Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2018 r. w Szczecinie

sprawy A. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 grudnia 2017 r. sygn. akt IV U 500/17

oddala apelację.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 183/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 maja 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K. (w wykonaniu prawomocnego wyroku sądu) ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. dla ubezpieczonego A. A. na kwotę 72.447,76 zł. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 15 października 1980 r. do 10 listopada 1980 r. (przerwy w pracy po odbyciu służby wojskowej), od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. oraz od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. – ze względu na fakt, że umowa o pracę oraz aneksy do umowy nie są odpowiednimi dowodami przedstawianymi w celu udokumentowania okresów zatrudnienia.

Ubezpieczony A. A. nie zgodził się z przedmiotową decyzją organu rentowego. Wniósł o jej zmianę poprzez uwzględnienie do ustalenia wysokości kapitału początkowego okresów od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. oraz od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r., kiedy to ubezpieczony był zatrudniony i faktycznie wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) w K..

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz
o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem. Wskazał, że zaskarżona decyzja
w całości wykonała wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 9 marca 2017 r. zgodnie z brzmieniem jego sentencji. Wówczas przedmiotem sporu w postępowaniu odwoławczym było ustalenie zatrudnienia ubezpieczonego w okresach od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. i od 1 lutego 1992 r. do 31 października 1995 r. Sąd Okręgowy uznał za udowodnione okresy od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. oraz od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. i w tym zakresie zachodzi między stronami powaga rzeczy osądzonej. Załączone do niniejszego odwołania dokumenty były już uprzednio składane do akt rentowych i podlegały ocenie Sądu. Organ rentowy podkreślił, że umowa o pracę oraz aneksy do umowy nie są odpowiednimi dowodami przedstawianymi w celu udokumentowania okresów zatrudnienia. Takim dowodem jest świadectwo pracy. Ponadto kserokopie dokumentów przedłożone przez ubezpieczonego do akt organu rentowego nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem.

Kolejną decyzją z dnia 20 czerwca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił ubezpieczonemu ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ przedłożone przez niego dowody dotyczące zatrudnienia w okresie od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. w (...) SA w K. nie stanowią podstawy do zmiany wartości kapitału początkowego.
W uzasadnieniu wskazał, że w celu zaliczenia do okresów pracy kontraktu zagranicznego należy przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie o okresie przebywania na kontrakcie. Na podstawie przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów nie można ustalić tego okresu.

Ubezpieczony A. A. nie zgodził się z przedmiotową decyzją organu rentowego. Wniósł o jej zmianę poprzez uwzględnienie okresu zatrudnienia od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem. Wskazał, że ze zgromadzonych dokumentów w sprawie nie wynika, iż wnioskodawca od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. świadczył pracę na budowie zagranicznej jako pracownik na podstawie umowy
o pracę. Jak wynika z paragrafu 6 umów zawartych w dniach 31 października 1995 r. i 3 stycznia 1996 r. pracownik w okresie pracy za granicą zobowiązany jest we własnym zakresie kontynuować ubezpieczenie społeczne i rodzinne w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...).

W ocenie organu rentowego takie sformułowanie zamieszczone w umowach świadczy, że w okresie pracy w spółce (...) na budowie (usłudze zagranicznej) ubezpieczony nie pozostawał w stosunku pracy, lecz wykonywał pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. W przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umów
o pracę, składki na ubezpieczenie społeczne jest zobowiązany opłacać zakład pracy, a nie pracownik. Wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej poświadczają jedynie uprawnienie do świadczeń leczniczych, nie są dowodem, że ubezpieczony zawarł umowę o pracę i z tytułu takiej umowy podlegał zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczony nie przedłożył również żadnego dokumentu potwierdzającego złożenie wniosku do archiwum posiadającego akta spółki o wydanie z akt osobowych świadectwa pracy za sporny okres czy innych dokumentów będących w aktach osobowych.

Sąd Okręgowy w Koszalinie zarządzeniem z dnia 4 sierpnia 2017 r. połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy z odwołania ubezpieczonego od decyzji
z dnia 8 maja i 20 czerwca 2017 r., albowiem sprawy te są oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej i prowadził je dalej łącznie pod sygnaturą akt IV U 500/17.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie od decyzji z dnia 8 maja 2017 r. (pkt 1), oddalił odwołanie od decyzji z dnia 20 czerwca 2017 r. (pkt 2) oraz zasądził od ubezpieczonego A. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. kwotę 360,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony A. A. ur. (...) r., od dnia 1 października 1987 r. był zatrudniony w (...) na stanowisku kierownika zespołu ds. zaopatrzenia i transportu, początkowo na okres próbny. Od dnia 1 stycznia 1988 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony do czasu zakończenia prac na kontrakcie (...). Od dnia 1 czerwca 1988 r. powierzono mu stanowisko kierownika budowy (...) na kontrakcie (...). W związku z planowanym wyjazdem za granicę ubezpieczonego na realizację kontraktu budowlanego, z dniem 1 kwietnia 1989 r. wypowiedziano mu umowę o pracę w części dotyczącej stanowiska
i osiąganego wynagrodzenia.

Ubezpieczony w celu wyliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego dostarczył do organu rentowego kserokopię dokumentu, w którego treści wskazano, że
w dniu 7 marca 1989 r. zawarł z Przedsiębiorstwem (...) w K. umowę o pracę na czas określony na budowie eksportowej
w Czechach od dnia 9 marca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. i pełnił obowiązki mistrza na budowie kontraktowej w B. D.. Treść umowy zawierała wskazanie, że w okresie objętym umową otrzymywał on wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 5,200 koron czeskich.

Ubezpieczony dostarczył również do organu rentowego kserokopię dokumentu,
w którego treści wskazano, że w dniu 15 maja 1989 r. zawarto aneks do powyższej umowy, podwyższając ubezpieczonemu wynagrodzenie do kwoty 5818 koron czeskich
i wskazano miejsce wykonywania pracy w P.. W kserokopii kolejnego dokumentu wskazano, że późniejszym aneksem do umowy powierzono ubezpieczonemu od dnia 1 lipca 1989 r. obowiązki kierownika budowy. W paragrafie 5 kserokopii aneksu wskazano, że pracownik jest zobowiązany we własnym zakresie w okresie pracy za granicą do kontynuowania ubezpieczenia społecznego i rodzinnego bądź w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...). W treści kolejnej kserokopii dokumentu wskazano, że na mocy aneksu z dnia 31 grudnia 1989 r. przedłużono okres zatrudnienia ubezpieczonego do 31 grudnia 1990 r. Wskazano również, że pozostałe warunki zatrudnienia określono w umowie bez zmian.

Ubezpieczony w dniu 1 września 1995 r. zawarł z (...) Spółka z o.o.
z siedzibą w K. umowę o pracę na czas określony do 31 października 1995 r., gdzie powierzono mu obowiązki kierownika kontraktu na budowie realizowanej na terytorium Słowacji.

Zgodnie z treścią wpisów znajdujących się w legitymacji ubezpieczeniowej A. A. był on uprawniony do uzyskania świadczeń leczniczych z tytułu wykonywania pracy dla (...) (daty wpisów: 27 października 1987 r. i 10 lutego 1989 r.), a następnie wykonywania pracy dla(...) (daty wpisów: 2 listopada 1994 r. i 29 sierpnia 1995 r.).

W legitymacji ubezpieczeniowej poświadczony został również okres zatrudnienia od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. w (...) Sp. z o.o. w K. na stanowisku kierownika budowy. Z wpisów w dowodzie osobistym wynika, że ubezpieczony został przyjęty do pracy w (...) w dniu 1 października 1987 r., następnie od dnia 9 marca 1989 r. do 31 sierpnia 1995r. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) Oddział
w K..

Ubezpieczony po przedłożeniu powyższych dokumentów w dniu 30 października 2015 r. złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Organ rentowy decyzją z dnia 13 października 2016 r. ponownie ustalił dla ubezpieczonego wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 56 927,42 zł.

Organ rentowy do stażu pracy podlegającego uwzględnieniu przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego nie uwzględnił wówczas okresów zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r., od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r., od 1 lutego 1991 r. do 31 października 1995 r., ponieważ umowa o pracę i aneks do umowy
o pracę jest niewystarczającym dowodem do udokumentowania wskazanych okresów.

Ubezpieczony A. A., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie zgodził się z przedmiotową decyzją organu rentowego. Wniósł o jej zmianę poprzez uwzględnienie do podstawy wymiaru kapitału początkowego wyżej wskazanych okresów zatrudnienia w (...) i E. K., albowiem na rzecz tych podmiotów wykonywał faktycznie pracę w spornym okresie.

Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Okręgowym pod sygnaturą akt IV U 1198/16.

Ubezpieczony w toku postępowania zeznał, że w 1995 r. zakończył pracę
w (...) i nie żądał od pracodawcy wystawienia świadectwa pracy. Nadal pracował w B. w ramach własnej działalności gospodarczej.

Ubezpieczony na rozprawie w dniu 24 lutego 2017 r. sprecyzował zakres odwołania, domagając się uznania jedynie okresu zatrudnienia od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. oraz od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. Oświadczył, że okres od 1 listopada 1995 r. nie jest objęty odwołaniem. Potwierdził, że po 1 stycznia 1990 r. powierzano mu kolejne kontrakty, ale nie zawierano z nim umów.

Sąd Okręgowy prawomocnym wyrokiem z dnia 9 marca 2017 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że zaliczył ubezpieczonemu A. A. do okresów składkowych na potrzeby ustalenia kapitału początkowego następujące okresy zatrudnienia:

- od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. w (...) Spółce z o.o. w K. na stanowisku kierownika budowy (kierownika kontraktu);

- od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano Usługowym (...) Spółce z o.o. w K. na stanowisku kierownika kontraktu.

Organ rentowy decyzją z dnia 8 maja 2017 r. (w wykonaniu prawomocnego wyroku sądu) ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. dla ubezpieczonego A. A. na kwotę 72.447.76 zł. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 15 października 1980 r. do 10 listopada 1980 r. (przerwy w pracy po odbyciu służby wojskowej), ponownie od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r., od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. Zgodnie
z wykazem wprowadzonych okresów ubezpieczonego, okresy wskazane przez Sąd
w wyroku zostały uwzględnione do wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.

Od tej decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony. W dniu 8 czerwca 2017 r. złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku dołączył kserokopię legitymacji ubezpieczeniowej, kserokopię dowodu osobistego z adnotacjami
o zatrudnieniu oraz kserokopię dokumentów zatytułowanych „umowa na budowie (usłudze zagranicznej)” oraz kserokopię aneksu do jednego z nich. W treści kserokopii pierwszego dokumentu wskazano, że pracodawca (...) Spółka z o.o. kieruje ubezpieczonego od 2 listopada 1995 r. za jego zgodą, do pracy w Słowackiej Republice na budowie w S. na stanowisko kierownika kontraktu na czas trwania kontraktu – za wynagrodzeniem 39.000,00 koron słowackich.

W paragrafie 7 dokumentu wskazano, że pracownik w okresie pracy za granicą zobowiązany jest we własnym zakresie kontynuować ubezpieczenie społeczne i rodzinne w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...).

W paragrafie 8 dokumentu wskazano, że w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy prawne i regulaminy przedsiębiorstw w zakresie zatrudnienia i wynagradzania pracowników budów i usług eksportowych oraz Kodeksu Pracy.

W treści kserokopii drugiego dokumentu (z dnia 3 stycznia 1996 r.) wskazano, że pracodawca (...) Spółka z o.o. kieruje ubezpieczonego od 1 stycznia 1996 r. za jego zgodą, do pracy w Słowackiej Republice na budowie w T. na stanowisko kierownika kontraktu na czas trwania kontraktu – za wynagrodzeniem 12.500,00 koron słowackich. W paragrafie 6 umowy wskazano, że pracownik w okresie pracy za granicą zobowiązany jest we własnym zakresie kontynuować ubezpieczenie społeczne i rodzinne w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...).

W paragrafie 7 dokumentu wskazano, że w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy prawne i regulaminy przedsiębiorstw w zakresie zatrudnienia i wynagradzania pracowników budów i usług eksportowych oraz Kodeksu Pracy. Z kolei w treści kserokopii dokumentu o nazwie aneks nr (...) z dnia 31 sierpnia 1996 r. wskazano, że podwyższono wynagrodzenie do kwoty 22.000 koron słowackich.

Decyzją z dnia 20 czerwca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K. odmówił ubezpieczonemu ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.

Organ rentowy pismem z dnia 20 listopada 2017 r. poinformował, że Spółka (...) z siedzibą w K. posiadająca konto pracownicze czynne od lutego 1991 r. rozliczała składki za zatrudnionych pracowników na deklaracjach bezimiennych. Na wcześniejszym koncie o numerze (...) płatnik składał również deklaracje bezimienne i brak jest możliwości poświadczenia okresu ubezpieczenia oraz wysokości zarobków dla ubezpieczonego w spornym okresie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że odwołania ubezpieczonego nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że ubezpieczony A. A. odwołał się od dwóch decyzji organu rentowego. Pierwsza z nich (z dnia 8 maja 2017 r.) została wydana wskutek realizacji prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 9 marca 2017 r. Sąd Okręgowy powyższym wyrokiem zaliczył ubezpieczonemu A. A. do okresów składkowych na potrzeby ustalenia kapitału początkowego następujące okresy zatrudnienia:

- od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. w (...) Spółce z o.o. w K. na stanowisku kierownika budowy (kierownika kontraktu);

- od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. w Przedsiębiorstwie Budowlano Usługowym (...) Spółce z o.o. w K. na stanowisku kierownika kontraktu.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zakończył postępowanie prowadzone
w zakresie odwołania ubezpieczonego od decyzji z dnia 13 października 2016 r. Nie został zaskarżony przez żadną ze stron postępowania.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji z dnia 13 października 2016 r. domagał się uwzględnienia nie tylko okresów ostatecznie uznanych przez Sąd, lecz także okresów od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. oraz od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. Stanowisko ubezpieczonego (reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika) ewoluowało jednak w toku postępowania sądowego. Ostatecznie na rozprawie w dniu 24 lutego 2017 r. sprecyzował on zakres odwołania, domagając się uznania jedynie okresu zatrudnienia od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. oraz od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. Potwierdził również, że okres od 1 listopada 1995 r. nie jest objęty odwołaniem. W toku zeznań w sprawie o sygnaturze IV U 1198/16 stwierdził też, że po zakończeniu pracy w E. nie żądał od pracodawcy wystawienia świadectwa pracy
i nadal pracował w B. w ramach własnej działalności gospodarczej.

Głównym zarzutem ubezpieczonego dotyczącym pierwszej z zaskarżonych decyzji jest okoliczność, że organ rentowy nie uwzględnił okresów pracy od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. do wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.

Organ rentowy nie uwzględnił powyższego okresu, albowiem nie został on wskazany w sentencji wyroku Sądu Okręgowego, który został przekazany do wykonania organowi rentowemu. Sąd orzekający podkreślił również, że ograniczenie zakresu odwołania w sprawie o sygnaturze akt IV U 1198/16 było samodzielną decyzją ubezpieczonego, reprezentowanego przez pełnomocnika procesowego. Ubezpieczony nie kwestionował też ustaleń poczynionych w wyroku Sądu Okręgowego, skoro nie został złożony od niego żaden środek zaskarżenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w tych okolicznościach może budzić zdziwienie postawa ubezpieczonego, który w jednej sprawie ogranicza zakres zaskarżenia decyzji ZUS, a następnie ponownie domaga się zaliczenia okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r., nie przedstawiając żadnych nowych dowodów i powołując się na dotychczas złożone, których walor dowodowy jest ograniczony i wybiórczy, z uwagi na to, że nie są oryginałami, a kserokopiami dokumentacji pracowniczej. Przedłożone kserokopie umów i aneksów do umowy o pracę oraz wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej nie mogą stanowić miarodajnych dowodów na okoliczność rzeczywistego zatrudnienia ubezpieczonego na kontraktach zagranicznych realizowanych prawdopodobnie na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 71 z dnia 3 maja 1989 r. w sprawie zasad wynagradzania oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą pracownikom skierowanym do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług eksportowych (Monitor Polski z 1989 r. nr 14 poz. 106) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do realizacji budownictwa eksportowego i innych usług związanych z eksportem (Dz.U z 1974 r. nr 51 poz. 330).

Ubezpieczony nie tylko nie przedłożył świadectw pracy za sporny okres od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r., ale także nie wykazał tego okresu zatrudnienia innymi środkami dowodowymi. Przedłożone dokumenty nie mogą stanowić podstawy kategorycznych ustaleń wobec braku oryginalnej dokumentacji pracowniczej (umów
o pracę, akt osobowych, dokumentacji ubezpieczeniowej) i bardzo lakonicznych zeznań samego ubezpieczonego w niniejszej sprawie. Jego zeznania eksponują dość specyficzne
i swobodne podejście do dokumentacji pracowniczej, a także ujawniają sprzeczności,
w konfrontacji chociażby z zeznaniami ubezpieczonego w sprawie o sygnaturze IV U 1198/16. Ubezpieczony reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie przejawiał właściwej inicjatywy dowodowej zgodnie z art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. Nie odniesiono się także do zarzutów podniesionych przez ZUS. Bierność procesowa wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie podlegała ocenie w świetle reguł
i obowiązków procesowych stron, co musi mieć przełożenie na ostateczne rozstrzygnięcie.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona decyzja z dnia 8 maja 2017 r. w sposób pełny i zgodny z prawem zrealizowała wyrok Sądu. Wynika to zarówno z jej treści, jak
i z załączonego do decyzji wykazu okresów ubezpieczonego wprowadzonych do wyliczenia kapitału początkowego. Do wysokości kapitału początkowego zostały uwzględnione dochody ubezpieczonego za tylko te okresy, których uwzględnienie wynikało z treści sentencji wyroku. W niniejszym postępowaniu sądowym ubezpieczony nie zdołał jednak wykazać, że pierwsza z zaskarżonych decyzji została wydana
z naruszeniem przepisów prawa materialnego. Nie ma zatem podstaw do wzruszenia treści decyzji wydanej przez organ rentowy w dniu 8 maja 2017 r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji organu rentowego, o czym orzeczono w pkt 1 sentencji wyroku.

Przedmiotem zaskarżenia drugiej z wydanych decyzji organu rentowego była odmowa uwzględnienia ubezpieczonemu przez organ rentowy do ustalenia wysokości kapitału początkowego, okresu od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r., ponieważ przedłożone przez niego dowody nie stanowią podstawy do zmiany wartości kapitału początkowego. Organ rentowy wskazał bowiem, że w celu zaliczenia do okresów pracy kontraktu zagranicznego należy przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie o okresie przebywania na kontrakcie. Także i w tym postępowaniu ubezpieczony domagał się weryfikacji decyzji organu rentowego, pomimo, iż we wcześniejszej sprawie (IV U 1198/16) wyraźnie wskazywał, że po zakończeniu pracy w E. nie żądał od pracodawcy wystawienia świadectwa pracy, albowiem nadal pracował w B., ale w ramach własnej działalności gospodarczej.

Taka postawa oraz taktyka procesowa odwołującego podlega ocenie Sądu
i podważa jego wiarygodność oraz moc dowodową przedłożonej szczątkowej dokumentacji. Dokumenty te nie są należycie uwierzytelnione, a okoliczności dotyczące zatrudnienia nie zostały dodatkowo wsparte innymi wiarygodnymi dowodami. Taktyka procesowa zaprezentowana przez wnioskodawcę, tak w niniejszej sprawie, jak
i w poprzedniej, każe z ostrożnością odnosić się do stanowiska prezentowanego
w odwołaniach.

Powyższe spostrzeżenia dotyczą także oceny zeznań ubezpieczonego dotyczących zatrudnienia w okresie od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. w spółce akcyjnej (...) w K.. Dowody przedstawione w tym zakresie nie są pełne, chronologiczne, ani też nie korespondują z innymi dowodami, w szczególności
z zeznaniami ubezpieczonego. Dlatego też nie można dowodom tym przyznać waloru miarodajnego i wiarygodnego dowodu na okoliczność zatrudnienia w wyżej wymienionym okresie.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2016 r. poz. 887) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia
w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 w/w ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Do okresów składkowych zgodnie z art. 6 ustawy należą miedzy innymi okresy faktycznego wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę (okresy zatrudnienia) po ukończeniu 15. roku życia przez pracownika.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia emerytalnego lub wysokość tego świadczenia wymaga się dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych – potwierdzających czy uprawdopodobniających, w stopniu graniczącym z pewnością, nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy
i wysokością uzyskiwanego wynagrodzenia. Wysokość świadczenia emerytalnego pozostaje funkcją uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne.

W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące
w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organ rentowy w przedmiocie ustalania wysokości emerytury czy też wysokości kapitału początkowego. Stosowne okresy zatrudnienia i związane z tym osiągane wynagrodzenie mogą być potwierdzane przez inne dokumenty niż świadectwo pracy czy też zaświadczenie o wynagrodzeniu
i zatrudnieniu (RP-7), jeżeli w sposób niebudzący wątpliwości dają podstawy do uznania spornego okresu za okres, w którym była wykonywana praca, a wynagrodzenie objęte umową było wypłacane (tak też wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt III AUa 528/12). Tymi dokumentami mogą być między innymi angaże, umowy o pracę, dokumentacja osobowa z zatrudniających pracowników zakładów pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony na okoliczność spornego okresu zatrudnienia nie przedstawił żadnych przekonywujących i spójnych dowodów, pozwalających na jego uwzględnienie przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.
W zakresie swojej inicjatywy dowodowej ograniczył się w znacznej mierze do przedłożenia dokumentów, które były już znane Sądowi i organowi rentowemu. Przy czym Sąd orzekający wskazał, że wpisy dokonane w dowodzie osobistym i legitymacji ubezpieczeniowej nie są precyzyjne, mają charakter szczątkowy i nie pozwalają na dokładne określenie czasu trwania zawartych umów o pracę na budowie eksportowej. Umowy te były zawierane na czas określony, bez wskazania konkretnej daty,
a ubezpieczony nie dysponuje świadectwem pracy ze spółki (...) ani żadnym zaświadczeniem potwierdzającym całościowy okres pracy na kontrakcie. Ponadto, w treści tych umów wskazano, że pracownik w okresie pracy za granicą zobowiązany był we własnym zakresie kontynuować ubezpieczenie społeczne i rodzinne w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...). Ubezpieczony także tej kwestii nie wyjaśnił w sposób prawidłowy.

W odniesieniu do tej kwestii Sąd I instancji wskazał, że w toku postępowania zasięgnął informacji od organu rentowego dotyczących rozliczenia składki za zatrudnionych pracowników spółki (...), które były jednak rozliczane na deklaracjach bezimiennych. Brak jest wobec tego możliwości poświadczenia okresu ubezpieczenia oraz wysokości zarobków dla ubezpieczonego w spornym okresie (k.73 akt sądowych). Pozostałe dowody dołączone do odwołania (pełnomocnictwa od spółki dla ubezpieczonego k. 52, 54, 58 wraz z aktami notarialnymi i ich tłumaczeniami k. 36-57, 61-64 akt sądowych) nie stanowią w ocenie Sądu orzekającego podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę na rzecz (...) Sp. z. o.o.
w ramach stosunku pracy. W świetle dowodów przedstawionych przez ubezpieczonego można mieć wątpliwości czy ubezpieczony został pełnomocnikiem spółki do reprezentowania jej spraw na terytorium Słowacji jako upoważniony jej pracownik, czy też czynił to w ramach innego stosunku prawnego. Okoliczność ta nie została wykazana,
a wyjaśnienia ubezpieczonego w tym zakresie należy uznać za gołosłowne i mało wiarygodne.

Dlatego też Sąd Okręgowy ostatecznie uznał, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie jako nieudowodnione. Mając na uwadze powyższe, Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego, o czym orzeczono w pkt 2 sentencji wyroku.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się ubezpieczony, który
w wywiedzionej apelacji zarzucił wyrokowi:

I. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść skarżonego wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c., polegającą na odmowie ustalenia, iż skarżący w okresach od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1989 r. oraz od 1 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. nie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) w K., podczas gdy prawidłowa i wszechstronna, oparta na zasadach logiki ocena materiału dowodowego w sprawie, pozwala na przyjęcie, że skarżący w tym okresie był zatrudniony na umowę o pracę,

II. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść skarżonego wyroku, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c., polegającą na odmowie ustalenia, iż skarżący w okresie od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. nie był zatrudniony na podstawie umowy
o pracę w firmie (...) Sp. z o.o., podczas gdy prawidłowa i wszechstronna, oparta na zasadach logiki ocena materiału dowodowego w sprawie, pozwala na przyjęcie, że skarżący w tym okresie był zatrudniony na umowę o pracę.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie odwołań skarżącego oraz zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto wniósł
o dopuszczenie dowodu z oryginałów dokumentów, których uwierzytelnione kserokopie znajdują się w aktach sprawy, a załączonych do niniejszej apelacji, tj.

- umowy na budowie (usłudze) zagranicznej z dnia 31 października 1995 r.,

- umowy na budowie (usłudze) zagranicznej z dnia 3 stycznia 1996 r.,

- aneksu nr (...) z dnia 31 sierpnia 1996 r., wraz z załącznikiem.

Organ rentowy nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720).

Na wstępie rozważań przypomnieć należy, że przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie było ustalenie wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego A. A.. Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1270) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia
w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zasady ustalania kapitału początkowego określone są w art. 174 tej ustawy, który w ustępie 1 stanowi, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie natomiast z art. 174 ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa
w art. 6; 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5; 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Z powyższego wywieść należy zatem wniosek, że wartość kapitału początkowego może być zasadniczo determinowana wysokością dochodów, od których opłacono składki na ubezpieczenie społeczne, uzyskiwanych przed 1999 r. oraz długością przebytych okresów składkowych i nieskładkowych.

W niniejszej sprawie ubezpieczony domagał się uwzględnienia przez organ rentowy – a następnie przez Sąd I instancji – przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego okresów jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. (odwołanie od decyzji z dnia 8 maja 2017 r.) oraz w (...) Sp. z o.o. w K. od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. (odwołanie od decyzji z dnia 20 czerwca 2017 r.). Sąd Okręgowy uznał, że odwołania ubezpieczonego nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego należy zgodzić się z Sądem I instancji co do braku podstaw do zmiany zaskarżonych w niniejszej sprawie decyzji organu rentowego.
W pierwszej kolejności, odnosząc się do okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r., wskazać należy, że ubezpieczony zarówno na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym, jak i obecnie, w toku postępowania apelacyjnego, nie przedłożył jakichkolwiek nowych dowodów, które potwierdzać mogłyby fakt jego zatrudnienia
w spornym okresie. Skarżący konsekwentnie powoływał się na złożoną już wcześniej do akt sprawy dokumentację pracowniczą. Sąd Odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji co do tego, że dowody przedstawione przez stronę, tj. kopie umów i aneksów do umowy o pracę, a także wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej czy w dowodzie osobistym nie mogą stanowić miarodajnych dowodów na okoliczność rzeczywistego zatrudnienia ubezpieczonego na kontraktach zagranicznych wobec braku świadectwa pracy wystawionego przez pracodawcę odwołującego. Podkreślenia wymaga, że w sytuacji,
w której brak jest wiarygodnej dokumentacji pracowniczej, pozwalającej na weryfikację okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego, nie ma podstaw do zaakceptowania twierdzeń apelującego, który domaga się uwzględnienia spornego okresu jedynie w oparciu
o dokumenty, na których podstawie nie sposób wywieść pewnych i jednoznacznych wniosków co do okoliczności tego zatrudnienia. Udowodnienie faktów spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne, stąd też na odwołującym ciążył obowiązek przedstawienia dowodów dla udowodnienia spornych okoliczności. Muszą to być środki dowodowe pozwalające na wiarygodne ustalenie okoliczności faktycznych. Charakter przepisów prawa ubezpieczeń społecznych nie pozwala na ustalenie okresów zatrudnienia na potrzeby ustalenia wysokości kapitału początkowego w sposób prawdopodobny lub przybliżony, do czego w zasadzie zmierza odwołanie, jak i zarzuty apelacji. Zdaniem Sądu Odwoławczego ustalenie takie z pewnością nie jest możliwe z uwagi na brak oryginalnej dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego, świadectwa pracy za sporny okres, a także mało przekonujących zeznań ubezpieczonego złożonych w niniejszej sprawie.

Dodatkowo Sąd Apelacyjny wskazuje, że w sprawie wątpliwości budzi fakt, iż
w aneksach do umowy o pracę zawartych z (...) w dniu 15 maja 1989 r. oraz w dniu 28 czerwca 1989 r. w pkt V wskazano, iż: „Pracownik jest zobowiązany we własnym zakresie w okresie pracy za granicą do kontynuowania ubezpieczenia społecznego
i rodzinnego bądź w macierzystym zakładzie pracy, bądź w drodze indywidualnej polisy (...).” W związku z powyższym nie sposób ustalić w sposób jednoznaczny, czy
w spornym okresie zatrudnienia ubezpieczony sam się ubezpieczał, czy też był ubezpieczony w związku z delegacją przez macierzysty zakład pracy.

W tym miejscu przypomnieć należy również, że decyzja z dnia 8 maja 2017 r. wydana została celem realizacji wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 9 marca 2017 r., sygn. akt IV U 1198/16, który uznał za udowodnione okresy zatrudnienia ubezpieczonego w okresach od 1 lutego 1991 r. do 31 lipca 1995 r. oraz od 1 września 1995 r. do 31 października 1995 r. W toku tego postępowania ubezpieczony ograniczył zakres zaskarżenia decyzji z dnia 8 maja 2017 r., rezygnując z domagania się uwzględnienia okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. Ubezpieczony nie zaskarżył powyższego wyroku, który – wobec niezłożenia apelacji także przez organ rentowy – stał się następnie prawomocny. W ocenie Sądu Apelacyjnego niezrozumiałym w tej sytuacji jawi się ponowne domaganie się przez skarżącego w niniejszym postępowaniu zaliczenia okresu zatrudnienia od 1 lipca 1989 r. do 31 grudnia 1990 r., przy tym, bez przedłożenia jakichkolwiek nowych dowodów na tę okoliczność. A. A. nie przedłożył ani świadectw pracy za sporny okres, ani też nie wykazał spornego okresu zatrudnienia innymi środkami dowodowymi. Wobec powyższego, stwierdzić należy, że brak jest podstaw do wzruszenia decyzji organu rentowy z dnia 8 maja 2017 r., bowiem ubezpieczony nie wykazał, że została ona wydana z naruszeniem przepisów prawa.

W ocenie Sądu Apelacyjnego również przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty na okoliczność zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w K. od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. nie są wystarczające do tego, by uwzględnić wskazany okres przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego. Skarżący nie przedłożył bowiem ani świadectwa pracy za ten okres, ani też zaświadczenia
o przebywaniu na kontrakcie zagranicznym (w postępowaniu w sprawie o sygn. akt IV U 1198/16 ubezpieczony wskazywał, że po zakończeniu pracy w (...) nie żądał od pracodawcy wystawienia świadectwa pracy, albowiem nadal pracował w B., ale w ramach własnej działalności gospodarczej). Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, iż przedłożona przez ubezpieczonego dokumentacja jest szczątkowa, przy tym, dokumenty nie są należycie uwierzytelnione, a okoliczności dotyczące zatrudnienia nie zostały dodatkowo wsparte innymi wiarygodnymi dowodami, natomiast zeznania ubezpieczonego dotyczące zatrudnienia w okresie od 2 listopada 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. są niepełne, niechronologiczne, ani też nie korespondują z innymi dowodami, w szczególności ze zgromadzoną dokumentacją. Sąd Apelacyjny zważył, iż wpisy dokonane w dowodzie osobistym i legitymacji ubezpieczeniowej nie były na tyle precyzyjne, aby można było na ich podstawie dokładnie określić czas trwania zawartych umów o pracę na budowie eksportowej, które to umowy były zawierane na czas określony, bez wskazania konkretnej daty („na czas trwania kontraktu”). Wobec powyższego oraz
z uwagi na brak świadectwa pracy ze spółki (...) czy też zaświadczenia potwierdzającego całościowy okres pracy na kontrakcie, w ocenie Sądu Apelacyjnego brak było dostatecznych podstaw, by wskazanym wyżej dowodom przyznać walor miarodajnego i wiarygodnego dowodu na okoliczność zatrudnienia w spornym okresie.
W ocenie Sądu Odwoławczego także dokumentacja załączona do apelacji, tj. umowa na budowie (usłudze) zagranicznej z dnia 31 października 1995 r. oraz z dnia 3 stycznia 1996 r., aneks nr (...) oraz załącznik do umowy z dnia 3 stycznia 1996 r. (k. 91) nie pozwalają uznać, że ubezpieczony na okoliczność spornego okresu zatrudnienia przedstawił dowody pozwalające na jego uwzględnienie przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. Zauważyć należy, że Sądowi Okręgowym w sprawie o sygn. akt IV U 1198/16, jak
i Sądowi I instancji w niniejszej sprawie znana była już umowa z dnia 31 października 1995 r., zaś umowa z dnia 3 stycznia 1996 r. jest w swej treści w istocie powtórzeniem postanowień zawartych we wcześniejszych umowach zawartych pomiędzy ubezpieczonym a spółką (...). Ponadto, w tym miejscu należy również zwrócić uwagę, że w treści umów zawartych ze spółką (...) – podobnie jak w treści umów zawartych
z (...) – wskazano, że pracownik w okresie pracy za granicą zobowiązany był we własnym zakresie kontynuować ubezpieczenie społeczne i rodzinne w macierzystym zakładzie pracy bądź w drodze indywidualnej polisy (...). Ubezpieczony tej kwestii nie wyjaśnił w sposób prawidłowy.

Sąd Odwoławczy podzielił także stanowisko Sąd Okręgowego co do tego, że pozostałe dowody przedłożone przez ubezpieczonego, tj. pełnomocnictwa od spółki wraz
z aktami notarialnymi i ich tłumaczeniami, nie stanowią podstaw do przyjęcia, że ubezpieczony w spornym okresie wykonywał pracę na rzecz (...) Sp. z. o.o.
w ramach stosunku pracy. Na podstawie wskazanych dowodów można bowiem powziąć wątpliwości co do tego, czy ubezpieczony został pełnomocnikiem spółki do reprezentowania jej spraw na terytorium Słowacji jako upoważniony jej pracownik, czy też czynił to w ramach innego stosunku prawnego – okoliczność ta nie została wykazana,
a wyjaśnienia ubezpieczonego w tym zakresie należy uznać za gołosłowne i mało wiarygodne. Nadto, w ocenie Sądu Apelacyjnego w tym miejscu zaakcentowania wymaga również okoliczność, że nazwanie umów zawartych przez ubezpieczonego ze spółką (...) z dnia 1 września 1995 r. oraz z dnia 31 października 1995 r. jako umów „na budowie (usłudze) zagranicznej” budzi wątpliwości co do tego, czy we wskazanym okresie ubezpieczony pozostawał w stosunku pracy, czy też wykonywał pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Reasumując, zdaniem Sądu Odwoławczego Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że zaskarżone decyzje organu rentowego odpowiadają prawu. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Jeżeli materiał dowodowy zgromadzony
w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, sąd musi wyciągnąć negatywne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. W ocenie Sądu Apelacyjnego, należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Innymi słowy, jeżeli ubezpieczony nie wykazał faktu swojego zatrudnienia w spornych okresach w sposób pewny i niebudzący wątpliwości, nie mogły one zostać uwzględnione przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną.