik pozwanego dwukrotnie kontaktował się z powodem, jednakże jego przedstawiciele odmówili rozmowy z uwagi na rzekomy brak pełnomocnictwa.

W związku z brakiem odpowiedzi banku, pełnomocnik pozwanego złożył reklamację w oddziale powoda w C., wskazując na szereg nieprawidłowości w działaniu banku, a to:

1.  bezskuteczności wypowiedzenia umowy.

2.  prowadzenia negocjacji wyłącznie w celu postawienia kredytu w stan wymagalności

3.  wypowiedzenia umowy pomimo dokonywania regularnych wpłat,

4.  ponownego wysłania wypowiedzenia umowy do osoby która nie była kredytobiorcą -C. D.

W dniu 24 stycznia 2017r. powód sporządził skierowane do pozwanych wezwania do zapłaty kwoty 33 038,75 zł - zakreślając termin zapłaty na dzień 31 stycznia 2017r. W tym samym okresie ojciec pozwanego - C. D. otrzymał kolejne pismo o wypowiedzeniu mu umowy o prowadzony rachunek bankowy (...).

W związku z powyższym pełnomocnik pozwanego złożył reklamację w oddziale powoda w C., wskazując na szereg nieprawidłowości w działaniu banku, a to:

1.  bezskuteczności wypowiedzenia umowy.

2.  wypowiedzenia umowy pomimo dokonywania regularnych wpłat,

3.  ponownego wysłania wypowiedzenia umowy do osoby która nie była kredytobiorcą -C. D.

Pismem z dnia 22 kwietnia 2017r. powód poinformował pełnomocnika , że wyrazi swoje stanowisko w terminie 60 dni - ze względu na zakres sprawy, konieczność pozyskania i przeanalizowania dokumentów.

W dniu 14 lutego 2017r. bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych , 20 lutego 2017r. sporządzony został pozew w niniejszej sprawie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których treść nie budzi wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo Jako przedwczesne zasługiwało na oddalenie .

Sąd podzielając stanowisko pozwanego stwierdza, że powód nie wykazał, że wezwanie do zapłaty skutecznie zostało pozwanemu doręczone. W aktach sprawy znajduje się wprawdzie wezwanie do zapłaty wystosowane na adres zamieszkania pozwanego, lecz powód, pomimo wezwania, nie przedłożył dowodu doręczenia wezwania do zapłaty pozwanemu. Powództwo zostało wytoczone przedwcześnie, a dokonane wypowiedzenie umowy należy ocenić jako bezskuteczne.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Założeniem rozwiązania legislacyjnego przyjętego w art. 6 k.c. jest obowiązywanie zasady kontradyktoryjności (sporności). Idea sporu zadecydowała o regule rozkładu ciężaru dowodu. Przepis art. 6 k.c. jest w istocie normą decyzyjną w tym znaczeniu, że przesądza on w określonych sytuacjach o sposobie wyrokowania sądu w postaci oddalenia powództwa. Ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów. Instytucja ta spełnia dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie. Po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003r. -System Informacji Prawnej LEX). Z kolei po myśli art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Pozwany wykazał, że podjął starania celem ustalenia z bankiem warunków spłaty zobowiązania. Bank deklarując wolę renegocjacji umowy, pomimo stałego zatrudnienia powoda i wysokich zarobków, zerwał negocjacje, stawiając całą kwotę kredytu w stan wymagalności. Wniosek pozwanego do dnia orzekania nie został formalnie rozpoznany , podobnie jak złożone przez pełnomocnika reklamacje - nie doczekał się pisemnej odpowiedzi przez okres 7 miesięcy.

Co do reklamacji złożonych w marcu 2017 r. - zgodnie z art. 6 i 8 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, w przypadku niedotrzymania terminu określonego w tej ustawie (30 dni) reklamację uważa się za rozpatrzoną zgodnie z wolą klienta.

