Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VIII C 720/17

*$%$VIII/C/720/17*

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu VIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Martyniec

Protokolant: Karolina Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2018 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy

z powództwa Stowarzyszenie (...) we W. działającego na rzecz R. W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. oddala wniosek strony pozwanej o zasądzenie kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 czerwca 2017 r. (k. 2-7), sprecyzowanym pismem z dnia 1 sierpnia 2017 r. (k.28), strona powodowa Stowarzyszenie (...) z siedzibą we W. działająca na rzecz R. W. skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie na rzecz konsumenta kwoty 9.046,64 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 6 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty. Ponadto wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie pozwu strona powodowa podała, że w dniu 12 maja 2011 r. R. W. zawarł ze stroną pozwaną, w jej placówce we W., umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem EUR. Zgodnie z § 3 ust. 4 umowy kredytowej, prawnym zabezpieczeniem kredytu było ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu w (...) S.A. na 36 miesięczny okres ubezpieczeniowy, a „Jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia Kredytu (…) nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem, ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36-miesieczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty Kredytu w wysokości 4,5% kwoty Kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 4.665,03 zł, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 103.667,41 zł”.

Strona powodowa wskazała, że strona pozwana automatycznie pobrała z rachunku bankowego konsumenta, w dniu 13 maja 2011 r., kwotę w wysokości 4.655,03 zł oraz w dniu 1 lipca 2014 r. kwotę w wysokości 4.381,61 zł tytułem składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Strona powodowa twierdziła, że przed zawarciem umowy, strona pozwana nie poinformowała konsumenta o zakresie ochrony ubezpieczeniowej, o wyłączeniach odpowiedzialności, o możliwości wystąpienia przez towarzystwo ubezpieczeń z regresem przeciwko kredytobiorcy, a także o tym, że kredytobiorca nie będzie stroną umowy ubezpieczenia. Strona powodowa przyznała, że konsument został jedynie poinformowany, że nie ma możliwości zmiany treści umowy, gdyż jest to wzorzec umowny stosowany przez bank. Strona powodowa wskazała, że wbrew postanowieniu § 26 umowy, nie doręczono konsumentowi regulaminu dot. udzielania kredytów hipotecznych. Następnie strona powodowa podniosła, że bezsporne w sprawie jest, że R. W. zawarł ze stroną pozwaną umowę o kredyt hipoteczny, na mocy której został zobowiązany do zwrócenia kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu, a strona pozwana z tytułu kosztów ubezpieczenia pobrała w okresie 2011-2014 r. kwotę 9.046,64 zł. W dalszej części pozwu strona powodowa podała, że postanowienie o zbliżonym brzmieniu do postanowienia § 3 ust. 4 umowy kredytowej zostało uznane za klauzulę abuzywną i wpisane jest do Rejestru Klauzul Niedozwolonych pod poz. 6068, a wpis został dokonany na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 12 czerwca 2015 r., sygn. akt XVII AmC 2600/11. Nadto strona powodowa przywołała stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 17/15, zgodnie z którym skutki zapadłego wyroku działają na rzecz konsumentów w sporach indywidualnych toczonych z przedsiębiorcą, który stosował postanowienie wpisane do rejestru, bowiem rozszerzona podmiotowo prawomocność materialna wyroku działa jednokierunkowo, tj. na rzecz wszystkich osób trzecich, ale wyłącznie przeciwko pozwanemu przedsiębiorcy, wobec którego wyrok został wydany. Niezależnie od powyższego strona powodowa wniosła także o dokonanie przez sąd kontroli incydentalnej umowy kredytowej w celu zbadania, czy treść postanowienia, w zakresie obowiązku zwrotu przez konsumenta na rzecz strony pozwanej kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, stanowi postanowienie niedozwolone, albowiem w jej ocenie zapis dot. zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu stanowi klauzulę niedozwoloną i nie może być uznany za wiążący w stosunku do konsumenta, ponieważ postanowienie to spełnia wszystkie przesłanki uznania za niedozwolony, wymienione w art. 385¹ § 1 k.c., tj. został wprowadzony do umowy zawartej z konsumentem, nie dotyczy świadczeń głównych dla stron umowy o kredyt hipoteczny, nie został indywidualnie uzgodniony z konsumentem, a także kształtuje on prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy.

Strona powodowa wskazała, że pismem z dnia 23 maja 2017 r., doręczonym stronie pozwanej w dniu 29 maja 2017 r., wezwano stronę pozwaną do zwrotu nienależnie pobranych kwot, wyznaczając 7-dniowy termin. W związku z brakiem zapłaty, strona powodowa podała, że domaga się zasądzenia odsetek od dnia następnego od dnia wymagalności roszczenia, tj. od dnia 6 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 października 2017 r. (k. 59-127) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona pozwana podniosła zarzut nieudowodnienia roszczenia co do zasady, wobec braku dowodów wystąpienia w sprawie przesłanek abuzywności spornego postanowienia, przedawnienia roszczenia w zakresie kwoty 9.046,64 zł dochodzonej pozwem, braku podstaw żądania odsetek ustawowych od kwoty 9.046,64 zł, wobec przedawnienia roszczenia głównego.

