Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2018r. w Suwałkach

sprawy H. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do rekompensaty

w związku z odwołaniem H. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 3 września 2018 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 490/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.09.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w O., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) i ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.) odmówił H. L. prawa do rekompensaty, ponieważ nie udowodniła ona 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych, z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu decyzji wskazano też, że w przedłożonym zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych wystawionym przez (...)w S. nie wskazano czy wnioskodawczyni wykonywała pracę w rolnictwie zatrudniona w terenie, czy geodety-gleboznawcy zatrudnionego w terenie.

W odwołaniu od tej decyzji H. L. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty. Domagała się uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w okresie od 1.10.1977 roku do 31.12.1998 roku, gdyż w tym czasie wykonywała pracę geodety w rolnictwie zatrudnionego w terenie. Powołała się też na to, że jej kolegom, zatrudnionym na takich samych stanowiskach, przyznano emeryturę, po uwzględnieniu stażu pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

H. L. (ur.(...)) wystąpiła z wnioskiem o emeryturę. Decyzją z 6.12.2017 r. przyznano jej prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) począwszy od 1.09.2017 r. Ponieważ odwołująca kontynuowała zatrudnienie, emerytura podlegała zawieszeniu. Następnie 13.08.2018 r. H. L. złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Zaskarżoną decyzją z 3.09.2018 r. odmówiono jej prawa do rekompensaty z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił zatrudnienia wnioskodawczyni od 1.10.1977 r. do 31.12.1998 r. w (...)w S. (...) O.. Do wniosku o rekompensatę H. L. dołączyła zaświadczenie sporządzone 8 maja 2000 r. przez (...)w B. (...)w S.. Pracodawca zaświadcza, że była ona zatrudniona w (...)w S. (...) O. od 1.10.1977 r. do 31.12.1998 r. i w tym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy była zatrudniona w bezpośrednim wykonawstwie geodezyjnym na stanowisku geodety. Jako podstawę prawną wskazano Dziennik Urzędowy Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 4.11.1988 r. - B dział I poz.4 (k. 12 akt rentowych).

Zakład pracy wnioskodawczyni nie istnieje od 1999 roku. Nie pozyskano jej akt osobowych, zachowały się jedynie karty wynagrodzeń z lat 1977 – 1986 r. Ze świadectwa pracy H. L. z 30.09.1999 r. wynika, że była ona zatrudniona w (...)w S. (...) O. od 1.10.1977 r. do 30.09.1999 r. i wykonywała pracę stażysty, młodszego asystenta geodety, asystenta i starszego asystenta geodety, a następnie geodety. Korzystała z urlopu wychowawczego od 1.02.1988 r. do 31.08.1989 r. i od 5.08.1990 r. do 31.08.1991 r. Wskazano też okresy zwolnień lekarskich i sporządzono zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1977-1998 (k.6-9 akt rentowych - o ustalenie kapitału początkowego).

Przez pierwsze trzy miesiące zatrudnienia wnioskodawczyni odbywała staż, a następnie zajmowała stanowiska młodszego asystenta, asystenta i starszego asystenta geodety oraz geodety. Zakres czynności wnioskodawczyni po odbyciu stażu pozostawał ten sam, zmiana nazwy stanowiska wiązała się z wyższa grupą zaszeregowania dla celów wynagrodzeń. Wnioskodawczyni pracowała w rolnictwie, wykonując w terenie geodezyjne pomiary gruntów dla celów ewidencji, scaleń, wznowienia granic, inwestycji, klasyfikacji gruntów i inne. Z biura geodezji pobierała jedynie dokumenty i oddawała zlecone prace. Zatrudnieni w biurze kameraliści opracowywali złożone dokumenty pomiarowe. Praca w terenie zajmowała minimum 8 godzin dziennie, geodeci zatrudnieni byli w akordzie. Czynności związane z pobraniem i zdaniem dokumentacji zajmowały niewiele czasu.

Rodzaj wykonywanych czynności ustalono na podstawie zeznań świadków: współpracowników A. K. i C. K. oraz przełożonego R. Z. (k. 29 odw.-30 akt). Ich wiarygodność nie była kwestionowana przez strony i nie budzi wątpliwości Sądu.

Łączny okres zatrudnienia H. L. w (...)w S. (...) O. do 1.01.1999 r. wynosi 21 lat 3 miesiące i 20 dni. Nawet jeśli odliczymy okres stażu (3 miesiące) i w całości okresy nieskładkowe (3 lata 1 miesiąc i 16 dni), staż pracy na stanowisku geodety wyniesie ponad wymagane 15 lat.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.) rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat ( art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych kwalifikuje się zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Przepisami, do których odsyła
art. 32 ust. 4 tej ustawy jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie
z treścią § 1 ust. 1 tego rozporządzenia pracami w szczególnych warunkach są prace wymienione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Wnioskodawczyni nie przedstawiła za sporny okres świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a przedstawione zaświadczenie, potwierdzające wykonywanie pracy w warunkach szczególnych zawiera braki formalne. Świadectwo pracy nie jest jednak jedynym dowodem na okoliczność świadczenia pracy w warunkach szczególnych. Świadectwo wykonywania pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu przepisu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. W postępowaniu sądowym traktuje się je jako dokument prywatny w rozumieniu przepisu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Dlatego sama treść świadectwa czy też zaświadczenia jest niewystarczająca (nie przesądza) na etapie sądowego postępowania odwoławczego czy dana praca była faktycznie pracą w szczególnych warunkach. Wymaga ono weryfikacji i oparcia posiadanej przez zakład pracy dokumentacji z akt osobowych pracodawcy oraz w razie możliwości przy pomocy zeznań świadków i wnioskodawcy. Istotne jest faktyczne wykonywanie czynności a nie nazwa stanowiska zajmowanego przez pracownika.