W reklamacji pełnomocnik powoda wskazał, że wypowiedzenie umów (...), (...) (...) jest bezskuteczne oraz zażądał doręczenia mu aktualnego planu spłaty rat kredytowych z uwzględnieniem dotychczas uiszczonych kwot. Brak odpowiedzi banku w terminie 30 dni od daty złożenia reklamacji skutkuje jej uznaniem w całości, a wiec kwota dochodzona w niniejszym postępowaniu nie jest wymagalna. Za chybione należy uznać twierdzenia powoda, że do reklamacji z dnia 20 marca 2017 r. nie został załączony dokument pełnomocnictwa wobec czego nie sposób uznać, iż została ona złożona przez osobę uprawnioną, oraz że do reklamacji z dnia 21 marca 2017 r. jako załącznik wskazano pełnomocnictwo 380/2017 r. - natomiast przedłożone przez pozwanego do akt pełnomocnictwo z podpisem notarialnie poświadczonym nie jest oznaczone symbolem 380/2017 r., a zatem nie sposób uznać, iż do przedmiotowej reklamacji został załączony dokument pełnomocnictwa z podpisem notarialnie poświadczonym w dniu 23 lutego 2017 r. przez notariusza P. M., a co za tym idzie strona pozwana nie wykazała, iż reklamacja z dnia 21 marca 2017 r. została złożona przez podmiot do tego uprawniony . Od listopada 2016r. pozwany dysponował pełnomocnictwami udzielonymi przez pozwanego Adwokatowi. Na podstawie tegoż pełnomocnictwa powiadomił pełnomocnika o czasie 60 dni, w których przygotuje odpowiedź. Powód działa jako profesjonalista, korzysta z profesjonalnej obsługi prawnej - tak więc zarzuty dotyczące braku numeru pełnomocnictwa pozostawić należy bez komentarza, ponieważ numer ten znajduje się w treści potwierdzenia notarialnego-jako numer repertorium.

Ponadto powód nie wykazał, że przed dokonaniem wypowiedzenia, wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni roboczych oraz pouczył o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych, wniosku o restrukturyzację zadłużenia, czyli że wypełnił wymogi wynikające z art. 75c ustawy Prawo bankowe. Z powyższych względów dokonane wypowiedzenie należy ocenić jako nieskuteczne i stanowiące nadużycie prawa, a roszczenie powoda co do zasady oraz co do wysokości - za nieudowodnione.

Okoliczności sprawy wskazują, że powód postępował w sposób nierzetelny, celowo wskazując adres pozwanego, pod którym on od dawna nie zamieszkiwał. Powód nie wykazał, że terminowo zareagował na reklamacje pozwanego. Pomimo zobowiązania przez Sąd nie przedłożył oryginałów dokumentów, na podstawie dokonano wpisów do ksiąg bankowych, wskazując nieprawdziwy adres zamieszkania pozwanego.

(Na marginesie należy zaznaczyć, że równolegle toczą się trzy sprawy, w każdej z nich znajduje się inny wyciąg bankowy, choć wystawiony tego samego dnia, z innym adresem pozwanego).

Dokument w postaci wyciągu z ksiąg bankowych nie może zostać uznany za dostateczny dowód na wykazanie istnienia pretensji powoda również co do jej wysokości. Ma on bowiem wyłącznie walor dokumentu prywatnego, a wobec zakwestionowania go przez stronę przeciwną należało szczegółowo wykazać za pomocą stosownych dokumentów, w jaki sposób zostały zarachowane wpłaty dokonywane przez pozwanego na rachunek, z którego pobierana była rata kredytu.

Zgodnie z art. 496 k.p.c. po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza.

Ponieważ zarzuty zostały złożone skutecznie, ich uwzględnienie skutkowało uchyleniem nakazu zapłaty i oddaleniem powództwa w całości - wobec solidarności zobowiązania pozwanych.

Mając powyższe na uwadze powództwo oddalono .

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanych poniesione przez nich koszty procesu, na które złożyły się wynagrodzenie adwokata w wysokości 3600 zł wyliczone zgodnie z przepisami § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.), powiększone o opłaty skarbowe od pełnomocnictwa (17 zł), oraz uiszczoną przez pozwanego opłatę od zarzutów w kwocie 1237zł.

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości wniosła strona powodowa.

Sądowi I instancji skarżący zarzucił:

1. naruszenie art. 233 §1 w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną interpretację zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a to poprzez:

-

błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód nie wykazał swego roszczenia tak co do zasady, jak i co do wysokości, w sytuacji gdy pomiędzy stronami niekwestionowana była okoliczność w zakresie zawarcia umowy nr (...) o kredyt gotówkowy oraz kartę kredytową, jak również w sytuacji gdy powód na okoliczność wysokości dochodzonego roszczenia przedłożył dokumentację w postaci historii rachunku pozwanego oraz wykazał na poczet jakich należności były pobierane środki z rachunku pozwanych, zaś pozwani nie przedłożyli dowodów spłat niwelujących roszczenie powoda;

-

błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód nie wykazał, że dokonał pozwanym skutecznego wypowiedzenia umowy, podczas gdy powód przedłożył do akt sprawy dokumentację w postaci ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 1 września 2016 r. skierowanego do pozwanego przed wypowiedzeniem umowy, jak również dokumentację w postaci wypowiedzeń umowy skierowanych do pozwanych wraz z wydrukami z systemu śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A., z których wynika, iż oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia nadane na prawidłowe adresy pozwanych zostały doręczone;

-

błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż reklamacja z marca 2017 r. została złożona przez pozwanego skutecznie, w sytuacji gdy strona pozwana nie wykazała, iż składający w jej imieniu reklamację pełnomocnik dysponował stosownym pełnomocnictwem uprawniającym bank do udzielenia informacji objętych tajemnicą bankową albowiem jako załącznik do reklamacji wskazano pełnomocnictwo 380/2017 r. - natomiast przedłożone przez pozwanego do akt pełnomocnictwo z podpisem notarialnie poświadczonym jest oznaczone numerem repertorium 381/2017 r., a zatem nie sposób uznać, iż do przedmiotowej reklamacji został załączony dokument pełnomocnictwa z podpisem notarialnie poświadczonym w dniu 23 lutego 2017 r. przez notariusza P. M., a co za tym idzie strona pozwana nie wykazała, iż reklamacja z dnia 21 marca 2017 r. została złożona przez podmiot do tego uprawniony;

2.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 8 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, iż brak odpowiedzi na reklamację pozwanego z dnia 21 marca 2017 r. w której wskazał on na bezskuteczność wypowiedzenia m.in. umowy nr (...) skutkuje uznaniem reklamacji w całości, co oznacza, iż wypowiedzenie umowy zostało dokonane bezskutecznie, w sytuacji gdy brak odpowiedzi na reklamację w określonym ustawowo terminie powoduje zmianę rozkładu ciężaru dowodu, który zostaje przerzucony na podmiot rynku finansowego;

3.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 75c prawa bankowego poprzez:

-

jego błędną wykładnię i przyjęcie przez Sąd I instancji, że brak wezwania pozwanego do zapłat} w terminie 14 dni roboczych oraz brak pouczenia o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych, wniosku o restrukturyzację zadłużenia skutkuje nieskutecznością wypowiedzenia, w sytuacji gdy brak zastosowania przez bank art. 75c prawa bankowego, nie powoduje bezskuteczności wypowiedzenia, lecz powoduje powstanie po stronie banku odpowiedzialności ex contractu (art. 471 i n. k.c.) wobec kredytobiorcy;

-

jego błędne zastosowanie w okolicznościach niniejszej sprawy, w sytuacji gdy umowa z pozwanymi została zawarta w dniu 12 listopada 2014 r., a więc przed wejściem w życie art. 75c prawa bankowego (27 listopada 2015r.), a zatem na gruncie niniejszej sprawy bank nie miał obowiązku złożenia pozwanym wniosku o restrukturyzację zadłużenia przed wypowiedzeniem umowy kredytowej.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości;

1.  zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje;

Na wypadek uznania przez Sąd II instancji, iż powód nie dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy wnoszę o:

1.  zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda rat które stały się wymagalne od dnia 13 listopada 2016 r. do dnia wyrokowania zgodnie z przedłożonym do akt sprawy harmonogramem spłaty;

2.  zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym oraz stosowne rozdzielenie kosztów postępowania przed Sądem I instancji.

W odpowiedzi na apelacje każdy z pozwanych wniósł o jej oddalenie za przyznaniem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna. Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne sądu I instancji, przyjmując je za własne. Wymagały one jednak uzupełnienia, zgodnie z treścią dalszej części uzasadnienia.

