Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2018r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. w R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

przy udziale zainteresowanej A. M.

o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek

na skutek apelacji odwołującej (...) Sp. z o.o. w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 25 maja 2015r. sygn. akt IX U 1762/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA G.Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 817/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 maja 2015r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku oddalił - połączone
do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia - odwołania płatnika składek (...) Sp. z o.o.
w R. od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R.:

- z dnia 15 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej A. M.),

- z dnia 11 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonego E. K.),

- z dnia 11 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej D. K.),

- z dnia 15 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej K. M.),

- z dnia 16 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej S. Z.),

- z dnia 16 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej G. G.),

- z dnia 11 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej K. K.),

- z dnia 15 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonej A. P.),

- z dnia 15 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonego J. M.),

- z dnia 15 września 2014r. (w sprawie ubezpieczonego W. M.),

określających podstawy wymiaru składek wymienionych ubezpieczonych, jako pracowników płatnika składek (...) Sp. z o.o., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c
w związku z art. 32 i art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1442 - dalej jako ustawa systemowa).

W uzasadnieniu przedstawionych decyzji organ rentowy podniósł, iż płatnik składek (...) Sp. z o.o. w okresie od lipca 2013r. do listopada 2013r. nie zadeklarował, nie naliczył składek, a także nie przekazał do ZUS-u imiennych raportów miesięcznych ZUS RCA
o naliczonych składkach i imiennych raportów miesięcznych ZUS RSA o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
od przychodów - wynagrodzeń wypłaconych pracownikom, w tym wskazanym wyżej ubezpieczonym.

Sąd Okręgowy ustalił, iż w dniach 21 listopada 2013r. i 8 stycznia 2014r. Prezesowi Zarządu odwołującej (...) Sp. z o.o. w R. doręczono zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek
na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, wystawiania zaświadczeń lub zgłaszania danych dla celów ubezpieczeń społecznych.

Wskutek przeprowadzonej kontroli u odwołującej Spółki, w protokole pokontrolnym
z dnia 27 stycznia 2014r. organ rentowy stwierdził, iż odwołująca (płatnika składek)
nie zadeklarowała, nie naliczyła składek oraz nie przekazała do ZUS-u imiennych raportów miesięcznych ZUS RCA o naliczonych składkach i imiennych raportów miesięcznych ZUS RSA o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od przychodów - wynagrodzeń wypłaconych wszystkim wymienionym ubezpieczonym w okresach wskazanych w decyzjach zaskarżonych.

Sąd Okręgowy podniósł, iż przesłuchany w toku kontroli prezes zarządu (...)
Sp. z o.o. w R. H. M. zeznał, że nie złożono deklaracji i imiennych raportów z wykazaniem kwot składek na osoby pobierające zasiłek macierzyński,
osób przebywających na urlopach wychowawczych, wykonujących pracę nakładczą
oraz niektórych pracowników nieposiadających orzeczeń o niepełnosprawności, czy innych,
z powodu braku wydolności organizacyjnych, bo priorytetem są sprawy związane
z utrzymywaniem płynności finansowej Spółki i produkcji.

W konsekwencji ustaleń protokołu kontroli z dnia 27 stycznia 2015r. organ rentowy wydał odrębnie w stosunku do każdego z ubezpieczonych zaskarżone decyzje omówione
na wstępie.

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy, przeprowadzając kontrolę i określając
jej zakres, nie naruszył art. 86 i art. 87 ustawy systemowej. Ponadto - zdaniem tegoż Sądu -
nie można się również zgodzić ze stwierdzeniem odwołującej się, że upoważnienie
do kontroli nie obejmowało przedmiotu zaskarżonej decyzji, bo od prawidłowego ustalenia podstawy wymiaru składek zależy prawidłowe ich obliczenie.

Wbrew zarzutom odwołującej się Spółki, inspektorzy kontroli organu rentowego dokonali analizy konkretnej sytuacji każdego pracownika w oparciu o listy płac, przelewy
i dokonali obliczenia podstawy wymiaru składek dla każdego z nich.

Zatem Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 18 ust. l w związku z art.20 ust. l ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 199lr. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 51, poz.307 ze zm.). Za przychody
ze stosunku pracy uważa się zaś wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze, bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia
za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego czy ich wysokość została z góry ustalona,
a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej oskładkowania wynagrodzenia ubezpieczonych
za okres podany w zaskarżonych decyzjach, Sąd Okręgowy stwierdził, iż skoro zainteresowani pracownicy wynagrodzenie to otrzymali (co było okolicznością bezsporną
w sprawie), to zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, a także w myśl
art. 81ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej
ze środków publicznych (Dz. U. z 2004r., nr 164 poz. 1027 ze zm.), stanowiło ono podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Wynagrodzenie to bowiem stanowiło przychód, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
i odwołująca winna była zadeklarować i naliczyć składki oraz przekazać do organu rentowego stosowne raporty.

Sąd ten zauważył przy tym, iż prezes zarządu odwołującej przyznał, że obowiązku tego nie dopełniono z powodów organizacyjnych, bo skupiono się na kwestiach płynności finansowych i produkcji.

Zatem Sąd Okręgowy zauważył, że odnośnie powyższej kwestii, a mianowicie braku niezadeklarowania, nienaliczenia składek oraz nieprzekazania do ZUS-u raportów, o jakich mowa wcześniej, odwołująca w odwołaniu nie sprecyzowała żadnych konkretnych zarzutów. Sąd ten pominął dowód z przesłuchania w charakterze strony prezesa zarządu odwołującej H. M., gdyż pomimo prawidłowego wezwania na rozprawę, nie stawił się
na posiedzeniu, zaś w odwołaniu od decyzji zaskarżonych odwołująca zawarła wniosek
o przeprowadzenie rozprawy również w razie jej nieobecności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołania jako bezzasadne.

