Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2018 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący: SSR Maja Snopczyńska

Protokolant : Małgorzata Nazarko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2018 roku w Ś.

sprawy z odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

w sprawie (...)

o zwrot zasiłku chorobowego

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w sprawie (...)w ten sposób, iż stwierdza, że wypłacony zasiłek chorobowy za okres od 15 sierpnia 2016r. do 08 października 2016r. nie stanowi nienależnie pobranego świadczenia i ustala brak obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego z odsetkami opisanego w tej decyzji;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki J. W. kwotę 180,00zł tytułem zwrotu kosztu zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powódka J. W. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. z dnia 9 lutego 2018 roku, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie powódce prawa do zasiłku chorobowego w wysokości i za okresy wskazane w decyzji. W uzasadnieniu powódka wskazała, że zaskarżoną decyzją ZUS ustalił, że wypłacony zasiłek chorobowy za okres od 15 sierpnia do 8 października 2016 roku stanowi nienależnie pobrane świadczenie i na tej podstawie zobowiązał powódkę do zwrotu pobranego zasiłku; ZUS stwierdził, że powódka niewłaściwie wykorzystała zwolnienie lekarskie co powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego, zaś powódka w ostatnich dwóch dniach zwolnienia chorobowego zapoznała się z tekstem aktu prawnego i zachowanie to nie był sprzeczne z celem zwolnienia, zaś wynagrodzenie otrzymywane przez powódkę miało charakter ryczałtowy i przysługiwało niezależnie od absencji chorobowej.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu powołano podstawę prawną decyzji, podnosząc, iż powódka w czasie orzeczonej niezdolności do pracy w dniach 6 i 7 października 2016 roku świadczyła usługi doradcze podczas posiedzenia Rady Zrzeszenia, zaś lekarz potwierdził, że nie powinna pracować.

W toku postępowania Sąd ustalił

następujący stan faktyczny:

Powódka J. W. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w Banku Spółdzielczym w Z..

W okresie 1 sierpnia 2016 roku do 8 października 2016 roku powódka miała orzeczoną niezdolność do pracy i wypłacono jej zasiłek chorobowy.

Od dnia 25 maja 2014 roku powódkę łączyła umowa o świadczenie usług doradczych zawarta z Bankiem (...) SA w W..

Decyzją z dnia 9 lutego 2018 r. organ rentowy stwierdził, że wypłacony powódce zasiłek chorobowy za okres od 15 sierpnia 2016 roku do 8 października 2016 roku stanowi nienależnie pobrane świadczenie i zobowiązano powódkę do zwrotu zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za w/w okres w łącznej kwocie 86.388,15 zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w toku postępowania wyjaśniającego ustalono, że w czasie orzeczonej niezdolności do pracy powódka w dniach 6 i 7 października 2016 roku świadczyła usługi doradcze i otrzymała zryczałtowane wynagrodzenie 1200 zł. W decyzji wskazano, że powódka niewłaściwie wykorzystywała zwolnienie lekarskie od pracy, co skutkuje utratą prawa do zasiłku chorobowego.

Dowód: akta ZUS – w załączeniu.

umowa o świadczenie usług doradczych k 44-45

Powódka zgodnie z zawartą umową o świadczenie usług doradczych pełni funkcję (...) Banku (...) SA od 27 maja 2014 roku. Otrzymuje zryczałtowane wynagrodzenie miesięczne 1200 zł brutto.

Dowód: zaświadczenie k 13

Powódka w ostatnich dniach zwolnienia lekarskiego - 6 i 7 października 2016 roku - świadczyła usługi doradcze i w związku z tym wystawiła rachunek nr (...) na kwotę 1200 zł. Świadczenie usług doradczych w tych dniach polegało na tym, że powódka otrzymała drogą internetową materiały do zaopiniowania, przeczytała je i wyraziła swoją opinię. Czynności te wykonywała w domu przed komputerem, przez około 2 godziny. W poniedziałek 10 października 2016 roku powódka wróciła do pracy.

Dowód: rachunek k. 16

pismo Banku (...) z 14 XI 2017r k. 47

zeznania powódki k. 74 płyta CD k. 77

Czynności podejmowane przez powódkę w dniach 6 i 7 października 2016 roku nie szkodziły zdrowiu w taki sposób, że zachowanie powódki należy traktować jako nadużywanie zwolnienia lekarskiego.

Dowód: opinia biegłego k. 32-33,

W tak ustalonym stanie faktycznym

Sąd zważył:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Zgodnie zaś z art. 84 ust 2 powyżej cytowanej ustawy za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważane są:

1) świadczenia, które zostały wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących:

a) ustanie prawa do świadczeń,

b) wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części,

jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Przepis ten, ustanawiając obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która pobrała nienależne świadczenie, wskazuje istotną cechę nienależnie pobranego świadczenia w ujęciu u.s.u.s, tj. świadomość (złą wiarę) osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie później zaszłych zdarzeń. Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża więc tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku prawa do pobierania świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1 u.s.u.s.), jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie (art. 84 ust. 2 pkt 2 u.s.u.s.). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.

W orzecznictwie sądowym, dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ugruntowany jest pogląd o możliwości domagania się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę, przy czym dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, decydujące znacznie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze.

W niniejszej sprawie nie można uznać, by powódka pobrała świadczenie w złej wierze, albowiem nie zostały spełnione przesłanki z art. 84 ust. 2 powołanej ustawy z dnia 13 października 1998 roku. W tym miejscu wskazać należy, że pouczenie osoby pobierającej świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia albo wstrzymania wypłaty świadczenia w całości lub części ma doniosły charakter z uwagi na fakt, iż przesądza o świadomości ubezpieczonego pobrania świadczenia bez podstawy prawnej. Powinno ono zawierać informację o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczenia lub wstrzymanie jego wypłaty w całości lub części oraz zobowiązanie powiadomienia organu rentowego o zajściu ww. okoliczności. Obowiązek udzielenia pouczenia obciąża organ rentowy, który w przypadku sporu zobowiązany jest do wykazania skutecznego doręczenia prawidłowego pouczenia adresatowi. W przypadku braku potwierdzenia doręczenia przesyłki zawierającej stosowne pouczenie organ rentowy skuteczność doręczenia może wykazywać innymi dowodami.

Strona pozwana nie wykazała natomiast, aby powódka pouczona została o braku prawa do pobierania świadczeń, bowiem w aktach organu rentowego brak jest jakiejkolwiek decyzji zawierającej pouczenie, z którego wynikałoby kiedy i w jakich okolicznościach następuje zwrot nienależnie pobranych świadczeń.

Abstrahując od powyższego zdaniem Sądu w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki art. 17 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity – Dz. U. z 2017 roku, poz. 1368).

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. W tym miejscu wskazać należy, że pracą zarobkową, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach, jest każda aktywność ludzka, niezależnie od stosunku prawnego, w ramach której jest realizowana, skutkująca uzyskaniem dochodu. Spełnienie wspomnianej przesłanki było wielokrotnie przedmiotem oceny zarówno ze strony Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych. Na tym tle dominuje podejście przypisujące zarobkowy charakter każdej działalności przynoszącej jakikolwiek dochód. Nie dotyczy to jedynie sporadycznych, incydentalnych i wymuszonych okolicznościami przejawów aktywności zawodowej (por. m.in. wyroki SN z: 5 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 370/04, OSNP nr 21/2005, poz. 342; 12 maja 2005 r., sygn. akt I UK 275/04, OSNP nr 3-4/2006, poz. 59; 5 października 2005 r., sygn. akt I UK 44/05, OSNP nr 17-18/2006, poz. 279; 15 czerwca 2007 r., sygn. akt II UK 223/06, OSNP nr 15-16/2008).

Powódka zeznała, że powódka w ramach umowy o świadczenie usług doradczych otrzymywała wynagrodzenie ryczałtowe, które było niezależne od wykonanych przez powódkę czynności. Ponadto nie można uznać, że jednorazowe odebranie drogą internetową materiałów, przeczytanie ich i zaopiniowanie w domu trwające łącznie około dwóch godzin stanowi wykonywanie pracy zarobkowej, tym bardziej, że powódka była na zwolnieniu lekarskim już od 1 sierpnia 2016 roku i były to ostatnie dwa dni tego zwolnienia.

Wskazać należy, że na gruncie art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach (…) odrębnie ocenia się spełnienie przesłanki polegającej na wykorzystywaniu zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Chodzi tutaj - ogólnie rzecz ujmując - o takie działania, które są nieodpowiednie dla osoby chorej i mogą wydłużać okres pozostawania na zwolnieniu. Są to także wszelkie działania utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (por. wyrok SN z 14 grudnia 2005 r., sygn. akt III UK 120/05, OSNP nr 21-22/2006, poz. 338). Jednak jak wynika z opinii biegłego ortopedy-traumatologa czynności podejmowane przez powódkę w dniach 6 i 7 października 2016 roku nie szkodziły zdrowiu w taki sposób, że zachowanie powódki należy traktować jako nadużywanie zwolnienia lekarskiego.

Całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego przemawia za uznaniem opinii jako rzeczowej, spójnej i wyprowadzającej logiczne wnioski końcowe i Sąd nie dopatrzył się jakichkolwiek przyczyn dla których opinia miałyby utracić walor wiarygodnego dowodu w sprawie. Ponadto opinia biegłego zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału wtedy, gdy potrzebne są wiadomości specjalne. Podlega jak inne dowody ocenie według art. 233§ 1 kpc, lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny, które stanowią zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotem opinii nie jest więc przedstawienie faktów lecz ich ocena na podstawie wiadomości specjalnych. Wprawdzie strona pozwana wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ortopedy-traumatologa, ale zdaniem Sądu była to niczym nie poparta polemika strony pozwanej, zmierzająca wyłącznie do zanegowania wniosków niekorzystnych dla strony. Dlatego też wniosek ten został oddalony, gdyż zdaniem Sądu przedstawiona opinia biegłego jest pełna i wyczerpująca.

Tym samym - mając na uwadze opinię biegłego - nie można uznać, że ubezpieczona wykorzystywała zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż brak było materialnej podstawy stwierdzenia, że wypłacony powódce zasiłek chorobowy za okres od 15 sierpnia 2016 roku do 8 października 2016 roku stanowi nienależnie pobrane świadczenie, jak również żądania zwrotu wypłaconego świadczenia i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego (punkt II wyroku) znajduje oparcie w art. 98 kpc w zw. z §9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).