Zasadniczą kwestią w sprawie pozostaje ustalenie, czy strona powodowa w sposób skuteczny dokonała rozwiązania łączącej go z pozwanymi umowy kredytowej w wyniku złożonego wypowiedzenia. Należy podkreślić, iż wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań. Przepis art. 61 § 1 k.c. określa chwilę skutecznego złożenia oświadczenia woli składanego innej osobie. Następuje to, jak tylko dotrze ono do tej osoby, w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać. Jeżeli treść oświadczenia woli składanego innej osobie zawarta jest w piśmie przesyłanym pocztą, a przesyłka - wobec niemożności doręczenia - zostanie pozostawiona w urzędzie pocztowym z powiadomieniem o tym adresata, dojście oświadczenia do wiadomości tej osoby, w rozumieniu art. 61 § 1 k.c., następuje z chwilą doręczenia pisma w dniu, przyjętym analogiczne do doręczania pisma sądowego, w trybie art. 139 § 1 k.p.c. Zasadniczym celem doręczenia jest to, aby odbiorca faktycznie pismo otrzymał i zapoznał się z jego treścią. Chodzi zatem o to, żeby adresat odebrał korespondencję z urzędu pocztowego w wyznaczonym czasie, co pozwala mu na realne zapoznanie się z treścią oświadczenia. Dopuszczona została możliwość zastosowania do składania i przyjmowania oświadczeń woli w sferze prawa materialnego tzw. doręczeń zastępczych, w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego. Ustawodawca przyjął kwalifikowaną teorię doręczenia, odnoszącą się do konieczności ustalenia możliwości zapoznania się adresata z oświadczeniem w zwykłym toku rzeczy. Oznacza to, że jeśli nadawca oświadczenia doręcza pismo w miejsce, które stanowi miejsce zamieszkania odbiorcy albo miejsce jego stałej aktywności, za decydujący dla uznania go za doręczone uważana jest chwila dostarczenia pisma w to miejsce. Domniemywa się skuteczność doręczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., II CSK 750/15).

W niniejszym przypadku umowa kredytowa łącząca strony została zawarta przed wejściem w życie art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. 2017.1876 j.t.). Wskazany przepis został wprowadzony ustawą z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 27.11.2015r. (art. 13 tej ustawy). Z kolei zgodnie z art. 12 omawianej ustawy banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. do dnia 28.12.2015r. miały dostosować swoją działalność do wymagań określonych w art. 75c ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Oznacza to, że do obowiązków strony powodowej należało wprowadzenie do umowy zmiany, tak aby wypowiedzenie umowy uregulowane w §12 było poprzedzone wezwaniem pozwanych do dokonania spłaty i wyznaczenie im w tym celu terminu nie krótszego niż 14 dni roboczych, a także poinformowanie ich o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Analiza umowy o końcowym symbolu 941 (k. 6-11) nie wskazuje, aby przedstawiona powyżej zmiana ustawy prawo bankowe została implementowana do łączącego strony stosunku prawnego. Nie oznacza to, iż nie obowiązywała powodowego banku, skoro twierdzi, iż do rozwiązania umowy łączącej strony doszło w 2016r..

Analiza dokumentów zaoferowanych przez stronę powodową prowadzi do wniosku, iż powód wykazał w dostatecznym zakresie, iż złożył wobec każdego z pozwanych oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Mianowicie powód wykazał, że wysyłał na aktualny adres pozwanego B. D. (2) oświadczenie o wypowiedzeniu z dnia 22.09.2016r. (por. k. 99), którego odbiór potwierdził pozwany w dniu 3.10.2016r. (por. k. 132 – dokument śledzenia przesyłki pocztowej). Powód również wykazał, iż adekwatne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej wysłał w dniu 22.09.2016r. (por. k. 133) na aktualny adres pozwanej, która potwierdziła jego odbiór w dniu 30.09.2016r. (por. k. 134 – dokument śledzenia przesyłki pocztowej).

Zdaniem Sądu Okręgowego, powód nie zdołał natomiast w sposób dostateczny wykazać zaoferowanymi dowodami, iż uprzednio wezwał każdego z pozwanych (a ponadto, że z tym wezwaniem każdy z pozwanych mógł się zapoznać zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 61§1kc) do dobrowolnej spłaty zaległego zobowiązania kredytowego w czasie nie krótszym niż 14 dni roboczych, przed otrzymaniem przez nich wskazanych powyżej oświadczeń o wypowiedzeniu umowy kredytowej, a także, iż poinformował ich o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Analiza dowodów zgromadzonych w aktach sprawy wskazuje, iż strona powodowa przedstawiła jedynie wezwanie kierowane do pozwanego B. D. (2) datowane na dzień 1.09.2016r. (por. k. 180), przy czym jako adresata oznaczyła także D. C., który nie posiadał statusu kredytobiorcy, co sprawia, wobec braku przedstawienia dowodu doręczenia pozwanemu tego wezwania, że zachodzi zasadnicza wątpliwość, czy pismo to w ogóle zostało wysłane B. D. (2), na prawidłowy adres zamieszkania, a nie wyłącznie C. D., a jeżeli tak, czy bank zachował 14 dniowy termin od odebrania przez pozwanego tego wezwania, do dnia otrzymania przez pozwanego wypowiedzenia umowy kredytowej. Jeżeli zaś chodzi o adres zamieszkania pozwanego wskazany w omawianym wezwaniu, to wskazać należało, iż pozwany imieniem swojego pełnomocnika w piśmie datowanym na dzień 13.10.2016r. (por. k. 52) potwierdził jedynie, iż miejscem zamieszkania pozwanego na dzień otrzymania powiadomienia datowanego na dzień 23.09.2016r. (por. k. 117) była miejscowość H., ul. (...). Nie ma zatem pewności, że już przed datą dotarcia do pozwanego tego powiadomienia, pozwany posiadał adres zamieszkania przy ul. (...), (...)-(...) H.. Ciężar dowodu w tym zakresie obciążał również powoda.

Jeśli zaś chodzi o pozwaną B. D. (1), to powodowy bank w ogóle nie przedstawił wezwania do zapłaty spełniającego wymogi art. 75c ustawy prawo bankowe, jak i dowodu jego odbioru.

W konsekwencji uznać należało, iż powód nie wykazał, aby w sposób skuteczny doszło do rozwiązanie umowy kredytowej łączącej strony. Zgodzić się należy ze stanowiskiem prezentowanym w doktrynie, jak i orzecznictwie, iż bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 [ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe] oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. Nie jest przy tym istotne, czy wypowiedzenie następuje ze względu na niedotrzymanie przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu, czy utratę zdolności kredytowej [...]. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy może być uznana za czynność nieważną (art. 58 § 1 k.c.), bądź bezskuteczną. W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu (por. Czech Tomasz, artykuł, M.Pr.Bank. 2016.12.66 „Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu”; wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 1 czerwca 2017 r., XVIII C 94/17; wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 6 września 2017 r. XV C 320/17; por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14).

W tej sytuacji brak było podstaw, aby wierzytelność dochodzona pozwem uzyskała status wierzytelności wymagalnej. W konsekwencji brak było podstaw, aby prowadzić postępowanie dowodowe w szerszym zakresie, czego też sąd I instancji nie czynił, w szczególności co do wysokości zobowiązań pozwanych, wobec rozbieżności zgłaszanych przez pozwanych, a zwłaszcza B. D. (2) dotyczących wysokości zobowiązania wobec dokonywanych spłat, czy też nieprawidłowego księgowania spłat przez bank itp.. W tej sytuacji określenie w uzasadnieniu sądu I instancji, iż „roszczenie powoda co do zasady oraz co do wysokości – za nieudowodnione” jest co najmniej przedwczesne, skoro sąd niższej instancji nie ustosunkował się szczegółowo do twierdzeń strony powodowej o braku wywiązania się pozwanych z zobowiązania kredytowego objętego omawianą umową (por. w szczególności twierdzenia przedstawione przez powoda w piśmie przygotowawczym z dnia 5.09.2017r., k. 74-99 i z dnia 23.01.2018r., k. 165-180), nie dokonał w tym zakresie wiążących ustaleń faktycznych, mogących być przedmiotem merytorycznej oceny sądu odwoławczego, w wyniku podniesionych zarzutów. W ocenie Sądu Okręgowego brak było również podstaw, aby zaskarżony wyrok miał podlegać uchyleniu, ze względu na fakt nierozpoznania istoty sprawy, skoro jednoznacznie zostało wskazane, iż rozwiązanie umowy okazało się bezskuteczne, a tym samym ewentualna wierzytelność powoda nie jest jeszcze wymagalna. Powództwo okazało się zatem przedwczesne w całości.

W konsekwencji, pomimo zaaprobowania niektórych argumentów skarżącego podniesionych w apelacji, zawarte w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego, jak i materialnego okazały się chybione. Ponadto, jak wynikało z analizy dokumentów zawartych w aktach IC 2369/17 i IC 1255/17 Sądu Rejonowego w Cieszynie oddalenie powództw w przywołanych sprawach (dotyczących innych umów kredytowych łączących stronty) zasadniczo nastąpiło z podobnych powodów, jak w niniejszej sprawy, tj. z powodu niewłaściwego przeprowadzenia procedury związanej z wypowiedzeniem umów.