W apelacji od zaprezentowanego rozstrzygnięcia - w części obejmującej odwołanie
od decyzji z dnia 15 września 2014r., dotyczącej A. M. - spółka (...) zarzuciła Sądowi pierwszej instancji:

1.  naruszenie prawa spółki (...) do obrony poprzez nieuzasadnione nieodroczenie rozprawy, pomimo braku możliwości stawienia się przedstawiciela Spółki,

2.  nieprzeprowadzenie dowodu z akt osobowych pracownika,

3.  nieuzasadnione pominięcie dowodu z przesłuchania stron,

4.  niedokonanie ustaleń faktycznych adekwatnych do rozpoznawanej sprawy,

5.  faktyczne nierozpoznanie istoty sprawy,

6.  błędną wykładnię przepisu § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r., w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106).

W oparciu o przedstawione zarzuty, apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji
oraz przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji oraz o zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm opisanych.

Sąd apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne uznał,
że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie ulega bowiem wątpliwości, iż organ rentowy w oparciu o dyspozycję normy
art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej, uprawniony jest do wydawania decyzji, w których ustala wymiar składek oraz rozstrzyga o ich poborze.

W tym kontekście, na uwagę zasługuje regulacja aksjologiczna, ujęta w treści norm Konstytucji RP. Po pierwsze, zwrócić należy uwagę, iż określona w treści art. 22 Konstytucji RP zasada swobody działalności gospodarczej, musi być odczytywana łącznie z normą odwołującą się do solidarności i ważnego interesu publicznego (art. 20 Konstytucji RP).
Po drugie, normy konstytucyjne zawierają gwarancje prawa do zabezpieczenia społecznego (art. 67 Konstytucji RP). I wreszcie - po trzecie, przepis art. 84 Konstytucji RP wyznacza obowiązek ponoszenia ciężarów składkowych. W kontekście tego przepisu, składki
na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Pracy są świadczeniami pieniężnymi o charakterze publicznoprawnym. Składki te są zatem świadczeniami bezzwrotnymi, przymusowymi
i nieodpłatnymi, co oznacza - zgodnie z zasadą automatyzmu ubezpieczeniowego -
iż stosunek ubezpieczenia społecznego powstaje automatycznie z chwilą nawiązania stosunku prawnego rodzącego obowiązek ubezpieczeniowy (por. T. Zieliński, Ubezpieczenia społeczne pracowników. Zarys systemu prawnego - część ogólna, Warszawa - Kraków, 1994). Emanacją tej zasady jest regulacja przyjęta w treści art. 46 ustawy systemowej, nakładająca na płatnika składek szereg obowiązków związanych z obliczaniem, potrącaniem, rozliczaniem i opłacaniem składek za każdy miesiąc kalendarzowy, według zasad wynikających
z przepisów tej ustawy. Opisany wyżej obowiązek ma bezwzględny charakter, co oznacza,
iż jeżeli przy poborze składek na ubezpieczenie społeczne dojdzie do naruszenia obowiązujących przepisów także przez organ dokonujący takiego poboru, to organ ten nie
ma podstaw prawnych do stosowania jakichkolwiek ulg z tego tytułu w stosunku do płatnika składek. Jednocześnie należy wskazać, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2008r. (II BU 42/07) słusznie stwierdził, że podmioty zobowiązane do opłacania składek
na ubezpieczenia zdrowotne powinny bez uprzedniego wezwania i bez potrzeby wydawania decyzji, opłacać i rozliczać składki na to ubezpieczenie za każdy miesiąc kalendarzowy
w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianym dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Natomiast, na podstawie przepisów art. 86 - 97 ustawy systemowej, realizacja tego obowiązku podlega kontroli przeprowadzanej przez Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślenia wymaga przy tym, iż - zgodnie z normą art. 91 ust. 5 ustawy systemowej - protokół pokontrolny stanowi podstawę do wydania - tak jak w niniejszej sprawie - decyzji
o wymiarze składek oraz ich poborze.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy ustalił dla ubezpieczonej A. M. -
od przychodów w postaci wypłaconych wynagrodzeń ze stosunku pracy - podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie wypadkowe i ubezpieczenie zdrowotne za miesiące od lipca do listopada 2013r. Odwołująca się Spółka, wbrew obowiązkowi wynikającemu z dyspozycji norm art. 6 i art. 232 k.p.c., nie przedstawiła żadnych dowodów pozwalających na odmienną ocenę opisanego wcześniej obowiązku składkowego. Co więcej, nie uczyniła tego również w postępowaniu apelacyjnym, zaś w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym prezes jej zarządu wyjaśnił, że Spółka nie złożyła deklaracji i imiennych raportów z wykazaniem kwot składek na osoby pobierające zasiłek macierzyński, osób przebywających na urlopach wychowawczych, wykonujących pracę nakładczą oraz niektórych pracowników nie posiadających orzeczeń
o niepełnosprawności, czy innych, z powodu braku wydolności organizacyjnych,
bo priorytetem są sprawy związane z utrzymywaniem płynności finansowej Spółki
i produkcji.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Apelacyjny, na mocy
art. 385 k.p.c., apelacje oddalił.

O kosztach procesu - wobec nieoznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia - rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (w brzemieniu obowiązującym w dniu 1 lipca 2015r.).

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA G.Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR