Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania M. B. i R. B. prowadzących wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą PHU- (...) s.c. M. B., R. B. z siedzibą w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powodów od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 30 września 2016r. znak (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w pkt. 2 w ten sposób, że nadaje jej brzmienie:

„Za działanie opisane w pkt. 1 wymierzam solidarnie przedsiębiorcom M. B. i R. B. prowadzących wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą PHU- (...) s.c. M. B., R. B. z siedzibą w B. karę pieniężną w wysokości 8 000 zł (osiem tysięcy).

2.  zasądza od M. B. i R. B. prowadzących działalność

gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą PHU- (...) s.c.

M. B., R. B. z siedzibą w B. na rzecz Prezesa

Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1 440 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści)

tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Witold Rękosiewicz

Sygn. akt XVII AmE 157/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, Pozwany), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej M. B. i R. B. prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą PHU- (...) s.c. M. B., R. B. z siedzibą w B., przy ul. (...) (Przedsiębiorcy, powodowie, skarżący), decyzją z dnia 30 września 2016 r. znak (...) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 3, ust. 4 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2012 r., 1059 z póżn. zm. – dalej: Pe) orzekł, że Przedsiębiorcy naruszyli warunek 2.2.1 koncesji na obrót paliwami ciekłymi poprzez prowadzenie koncesjonowanej działalności gospodarczej, na stacji paliw położonej w B. przy ul. (...) (w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 9 kwietnia 2016 r.) w sposób niezgodny z przepisem § 97 ust. 1 pkt 2 i § 177 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych (dalej: Rozporządzenie) i wymierzył Przedsiębiorcom karę pieniężną w wysokości 9 746 zł.

Przedsiębiorcy M. B. i R. B. w złożonym odwołaniu zaskarżyli decyzję Prezesa URE w całości. Zaskarżonej decyzji powodowie zarzucili naruszenie:

1. art. 56 ust. 6a Pe poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że stwierdzone w toku postępowania administracyjnego nieprawidłowości nie miały charakteru czynu o znikomym stopniu szkodliwości, a w konsekwencji niesłuszne uznanie, że nie zostały zrealizowane wskazane w tym przepisie przesłanki umożliwiające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej;

2. art. 7 i art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza w zakresie sytuacji finansowej skarżących, co doprowadziło do bezpodstawnego stwierdzenia, że obowiązek w zakresie wyposażenia stacji paliw w B. w urządzenia służące do pomiarów i monitorowania stanów magazynowanych produktów naftowych został przez przedsiębiorców zrealizowany dopiero w dniu 9 kwietnia 2016 r. w związku z toczącym się postępowaniem administracyjnym dotyczącym przedłużenia obowiązywania koncesji, a nie ze względu na trudną sytuację finansową, jak również uznanie, że uiszczenie wymierzonej kary nie wpłynie negatywnie na sytuację finansową skarżących;

3. naruszenie art. 56 ust. 6 Pe poprzez nieuwzględnienie przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej możliwości finansowych skarżących, stopnia zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Stawiając powyższe zarzuty powodowie wnieśli o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

ewentualnie

2.  zmianę zaskarżonej decyzji w pkt.2 poprzez odstąpienie od wymierzenia powodom kary,

ewentualnie

3. zmianę zaskarżonej decyzji w części tj. w pkt.2 poprzez obniżenie wymierzonej skarżącym

kary do najniższej możliwej wysokości,

4.zasądzenie od Prezesa URE kosztów postępowania według norm przepisanych.

Powodowie przyznali, że nie dostosowali prowadzonej działalności gospodarczej do wymogów określonych w Rozporządzeniu. Podnieśli, iż w czasie trwania postępowania administracyjnego zaistniały okoliczności, uzasadniające odstąpienie od wymierzenia im kary pieniężnej lub obniżenie nakładanej kary do najniższej możliwej wysokości. Wskazali, że w dniu 9 kwietnia 2016 r. wyposażyli prowadzoną stację paliw w wymagane Rozporządzeniem urządzenia do pomiaru i monitorowania produktów. Zrealizowali więc ciążący na nich obowiązek. Zdaniem powodów, ze względu na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu polegającego na braku odpowiedniego wyposażenia stacji paliw, w sprawie możliwe było zastosowanie art. 56 ust. 6a Pe. Powodowie zarzucili, iż Prezes URE błędnie zinterpretował przepis art. 56 ust. 6a Pe i nie zastosował go wobec skarżących mimo, iż wnosili o to w piśmie z dnia 24 sierpnia 2016 r. Wskazali, że obowiązek wyposażenia stacji paliw w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych został wprowadzony w okresie, kiedy mieli problemy finansowe. Z tego powodu nie mogli wykonać w terminie obowiązku dostosowania stacji paliw do wymogów Rozporządzenia. Ponadto w 2014 r. na stacji paliw w B. doszło do awarii dwóch dystrybutorów. W związku z tym Przedsiębiorcy byli zmuszeni do poniesienia kosztów ich naprawy. W okresie, kiedy stacja paliw nie była wyposażona w urządzenia, o których mowa w § 97 ust. 1 pkt 2 i 3 Rozporządzenia pomiar stanu magazynowanych paliw był wykonywany przy pomocy listwy pomiarowej. Przedsiębiorcy wskazali, iż z treści § 97 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia nie wynika jednoznacznie, jakie urządzenia mogą być stosowane do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Stosowanie listwy pomiarowej do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanego paliwa było rozwiązaniem tymczasowym. Zdaniem powodów, pozwalało to na realizowanie celów, którym służyło wprowadzenie obowiązku zainstalowania urządzeń pomiarowych. Przyjęcie takiego rozwiązania świadczy o podejmowaniu przez powodów aktów staranności w celu zapobiegania możliwości wystąpienia negatywnych skutków niedostosowania stacji paliw do wymogów określonych w Rozporządzeniu.

Powodowie argumentowali, że ze względu na mały udział w rynku prowadzonej przez nich działalności koncesjonowanej i osiągany przychód rozmiar szkodliwości ich czynu był znikomy. Wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej skarżący uznali za stanowczo wygórowaną. Wskazali, że przy ustalaniu wysokości kary Prezes URE uwzględnia okoliczności wymienione w art. 56 ust. 6 Pe. Zdaniem powodów Prezes URE nie uwzględnił wskazanej w odwołaniu okoliczności, że powodowie nie uchylali się od wykonania nałożonego na nich obowiązku. W latach 2013 – 2015 z prowadzonej stacji paliw uzyskiwali niskie dochody i ponosili koszty związane z usuwaniem awarii. Trudna sytuacja finansowa uniemożliwiła Przedsiębiorcom szybkie zamontowanie na stacji paliw urządzeń do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych paliw. W ocenie powodów wysokość nałożonej decyzją kary pieniężnej nie jest adekwatna do stopnia naruszenia i wobec przedstawionych okoliczności powinna zostać zmniejszona.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podkreślił, iż normy zawarte w art. § 97 ust. 1 i 2 i § 177 Rozporządzenia mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Przepisy Rozporządzenia nie przewidywały żadnych odstępstw. Zbiorniki przeznaczone do magazynowania paliw, nie dostosowane do przepisów Rozporządzenia nie mogły być użytkowane po dniu 31 grudnia 2013 r.. Wobec tego zaniechania jakich dopuścili się Przedsiębiorcy nie miały znamion czynu o znikomym stopniu szkodliwości, o którym mowa w art. 56 ust. 6a Pe. Powodowie w okresie od 1 stycznia 2014r. do 9 kwietnia 2016r. prowadzili działalność koncesjonowaną z wykorzystaniem infrastruktury technicznej, która nie spełniała warunków technicznych gwarantujących prawidłowy sposób jej wykonania, naruszając z pełną świadomością warunek 2.2.1. posiadanej koncesji. Pozwany wskazał, że zgodnie z art. 355 § 2 k.p.c. koncesjonariusz obowiązany jest prowadzenia działalności gospodarczej z należytą starannością oraz ponosi odpowiedzialność za przestrzeganie warunków udzielonej mu koncesji. Kara przewidziana w art. 56 Pe ma charakter obligatoryjny. Z tego względu podnoszona przez powodów argumentacja, dotycząca przyczyn niewykonania ciążących na nich obowiązków, zdaniem pozwanego, nie miała znaczenia w sprawie.

