Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: star. sekr. sądowy K. A.

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. w Legnicy

sprawy z wniosku P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranej renty socjalnej

na skutek odwołania P. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 6 czerwca 2018 r.

znak (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. celem rozpoznania i wydania decyzji wniosek złożony na rozprawie w dniu 05 grudnia 2018 r. w trybie art. 138 ust. 6 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. o odstąpienie od żądania zwrotu kwoty nienależnie pobranej renty socjalnej w kwocie 840 zł (osiemset czterdzieści złotych) w okresie od 01 do 31 marca 2017 r.

Sygn.akt V U 493/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 6 czerwca 2018 r. znak: (...)zobowiązał wnioskodawcę P. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 marca 2017 r. do 31 marca 2017 r. w kwocie 840 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że na podstawie zaświadczeń otrzymanych od płatników składek tj. Fundacji (...), (...)S.A., Centrum ds. (...)
(...) o przychodach uzyskanych z tytułu zatrudnienia ustalono,
że w wymienionym wyżej okresie, wnioskodawca uzyskał przychody wyższe niż 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie.

Wnioskodawca odwołał się od przedmiotowej decyzji wniósł o jej uchylenie bądź o zmianę.

W uzasadnieniu odwołania wskazał, że jest osobą niepełnosprawną. W marcu 2017 r. był zatrudniony w Centrum ds. (...) we W.. Pracodawca otrzymywał z PFRON comiesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia wnioskodawcy i dzięki temu zatrudnił wnioskodawcę na umowę o pracę. Ubezpieczony wskazał, że w marcu 2017 r. zarobił w (...) l.459,48 zł. Ponieważ los osób
z problemami zdrowotnymi jest mu szczególnie bliski postanowił również działać na rzecz osób niepełnosprawnych. Wnioskodawca znalazł „Fundację (...)
we W.. Ww. fundacja realizowała projekt dla osób niepełnosprawnych (...) finansowany z PFRON. Ten projekt pomagał wielu osobom znaleźć staż, a później pracę. Wnioskodawca podniósł, że w dużej mierze była to jego zasługa. Ubezpieczony w tym projekcie pełnił dwie funkcje: wolontariusza i pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie od dnia 21 lipca 2016 r. do dnia 31 marca 2017 r. Pracodawca z fundacji w ramach projektu (...)wypłacał ubezpieczonemu wynagrodzenie miesięczne w wysokości 607,20 zł. W marcu 2017 roku pracodawca wypłacił wnioskodawcy dwa wynagrodzenia
w jednym miesiącu, gdyż w marcu 2017 r. kończył się projekt (...) i należało go rozliczyć. Dlatego w miesiącu marcu pojawiło się to drugie wynagrodzenie, które
nie powinno być wliczane do dochodu ubezpieczonego za marzec, gdyż powinno być wypłacone w kwietniu.

W odpowiedzi organ wniósł o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu wskazał na te same przyczyny co w skarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca P. M. ur. (...)

W dniu 22 stycznia 2016 r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie renty socjalnej. Realizując ww. wniosek decyzją z dnia 7 marca 2016 r. znak: (...)organ rentowy przyznał wnioskodawcy rentę socjalną od 1 marca 2016 r. tj. od powstania całkowitej niezdolności do pracy. Renta socjalna przysługuje do 28 lutego 2021 r.

W pkt V pouczenia do ww. decyzji organ wskazał, że prawo do renty socjalnej podlega zawieszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązków i ubezpieczenia społecznego. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego uważa się zatrudnienie ,służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej oraz współpracę przy prowadzeniu tej działalności.