Apelacja strony powodowej jako bezzasadna podlegała zatem oddaleniu na podstawie art. 385kpc.

Sąd Okręgowy jednocześnie dostrzegł fakt, iż pozwana nie wniosła od wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym zarzutów, a pomimo tego sąd I instancji również uchylił w stosunku do niej nakaz zapłaty w całości i oddalił powództwo wobec obu pozwanych. Jednak wobec braku podniesienia w apelacji stosownych zarzutów prawa procesowego (w szczególności art. 496kpc), sąd odwoławczy nie mógł tego błędu skorygować. Pełnomocnik powoda, nie podnosił również w toku rozprawy przed sądem I instancji zastrzeżeń w trybie art. 162kpc, że proces toczy się również wobec pozwanej reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika, chociaż tak być nie powinno. Wydaje się, iż powód ostatecznie zaaprobował ten stan rzeczy, skoro począwszy od pisma procesowego z dnia 7.11.2017r. (k. 129-131), skończywszy na apelacji, wnosił, aby zasądzić na jego rzecz solidarnie od obu pozwanych koszty procesu, przesyłając pełnomocnikom obu pozwanych omawiane pisma procesowe (za wyjątkiem apelacji).

Jak bowiem wynika z treści uchwały SN z dnia 31.01.2008r., III CZP 49/07 „użyte w art. 378 § 1 k.p.c. sformułowanie, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę "w granicach apelacji", oznacza, iż sąd ten rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, także na rzecz współuczestników w warunkach opisanych w art. 378 § 2 k.p.c., dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w pierwszej instancji (art. 381 i 382 k.p.c.), ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, będąc ewentualnie związany oceną prawną lub uchwałą Sądu Najwyższego (art. 386 § 6, art. 398 ²⁰ i art. 390 § 2 k.p.c.), stosuje przepisy regulujące postępowanie apelacyjne oraz, gdy brak takich przepisów, przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji (art. 367 i nast. oraz art. 391 § 1 i art. 13 § 2 k.p.c.), kontroluje prawidłowość postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne (np. art. 162 k.p.c.), ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (art. 378 § 1 in fine k.p.c.), orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania, nie wykraczając poza wniosek zawarty w apelacji i nie naruszając zakazu reformationis in peius (art. 378 § 1, art. 384 i 386 k.p.c.), i w końcu rozstrzyga o kosztach postępowania (art. 108 § 2 k.p.c.)”. Jak wyjaśniono w przywołanym orzeczeniu dla postępowania apelacyjnego znaczenie wiążące mają tylko takie uchybienia prawu procesowemu, które zostały przedstawione w apelacji i nie są wyłączone spod jego kontroli na podstawie przepisu szczególnego. Potwierdzenie tej tezy można znaleźć w art. 380 k.p.c., przewidującym, że sąd drugiej instancji na wniosek strony - a więc nigdy z urzędu - rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na wynik sprawy. Konkludując, sąd drugiej instancji - bez podniesienia w apelacji lub w toku postępowania apelacyjnego odpowiedniego zarzutu - nie może wziąć z urzędu pod rozwagę uchybień prawu procesowemu, popełnionych przez sąd pierwszej instancji, choćby miały wpływ na wynik sprawy. Tym niemniej, co zostało zaprezentowane powyżej, powództwo wobec pozwanej i tak musiałoby zostać oddalone jako przedwczesne, w przypadku wniesienia przez nią zarzutów od nakazu zapłaty, skoro procedura związana z wypowiedzeniem umowy w stosunku do pozwanej również okazała się nieprawidłowa.

Sąd Okręgowy nie mógł również uwzględnić żądania zasądzenia wymagalnych w okresie od dnia 13.11.2016r. do dnia wyrokowania rat, gdyż po pierwsze stanowiłoby to naruszenia art. 383kpc, a po drugie skarżący nie może formułować żądania poprzez odwołanie się do bliżej niesprecyzowanego harmonogramu spłaty.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono po myśli art. 98§1 i 3kpc w zw. z art. 108§1kp w zw. z art. 391§1kpc zasądzając od strony powodowej na rzecz każdego z pozwanych koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SSO Ryszard Biegun SSO Andrzej Roman SSO Piotr Łakomiak

s. ref. I inst. SSR M. M.