Pozwany nie zgodził się z twierdzeniem odwołania, iż w sprawie zaszły, wymienione w art. 56 ust 6a Pe przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary. Wskazał, że stopień szkodliwości społecznej czynu należy rozpatrywać w kontekście okresu zachowania podlegającego sankcjonowaniu, który w przypadku powodów wynosił ponad dwa lata. Powodowie wykonali nałożony przepisami obowiązek po upływie w dniu 31 grudnia 2013 r. nieprzekraczalnego terminu na jego realizację. Stwierdził, że dostosowanie eksploatowanej stacji paliw do wymogów określonych w Rozporządzeniu było wynikiem konieczności spełnienia określonych w art. 33 ust. 1 pkt 3 Pe przesłanek przedłużenia terminu udzielonej Przedsiębiorcom koncesji.

Zarzut nierozpatrzenia w sposób wszechstronny zgromadzonego materiału dowodowego pod kątem ustalenia czy i jaki wpływ na brak realizacji przez Przedsiębiorców obowiązku wyposażenia stacji paliw w urządzenia do pomiaru i monitorowania paliwa miała ich sytuacja finansowa uznał Prezes URE za nieuzasadniony. Wskazał, że koncesjonariusze zobowiązani są do wykonywania objętej koncesją działalności gospodarczej z należytą starannością, z której nie może ich zwolnić obiektywna sytuacja (np. trudności finansowe). Prowadzenia działalności koncesjonowanej z wykorzystaniem infrastruktury technicznej, która nie spełniała przesłanek udzielenia koncesji, nie można uznać za wykonywanie działalności z należytą starannością. Prezes URE zauważył, że urządzenia, o których mowa w § 97 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia gwarantują zapewniają ciągły i efektywny pomiar i monitorowanie ilości magazynowanych produktów naftowych. Pomiary listwą pomiarową są cechują się dużą skalą niedokładności i nie są prowadzone w sposób ciągły. Z tej przyczyny pomiary listwą pomiarową mogą być jedynie uzupełnieniem pomiarów prowadzonych innymi sposobami.

Pozwany oświadczył, że przy ustalaniu wymiaru kary uwzględnił sytuację ekonomiczną powodów oraz okoliczność, iż nie byli wcześniej karani. Wskazał, że właśnie z uwagi na uwzględnienie wymienionych okoliczności wymierzona kara wynosi zaledwie (...) przychodu uzyskanego przez Przedsiębiorców w 2015 r. z działalności koncesjonowanej. Powołując się na stanowisko przyjęte w orzecznictwie sądowym Prezes URE wskazał, że problemy finansowe nie mogą stanowić okoliczności zwalniającej powodów z realizacji nałożonych na nich obowiązków lub uzasadniać odstąpienia od wymierzenia kary.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2007 r. nr (...) z późn. zm., Prezes URE udzielił Przedsiębiorcom koncesji na obrót paliwami ciekłymi, ustalając w powyższej decyzji szczególne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, w tym warunek 2.2.1., zgodnie z którym: „Koncesjonariusze są obowiązani do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia obiektów, instalacji i urządzeń zapewniających wysoką efektywność i najlepszą jakość wykonywanej działalności objętej niniejszą koncesją z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określających wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska oraz do przestrzegania przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, w tym w szczególności w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia”. (k.12 akt adm.)

Decyzją z dnia 23 maja 2016r. znak (...)- (...) Prezes URE przedłużył udzieloną powodom koncesję na okres do dnia 31 grudnia 2030 r. (k.15 akt adm.)