Zawieszenie prawa do renty socjalnej powoduje również osiąganie przychodu z tytułu pobranych zasiłków: chorobowego ,macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia
za czas niezdolności do pracy, świadczenia rehabilitacyjnego iwyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Prawo do renty socjalnej ulega także zawieszeniu w przypadku osiągania:

-przychodu z innego tytułu, jeżeli przychód ten podlega opodatkowaniu według skali podatkowej określonej w art. 27ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. póz. 361 ze zm.), z wyłączeniem przychodu uzyskiwanego
z tytułu renty rodzinnej,

-przychodu z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów
o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Za przychód rencisty - w przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a w przypadku wyłączenia z obowiązku ubezpieczeń społecznych z tego tytułu - kwotę, od jakiej rencista opłacałby składki, nie niższą niż obowiązująca najniższa podstawa ich wymiaru.
W przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej za granicą w państwie członkowskim Unii Europejskiej/Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (UE/EFTA) za przychód uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne,
od której opłacają lub opłacałyby - w przypadku niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia
-składkę zgodnie z ustawodawstwem tego państwa. Za przychód rencisty, który prowadzi działalność pozarolniczą zagranicą w państwie innym niż państwo członkowskie UE/EFTA uważa się zadeklarowaną kwotę, nie niższą niż 60%przeciętnego wynagrodzenia.

Prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody w łącznej kwocie wyższej niż 70%przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS dla celów emerytalnych. Kwota ta obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została ogłoszona.

W pkt VI pouczenia do ww. decyzji organ wskazał m.in., że osoba pobierająca rentą socjalną, jej przedstawiciel ustawowy lub osoba sprawująca opiekę prawną albo faktyczną nad osobą uprawnioną do renty socjalnej zobowiązana jest powiadomić jednostkę organizacyjną ZUS o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty socjalnej i jej wysokość, w tym:

-o osiąganiu miesięcznego przychodu wskazanego w cz. V pouczenia i jego wysokości, oraz o okresie na jaki została zawarta umowa z tytułu której osiągany jest przychód,

-o pobycie w areszcie tymczasowym lub odbywaniu kary pozbawienia wolności,

-o nabyciu lub objęciu w posiadanie samoistne lub zależne nieruchomości rolnej oraz
o powierzchni użytków rolnych wyrażonej w ha przeliczeniowych,

-o nabyciu prawa do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej przyznanej przez Zakład lub inny organ emerytalno-rentowy,

-o nabyciu prawa do uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego,

-o nabyciu prawa do świadczenia przedemerytalnego,

-o pobieraniu świadczenia rentowego z instytucji zagranicznej,

-o nabyciu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

- o wyjeździe za granicę na stałe (renta socjalna nie przysługuje osobie, która stale zamieszkuje poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).

Powiadomienie o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa
do renty socjalnej następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku, gdy składki
na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu. W przypadku osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia za granicą
w państwie innym niż państwo członkowskie UE/EFTA za przychód uważa się przychód zadeklarowany przez świadczeniobiorcę nie niższy niż kwota najniższego wynagrodzenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Wnioskodawca w miesiącu marcu 2017r. uzyskał przychód w kwotach odpowiednio 1.440,00 zł oraz 2.000,00zł, tj. łącznie 3.440,00zł, tj. w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego dla danego miesiąca
(2.953,30zł).

Dowód:

- decyzja z dnia 7 marca 2016 r. o przyznaniu renty socjalnej znak: (...) ( k.67-67v );

- zaświadczenia Fundacji (...) z dnia 4 marca 2018 r. ( k.112 );

- zaświadczenie Centrum ds. (...) z dnia 20 kwietnia 2018 r. ( k.119 ).

Sąd zważył:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej z dnia 27 czerwca 2003 r. ( t.j. Dz.U
z 2018 poz. 1340), prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu
z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W myśl zaś
ust. 2 tego artykułu – za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego,
o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt
4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. czynną służbę wojskową w Wojsku Polskim, służbę pełnioną w Polsce w Policji, w UOP, ABW, AW, SKW, SWW i CBA, w Straży Granicznej, w Służbie Więziennej, w Państwowej Straży Pożarnej,
w Służbie Celnej, w Biurze Ochrony Rządu), lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

Z treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy wynika, że prawo do renty socjalnej podlega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 3, 4 lub 5 tej ustawy z tytułu działalności, o której mowa w art. 10 ust. 2 ww. ustawy, podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Cytowana ustawa nie zawiera definicji przychodu. Akt ten jednak w kwestiach nieuregulowanych odsyła do unormowań ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w tym także do art. 104 traktującego
o zawieszaniu prawa do świadczeń, a w konsekwencji – do przepisów ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 121). Art. 4 pkt 9 tego ostatniego aktu nawiązuje zaś - w zakresie pojęcia przychodu
- do regulacji ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychodem – zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
- są przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności
lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące
do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania, a nadto przychód
z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych
- z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych (art. 4 pkt 10).

W myśl zaś art. 10 ust. 3 ustawy o rencie socjalnej za przychód, o którym mowa
w ust. 1, w przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej uważa się przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy systemowej. Przepis art. 10 ust. 4 ustawy o rencie socjalnej stanowi natomiast,
że za przychód, o którym mowa w ust. 1, uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności
do pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego
i dodatku wyrównawczego. Z przepisu art. 10 ust. 5 ustawy o rencie socjalnej wynika zaś,
że prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu innego
niż wymieniony w ust. 1-4, zaliczonego do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., nazywanej dalej ustawą podatkową), z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1 i 2, lub osiągania przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. W myśl art. 10 ust. 6 ww. ustawy prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1–5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych. Natomiast w oparciu o art 10 ust. 7 ww. ustawy osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne
są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana
do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 lutego 2017r. w sprawie kwoty przychodu odpowiadającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za IV kwartał 2016r. ogłoszonego do celów emerytalnych stosowanej
przy zawieszaniu renty socjalnej (M.P. z 2017 poz.217) - od dnia 1 marca 2017r. kwota przychodu odpowiadająca 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za IV kwartał 2016r. ogłoszonego do celów emerytalnych wynosi 2.953,30 zł.

Zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.
W myśl zaś art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej za nienależnie pobrane świadczenia uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

W sprawie przedmiotem sporu było to czy zaskarżona decyzja z 6 czerwca 2018 r.
o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych została wydana prawidłowo i zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W stanie faktycznym sprawy bezsporne było, że wnioskodawca w miesiącu marcu 2017 r. uzyskał przychód w kwotach odpowiednio 1.440,00 zł oraz 2.000,00 zł,
tj. łącznie 3.440,00 zł, tj. w kwocie wyższej niż 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego dla danego miesiąca ( 2.953,30 zł ).

Wobec powyższego w ocenie Sądu, należało uznać, iż skarżona decyzja została wydana prawidłowo i zgodnie obowiązującymi przepisami. Dodatkowo dodania wymagało, że Sąd
w pełni podzielił argumentację organu zawartą zarówno w decyzji jak i w odpowiedzi
na odwołanie a wyjaśnienia wnioskodawcy zawarte w odwołaniu uznał za pozbawione w jakiegokolwiek znaczenia prawnego i w istocie nie mogące wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy. Należy przy tym zwrócić uwagę, że wnioskodawca niezależnie od okoliczności uzyskania przychodu był pouczony, że jest obowiązany niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Wnioskodawca ww. obowiązku nie wykonał i także z tego względu Sąd nie mógł podzielić jego stanowiska.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy.

W pkt II sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. celem rozpoznania i wydania decyzji wniosek złożony na rozprawie w dniu 5 grudnia 2018 r. w trybie art. 138 ust. 6 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. o odstąpienie
od żądania zwrotu kwoty nienależnie pobranej renty socjalnej w kwocie 840 zł ( osiemset czterdzieści złotych ) w okresie od 1 marca do 31 marca 2017 r. Należało zauważyć,
iż zgodnie z regułą określoną w powołanym przepisie, zgłoszone przez ubezpieczonego
w odwołaniu lub w toku postępowania nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, Sąd przyjmuje do protokołu i przekazuje do rozpoznania organowi rentowemu.
W sprawach z ubezpieczenia społecznego przedmiot sporu zakreśla bowiem zawsze decyzja organu rentowego, a Sąd związany jest granicami zaskarżenia wyznaczonymi tą decyzją
i ocenia jej legalność według stanu faktycznego i prawnego istniejącego w dacie jej wydania. Przed Sądem ubezpieczony może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją; natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował w skarżonej decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1999r., sygn. akt II UKN 622/98).