Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie przepisów art.114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. J. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W treści decyzji organ rentowy wskazał, że w stosunku do J. J. nie pojawiły się nowe okoliczności, ani dowody pozwalające na ponowne ustalenie wysokości emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że decyzją z dnia 5 lipca 2017 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego oraz decyzją z dnia 4 października 2017 r. o przyznaniu emerytury przeliczono kapitał początkowy oraz emeryturę zgodnie z obowiązującymi przepisami. Organ rentowy podniósł, iż za okres od 15 stycznia 1974 r. do 10 października 1979 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w powyższym okresie w jednostce gospodarki uspołecznionej.

/decyzja k.17 plik I akt ZUS/

W dniu 4 czerwca 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie J. J. od w/w decyzji. W treści odwołania J. J. zaznaczyła, że nie zgadza się z treścią decyzji, gdyż jej wynagrodzenie w latach 1971 – 1980 było wyższe niż średnia krajowa.

/odwołanie k.3/

W odpowiedzi na odwołanie, która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 19 czerwca 2018 r. , pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.4 - 4 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. J. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 5 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przeliczył ponownie J. J. kapitał początkowy i ustalił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 99 120,34 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 596,53 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 48,86 % - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. 1989 – 1998 przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 26 lat , 1 miesiąc i 13 dni – 313 miesięcy) , nieskładkowe ( 4 miesiące) , okresy sprawowania opieki nad dziećmi ( 9 miesięcy i 4 dni); współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 90,36 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja k.33 - 35 plik II akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonej w następującej wysokości:

-

za rok 1989 – 943 367,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 41,48 %,

-

za rok 1990 – 4 611 670,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 37,32 %,

-

za rok 1991 – 10 500 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 49,44 %,

-

za rok 1992 – 14 438 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35 220 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 40,99 %,

-

za rok 1993 – 20 700 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47 940 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 43,18 %,

-

za rok 1994 – 28 400 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 44,42 %,

-

za rok 1995 – 3 536,10 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 41,94 %,

-

za rok 1996 – 5 359,85 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 10 476,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,16 %,

-

za rok 1997 – 7 600,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 743,16 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 59,64 %,

-

za rok 1998 – 11 750,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 14 873,88 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 79,00 %,

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 48,86 %.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.37 plik

III akt ZUS/

W dniu 28 września 2017 r. J. J. złożyła wniosek o emeryturę.

/wniosek k.1 – 6 odwrót plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 4 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał J. J. emeryturę od 1 października 2017 r. tj. od daty określonej w przepisach. W treści decyzji wskazano, że do ustalenia kwoty emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 76 883,14 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 370 211,36 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.249,10 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 1 794,84 zł [(76 883,14 zł + 370 211,36 zł ) : 252,70]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego , ponieważ było ono korzystniejsze tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę. Organ rentowy jednocześnie zaznaczył ,że wypłata emerytury podlegała zawieszeniu z uwagi na fakt kontynuacji zatrudnienia przez J. J..

/decyzja k.9 - 10 plik I akt ZUS/

W dniu 30 października 2017 r. ubezpieczona złożyła wniosek o podjęcie wypłaty emeryturę w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

/wniosek k.11 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 7 listopada 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił J. J. wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od 1 października 2017 r. tj. od pierwszego dnia miesiąca , w którym ustała przyczyna powodująca wstrzymanie wypłaty świadczenia. W treści decyzji wskazano, że do ustalenia kwoty emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 77 342,52 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 370 211,36 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.248,40 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 1 801,75 zł [(77 342,52 zł + 370 211,36 zł): 248,40]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego , ponieważ było ono korzystniejsze tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę. Organ rentowy jednocześnie zaznaczył ,że niniejszą decyzją w wysokości świadczenia uwzględniono składki zapisane J. J. na jej indywidualnym koncie do 30 września 2017 r. tj. do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

/decyzja k.14 – 15 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 24 kwietnia 2018 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne obliczenie emerytury.

/wniosek k.16 - 16 odwrót plik I akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 14 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie przepisów art.114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. J. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury.

/decyzja k.17 plik I akt ZUS/

W okresie od 1 września 1971 r. do 9 lipca 1980 r. J. J. była zatrudniona w Zakładach (...) w Ł. gdzie zajmowała następujące stanowiska pracy :

- od 1 września 1971 r. do 14 stycznia 1974 r. uczennicy w Przyzakładowej Szkole Zawodowej z następującym wynagrodzeniem : I rok nauki – 150 zł miesięcznie ( podwyższenie wynagrodzenia do 260 zł miesięcznie uzależnione od postępów w nauce) , II rok nauki – 320 zł miesięcznie (podwyższenie wynagrodzenia do 380 zł miesięcznie uzależnione od postępów w nauce) , III rok nauki – najniższa kategoria płac w zakładzie.

- od 15 stycznia 1974 r. pomocy w oddziale produkcyjnym w zakładzie (...) z wynagrodzeniem w wysokości 8,00 zł za godzinę plus 55 zł za deputat węglowy.

- od 20 maja 1974 r. szwaczki z wynagrodzeniem w wysokości 10,00 zł za godzinę plus 55 zł za deputat węglowy.

- od 7 października 1974 r. robotnika magazynu z wynagrodzeniem w wysokości 10,00 zł za godzinę plus 55 zł za deputat węglowy.

Na ostatnio zajmowanym przez wnioskodawczynię stanowisku tj. robotnika magazynu jej wynagrodzenie wynosiło 14,50 zł za godzinę plus premia regulaminowa plus 55 zł za deputat węglowy.

W okresie od 11 października 1979 r. do 9 lipca 1980 r. J. J. korzystała z urlopu wychowawczego.

/dokumentacja pracownicza wnioskodawczyni k.12 – 37/

Wynagrodzenie ustalone w oparciu o umowę o naukę zawodu za lata 1971 – 1973 wyniosło:

- 1971 r. – 600,00 zł

- 1972 r. – 2 180,00 zł

- 1973 r. – 1 920,00 zł

Wynagrodzenie ustalone w oparciu o załączone angaże za lata 1974 – 1979 wyniosło:

- 1974 r. – 21 572,00 zł

- 1975 r. – 24 040,00 zł

- 1976 r. – 24 220,00 zł

- 1977 r. – 24 180,00 zł

- 1978 r. – 24 040,00 zł

- 1979 r. – 18 870,00 zł

Wysokość hipotetycznego wskaźnika wysokości kapitału początkowego, wyliczonego przy uwzględnieniu stawek godzinowych wynikających z angaży i normatywnego czasu pracy, wynagrodzeń stałych oraz deputatu węglowego, z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych tj. lat: 1974 – 1977 , 1980 – 1988 , 1991 , 1993 – 1998 wyniosła 50,50%:

Wartość kapitału początkowego z uwzględnieniem ww. wskaźnika wyniosła 100 589,61 zł , a po waloryzacji na dzień nabycia prawa do emerytury 375 699,04 zł.

/wyliczenia ZUS k.44 – 52/

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z wyżej wymienionych dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego.

Sąd przyjął, że obliczenia ZUS uwzględniające przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego stawki godzinowe jakie podczas zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. otrzymywała J. J. są w pełni wiarygodne i powinny zostać uwzględnione przy wyliczaniu kwoty należnej jej emerytury. Podkreślić także należy ,iż wnioskodawczyni nie kwestionowała dokonanych obliczeń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz.1270), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.

Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia przy wyliczaniu kapitału początkowego ubezpieczonej. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonej przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Wnioskodawczyni J. J. urodziła się (...) , a zatem jej emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art.26 ww. ustawy.

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawczyni wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres jej w Zakładach (...) w Ł..

Zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczoną w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

W niniejszej sprawie o ile nie ulegało wątpliwości, że ubezpieczona w spornym okresie świadczyła pracę w Zakładach (...) w Ł. , o tyle dokumentacja pracownicza z ww. zakładu pracy nie odnosiła się wprost do wysokości osiąganych przez nią zarobków. Niemniej jednak stanowisko organu rentowego, który za okres jej pracy w Zakładach (...) w Ł. od 15 stycznia 1974 r. do 10 października 1979 r. przyjął wynagrodzenie minimalne obowiązujące w powyższym okresie w jednostce gospodarki uspołecznionej nie mogło zasługiwać na aprobatę. W ocenie Sądu przedstawione dowody pozwoliły ponad wszelką wątpliwość ustalić wysokość wynagrodzenia z pewnością osiąganego przez ubezpieczoną w spornym okresie. Zachowały się bowiem angaże wskazujące na wynagrodzenia stałe, bądź wynagrodzenia godzinowe oraz przy konkretnych angażach wskazano również na należny odwołującej deputat węglowy w wysokości 55 zł. Zdaniem Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek podstaw do nie uwzględnienia wskazanych dowodów. Wyliczenia wynagrodzenia skarżącej również w oparciu o stawki godzinowe dokonano przy uwzględnieniu normatywnego czasu pracy. Na podstawie dokumentacji pracowniczej wnioskodawczyni, organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość, a także kwotę należnej jej emerytury.

Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 50,50% i okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem ubezpieczonej , co skutkowało koniecznością przeliczenia emerytury J. J..

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

S.B.