Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. uchylił decyzję ZUS z dnia 20 czerwca 2017 r. i odmówił J. P. (1) prawa do emerytury na tej podstawie, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodniła wymaganego 20-letniego ogólnego stażu pracy (a jedynie 18 lat, 10 miesięcy i 29 dni, w tym 15 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych, 2 lata, 1 miesiąc i 14 dni okresów nieskładkowych oraz 1 rok, 6 miesięcy i 1 dzień okresów uzupełniających w związku z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców) oraz 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych (a jedynie 9 lat, 1 miesiąc i 14 dni, tj. w okresie od 3 sierpnia 1981 r. do 15 listopada 1981 r. na stanowisku pomocy w wydziale produkcyjnym, od 16 listopada 1981 r. do 27 grudnia 1982 r. i od 11 lutego 1985 r. do 31 marca 1990 r. na stanowisku przędzarza pomocy, od 1 czerwca 1996 r. do 28 lutego 1997 r. na stanowisku przędzarza i od 1 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku przędzarza maszyn obrączkowych w (...) S.A. w Ł. – Wykaz A dział VII poz. 1 pkt 9 i 10 Zarządzeń Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. oraz nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego). Organ rentowy nie uwzględnił do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 7 stycznia 1978 r. do 30 grudnia 1979 r. wobec nieudokumentowania opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...) w całym wnioskowanym okresie pracy w gospodarstwie rolnym, z uwagi na brak dokładnego okresu opłacania składek wykazanego na zaświadczeniu z Urzędu Miejskiego w K. (podano jedynie lata 1979-1989) zaliczono okres pracy od 31 grudnia 1979 r. do 30 czerwca 1981 r. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1990 r. do 31 maja 1996 r. na stanowisku przędzarza samoobsługowego gdyż stanowisko to nie jest enumeratywnie wymienione w Zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG 1987.4.7) / decyzja k. 74-74 odw. akt ZUS/

W dniu 29 sierpnia 2017 r. wnioskodawczyni złożyła odwołanie od powyższej decyzji ZUS wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury. Wniosła ona o zaliczenie jej do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy od 7 stycznia 1978 r. do 30 grudnia 1979 r. w gospodarstwie rolnym rodziców oraz okresu pracy w warunkach szczególnych od 1 kwietnia 1990 r. do 31 maja 1996 r. na stanowisku przędzarza samoobsługowego /odwołanie k. 2-3, koperta k. 4/.

Decyzją z dnia 5 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zmienił decyzję ZUS z dnia 1 sierpnia 2017 r. w zakresie jej uzasadnienia i odmówił J. P. (1) prawa do emerytury na tej podstawie, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodniła wymaganego 20-letniego ogólnego stażu ubezpieczeniowego (a jedynie 18 lat, 10 miesięcy i 29 dni, w tym 15 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych, 2 lata, 1 miesiąc i 14 dni okresów nieskładkowych oraz 1 rok, 6 miesięcy i 1 dzień okresów uzupełniających w związku z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców). Organ rentowy nie uwzględnił do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni okresu pracy w gospodarstwie rolnym jej rodziców w okresie od 7 stycznia 1978 r. do 30 grudnia 1979 r. wobec nieudokumentowania opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...) w całym przedmiotowym okresie pracy w gospodarstwie rolnym, z uwagi na brak dokładnego okresu opłacania składek wykazanego w zaświadczeniu z Urzędu Miejskiego w K. (podano jedynie lata 1979-1989) zaliczono okres pracy w tym gospodarstwie rolnym od 31 grudnia 1979 r. do 30 czerwca 1981 r. Organ rentowy uwzględnił natomiast wnioskodawczyni staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, 3 miesięcy i 14 dni / decyzja k. 78-78 odw. akt ZUS/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 6 października 2017 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu decyzji ZUS z dnia 5 października 2017 r. Nadto wyjaśnił, że do stażu ubezpieczeniowego organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 7 stycznia 1978 r. do 30 grudnia 1979 r., gdyż w latach 1978-1981 uczęszczała ona do szkoły (oświadczenie wnioskodawczyni z dnia 25 maja 2017 r.) i w wolnym czasie pomagała rodzicom a także wobec braku potwierdzenia, iż rodziców wnioskodawczyni w tym okresie można uznać za rolników (z zaświadczenia z dnia 23 maja 2017 r. wydanego przez burmistrza K. wynika, że składkę na ubezpieczenie społeczne rolników naliczano w latach 1979-1981) / odpowiedź na odwołanie k. 5-5 odw./.

Na rozprawie z dnia 27 marca 2018 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie wnosząc o zaliczenie jej do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym jej rodziców od 7 stycznia 1978 r. do 30 grudnia 1979 r.

Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oświadczając, że nie kwestionuje, iż wnioskodawczyni posiada udokumentowane 15 lat pracy w warunkach szczególnych w (...) S.A. w Ł. /stanowiska stron z 27.03.2018 r. 00:03:24-00:06:53, 00:08:06-00:11:12 – płyta CD k. 24/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. P. (2) z domu G., urodzona dnia (...), w dniu 27 kwietnia 2017 r. złożyła wniosek o emeryturę / bezsporne, wniosek k. 1-3 odw. akt ZUS/.

Odwołująca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego / bezsporne, wniosek k. 1-3 odw. akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Decyzją z dnia 20 czerwca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. P. (1) prawa do emerytury na tej podstawie, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodniła wymaganego 20-letniego ogólnego stażu ubezpieczeniowego (a jedynie 17 lat, 4 miesiące i 28 dni, w tym 15 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 1 miesiąc i 14 dni okresów nieskładkowych) oraz 15-letnieggo okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu ubezpieczeniowego wnioskodawczyni okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 7 stycznia 1978 r. do 30 czerwca 1981 r. wobec przedłożenia zeznania świadka spokrewnionego z wnioskodawczynią, tj. siostry wnioskodawczyni oraz wobec nieudokumentowania opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (...) w całym wnioskowanym okresie pracy w gospodarstwie rolnym, tj. ze względu na fakt, że w zaświadczeniu z Urzędu Miejskiego w K. brak jest dokładnego okresu opłacania składek przez rodziców wnioskodawczyni (podano jedynie lata 1979-1989). Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył okresu zatrudnienia od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) S.A. w Ł. z uwagi na nieprzedłożenie świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze a w przedłożonym świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 2008 r. nie powołano odpowiedniego zarządzenia resortowego / decyzja k. 50-50 odw. akt ZUS/

W dniu 4 lipca 2017 r. wnioskodawczyni wniosła o ponowne rozpatrzenie jej wniosku o przyznanie prawa do emerytury /protokół k. 51 – 51 odw. akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 1 sierpnia 2017 r. ZUS I Oddział w Ł. na dzień 1 stycznia 1999 r. uznał wnioskodawczyni za udokumentowany staż ubezpieczeniowy w wymiarze 18 lat, 10 miesięcy i 29 dni, w tym 15 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów składkowych, 2 lata, 1 miesiąc i 14 dni okresów nieskładkowych oraz 1 rok, 6 miesięcy i 1 dzień okresów uzupełniających - rola / karta przebiegu zatrudnienia k. 79 akt ZUS, wykaz okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających k. 72 akt ZUS, decyzja k. 74-74 odw. akt ZUS/

Decyzją z dnia 5 października 2017 r. ZUS I Oddział w Ł. jako okres pracy w warunkach szczególnych uwzględnił wnioskodawczyni okres pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę, tj. 15 lat, 3 miesięcy i 14 dni, tj. okres zatrudnienia w (...) S.A. w Ł. od 3 sierpnia 1981 r. do 15 listopada 1981 r. na stanowisku pomocy w wydziale produkcyjnym, od 16 listopada 1981 r. do 27 grudnia 1982 r. i od 11 lutego 1985 r. do 31 marca 1990 r. na stanowisku przędzarza pomocy, od 1 kwietnia 1990 r. do 31 maja 1996 r. na stanowisku przędzarza samoobsługowego, od 1 czerwca 1996 r. do 28 lutego 1997 r. na stanowisku przędzarza i od 1 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku przędzarza maszyn obrączkowych, tj. stanowiskach wskazanych w wykazie A dziale VII poz. 1 pkt 9 i 10 cytowanych wyżej zarządzeń Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. oraz nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. /bezsporne, decyzja k. 78-78 odw. akt ZUS, świadectwo pracy k. 16-16 odw. akt ZUS, umowy o pracę i angaże w aktach osobowych z (...) S.A. w Ł. k. 52 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Rodzice wnioskodawczyni małżonkowie H. i R. G. byli w latach 1977-1991 właścicielami gospodarstwa rolnego położonego we wsi (...), gmina K.. We wsi (...) wnioskodawczyni była zameldowana na pobyt stały od daty swojego urodzenia (6 stycznia 1962 r.) do 1 czerwca 1992 r. / informacja (...) Ośrodka (...) dla Powiatu (...) Wschodniego k. 12 akt ZUS oraz k. 22, poświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 11 akt ZUS oraz k. 27, lista adresów pobytów stałych k. 28, zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 54 i k. 56, poświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 13 akt ZUS, zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

H. G. figurował w rejestrach podatkowych właściwego organu podatkowego jako podatnik z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego położonego we wsi K. w następujących latach: 1976-1977 -6,56 ha, 1978 – pow. 10,84 ha, 1979 - 1980 – 4,56 ha, 1981 – 1986 - 9,79 ha, 1987-1989 – 5,41 ha, 1990-1992 r. – brak rejestru / poświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 13 akt ZUS, zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 46 akt ZUS, zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 67 akt ZUS/

W latach 1978-1983 dla H. G. jako właściciela tego gospodarstwa rolnego była naliczana składka na Fundusz Emerytalny (...) (F.) a w latach 1984-1989 składka na fundusz ubezpieczenia społecznego rolników. Za lata 1976-1977 stwierdzono brak wpisów odnośnie składek ubezpieczeniowych / zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 54, pismo Urzędu Miejskiego w K. k. 56, zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 46 akt ZUS, zaświadczenie Urzędu Miejskiego w K. k. 67 akt ZUS/

Poza wnioskodawczynią rodzice wnioskodawczyni posiadali jednego syna młodszego od wnioskodawczyni o 5 lat oraz córki starsze od wnioskodawczyni odpowiednio o 2 i 4-5 lat / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Siostry wnioskodawczyni pozostawały w spornym okresie w związku małżeńskim i zamieszkiwały poza wsią K. / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Przez cały okres nauki w szkole podstawowej i zawodowej do 1 czerwca 1992 r. wnioskodawczyni mieszkała w gospodarstwie rolnym rodziców wraz z rodzicami i młodszym bratem / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Gospodarstwo rolne w spornym okresie miało początkowo około 6 ha następnie około 10 ha / zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

W gospodarstwie hodowano konie (2 sztuki), owce, krowy (3 – 4 sztuki), świnie, drób (kury, kaczki i gęsi). Uprawiono ziemniaki, warzywa, rzepak, łubin, zboże (żyto, owies, pszenica i jęczmień), był również sad. Warzywa uprawiano w ogródku warzywnym / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

W okresie od dnia 1 września 1978 r. do czerwca 1980 r. wnioskodawczyni uczęszczała do (...) Szkoły Zawodowej w K. /oświadczenie wnioskodawczyni k. 45 akt ZUS, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