Praca wnioskodawczyni na stanowisku geodety w rolnictwie, wykonującej czynności w terenie winna być kwalifikowana poprzez zapisy zawarte w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. w wykazie A, dział I - "W górnictwie", pozycja 4 jako "prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody" oraz zapisy zawarte w załączniku do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wykazie A, dział I, pozycja 4, pkt 13 jako "geodeta w rolnictwie zatrudniony w terenie". Przyjmując jako całkowicie niesporny fakt wykonywania przez wnioskodawczynię pracy geodety w terenie (pomiary gruntów dla potrzeb rolnictwa oraz sporządzanie dokumentacji geodezyjnej w tym zakresie) należy zauważyć, iż podane czynności nie mogą być oceniane jako praca wykonywana w szczególnych warunkach przy zastosowaniu zapisów zawartych w wykazach A stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów. Nie można bowiem pominąć bardzo istotnej kwestii brzmienia całości wymienianych zapisów. Wynika z nich, iż jako prace w szczególnych warunkach objęte rozporządzeniem mogą być uznawane jedynie prace geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody. Niewątpliwie czynności wykonywane przez wnioskodawczynię w ramach jej pracy dla potrzeb rolnictwa, nie były związane z poszukiwaniem surowców i wody. Tym samym nie sposób pracy wnioskodawczyni uznać jako wykonywanej w warunkach szczególnych poprzez stosowanie zapisu z załącznika do rozporządzenia zawartego w wykazie A dziale I pozycja 4. Praca taka nie została wymieniona jako świadczona w warunkach szczególnych zarówno w dziale X w którym wskazano prace w warunkach szczególnych podejmowane w rolnictwie jak i w dziale XIV w którym wymieniono prace różne. Nie sposób także kwalifikować jako pracy w warunkach szczególnych czynności geodety w terenie wskazując na zapisy zawarte w załączniku do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. w wykazie A, dział I, pozycja 4, pkt 13. Należy w tym miejscu zauważyć, iż charakteru prawnego takiego jak zapisy w załączniku do rozporządzenia nie posiadają zapisy zawarte w zarządzeniach resortowych, które mogą być co najwyżej traktowane jako pomocnicze przy ustaleniach faktycznych dotyczących konkretnych stanowisk pracy. Ta uwaga jest konieczna, gdyż zarządzenie nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zdaje się z jednej strony rozszerzać zakres prac geodezyjnych wymieniając między innymi geodetę w rolnictwie zatrudnionego w terenie. Z drugiej jednak prawidłowa i pełna interpretacja przedmiotowego zapisu zawartego w załączniku A dziale I pozycja 4 pkt 13 do zarządzenia nakazuje uwzględnienie również i początkowego fragmentu zapisu pozycji 4, w której wskazano na "prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody" wymieniając następnie w poszczególnych punktach stanowiska pracy. Takie prawidłowe odczytanie zapisu zarządzenia także wskazuje, iż nie każdy geodeta zatrudniony w terenie w rolnictwie jest zatrudniony w warunkach szczególnych, a jedynie taki, który wykonuje czynności w ramach prac poszukiwawczych surowców i wody. Należy zauważyć, iż kwestia zarówno prawnej mocy przepisów zawartych w zarządzeniach resortowych, które uszczegóławiają zapisy rozporządzenia, jak i interpretacji tego konkretnego zapisu zarządzenia resortowego, była przedmiotem szeregu rozstrzygnięć sądów powszechnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 30.07.2015 r. sygn.. akt III AUa 305/15). Odniósł się do nich też Sąd Najwyższy w wielu swoich orzeczeniach. W tym miejscu należy przywołać chociażby pogląd Sądu Najwyższego zawarty w uzasadnieniu postanowienia z dnia 10 sierpnia 2007 r. w sprawie sygn. akt III UK 50/07, w którym wskazano, iż zarządzenie resortowe nie uprawnia do uzyskania emerytury z tytułu warunków szczególnych oraz, że jedynie prace geodetów przy poszukiwaniu surowców i wody może mieć znaczenie dla tego typu świadczeń.

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne należało przyjąć, że odwołująca nie legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, mimo że wykonywała pracę geodety w rolnictwie wykonując czynności w terenie. Zajmowane przez nią stanowisko nie jest wymienione w wykazie A dział X – W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), stanowisko geodety wymienione jest w dziale I – W górnictwie, ale tylko przy poszukiwaniu surowców i wody, czego wnioskodawczyni nie czyniła. Nie nabyła ona prawa do rekompensaty, przyznawanej w formie dodatku do kapitału początkowego - art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Świadczenie to jest przyznawane tym ubezpieczonym, którzy nie mają możliwości skorzystania z emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), ani z emerytury pomostowej, jeśli spełnią między innymi warunek wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez wymagany okres. Wnioskodawczyni nie spełnia tego warunku do nabycia prawa do rekompensaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak
w sentencji.