Strona pozwana uzasadniając zarzut nieudowodnienia roszczenia co do zasady wskazała, że strona powodowa nie powołała żadnych dowodów na okoliczność wykazania przesłanek abuzywności kwestionowanego postanowienia wynikających z art. 385¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385² k.c., natomiast po analizie dokumentacji kredytowej, strona pozwana zakwestionowała również roszczenie, co do wysokości i wskazała na konieczność przeprowadzenia kontroli incydentalnej postanowienia. Następnie strona pozwana wskazała, że opisany przez stronę powodową ogólnikowo stan faktyczny sprawy pomija czynności poprzedzające zawarcie umowy kredytowej oraz okoliczności jej zawarcia. Strona pozwana podniosła, że procedura kredytowa jest wszczynana na wniosek kredytobiorcy, w treści którego kredytobiorca wskazuje interesujące go warunki zaciągnięcia kredytu. Strona pozwana wskazała, że w okolicznościach niniejszej sprawy, co wynika z samej umowy kredytowej, kredytobiorca wnosił o udzielenie kredytu w wysokości przenoszącej wartość nieruchomości, którą zamierzał nabyć, a także żądał od banku finansowania kosztów okołokredytowych, w tym także kosztu związanego z ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, dlatego powiększył on zakres kredytowania i wysokość wymaganego przez bank wkładu własnego. Ponadto strona pozwana wskazała, że kredytobiorca zaciągał kredyt na zakup lokalu mieszkalnego od dewelopera, co było bardziej kosztowne niż zakup mieszkania na rynku wtórnym. Strona pozwana podała dalej, że kredytobiorcy zależało na zakupie lokalu mieszkalnego o określonym standardzie, pomimo iż nie posiadał wówczas, bądź nie chciał angażować, środków na sfinansowanie adekwatnych do wartości wkładu własnego, ani też nie ustanowił innego zabezpieczenia kredytu, choć było to możliwe. Stąd należy wnioskować, że kredytobiorca uznał ubezpieczenie niskiego wkładu za odpowiadające jego oczekiwaniom.

Nadto strona pozwana podniosła, że to w interesie kredytobiorcy było ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia, gdyż tylko dzięki niemu miał możliwość uzyskania kredytu w żądanej wysokości, a zastrzeżenie to nie dotyczyło jedynie strony pozwanej, ale także innych banków występujących w obrocie, gdyż obowiązek uzyskania dodatkowych zabezpieczeń spłaty kredytu przewyższającego 70-80% (...) obciążał wszystkie banki, stosownie do wytycznych organów nadzoru.

Następnie strona pozwana podniosła, że strona powodowa wywodząc sprzeczność kwestionowanego postanowienia z dobrymi obyczajami pominęła treść Regulaminu, obowiązującego w dacie zawierania umowy kredytowej, co do którego kredytobiorca oświadczył, że został mu doręczony przed zawarciem umowy oraz, że uznaje jego wiążący charakter. W tym zakresie pozwana odwołała się do treści art. 247 k.p.c. wskazując, że R. W. nie może aktualnie wywodzić, że nie został mu doręczony regulamin, czy też by nie został poinformowany o ubezpieczeniu niskiego wkładu, jego zasadach, stronach umowy, w szczególności o tym, że nie jest stroną ubezpieczenia, o regresie, skoro, jako kredytobiorca, podpisał oświadczenie wskazane w umowie. Strona pozwana podała, że Regulamin był również dostępny na stronach internetowych i każdy miał do niego dostęp. Nadto strona pozwana wskazała, że postanowienia Regulaminu konkretyzują sporne postanowienie i wynikały z niego wszelkie istotne dla kredytobiorcy informacje, a odnoszące się do obecnie kwestionowanego w pozwie sposobu zabezpieczenia, dlatego koniecznie jest łączne rozważenie zapisów tych aktów, ze względu na ukształtowaną łącznie za pomocą umowy i wzorca treść stosunku obligacyjnego, a to jej zdaniem nie daje podstaw do uznania § 3 ust. 4 umowy za niedozwoloną klauzulę. Strona pozwana podała również, że kredytobiorca ubiegając się o udzielenie kredytu w wysokości umożliwiającej zapłatę całości ceny za nabywany lokal oraz sfinansowanie kosztów okołokredytowych, wiedział, że część udzielonego kredyty, tj. kwota 103.667,41 zł objęta została ubezpieczeniem niskiego wkładu, kto jest ubezpieczycielem, kto jest stroną ubezpieczenia, jaki jest podstawowy i maksymalny okres udzielenia ochrony ubezpieczeniowej, jak również jaki jest sposób obliczania kosztu tego zabezpieczenia. Strona pozwana wskazała, że kredytobiorca wybrał najkorzystniejszy wówczas sposób zabezpieczenia, nie wymagający innych czynności niż pokrycie jego kosztu, bez którego nie uzyskałby kredytu w żądanej kwocie.

Kolejno strona pozwana wskazała na istotę i zasadność ubezpieczenia niskiego wkładu, a także na brak abuzywności kwestionowanego postanowienia, albowiem na dzień zawarcia umowy kredytowej postanowienie to takim nie było, a kredytobiorca zawierając umowę zgodził się na jego treść. Strona pozwana zauważyła, że strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów na to, że postanowienie §3 ust. 4 umowy narusza prawa i obowiązki kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a ponadto, że sporna klauzula narusza ten interes w stopniu rażącym. Strona pozwana powołała się również na wzorzec przeciętnego konsumenta, wskazując na konieczność skonfrontowania go z cechami kredytobiorcy.

Dalej podniosła, że na mocy art. 70 prawa bankowego ciążył na niej publicznoprawny obowiązek żądania odpowiedniego zabezpieczenia kredytu, a więc gdyby nie postanowienie spornej klauzuli, kredytobiorca musiałby ustanowić inne zabezpieczenia, pozwalające na zabezpieczenie spłaty kredytu w takim co najmniej stopniu, aby ryzyko niespłacenia kredytu było obniżone do 70 % wartości nieruchomości.

Odnosząc się do podstawy prawnej żądania pozwu, strona pozwana wskazała, że wobec faktu, iż strony łączyła umowa, której postanowienia regulują obowiązek zapłaty kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu, jak również wskazują na mechanizm odnowienia ubezpieczenia, nie można się zgodzić z twierdzeniem strony powodowej, że spełnienie przez kredytobiorcę świadczenia nastąpiło bez podstawy prawnej. Również w ocenie strony pozwanej został osiągnięty cel świadczenia, albowiem została zapewniona ochrona ubezpieczeniowa, a także kredytobiorca nie spełnił świadczenia w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej oraz nie zastrzegł jego zwrotu.

Uzasadniając zarzut przedawnienia, strona pozwana odniosła się do art. 118 k.c. wskazując, że roszczenie główne uległo przedawnieniu z upływem 3 lat.

W piśmie przygotowawczym z dnia 12 kwietnia 2018 r. (k. 275-279) strona powodowa ustosunkowała się do twierdzeń i zarzutów strony pozwanej podniesionych w odpowiedzi na pozew, zaś w toku procesu strony podtrzymały swoje dotychczasowe żądania i stanowiska (k.312, k.326-331,k. 332-333).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 marca 2011 r. R. W. zawarł z inwestorem umową przedwstępną umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego. Strony ustaliły łączną cenę brutto lokalu na kwotę 319.090,40 zł, która miała być płatna w trzech ratach (§ 5 ust. 1 i 2 umowy przedwstępnej).

Dowód:

- umowa przedwstępna z 3 marca 2011 r., k. 287-296.

W dniu 29 marca 2011 r. R. W. złożył w pozwanym Banku wniosek o udzielenie kredytu/ pożyczki mPlan hipoteczny na warunkach określonych w „Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanu” z przeznaczaniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym w wysokości 328.000 zł, z czego kwota 8.909 zł miała być przeznaczona na opłaty okołokredytowe. Jako walutę kredytu wskazano EUR. R. W. wnioskował o 360 miesięczny okres kredytu, wskazując jako termin spłaty raty 15 dzień miesiąca, raty równe i spłatę rat w PLN. Wypłata kredytu nastąpić miała w transzach.

R. W. jako prawne zabezpieczenie spłaty kredytu zaproponował hipotekę na nieruchomości, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych wraz z przelewem praw z polisy, cesję praw z umowy ubezpieczenia na życie, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego oraz ubezpieczenie pomostowe do czasu przedstawienia odpisu z prawomocnie wpisaną hipoteką na pierwszym miejscu w księdze wieczystej. R. W. we wniosku podał swoje miesięczne dochody i wykonywany zawód elektronika.

R. W. wraz z wnioskiem kredytowym złożył oświadczenie o wyrażeniu zgody na udostępnienie przez (...) Bank S.A., (...) S.A. z siedzibą w W. informacji stanowiących jego dane osobowe oraz objętych tajemnicą bankową, zawartych w dokumentacji kredytowej zebranej przez (...) Bank S.A. przed zawarciem i w trakcie trwania umowy kredytowej, w celu wykonania Generalnej Umowy (...) niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych zawartej przez (...) S.A. (...) Bank S.A, przy czym wskazano, że wyrażenie tej zgody jest niezbędne do zawarcia i realizacji umowy ubezpieczenia.

Doradca (...) przeprowadziła kalkulację kwoty kredytu i związanej z nią wysokości składki ubezpieczenia - maksymalny (...) bez ubezpieczenia obniżonego wkładu wynosił 70 %, wartość nieruchomości 319.090,40 zł, kwota kredytu nieobjęta ubezpieczaniem niskiego wkładu wynosiła 223.363,28 zł, zaś wysokość składki 4.665,03 zł. Ponadto stosunek kwoty kredytu do wartości nieruchomości wynosił 102,49 %. Łącznie z oświadczeniem inwestora zastępczego doradca przedłożyła wniosek do mBank celem rozpoznania.

R. W. nie posiadał żadnych innych nieruchomości, ruchomości, oszczędności czy innego majątku, które mogłoby stanowić zabezpieczenie kredytu. Propozycja ubezpieczenia niskiego wkładu padła ze strony banku.

Powód przed podpisaniem, zapoznał się z treścią wniosku kredytowego.

Dowód:

- wniosek o udzielenie kredytu wraz z oświadczeniem, k. 297-303,

- wydruk z kalkulatora bankowego, k. 304-305,

- oświadczenie inwestora zastępczego, k. 306-307,

- przesłuchanie powoda na rozprawie w dniu 17 maja 2018 r., protokół elektroniczny i skrócony, k. 312-313.

W dniu 29 kwietnia 2011 r. strona pozwana wydała decyzję kredytową, zgodnie z którą uruchomienie kredytu miało nastąpić m.in. po podpisaniu umowy kredytowej, uiszczeniu przez Kredytobiorcę wpłaty z tytułu prowizji, ustanowieniu prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu, złożeniu pisemnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez ewentualnych poręczycieli, spełnieniu dodatkowych warunków określonych w § 5 ust. 2 decyzji.

Jako prawne zabezpieczenia kredytu (§ 3 decyzji) Bank wskazał:

- hipotekę wpisaną na pierwszym miejscu do kwoty 490.546,04 zł ustanowioną na nieruchomości określonej w § 2 (tj. lokal położony w G. ul. (...) budynek (...), m. M4),

- przelew na rzecz mBanku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką określoną w ust. 1 niniejszego §. Umowa ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych miała zostać zawarta na sumę ubezpieczenia nie niższą niż 319.090,40 zł. W przypadku budynków w budowie suma ubezpieczenia miała odpowiadać docelowej wartości robót wykonanych oraz planowanych odpowiednio do stanu zaawansowania budowy do ostatniego dnia okresu ubezpieczenia wraz z uwzględnieniem materiałów budowalnych;

- przelew na rzecz mBanku praw z umowy ubezpieczenia na życie zawartej przez Kredytobiorcę na kwotę nie niższą niż 327.030,69 zł;

- ubezpieczenie niskiego wkładu Kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy Kredytu (w przypadku, gdy Kredyt wypłacany jest w transzach) nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnił bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty Kredytu w wysokości 4,5% kwoty Kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 4.665,03 zł, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Ustalono, że kwota Kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 103.667,41 zł (ust. 4);

- prawne zabezpieczenie spłaty Kredytu na okres przejściowy do czasu uprawomocnienia się wpisu hipoteki, o której mowa w ust. 1 niniejszego § ustanowionej na rzecz mBanku – ubezpieczenie pomostowe w (...) SA na okres przejściowy określony powyżej oraz cesja wierzytelności na rzecz mBanku z tytułu wniesionego wkładu budowlanego/ przedpłat na poczet nabycia nieruchomości do czasu zakończenia Inwestycji.