W gospodarstwie rolnym rodziców pracowała wnioskodawczyni, jej rodzice i brat. Oboje rodzice wnioskodawczyni byli osobami starszymi. Przy pracach polowych w ramach wzajemnej pomocy rodzina wnioskodawczyni korzystała czasem też z pomocy sąsiadów / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Matka wnioskodawczyni była schorowana, rzadko wykonywała prace w polu / zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:22:38-00:26:36- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Wnioskodawczyni drogę do szkoły w jedną stronę pokonywała pieszo co zajmowało jej około 20 - 30 minut (odległość ok. 3 km). Po przyjściu ze szkoły o godzinie 13.00-14.00 wykonywała prace zależne od pory roku. Nauką wnioskodawczyni zajmowała się wieczorem /oświadczenie wnioskodawczyni k. 45 akt ZUS, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Codziennie rano przed pójściem do szkoły wnioskodawczyni zajmowała się wyprowadzeniem krów na łąkę / zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50/

Wiosną wnioskodawczyni uczestniczyła w pracach przygotowujących pole pod zasiew. Siała zboże, warzywa w ogrodzie. Pieliła, sadziła ziemniaki, wywoziła i rozrzucała obornik / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43/ zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38, 00:22:38-00:26:36 - płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Prace wiosną zajmowały wnioskodawczyni 4 godziny dziennie / zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Wnioskodawczyni uczestniczyła także w okresie wakacyjnym już od czerwca w pracach przy sianokosach, żniwach, a jesienią w wykopkach, zbieraniu warzyw z pola i owoców. Latem wnioskodawczyni pracowała w polu do późnych godzin wieczornych / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:22:38-00:26:36- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Prace w okresie letnim zajmowały wnioskodawczyni co najmniej 5-6 godzin dziennie, w okresie jesiennym – 5 godzin dziennie / zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:22:38-00:26:36- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Zimą - z uwagi na częste choroby matki wnioskodawczyni - obrządkiem zwierząt zajmowała się wnioskodawczyni co zajmowało jej co najmniej 4 godziny dziennie. Obsługiwała ona inwentarz, przygotowywała jedzenie dla zwierząt, doiła krowy i ścieliła im. Prace te wykonywała po powrocie ze szkoły do godzin wieczornych / zeznania świadka J. K. z 7.08.2018 r. 00:19:59-00:39:22 - płyta CD k. 43, zeznania świadka J. C. z 4.10.2018 r. 00:10:42-00:22:38- płyta CD k. 50, zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Po ukończeniu szkoły wnioskodawczyni aż do podjęcia pracy w sierpniu 1981 r. świadczyła pracę w gospodarstwie rolnym rodziców / zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Wnioskodawczyni w ferie zimowe i wakacje letnie pracowała całe dnie w gospodarstwie rolnym rodziców / zeznania wnioskodawczyni z 8.11.2018 r. 00:05:24-00:16:21 - płyta CD k. 60/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego oraz załączonych do akt sprawy, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni i świadka J. K. oraz w znacznej części świadka J. C.. Świadkowie ci mieszkali w tej samej miejscowości, w której znajdowało się gospodarstwo rolne rodziców wnioskodawczyni a więc w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania J. P. (1). Osoby te miały więc możliwość zaobserwowania zakresu prac wykonywanych przez wnioskodawczynię w tym gospodarstwie zwłaszcza, iż świadek J. K. często przebywała w gospodarstwie rolnym rodziców J. P. (1). Zeznania tych osób Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż są one konsekwentne, spójne ze sobą oraz pozostałym materiałem znajdującym się w aktach sprawy. Dlatego też Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. Zeznaniom świadka J. C. Sąd odmówił wiary jedynie w takim zakresie w jakim twierdziła, że wnioskodawczyni w tym gospodarstwie w spornym okresie zamieszkiwała także ze starszymi siostrami. Powyższe twierdzenie stoi bowiem w sprzeczności z zeznaniami świadka J. K. oraz zeznaniami wnioskodawczyni, zgodnie z którymi siostry wnioskodawczyni w spornym okresie pozostawały w związku małżeńskim i zamieszkiwały osobno. Powyższe błędne przekonanie świadka J. C. w zakresie zamieszkiwania wnioskodawczyni w spornym okresie także z siostrami w ocenie Sądu wynika zapewne ze znacznego upływu czasu i nie ma znaczenia dla oceny pozostałej części wiarygodnych zeznań tego świadka.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje :

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie wnioskodawczyni J. P. (1) zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2017 r. poz. 1383z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie Ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis art. 184 ust. 2 cytowanej wyżej Ustawy stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art. 32 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że ubezpieczonym będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 tej Ustawy.

Z kolei według ustępu 2 art. 32 dla celów ustalenia tych uprawnień za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Zasady przechodzenia na tzw. „wcześniejsze” emerytury oraz wykaz stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i wykaz A stanowiący załącznik do tego Rozporządzenia (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Na podstawie natomiast art. 5 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy:

1)składkowe, o których mowa w art. 6 Ustawy;

2)nieskładkowe, o których mowa w art. 7 Ustawy.

Z mocy art. 10 ust. 1 cytowanej Ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 Ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Stosownie do art. 11 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10 Ustawy, zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni spełniła warunki do uzyskania prawa do emerytury w zakresie wymaganego wieku oraz wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych (co najmniej 15 lat). W toku procesu organ rentowy uwzględnił wnioskodawczyni co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych decyzją z dnia 5 października 2017 r. zmieniającej zaskarżoną decyzję z dnia 1 sierpnia 2017 r. i nie kwestionował ostatecznie spełnienia tego warunku przez wnioskodawczynię. ZUS uznał za udowodnione to, iż wnioskodawczyni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczyła pracę w okresie od 3 sierpnia 1981 r. do 15 listopada 1981 r. na stanowisku pomocy w wydziale produkcyjnym, od 16 listopada 1981 r. do 27 grudnia 1982 r. i od 11 lutego 1985 r. do 31 marca 1990 r. na stanowisku przędzarza pomocy, od 1 kwietnia 1990 r. do 31 maja 1996 r. na stanowisku przędzarza samoobsługowego, od 1 czerwca 1996 r. do 28 lutego 1997 r. na stanowisku przędzarza i od 1 marca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku przędzarza maszyn obrączkowych, tj. pracę w szczególnych warunkach w (...) S.A. w Ł. określoną w (...) stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm) – w dziale VII poz. 1 oraz co odpowiada pracy na stanowiskach określonych w (...) stanowiącym załącznik do cytowanych wyżej zarządzeń Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. oraz nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego - w dziale VII poz. 1 pkt 9 i 10.

Organ rentowy uwzględnił wnioskodawczyni ogólny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 18 lat, 10 miesięcy i 29 dni. Spór dotyczył okresu od 7 stycznia 1978 r. (to jest od daty ukończenia przez nią 16-tego roku życia) do 30 grudnia 1979 r., o którego uwzględnienie wnosiła odwołująca się jako okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców H. i R. G. we wsi K., gmina K.. Odmowa uwzględnienia przez organ rentowy wymienionego okresu wynikała z tego, że wnioskodawczyni w latach 1978-1981 uczęszczała do szkoły (oświadczenie wnioskodawczyni z dnia 25 maja 2017 r.) a więc w wolnym czasie pomagała rodzicom a także wobec braku potwierdzenia, iż rodziców wnioskodawczyni w tym okresie można uznać za rolników. Z zaświadczenia z dnia 23 maja 2017 r. wydanego przez burmistrza K. wynika bowiem, że składkę na Fundusz Emerytalny (...) naliczano w latach 1979-1981. Z tego względu ZUS zaliczył wnioskodawczyni jedynie okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 31 grudnia 1979 r. do 30 czerwca 1981 r.

Odnosząc się do spornej kwestii podkreślenia wymaga, że przepis art. 10 ust. 1 pkt. 3 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprost nie stawia żadnych wymagań jakie należy spełniać w zakresie warunków pracy w gospodarstwie rolnym przypadającym po ukończeniu 16 roku życia. W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu, przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, to jest wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt. 2 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 r. (Dz. U. z 2017 r., poz. 2336) oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. Jako domownika art. 6 pkt. 2 cytowanej Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników definiuje osobę bliską rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie, oraz stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy. O stałości pracy domownika w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 6 pkt 2 decyduje zachowanie gotowości do świadczenia jej na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej w wymiarze czasu stosownym do zakładanego przez rolnika prawidłowego jego funkcjonowania z uzupełnieniem, że wymiar tego czasu powinien sięgać co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2011 r. sygn. II UK 305/10, opubl. LEX nr 852557/. Oznacza to, że okres pracy w gospodarstwie rolnym podlega uwzględnieniu także wówczas, gdy praca faktycznie nie była codziennie wykonywana, lecz wnioskodawczyni gotowa była tę pracę codziennie wykonywać w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie, tj. była dyspozycyjna w tym zakresie. Do uwzględnienia, przy ustalaniu prawa do emerytury, przypadającego przed 1 stycznia 1983 r. okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, na zasadach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy, wystarczającym jest więc wykazanie przez ubezpieczoną jedynie faktu pracy w gospodarstwie rolnym w wyżej wskazanym wymiarze. Przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 Ustawy nie zawiera żadnych innych warunków; w szczególności nie uzależnia możliwości zaliczenia takiego okresu od potwierdzenia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez rolnika, w którego gospodarstwie rolnym była świadczona praca / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach dnia z dnia 16 kwietnia 2009 r. sygn. III AUa 5187/08, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2010, Nr 1, poz. 4/. Należy jednak podkreślić, że z zaświadczeń Burmistrza K. z dnia 3 lipca 2017 r. (k. 57 akt ZUS), z dnia 23 maja 2017 r. (k. 46 akt ZUS) oraz z dnia 26 października 2018 r. (k. 56 akt sprawy) wynika, że składka na Fundusz Emerytalny (...) była odprowadzana w przypadku rodziców wnioskodawczyni jako właścicieli tego gospodarstwa rolnego, od 1978 r. do 1983 r., a w latach 1984 – 1989 odprowadzono składki na fundusz ubezpieczenia społecznego rolników.

W sprawie ustalono, że rodzice wnioskodawczyni w 1978 r. byli właścicielami gospodarstwa rolnego o pow. 10,84 ha położonego we wsi (...), gmina K. a w latach 1979-1990 – 4,56 ha. W gospodarstwie w spornym okresie wnioskodawczyni mieszkała z rodzicami i młodszym bratem i była tam też zameldowana, starsze siostry pozostające w związkach małżeńskich zamieszkiwały osobno. Wnioskodawczyni na stałe mieszkała w tym gospodarstwie rolnym w przedmiotowym okresie i pracowała w nim przy pracach polowych w tym sianokosach, żniwach i wykopkach czy bezpośrednio przy obrządku zwierząt. Ciężar zajmowania się gospodarstwem spoczywał na rodzicach wnioskodawczyni ale też na wnioskodawczyni i jej młodszy o 5 lat bracie. Oboje rodzice wnioskodawczyni byli osobami starszymi. Matka wnioskodawczyni była osobą schorowaną, rzadko pomagała w pracach w polu. W okresie od września 1978 r. do czerwca 1980 r. wnioskodawczyni uczęszczała do (...) Szkoły Zawodowej w K.. Wnioskodawczyni drogę do szkoły pokonywała pieszo co zajmowało jej w jedną stronę około 20 - 30 minut (odległość ok. 3 km). Ze szkoły wnioskodawczyni zwykle wracała o godzinie 13.00-14.00. Wnioskodawczyni była zameldowana we wsi (...) na pobyt stały od daty swojego urodzenia (6 stycznia 1962 r.) do 1 czerwca 1992 r.

Przesłuchani przez Sąd świadkowie i wnioskodawczyni potwierdzili zarówno fakt istnienia tego gospodarstwa rolnego (co dodatkowo potwierdzają dokumenty Burmistrza K.) jak i pracy wykonanej w tym gospodarstwie przez wnioskodawczynię w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Na podstawie tychże zeznań Sąd ustalił, że po powrocie ze szkoły wnioskodawczyni w gospodarstwie pomagała rodzicom w głównych pracach. Wnioskodawczyni pomagała zarówno przy cięższych jak i prostszych pracach w gospodarstwie. Do jej codziennych obowiązków w zimie – gdy matka często chorowała – należał obrządek zwierząt (przygotowanie paszy dla zwierząt – 2 konie, 3- 4 krowy, świnie, owca, drób), ich nakarmienie, nadto ścielenie słomą, dojenie krów – co zajmowało jej łącznie co najmniej 4 godziny dziennie a także inne czynności w zależności od pory roku – łącznie około 4-6 godzin dziennie. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawczyni, oprócz wymienionych prac związanych z obrządkiem zwierząt wykonywanych po powrocie ze szkoły uczestniczyła w wykonywaniu wszystkich sezonowych prac w gospodarstwie. Wiosną uczestniczyła w pracach przygotowujących pole pod zasiew, siała zboże, warzywa w ogrodzie, pieliła, sadziła ziemniaki, wywoziła i rozrzucała obornik co zajmowało około 4 godzin dziennie. W okresie wakacyjnym wnioskodawczyni już od czerwca uczestniczyła w pracach przy sianokosach, żniwach co zajmowało co najmniej 5-6 godzin dziennie, a jesienią w wykopkach, zbieraniu warzyw z pola i owoców co zajmowało około 5 godzin dziennie. Prace w gospodarstwie rolnym rodziców zajmowały wnioskodawczyni czas do godzin wieczornych, późną jesienią i zimą nieco mniej ale co najmniej 4 godziny dziennie. Wnioskodawczyni uczyła się wieczorem, po zakończeniu prac w gospodarstwie. W ferie zimowe i wakacje letnie ubezpieczona pracowała całe dnie w gospodarstwie rolnym swoich rodziców gdyż nigdzie nie wyjeżdżała. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w podobny sposób i takim samym wymiarze wnioskodawczyni pracowała w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w K. w okresie od 7 stycznia 1978 r. do 31 sierpnia 1978 r., a więc przed podjęciem nauki w (...) Szkole Zawodowej.

W świetle tak poczynionych ustaleń Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwalał na to aby cały wnioskowany okres od 7 stycznia 1978 r. (to jest od daty ukończenia przez nią 16-tego roku życia) do 30 grudnia 1979 r. uznać jako okres pracy wnioskodawczyni w gospodarstwie rolnym jej rodziców. W okresie tym wnioskodawczyni ponad wszelką wątpliwość pracę wykonywała stale w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Ocenę tę potwierdza fakt, że rodzice wnioskodawczyni byli osobami starszymi, a matka osobą schorowaną. Ciężar pracy w gospodarstwie spoczywał na rodzicach, ale i samej wnioskodawczyni oraz jej młodszym bracie, gdyż siostry miały już własne rodziny. Wymiar pracy w gospodarstwie rolnym, w tym ilość zadań przy codziennym obrządku zwierząt i prace sezonowe, pozwalają na uznanie, że w spornym okresie wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy było znaczącym dla funkcjonowania gospodarstwa.

Uwzględnienie wymienionego wyżej spornego okresu pracy w gospodarstwie rolnym pozwala uznać, że J. P. (1) posiada ogólny okres ubezpieczeniowy uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz uzupełniających, a tym samym spełnia sporną przesłankę przyznania prawa do emerytury. Pozostałe warunki wynikające z przepisu skarżąca spełniła – co jest między stronami bezsporne.

Na podstawie art. 100 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia 1 kwietnia 2017 r., to jest od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek w tym przedmiocie, uznając odwołanie J. P. (1) za zasadne.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem

doręczyć organowi rentowemu wraz z aktami rentowymi

K.W.