Należąca do Przedsiębiorców stacja paliw, położona w B. przy ul. (...), w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 9 kwietnia 2016 r., nie była wyposażona w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych, o których mowa w § 97 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych. Stosownie do treści § 177 Rozporządzenia stacje paliw płynnych użytkowane albo wybudowane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia powinny być wyposażone do dnia 31 grudnia 2013 r. w urządzenia, o których mowa w § 97 ust. 1 pkt 2 i 3. Dostosowanie stacji pali w powodów do wskazanych w Rozporządzeniu wymogów nastąpiło w dniu 9 kwietnia 2016 r. (k.1-2 akt adm.)

W piśmie z dnia 29 czerwca 2016 r. Przedsiębiorcy wskazali m.in., iż „[...] Jesteśmy świadomi niedostosowania się w określonym terminie do przepisu § 97 ust 1 pkt 2 jaki nałożył na nas ustawodawca. Pragniemy wyjaśnić, iż niezastosowanie się do tego przepisu nie było celowym działaniem z naszej strony. Sytuacja finansowa w 2013 r. sprawiła, że byliśmy zmuszeni do wyboru pomiędzy brakiem wyposażenia stacji w sondy do pomiaru i monitorowania, który to brak nie stwarzał żadnego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi ani nie niósł zagrożenia dla środowiska, a spłatą zobowiązań z tytułu dostaw paliw, kredytów i podatków[...]. W 2013 roku dochód z prowadzonej działalności dla dwóch osób stanowiących spółkę wyniósł (...)złotych. Z kwoty tej, my jako wspólnicy, spłacamy ok 34 500 złotych rocznie jako część raty kredytów, która nie jest księgowana jako koszt prowadzenia działalności. W sumie po wszelkich odliczeniach rok 2013 zamknął się stratą w wysokości 3 814 złotych. [...]. Zaistniała w 2013 r. strata spowodowała powiększenie zobowiązań u dostawców. W 2014 r. firma podjęła próby i działania mające na celu zmniejszenie zobowiązań oraz zakup sond. Niestety zaistniał kolejny problem, który uniemożliwił zarówno odrobienie straty z 2013 r. oraz spowodował odstąpienie od zakupu sond. Przepięcie elektryczne [...] spowodowało uszkodzenie głównych komputerów i wyświetlaczy w dwóch dystrybutorach paliw. Naprawa tych uszkodzeń była kosztowna [...]. Spirala problemów finansowych [...] po raz kolejny zmusiła nas do przesunięcia terminu zainstalowania sond [...]. Wystąpienie o przedłużenie okresu obowiązywania koncesji na obrót paliwami na stacji [...] spowodowało konieczność zakupu i montażu sond [...]. Zdajemy sobie sprawę, iż zaniedbanie którego się dopuściliśmy podlega pod wymiar kary pieniężnej. Jednakże bardzo prosimy o wykazanie zrozumienia, iż w sytuacji finansowej w jakiej się firma znajduje to każda kara spowoduje brak płynności finansowej [...]". (k.34)

Pismem z dnia 27 lipca 2016 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorców o zakończeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie, możliwości zapoznania się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w celu ewentualnego wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów w terminie do dnia 26 sierpnia 2016 r. (k.102 akt adm.)

Przedsiębiorcy zapoznali się. ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w dniu 16 sierpnia 2016 r., wnosząc o możliwość jego uzupełnienia do dnia 31 sierpnia 2016 r.

W dniu 24 sierpnia 2016 r. do Prezesa URE wpłynęło pismo Przedsiębiorców zawierające wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 6a Pe. W piśmie Przedsiębiorcy wskazali: „[...] Informujemy, że stwierdzone nieprawidłowości charakteryzowały się niewielką szkodliwością ponieważ w okresie niewyposażenia stacji w sondy pomiarowe pomiaru magazynowanego paliwa dokonywano przy użyciu łaty pomiarowej co gwarantowało stacji pomiar stanów magazynowych. Dodatkowo informujemy, że stacja została wyposażona w niezbędne urządzenia, a co za tym idzie zaniechaliśmy naruszenia przepisów. Z uwagi na fakt, że prowadzona przez nas działalność gospodarcza jest dla nas podstawową formą utrzymania, każda kara pieniężna wpłynie niewątpliwie na naszą sytuację finansową [...]". (k.106 akt adm.)

W roku 2015 z działalności koncesjonowanej Przedsiębiorcy osiągnęli przychód w wysokości (...) zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji, podlega karze pieniężnej. Należy przy tym zaznaczyć, że jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe i wymierzenia przez Prezesa URE kary pieniężnej jest naruszenie jednego z warunków koncesji.

Zdaniem Sądu, brzmienie przytoczonego wyżej przepisu przesądza o obligatoryjnym charakterze kary za naruszenie określonych w koncesji warunków wykonywania działalności gospodarczej, przewidując bezwzględny obowiązek ukarania danego przedsiębiorcy, w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe stanowi samodzielną podstawę do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji bez potrzeby wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy. Na brak konieczności wykazania winy umyślnej lub nieumyślnej karanego podmiotu w kontekście odpowiedzialności z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z Prawa energetycznego wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 września 2011r. sygn. III SK 10/11 (opublik. LEX nr 1101332 ).

Zgodnie z warunkiem 2.2.1. koncesji „ koncesjonariusze są obowiązani do utrzymania stanu technicznego oraz wyposażenia obiektów, instalacji i urządzeń zapewniających wysoką efektywność i najlepszą jakość wykonywanej działalności objętej koncesją, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określających wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska oraz do przestrzegania przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, w tym w szczególności w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia”. Wskazać należy, że powodowi Przedsiębiorcy akceptując warunki udzielonej jej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, zaakceptowali również warunek 2.2.1. koncesji. W niniejszej sprawie bezsporne jest, że w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 9 kwietnia 2016 r. na eksploatowanej przez powodów stacji paliw nie zostały zamontowane urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych, o których mowa w § 97 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia. Obowiązek zamontowania takich urządzeń do dnia 31 grudnia 2013 r. został nałożony na koncesjonariuszy w § 97 ust.1 pkt 2 w związku z §177 Rozporządzenia.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, stwierdzić należy, iż powodowie nie wypełnili w zakreślonym przez Rozporządzenie terminie ciążącego na nich obowiązku wyposażenia stacji paliw płynnych w urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych paliw. Naruszyli jednocześnie przepisy powszechnie obowiązującego prawa oraz zapis 2.2.1. obowiązującej ich koncesji. Powyższe stwierdzenie prowadzi do wniosku, że stosownie do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe Prezes URE miał prawny obowiązek nałożenia na powodów kary pieniężnej.

Powodowie w odwołaniu zarzucili Prezesowi URE dokonanie błędnej wykładni art. 56 ust 6a Pe polegającej na przyjęciu, że stwierdzone w toku postepowania administracyjnego nieprawidłowości nie miały charakteru czynu o znikomym stopniu szkodliwości, a w konsekwencji nie odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej.

Zgodnie z art. 56 ust. 6a Pe Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Odstąpienie od wymierzenia kary możliwe jest tylko przy kumulatywnym wystąpieniu tych przesłanek. W odniesieniu do powyższego zarzutu wskazać należało, że stwierdzone naruszenie nie charakteryzowało się znikomą szkodliwością społeczną. W odpowiedzi na odwołanie pozwany wskazał, że obowiązek w zakresie wyposażenia stacji paliw w urządzenia służące do pomiaru i monitorowania stanów magazynowanych produktów został zrealizowany przez Przedsiębiorców dopiero w dniu 9 kwietnia 2016 r. i to w związku z toczącym się postępowaniem o przedłużenie koncesji, co wiązało się z obowiązkiem wypełnienia dyspozycji art. 33 ust.1 pkt. 3 Pe warunkującym możliwość przedłużenia koncesji. Oznacza to, że powodowie przez ponad 2 lata prowadzili działalność koncesjonowaną w sposób niezgodny z przepisami. Co istotne, w pismach formułowanych w toku postępowania administracyjnego, powodowie przyznawali, że mieli świadomość istnienia obowiązku zamontowania takich urządzeń. Z powyższego wynika, że powodowie z pełną świadomością dopuszczali się tego zaniechania przez tak długi okres czasu. Wskazane okoliczności uniemożliwiają stwierdzenie, iż stopień społecznej szkodliwości czynu był znikomy.