Dowód:

- decyzja kredytowa z dnia 29 kwietnia 2011 r., k. 308-309.

Strona pozwana wydała decyzję kredytową, pozytywnie rozpatrującą wniosek powoda o udzielenie kredytu, o której poinformował R. W. pracownik banku. Po jakimś czasie R. W. otrzymał telefon z zaproszeniem do oddziału banku we W. celem podpisania umowy. Powód otrzymał umowę w dniu jej podpisania. Zapoznał się z nią i w głównej mierze skupił się na zweryfikowaniu, czy wysokość ogólna kredytu się zgadza z tym, co ustalił z doradcą, a także jego dane osobowe. Mając na względzie wskazaną w umowie wysokość kredytu w EURO, powód stał na stanowisku, że stanowi ona finalną wartość kredytu, zawierającą wszystkie koszty jego udzielenia, w tym również prowizję dla banku. Powód pytał o możliwość zmian w umowie w zakresie wysokości procentu, jaki kredytodawca potrąca od całości oprocentowania kredytu, ponieważ było to dla niego ważne, jednakże pracownik banku poinformował go, że postanowienie to jest z góry narzucone i nie podlega negocjacji.

Zawarcie umowy kredytowej z (...) S.A. było poprzedzone sprawdzeniem przez powoda i porównaniem ofert kilku banków za pośrednictwem doradcy finansowego. Powód stwierdził, że oferta strony pozwanej nie odbiega na niekorzyść od oferty innych banków. Ponadto prowadził u strony pozwanej rachunek bankowy i darzył ją zaufaniem. Posiadanie przez mBank jego historii finansowej przyspieszyło proces kredytowania. R. W. zdecydował się na ofertę kredytową mBank, ponieważ przedstawiali najkorzystniejszą ofertę w EURO i oferowali najniższą ratę miesięczną, która była dla niego kluczowa. Analizował w tym zakresie również oferty kredytowe w złotym polskim, jednakże opiewały na wyższą ratę. Powód nie dysponował żadnym zabezpieczeniem, ale mBank wyraził zgodę na kredytowanie wartości nieruchomości w pełnej wysokości.

Dowód:

- przesłuchanie powoda na rozprawie w dniu 17 maja 2018 r., protokół elektroniczny i skrócony, k. 312-313.

W dniu 12 maja 2011 r. we W. pomiędzy (...) Bankiem z siedzibą w W. (mBank) jako kredytodawcą a R. W. jako kredytobiorcą, zawarta została umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...), waloryzowany kursem EUR. Kredyt miał zostać przeznaczony na finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) wraz z prawem do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego, realizowanych przy ul. (...) w budynku (...) w miejscowości G., gm. S., finansowanie części składki (...) na życie i całkowitej niezdolności do pracy oraz finansowanie części składki ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego (§1 ust. 1A). Kwota kredytu wynosiła 327.030,69 zł (§1 ust. 2). Kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji na koniec dnia 10 maja 2011 r. wyniosła 85.346,49 EUR (§1 ust. 3A). Strony ustaliły okres kredytowania na 360 miesięcy, tj. od dnia 12 maja 2011 r. do dnia 11 maja 2014 r. (§ 1 ust. 4). Kredyt miał być spłacany w ratach równych kapitałowo-odsetkowych, a raty płatne miały być do 15-go dnia każdego miesiąca (§ 1 ust. 5 i 6). Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosiło 3,23 % (§ 1 ust. 8).

Jako prawne zabezpieczenie kredytu w § 3 umowy wskazano:

- hipotekę wpisaną na pierwszym miejscu do kwoty 490.546,04 zł ustanowioną na nieruchomości określonej w § 2 (tj. lokal położony w G. ul. (...) budynek (...), m. M4) (ust. 1);

- przelew na rzecz mBanku praw z umowy ubezpieczenia na życie zawartej przez Kredytobiorcę na kwotę nie niższą niż 327.030,69 zł(ust. 3);

- ubezpieczenie niskiego wkładu Kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy Kredytu (w przypadku, gdy Kredyt wypłacany jest w transzach) nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlegała przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnił bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty Kredytu w wysokości 4,5% kwoty Kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 4.665,03 zł, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Ustalono, że kwota Kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 103.667,41 zł (ust. 4);

W § 6 ust. 1 umowy określono warunki wypłaty kredytu, wskazując, że kwota 319.090,40 zł zostanie wpłacona na rachunek inwestora zastępczego, kwota 4.095,46 zł tytułem finansowania składki ubezpieczenia na życie oraz całkowitej niezdolności do pracy oraz kwota 3.034,83 zł tytułem finansowania części składki ubezpieczenia niskiego wkładu.

Zgodnie z § 14 ust. 1 pkt 2 umowy jednym z podstawowych obowiązków Kredytobiorcy było ustanowienie prawnych zabezpieczeń Kredytu oraz pokrycie wszystkich kosztów związanych z ustanowieniem, utrzymaniem, zwolnieniem i zmianą zabezpieczenia Kredytu.

W § 26 umowy postanowiono, że w sprawach nieuregulowanych w Umowie stosuje się postanowienia „Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów”, „Tabeli Prowizji i Opłat Bankowych w mBanku oraz Tabeli Oprocentowania mBanku”, które stanowią integralną część Umowy Kredytu . Kredytobiorca oświadczył, że przed zawarciem Umowy powyższy Regulamin, Tabela Prowizji i Opłat Bankowych w mBanku oraz Tabela Oprocentowania zostały mu doręczone oraz, że uznaje ich wiążący charakter.

Dowód:

- umowa kredytu z dnia 12 maja 2011 r. nr (...) k. 13-17,

Powód był związany postanowieniami Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych, który stanowił załącznik do umowy z dnia 12 maja 2011 r.

W Regulaminie sprecyzowano, że ubezpieczenie niskiego wkładu to ubezpieczenie ryzyka Banku w zakresie spłaty części Kredytu odpowiadającej różnicy pomiędzy wymaganym przez Bank wkładem własnym, a wkładem wniesionym przez Kredytobiorcę, a zdarzenie ubezpieczeniowe to upływ okresu wypowiedzenia umowy kredytu, w którym Kredytobiorca nie wykonał obowiązku spłaty kredyty z należnymi odsetkami i kosztami (Rozdział III).

Zgodnie z postanowieniem § 17 w/w regulaminu, w przypadku, gdy Kredytobiorca nie posiadał wymaganego wkładu własnego, niezbędnym warunkiem udzielenia Kredytu było ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu w związku z niedostatecznym jej zabezpieczeniem, np. w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu (zwanego dalej ubezpieczeniem (...)) lub innego zabezpieczenia akceptowanego przez mBank (§ 17 ust. 7 regulaminu). W przypadku wybrania przez Kredytobiorcę zabezpieczenia w postaci (...): 1. Ubezpieczonym i Ubezpieczającym z tytułu ubezpieczenia (...) był mBank. Składka z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego obciążała mBank (§ 17 ust. 8.1 regulaminu). W myśl § 17 ust. 8.2 regulaminu sumę ubezpieczenia (...) stanowiła kwota odpowiadająca niskiemu wkładowi własnemu, powiększona o wymagane i niezapłacone odsetki umowne, z wyłączeniem odsetek od zadłużenia przeterminowanego, naliczonych do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia włącznie, odsetki od zadłużenia przeterminowanego naliczone do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia włącznie, odsetki od zadłużenia przeterminowanego naliczone od dnia, w którym bezskutecznie upłynął okres wypowiedzenia do dnia wypłaty odszkodowania, koszty wysłanych upomnień i wypowiedzenia umowy kredytu/ pożyczki. Stosownie do § 17 ust. 8.3 regulaminu okres ubezpieczenia (...) rozpoczynał się z dniem uruchomienia kredytu lub dniem uruchomienia pierwszej transzy (w przypadku gdy kredyt uruchamiany był w transzach) i kończył się z upływem łącznego okresu ubezpieczenia wskazanego w Umowie kredytu lub w dniu całkowitej spłaty zadłużenia objętego ubezpieczeniem (...) lub w dniu wypłaty odszkodowania w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi pierwsze. Kredytobiorca zobowiązany był do poniesienia kosztu podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu, związanego z niedostatecznym jej zabezpieczeniem (zwanego kosztem ryzyka (...)) (§ 17 ust. 4 regulaminu). Podstawą wyliczenia kosztu ryzyka (...) była kwota niskiego wkładu własnego ustalona na dzień podjęcia decyzji kredytowej (§ 17 ust. 5 regulaminu). Koszt ryzyka (...) ponoszony był jednorazowo z góry za okres ubezpieczenia wskazany w Umowie kredytu (§ 17 ust. 6 regulaminu). Jeżeli w podstawowym okresie ubezpieczenia, zadłużenie z tytułu części kredytu objętego ubezpieczeniem (...) nie zostało spłacone, ochrona ubezpieczeniowa podlegała kontynuacji na kolejny podstawowy okres ubezpieczenia. W przypadku kontynuacji ochrony ubezpieczeniowej podstawę wyliczenia kosztu ryzyka (...) stanowić miała kwota niespłaconego przez Kredytobiorcę niskiego wkładu na ostatni dzień okresu ubezpieczenia. W przypadku kredytów waloryzowanych kursem waluty obcej, koszt ryzyka (...) stanowiła kwota wyrażona w złotych polskich przeliczona wg kursu sprzedaży danej waluty, określonego w tabeli kursowej (...) Banku na ostatni dzień okresu ubezpieczenia (§ 17 ust. 9 regulaminu). Zgodnie z § 17 ust. 10 regulaminu w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłaty z tego tytułu mBankowi odszkodowania, roszczenie mBanku przysługujące wobec Kredytobiorcy z tytułu Umowy kredytu przechodziło z mocy prawa na Towarzystwo (...), które wypłaciło odszkodowanie do wysokości wypłaconego odszkodowania. Kwota odszkodowania objęta regresem nie mogła przekroczyć sumy ubezpieczenia.

Regulamin obowiązywał dla wniosków złożonych od dnia 23 grudnia 2010 r.

Wskazany regulamin był dostępny na stronie internetowej mBank.

Dowód:

- pismo okólne z dnia 23 grudnia 2010 r., k. 147-148,

- regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych, k .149-157,

- wydruk strony internetowej, k. 158.

Strona pozwana zawarła z Towarzystwem (...) S.A. Generalną Umowę (...) niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych nr (...) z dnia 16 stycznia 2010 r. Strona pozwana w maju 2011 r. zgłosiła kredyt powoda do objęcia go ochroną ubezpieczeniową przez (...) S.A. z siedzibą w W., w ramach Generalnej Umowy (...) niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych. Składkę ubezpieczeniową naliczano od kwoty 103.667,33 zł. Okres ochrony ubezpieczeniowej rozpoczynał się w dniu 1 czerwca 2011 r. i trwał do 31 maja 2014 r. Wysokość składki za ten okres wyniosła 4.665,03 zł.

Następnie w maju 2014 r. polisę przedłużono na dalszy okres ochrony od 1 czerwca 2014 r. do 31 maja 2017 r. Wysokość składki z tego tytułu wyniosła 4.381,61 zł i została naliczona w oparciu o kwotę 97.369,09 zł.

Rachunek bankowy powoda z tytułu umowy ubezpieczenia niskiego wkładu był obciążany dwukrotnie: w dniu 13 maja 2011 r. i 1 lipca 2014 r.

Dowód:

- wyciąg z polisy ubezpieczeniowej, k. 159-171,

- potwierdzenie wykonania przelewu k. 18-19,

- oświadczenie z dnia 11 października 2017 r., k. 310.

Pismem z dnia 23 maja 2017 r. strona powodowa wezwała stronę pozwaną do zwrotu kwoty 9.046,64 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania do zapłaty.

Dowód:

- Wezwanie do zapłaty z dnia 23 maja 2017 r. wraz z potwierdzeniem odbioru., k. 20-22,

Strona pozwana pismem z dnia 29 maja 2017 r. traktując pismo powoda jako reklamacje, poinformowała o jej negatywnym rozpatrzeniu.

Dowód:

- Pismo z dnia 29 maja 2017 r., k. 23-24.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa działająca na rzecz R. W. domagała się zwrotu kwoty 9.046,64 zł jako świadczenia nienależnego tytułem pobranej przez stronę pozwaną składki na poczet umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, twierdząc, że zobowiązanie go do jej zapłaty stanowi wynik posłużenia się przez stronę pozwaną w umowie kredytowej klauzulą abuzywną. Mianowicie w ocenie strony powodowej postanowienie z § 3 pkt 4 umowy kredytowej nie było z R. W. jako konsumentem indywidulanie uzgadniane i jako takie nie może stanowić źródła jego zobowiązania. Ponadto podnosiła, że nie otrzymał on również Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych, mimo jego integralnego powiązania z umową, a także nie dysponował przed zawarciem umowy jej wzorem. Ponadto w ocenie strony powodowej nie zostały w umowie ustalone całkowite koszty ubezpieczenia niskiego wkładu.

Strona pozwana stała natomiast na stanowisku, że sporne postanowienie nie stanowi klauzuli abuzywnej, albowiem R. W. podpisał umowę, której integralną część stanowił Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych, co do którego R. W. oświadczył, że zapoznał się z jego treścią. Również strona pozwana podniosła, że regulamin ten był załącznikiem do umowy, ale także był ogólnodostępny na stronie internetowej. Ponadto strona pozwana wskazywała, że postanowienie § 3 ust. 4 było jasne i wraz z postanowieniami regulaminu precyzowało wszystkie elementy ochrony ubezpieczeniowej, zaś pobrane świadczenie nie było nienależne.

Stan faktyczny sprawy był bezsporny co do tego, że strony są związane umową kredytu hipotecznego z 12 maja 2011 r., na podstawie której powód był zobowiązany do zwrotu pozwanemu bankowi kosztów ubezpieczenia przedmiotowego kredytu hipotecznego. Nie było kwestionowane też to, że bank pobrał z rachunku bankowego R. W. dwie raty ubezpieczenia w łącznej wysokości 9.046,64 zł. Okoliczności te w sposób nie budzący wątpliwości wynikają również z dokumentacji złożonej przez strony.

Spór w przedmiotowej sprawie dotyczył kwestii oceny § 3 ust. 4 umowy o kredyt hipoteczny z dnia 12 maja 2011 r. i regulaminu tejże umowy, jako wzorca umownego stosowanego przez pozwany bank, na podstawie których bank potrącał kwoty dochodzone pozwem, przez pryzmat przepisów zakazujących stosowania klauzul abuzywnych we wzorcach umownych przez przedsiębiorców tj. art. 385¹ § 1 k.c. - art. 385³ k.c. Między stronami było bezsporne, iż umowa kredytowa została przez nie zawarta z wykorzystaniem umownego wzorca autorstwa pozwanego banku. R. W. nie kwestionował ustalenia w umowie zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, lecz nałożenie na niego (jako kredytobiorcę) obowiązku poniesienia kosztów tegoż ubezpieczenia. R. W. podnosił, że postanowienie nakładające na niego taki obowiązek należy uznać za niedozwolone, ponieważ kształtuje jego obowiązki jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd oparł się m.in. na dowodach z dokumentów przedłożonych przez strony postępowania w postaci dokumentacji okołokredytowej poprzedzającej zawarcie umowy, umowy kredytu hipotecznego, potwierdzeń przelewów, korespondencji między stronami, wyciągu z polisy ubezpieczeniowej oraz przesłuchania stron, ograniczając je do przesłuchania powoda.

Żadna ze stron nie kwestionowała treści dokumentów załączonych w poczet materiału dowodowego, a Sąd także nie znalazł podstaw by j odmówić im waloru wiarygodności. Pozwoliły one ustalić stan faktyczny tak w zakresie stosunku prawnego, jaki łączył strony, jak i związanych z tym obowiązków każdej z nich. Również Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, w zakresie w jakim pozwoliły one poczynić ustalenia w zakresie okoliczności uzupełniających do zgromadzonej w sprawie dokumentacji.