Zdaniem Sądu nie można zgodzić się z argumentacją powodów, jakoby używanie listwy pomiarowej było tymczasowo wystarczające do wypełnienia obowiązków zawartych w § 97 ust.1 pkt. 2 Rozporządzenia. Należy wskazać, iż dokonywanie pomiarów przy użyciu listwy pomiarowej ze względu na właściwości chemiczne produktów naftowych jest obarczone dużą skalą niedokładności, a ponadto wykonywane w ten sposób pomiary nie są prowadzone w sposób ciągły, nie umożliwiają zatem monitorowania stanu magazynowanego paliwa. Listwa pomiarowa nie spełnia kryteriów urządzenia służącego do stałego pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych, o których mowa w § 97 ust. 1 pkt. 2 Rozporządzenia. Bez znaczenia w sprawie była podnoszona przez powodów okoliczność, że z przepisów Rozporządzenia jednoznacznie nie wynika, jakie urządzenia mogą być stosowane do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Zdaniem Sądu dla ustalenia istnienia obowiązku wystarczające było wyraźne wskazanie w Rozporządzeniu, w jakie urządzenia do dnia 31 grudnia 2013 r. stacje paliw muszą być wyposażone.

Nie można również zgodzić się z twierdzeniem odwołania, iż została spełniona druga z przesłanek zawartych w art. 56 ust.6a Pe. Podkreślenia wymaga, iż powodowie wyposażyli użytkowaną stację paliw w wymienione w Rozporządzeniu urządzenia dopiero po upływie około 2 lat i trzech miesięcy od upływu ostatecznego, wyznaczonego w tym Rozporządzeniu terminu (31 grudnia 2013 r.). Przedsiębiorcy zainstalowali te urządzenia dopiero w toku postępowania o przedłużenie koncesji, mając świadomość, że ich brak spowodowuje odmowę wydania koncesji na kolejny okres. Brak zatem podstaw do stwierdzenia, że powodowie dobrowolnie zaniechali dalszego naruszania prawa i zrealizowali obowiązek. Jedynie zaś dobrowolne działanie powodów, podjęte wyłącznie w celu realizacji obowiązków zawartych w Rozporządzeniu mogłoby zostać uznane za spełniające przesłankę z art. 56 ust. 6a Pe.

Powodowie w odwołaniu powoływali się na swoją trudną sytuację materialną, jako przyczynę niezrealizowania obowiązku w terminie. Zgodnie z poglądem orzecznictwa trudna sytuacja ekonomiczna nie może usprawiedliwiać niewykonania przez koncesjonariusza nałożonych na niego w ustawie obowiązków, gdyż w równym stopniu okoliczności te dotyczyć mogą wszystkich pomiotów działających na danym rynku. Uznanie, iż powołane przesłanki stanowić mogą podstawę do zwolnienia przedsiębiorcy od nałożenia kary pieniężnej byłoby przejawem nierównego traktowania przedsiębiorców działających w jednolitych warunkach gospodarczych (por. wyrok SOKiK z 15 października 2015r., XVII AmE 61/16).

W ocenie Sądu Przedsiębiorcy w odwołaniu nie wykazali, że w prowadzonej działalności gospodarczej dołożyli należytej staranności, wymaganej od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu. Zgodnie z art. 355 § 2 k.c. należytą staranność zobowiązanego w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ocenia się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Wyjątkowy charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem szczególnego poziomu staranności, jaką powinien się wykazać koncesjonariusz. Powodowie mieli obowiązek zabezpieczenia środków finansowych na zamontowanie wymaganych przez przepisy Rozporządzenia urządzeń. Z uwagi na bezwzględny charakter tego obowiązku brak wygospodarowania takich środków nie może stanowić okoliczności łagodzącej, uzasadniającej obniżenie wymiaru kary.

Powodowie wskazywali także na niski realny zysk z prowadzonej działalności koncesjonowanej, powołując się na konieczność spłaty rat kredytu. Podnosili, że ustalając wysokość kary Prezes URE nie uwzględnił ich sytuacji finansowej. W odniesieniu do tych twierdzeń powodów wskazać należy, że zgodnie z art. 56 ust. 3 Pe, podstawą obliczenia wysokości kary pieniężnej jest wartość osiągniętego przez przedsiębiorcę przychodu, nie zaś dochodu czy też zysku w roku poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji. Przyjęcie za podstawę wymiaru kary pieniężnej kryterium dochodu stanowiłoby naruszenie przez Prezesa URE art. 56 ust. 3 Pe. Pokreślenia wymaga, że w przypadku, gdy przedsiębiorca nie osiągnie w danym roku dochodu lub poniesie stratę, zastosowanie przez Prezesa URE przepisu art. 56 ust. 1 Pe, obligującego do nałożenia kary pieniężnej, byłoby niemożliwe. (tak: wyrok SOKiK z dnia 25 czerwca 2009r., sygn. akt XVII AmE 50/09).

W ocenie Sądu przy ustalaniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej Prezes URE prawidłowo rozważył wymienione w art. 56 ust. 6 Pe przesłanki rzutujące na wymiar kary tj. stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia i dotychczasowe zachowanie powodów. W zaskarżonej decyzji brak jednak wyjaśnienia, dlaczego nałożona decyzją kara pieniężna została ustalona w wysokości odpowiadającej (...)przychodu Przedsiębiorcy z działalności koncesjonowanej. Prezes URE nie wyjaśnił również, z jakiej przyczyny uznał, że kara w tak określonej wysokości umożliwi realizację jej funkcji ustawowych. Zdaniem Sądu, przy ustalaniu wysokości nakładanej kary pieniężnej Prezes URE w zbyt małym stopniu uwzględnił szczególnie niekorzystny zbieg okoliczności losowych, który miał niewątpliwie negatywny wpływ na możliwości finansowe Przedsiębiorcy. W wyniku awarii na prowadzonej przez powodów stacji paliw, której zaistnienia Prezes URE nie kwestionował, Przedsiębiorcy byli zmuszeni do wyboru pomiędzy poniesieniem kosztów naprawy i dalszym prowadzeniem działalności, a całkowitym zaprzestaniem prowadzenia działalności koncesjonowanej ze względu na niesprawność znajdujących się na stacji paliw urządzeń służących do sprzedaży paliwa. Wobec konieczności poniesienia nadzwyczajnych kosztów, znacznie pogarszających sytuację finansową Przedsiębiorców, uznać należało, że ustalenie kary pieniężnej w wysokości 8 000 zł będzie dla powodów wystarczająco dotkliwą sankcją, która umożliwi realizację ustawowych funkcji kary. Uświadomi również Przedsiębiorcom znaczenie stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez nich naruszenia. Obniżenie w niewielkim stopniu wysokości nałożonej decyzją kary pieniężnej pozwoli na uwzględnienie w większym stopniu przewidzianej w art. 56 ust. 6 Pe dyrektywy sytuacji finansowej powodów. Zdaniem Sądu kara w tej wysokości odniesie pożądany skutek również wobec innych przedsiębiorców, dla których będzie stanowić wystarczającą przestrogę przed podobnymi naruszeniami.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, uwzględniając częściowo odwołanie, zmienił zaskarżoną decyzję w zakresie wysokości ustalonej w niej kary pieniężnej, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia w pozostałej części - art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c.

Wobec uznania zaskarżonej decyzji za prawidłową i częściowego tylko uwzględnienia odwołania, o kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. obciążając stronę powodową kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej. Wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1 440 zł ustalono na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. do 27 października 2016 r.

SSO Witold Rękosiewicz.