Sąd ostatecznie nie poczynił ustaleń w oparciu o wydruki wyroków Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 31 marca 2017 r., w B. z 9 marca 2017 r. a także wydruku materiałów pt. „Prawna i Ekonomiczna Analiza klauzuli ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w umowach o kredyt hipoteczny”, rankingu kredytów hipotecznych z gazety prawnej.pl oraz artykułu naukowego na temat orzecznictwa sądów powszechnych w sprawach kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorców umownych w latach 2012-2015 r., bowiem nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Przedłożone przez stronę pozwaną orzeczenia zgodnie z zasadą samodzielności jurysdykcyjnej w żadnej mierze nie wiązały Sądu. Natomiast pozostałe materiały na temat ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w ocenie Sądu, obrazują jedynie dowód istnienia sporów prawnych w tym zakresie oraz ich aktualności, wobec czego Sąd nie czynił bezpośrednio na ich podstawie ustaleń.

Podstawa prawna żądania strony powodowej zasadzała się na przepisach o nienależnym świadczeniu (art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.) oraz przepisach o niedozwolonych klauzulach umownych ( (...) k.c. i następne). Zgodnie z treścią powołanego przepisu art. 410 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Stosownie zaś do przepisu art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z § 2 ww. przepisu jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie, nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Co istotne, ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Z reguły będzie to przedsiębiorca, ponieważ wykazanie indywidualnego uzgodnienia postanowień uchyla możliwość ich kontroli na podstawie przepisów art. 385¹ –385³ k.c. Ponadto wskazać należy, że przepis art. 385¹ k.c. stosuje się do umów zawieranych między przedsiębiorcą a konsumentem. Zgodnie z art. 22 ¹ k.c., pod pojęciem konsumenta rozumieć należy osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Z powyżej przytoczonych przepisów wynika, że uznanie danego postanowienia umownego za niedozwolone jest możliwe w przypadku kumulatywnego spełnienia czterech przesłanek: umowa musi być zawarta pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, postanowienie nie zostało uzgodnione indywidulanie, postanowienie to nie może określać głównych świadczeń stron, prawa i obowiązków konsumenta są ukształtowane w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy. Przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia została przez ustawodawcę bliżej określona w przepisie art. 385¹ § 3 k.c., który nakazuje uznać za nieuzgodnione indywidualnie te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Za nieuzgodnione indywidualnie należy także uznać postanowienia umów niezawieranych przy użyciu wzorca, jeżeli nie były one przedmiotem pertraktacji między stronami (klauzule narzucone).

Przepis art. 385¹§ 1 k.c., obok postanowień uzgodnionych indywidualnie z konsumentem, nie dopuszcza możliwości uznania za klauzulę niedozwoloną postanowień określających jednoznacznie główne świadczenia stron. Określają one bowiem to, co dla stron stosunku najistotniejsze: zachowanie dłużnika, które bezpośrednio zmierza do zaspokojenia interesu wierzyciela. Chodzi o zapłatę określonej sumy pieniężnej tytułem ceny lub wynagrodzenia, o przeniesienie własności lub oddanie do używania oznaczonej rzeczy, czy o wykonanie określonej usługi. Postanowienia oznaczające przedmiot tych świadczeń określają główne świadczenia stron.

Zgodnie z przepisem art. 385¹ § 1 k.c., kryterium oceny decydującym o uznaniu klauzuli za niedozwoloną jest kształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowne wymaga więc stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek – „sprzeczności z dobrymi obyczajami” oraz „rażącego naruszenia interesów konsumenta” (por. wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 r., I CSK 660/12, LEX nr 1408133). W stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku, także w fazie przedumownej. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy. Właśnie brak równowagi kontraktowej jest najczęściej wskazywanym przejawem naruszenia dobrych obyczajów drogą zastosowania określonych klauzul umownych (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 67.)

Dla uznania klauzuli za niedozwoloną, zgodnie z przepisem art. 385¹ § 1 k.c., poza kształtowaniem praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, musi ona rażąco naruszać jego interesy. Nie jest więc wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta). Należy uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego zdrowie, czas, dezorganizacja zajęć, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 768–769; E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, s. 341). Przyjmuje się, że postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiega od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. (I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) SN stwierdził, że „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że Sąd nie podzielił argumentacji strony powodowej, jakoby ziściły się w niniejszej sprawie przesłanki, pozwalające uznać, że postanowienie § 3 ust. 4 umowy kredytu hipotecznego, które zobowiązuje R. W. do zwrotu stronie pozwanej kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, stanowiło niedozwolone postanowienie umowne.

Sąd miał przede wszystkim na uwadze, że kredytobiorca R. W. przystępując do umowy kredytowej nie posiadał środków niezbędnych na pokrycie wkładu własnego, a także nie posiadał innych składników majątkowych, które mogłyby stanowić dodatkowe zabezpieczenie kredytu, a więc jedynymi możliwymi zabezpieczeniami umowy były podstawowe sposoby stosowane przy tego rodzaju umowach, tj. hipoteka i cesja praw z umów ubezpieczenia, zaś stosunek wnioskowanej kwoty kredytu do wartości nieruchomości wynosił 102,49 %. Zatem nabycie przez R. W. lokalu mieszkalnego było możliwe, ale po ustanowieniu dodatkowego zabezpieczenia kredytu, w tym przypadku poprzez ubezpieczenie niskiego wkładu, albowiem powód nie był w stanie zaproponować stronie pozwanej innej formy zabezpieczenia kredytu udzielonego bez wymaganego wkładu własnego kredytobiorcy.

Kolejno wskazać należy, że zawarcie umowy kredytowej poprzedzał szereg czynności, w tym wypełnienie wniosku kredytowego, kalkulacja zdolności kredytowej oraz podjęcie przez stronę pozwaną decyzji. Wskazać należy, że kwestionowany sposób zabezpieczenia był przez powoda wskazywany we wniosku, a pozwany bank jednoznacznie określił, że jest to jeden z warunków koniecznych dla uzyskania kredytu w żądanej wysokości. Zatem, gdyby nie ubezpieczenie niskiego wkładu, pozwany nie miałby szans na uzyskanie kredytu we wnioskowanej wysokości, przewyższającej wartość zakupywanej i obciążanej nieruchomości.

Przechodząc do kontroli incydentalnej kwestionowanego postanowienia, Sąd zważył, że postanowienie to, które jak słusznie wskazuje strona pozwana, należy czytać i interpretować łącznie z postanowieniami Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów hipotecznych, który stanowił integralną cześć umowy kredytowej - nie jest tożsame z klauzulą wpisaną do Rejestru Klauzul Niedozwolonych. W ocenie Sąd reguluje ono wszystkie niezbędne kwestie pozwalające R. W., jako konsumentowi skontrolować prawidłową jego realizację przez pozwany bank.

Po pierwsze, postanowienie to stanowiło, że ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu było realizowane w ramach generalnej umowy ubezpieczenia zawartej przez stronę pozwaną z (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia, a jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy Kredytu (w przypadku, gdy Kredyt wypłacany jest w transzach) nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa miała być przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 180 miesięcy. Czyli R. W. wiedział, że nie będzie stroną umowy ubezpieczenia, ale był poinformowany o ubezpieczycielu, a także o zasadach kontynuacji ubezpieczenia i maksymalnym okresie jego obowiązywania. Okoliczność, że R. W. nie miał wpływu na wybór ubezpieczyciela sama przez się również nie świadczy o tym, że klauzula przewidująca ubezpieczenie niskiego wkładu własnego jest postanowieniem niedozwolonym. Strona powodowa nie wykazała bowiem, aby w ten sposób doszło do rażącego naruszenia interesów konsumenta, tj. aby koszt takiego ubezpieczenia u wybranego przez konsumenta innego ubezpieczyciela był znacząco niższy.

Po drugie, w postanowieniu zawarto zasady pobierania składki, poprzez upoważnienie banku do pobrania tych kosztów z rachunku powoda, które to koszty miały być ustalone na poziomie 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem. Określono przy tym również maksymalną kwotę objętą ubezpieczeniem, czyli 103.667,41 zł, a także wysokość pierwszej składki 4.665,03 zł. Po trzecie w Regulaminie doprecyzowano sumę ubezpieczenia, rozpoczęcie i zakończenie okresu ubezpieczenia, podstawę wyliczenia kosztu ryzyka ubezpieczenia, szczegółowe zasady kontynuacji ubezpieczenia oraz zasady postępowania w przypadku ziszczenia się zdarzenia, objętego ubezpieczeniem. Mając to wszystko na uwadze, Sąd uznał, że postanowienie to zawiera wszystkie niezbędne elementy, pozwalające konsumentowi rozeznać się w kosztach ubezpieczeniach, okresie jego trwania oraz prawidłowości realizowanych przez bank czynności celem kontynuowania zabezpieczenia. Co istotne o wszystkich istotnych elementach zabezpieczenia powód był poinformowany przed zawarciem umowy, w tym o postanowieniach Regulaminu w sposób jasny i czytelny, a zatem jeśli uznał te postanowienia za niekorzystne, mógł z oferty pozwanego banku nie skorzystać.

Po trzecie, nie mogło umknąć uwadze Sądu, że dzięki ubezpieczeniu, konsument uzyskał kredyt na zakup lokalu i sfinansowanie pozostałych kosztów w żądanej wysokości i terminie, a zatem - ekwiwalent poniesionych kosztów ubezpieczenia, a przedstawiona oferta banku była również i w ocenie powoda, w tamtym okresie, ofertą najkorzystniejszą. Nie prawdą jest zatem, że to tylko bank odnosi korzyść z takiego ubezpieczenia. Gdyby bowiem nie to ubezpieczenie (lub inny sposób zabezpieczenia kredytu dopuszczony przez bank), kredytobiorca nie uzyskałby kredytowania pełnej wartości inwestycji, bez angażowania własnych środków, co zwiększało ryzyko banku spłaty kredytu.

Z tych względów Sąd uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, albowiem kwestionowane przez stronę powodową postanowienie nie stanowi niedozwolonej klauzuli umownej, jest sformułowane w sposób jasny i precyzyjny, a w stosunku przedsiębiorca - konsument została zachowana równowaga świadczeń, zaś sam konsument posiada wszelkie niezbędne informacje na potrzeby kontrolowania prawidłowości podejmowanych przez pozwany bank działań w zakresie realizacji tego postanowienia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w pkt I wyroku, wskazując, że strona pozwana pobierając od powoda koszty ubezpieczenia, nie wyszła ponad ramy zawartej umowy kredytowej, a pobrane świadczenie nie było nienależne.

Orzeczenie o kosztach postępowania zostało oparte na treści przepisów art. 106 k.p.c. w zw. z art. 62 § 1 k.p.c. i 96 ust. 1 pkt 6 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którymi do organizacji pozarządowych wytaczających powództwa na rzecz osób fizycznych stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie, natomiast udział prokuratora w sprawie nie uzasadnia zasądzenia zwrotu kosztów na rzecz Skarbu Państwa ani od Skarbu Państwa. Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, albowiem skoro udział prokuratora w sprawie nie uzasadnia zasądzenia zwrotu kosztów od Skarbu Państwa, to tak samo należało postąpić i w tym przypadku uznając, że z uwagi na specyfikę podmiotu, jakim jest strona powodowa w tej sprawie, strona pozwana poniesione koszty procesu musi pokryć we własnym zakresie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 1973 r., sygn. akt II CZ 173/73, LEX nr 7324 ).

VIII C 720/17

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE