Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sędzia Sądu Okręgowego Dorota Modrzewska-Smyk

Protokolant Starszy sekretarz sądowy Krystyna Melchior

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa R. C.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z

siedzibą w W.

o zapłatę kwoty (...),05 z odsetkami ustawowymi od dnia 18 czerwca 2013

roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia l stycznia 2016 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z

dnia 9 lutego 2018 roku, w sprawie I C 491/15

I. oddala apelację;

II. zasądza od R. C. na rzecz Towarzystwa (...)
i (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 905,20
zł (dziewięćset pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 395/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 lutego 2015 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej w dniu 10 lutego 2015 roku, powód – R. C., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. kwoty 7033,05 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 18 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1217 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania za szkodę w pojeździe marki V. (...), numer rejestracyjny (...), będącym własnością R. P.. W dniu 8 maja 2014 roku pojazd uległ uszkodzeniu.

Powód wskazał, że jego legitymacja wynika z umowy cesji wierzytelności, jaką w dniu 16 maja 2014 roku zawarł z poszkodowanym R. P., na podstawie której R. P. przelał na R. C. wierzytelność, jaka przysługuje mu z tytułu szkody w pojeździe.

Powód wskazał, że na kwotę dochodzoną pozwem składają się:

a) kwota 5116,80 zł netto z tytułu najmu pojazdu zastępczego, wynikająca z faktury VAT numer (...), oraz

b) kwota 1916,25 zł z tytułu niedopłaty do faktury VAT numer (...), stwierdzającej należność za naprawę uszkodzonego pojazdu (k. 2-14).

*

W odpowiedzi na pozew Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W., reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k. 93-99).

*

Wyrokiem z dnia 9 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej:

1. oddalił powództwo;

2. zasądził od R. C. na rzecz Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1717 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3. nakazał ściągnąć od R. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotę 350,15 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej (k. 375).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 maja 2014 roku pojazd V. (...), numer rejestracyjny (...), stanowiący własność R. P. uległ uszkodzeniu. W postępowaniu przedsądowym pozwany wypłacił tytułem odszkodowania kwotę 4783,29 zł, uznając swoją odpowiedzialność co do zasady.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 16 maja 2014 roku R. P. podpisał umowę cesji wierzytelności z A. C. reprezentowanym przez pełnomocnika R. C., jednak powód nie wykazał, ani nawet nigdzie nie podnosił, aby A. C. udzielił pełnomocnictwa R. C. do zawarcia „umowy cesji wierzytelności” z dnia 16 maja 2014 roku.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 509 § 1 k.c., art. 6 k.c., art. 232 k.p.c., art. 217 § 1 i 2 k.p.c. i wskazał, że powód, od początku reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, jeszcze zarządzeniem z dnia 27 listopada 2017 roku był zobowiązywany do ostatecznego sprecyzowania zgłaszanych twierdzeń i zarzutów oraz wskazania faktów i dowodów uzasadniających stanowisko.

Sąd Rejonowy wskazał, że z pisma pełnomocnika powoda z dnia 19 grudnia 2017 roku ostatecznie precyzującego stanowisko w sprawie, z uzasadnienia pozwu oraz z innych pism procesowych pełnomocnika powoda wynika, że legitymacja czynna R. C. w rozpoznawanej sprawie miałaby wynikać z umowy cesji wierzytelności z dnia 16 maja 2014 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że R. C. nie nabył wierzytelności, której dotyczy tzw. „umowa cesji wierzytelności” z dnia 16 maja 2014 roku. Stronami „umowy cesji wierzytelności” z dnia 16 maja 2014 roku byli R. P. i A. C., jedynie reprezentowany przez R. C.. Zgodnie z tą umową, R. C. miał być jedynie pełnomocnikiem A. C., a nie stroną umowy. R. C. nie miał pełnomocnictwa od A. C. do zawarcia „umowy cesji wierzytelności” z dnia 16 maja 2014 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że wobec „wadliwego określenia strony powodowej” i braku pełnomocnictwa dla R. C. do zawarcia „umowy cesji wierzytelności” z dnia 16 maja 2014 roku, oceny prawnej sprawy nie zmieniłaby nawet umowa cesji wierzytelności zawarta pomiędzy A. C. a R. C. datowana na dzień 31 maja 2014 roku, zwrócona przez Sąd, z uwagi na złożenie jej dopiero po zamknięciu rozprawy. U umowie tej oraz o brakującym pełnomocnictwie powód nie wspominał w żadnym z pism procesowych.

Sąd Rejonowy uznał, że wobec braku legitymacji R. C. do występowania w sprawie w charakterze powoda pozostałe dowody nie miały dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. a art. 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

*

Od wyroku z dnia 9 lutego 2018 roku apelację wniósł R. C., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Powód zarzucił:

„1) naruszenie przepisu art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 225 k.p.c. i w zw. z art. 316 § 2 k.p.c. poprzez odmowę otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo oraz odmowę przyjęcia dowodu z dokumentu potwierdzającego legitymację czynną powoda do występowania w niniejszym procesie i zwrot wniosku o otwarcie zamkniętej rozprawy na nowo jako złożonego po zamknięciu rozprawy;

2) naruszenie przepisu art. 509 § 1 k.c. w zw. z art. 511 k.c. i w zw. z art. 74 § 1 i § 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż umowa cesji wierzytelności z tytułu szkody komunikacyjnej dla swojej ważności wymaga formy pisemnej, a w konsekwencji błędne przyjęcie, iż powód nie posiadał legitymacji do dochodzenia przedmiotowego roszczenia w sytuacji gdy było wprost zupełnie przeciwnie, powód posiadał stosowne umocowanie do przejęcia wierzytelności od poszkodowanego, co zostało wskazane w cesji, a następnie powód nabył przedmiotową wierzytelność od swojego brata A. C.”.

Powód wniósł o:

„- przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci pełnomocnictwa z dnia 03.01.2012 r. na potwierdzenie faktu, iż powód posiadał i posiada umocowanie do działania w imieniu A. C.;

- przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci umowy cesji wierzytelności z dnia 31.05.2014. r. na potwierdzenie legitymacji czynnej powoda.

(…)

- zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej spółki pod firmą Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powoda R. C. kwoty 7.033 zł (…) z ustawowymi odsetkami od 18.06.2014 r. do dnia zapłaty.

(…)

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych”1 (k. 385-390).

*

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 405-408).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację (k. 415v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń w zakresie okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że umowa z dnia 16 maja 2014 roku, na którą powoływał się powód, została zawarta między R. P., jako zbywcą wierzytelności, a A. P., jako nabywcą wierzytelności. Treść umowy, na którą powoływał się powód celem uzasadnienia swojej legitymacji procesowej w rozpoznawanej sprawie, jest jednoznaczna i wynika z niej, że nabywcą wierzytelności jest A. C., a nie R. C.. Okoliczność, czy R. C. był umocowany do zawarcia umowy przelewu w imieniu A. C., była bez znaczenia, ponieważ niezależnie od tego, czy miał takie umocowanie, czy też nie, umowę przelewu zawierał w imieniu A. C., a nie w imieniu własnym.

Niezależnie od tego należy wskazać, że w rozpoznawanej sprawie aż do zamknięcia rozprawy przed Sądem pierwszej instancji R. C. podnosił, że to on zawarł w dniu 16 maja 2014 roku umowę przelewu z R. P., jako nabywcą wierzytelności. Do chwili obecnej powód jednak takiej umowy nie przedstawił.

W szczególności należy podkreślić, że jeszcze w piśmie procesowym z dnia 18 grudnia 2017 roku, złożonym po prawie trzech latach od chwili wniesienia pozwu w rozpoznawanej sprawie, powód twierdził, że jego legitymacja procesowa wynika z umowy cesji wierzytelności, jaką w dniu 16 maja 2014 roku zawarł z R. P. (k. 356-357).

Powyższe pismo złożone zostało w wykonaniu zarządzenia z dnia 27 listopada 2017 roku, w którym pełnomocnicy stron zostali zobowiązani do zajęcia ostatecznych stanowisk w sprawie, wskazania faktów i dowodów uzasadniających ich stanowiska, ostatecznego sprecyzowania zgłaszanych twierdzeń i zarzutów i wskazania podstaw prawnych przedstawionych żądań (k. 352).

Kiedy na rozprawie w dniu 2 lutego 2018 roku pełnomocnik pozwanego podniósł zarzut braku legitymacji procesowej powoda, wskazując, że według treści umowy z dnia 16 maja 2014 roku nabywcą wierzytelności był A. C. (k. 368v), pełnomocnik powoda zajął stanowisko, że nie zgłasza wniosków dowodowych.

W piśmie procesowym złożonym po zamknięciu rozprawy powód nie tylko wniósł o przeprowadzenie nowego dowodu, ale przytoczył całkowicie nową okoliczność faktyczną, a mianowicie, że istnieje druga umowa przelewu, to jest zawarta przez powoda z A. C., na podstawie której R. C. nabył wierzytelność od A. C..

Nowe twierdzenie powoda nie tylko pozostawało w sprzeczności z jego wcześniejszymi twierdzeniami przytaczanymi aż do zamknięcia rozprawy, ale było przede wszystkim spóźnione. Twierdzenie, że A. C. zawarł umowę przelewu z R. P., a następnie powód zawarł umowę przelewu wierzytelności z A. C., mogło zostać przytoczone już w pozwie.

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisów art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 225 k.p.c. i w zw. z art. 316 § 2 k.p.c.

Przepis art. 217 § 1 k.p.c. stanowi, że strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.

Nowe twierdzenia i dowód powód przytoczył dopiero po zamknięciu rozprawy.

Przepis art. 225 k.p.c. stanowi, że sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo. Przepis ten stanowi podstawę prawną uprawnienia sądu do otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo, a w związku z tym, nie może być przedmiotem skutecznego zarzutu apelacyjnego.

Z kolei obowiązek otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo może wynikać z przepisów szczególnych w stosunku do przepisu art. 225 k.p.c. Takim przepisem jest na przykład przepis art. 316 § 2 k.p.c., który stanowi, że rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

Zakresem przepisu art. 316 § 2 k.p.c. są niewątpliwie objęte istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne, które nastąpiły o zamknięciu rozprawy.

Zakresem wskazanego przepisu są również objęte okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia, które nastąpiły przed zamknięciem rozprawy, jednak tylko wówczas, gdy nie zachodzą ograniczenia w powoływaniu się przez strony na te okoliczności.

Nie stanowią podstawy faktycznej otwarcia na nowo zamkniętej rozprawy okoliczności faktyczne przytoczone przez strony po zamknięciu rozprawy, jeżeli twierdzenia strony w tym zakresie są spóźnione w znaczeniu określonym przez przepis art. 217 § 2 k.p.c. i nie zachodzą w konkretnym wypadku wyjątki w zastosowaniu tego przepisu.

W rozpoznawanej sprawie okoliczności faktyczne przytoczone przez powoda po zamknięciu rozprawy i dowody na ich potwierdzenie mogły zostać przytoczone przez powoda już w pozwie.

Nie istniała wprawdzie w rozpoznawanej sprawie podstawa prawna uzasadniająca zwrot pisma procesowego z dnia 5 lutego 2018 roku z załącznikami (przepis art. 207 § 7 k.p.c. nie miał w tym wypadku zastosowania), jednak nie zmienia to tezy, że okoliczności faktyczne przytoczone w piśmie i zawarty w tym piśmie wniosek dowodowy nie mogły być uwzględnione przez Sąd Rejonowy, a tym samym nie mogły stanowić podstawy faktycznej otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo.

÷

Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe zawarte w apelacji.

Z przepisu art. 381 k.p.c. wynika, że sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i (lub) dowody, gdy strona ponosi winę za to, że ich wcześniej nie przytoczyła2. Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem pierwszej instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni3.

Przewidziane w art. 381 k.p.c. ograniczenie możliwości wprowadzenia do materiału procesowego „nowych faktów i dowodów” zostało ustanowione nie po to, aby ograniczyć apelację i zawęzić ramy odwoławcze, lecz głównie w celu dyscyplinowania stron przez skłanianie ich do przedstawiania całego znanego im materiału faktycznego i dowodowego już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji; tym sposobem ustawodawca zapobiega także przewlekłości postępowania4.

Nie ulega żadnych wątpliwości, że dokumenty dołączone do apelacji mogły być przedstawione już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. To samo dotyczy nowych twierdzeń powoda co do faktów.

Niezależnie od wskazanych wyżej przyczyn oddalenia wniosków dowodowych, wnioski powoda podlegały oddaleniu już z przyczyn proceduralnych. Skarżący ma obowiązek, zarówno oparcia apelacji na podstawie nowości, jak i wykazania, że powołanie nowych faktów i (lub) dowodów nie było możliwe albo potrzeba powołania się na nie powstała później. Dociekanie, czy istniały takie przyczyny, nie należy do sądu drugiej instancji5.

Strona, zgłaszając wnioski dowodowe w apelacji, powinna zarówno wskazać, jak i wykazać, że wniosków tych nie mogła powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, albo też, że potrzeba powołania się na nie wynikła później6.

Niezależnie od tego należy stwierdzić, że potrzeba powołania się na nowe fakty i dowody w postępowaniu apelacyjnym musi być uzasadniona okolicznościami o charakterze obiektywnym, nie może wynikać jedynie z samego faktu przegrania sprawy i chęci podważenia dotychczasowych ustaleń faktycznych niekorzystnych dla strony.

Zwrócić wreszcie należy uwagę, że dopuszczenie wskazanych w apelacji dowodów i ewentualnie ustalenie na ich podstawie, że powód nabył wierzytelność dochodzoną w rozpoznawanej sprawie, musiałoby prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ponieważ oddalenie przez ten Sąd powództwa z tylko powodu braku legitymacji procesowej powoda skutkowało niedokonaniem przez Sąd Rejonowy ustaleń co do istnienia wierzytelności i jej wysokości. Spowodowałoby to rażącą zwłokę w rozpoznaniu sprawy, a także byłoby równoznaczne z przyjęciem dla powoda korzystnych skutków procesowych na podstawie zaniedbań samego powoda.

÷

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisów art. 509 § 1 k.c., art. 511 k.c. i art. 74 § 1 i 2 k.c.

Sąd Rejonowy ani nie stosował przepisów art. 511 k.c. i art. 74 § 1 i 2 k.c., ani też nie wyraził stanowiska, że umowa przelewu wierzytelności wymaga dla swojej ważności formy pisemnej.

Powód nie twierdził również, że jakakolwiek umowa przelewu w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy miałaby zostać zawarta w formie ustnej. Powód twierdził natomiast, że zawarł umowę przelewu w formie pisemnej z R. P., jako nabywca wierzytelności. Temu twierdzeniu przeczył jednak w oczywisty sposób przedstawiony przez powoda dokument obejmujący treść pisemnej umowy.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od R. C. na rzecz Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 905,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powoda została oddalona w całości, powód jest stroną przegrywającą sprawę w całości w pierwszej instancji. Powód powinien zatem zwrócić pozwanemu koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 900 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 – tekst jednolity),

b) opłatę pocztową za przesłanie listem poleconym pełnomocnikowi powoda odpisu odpowiedzi na apelację – 5,20 zł (k. 409).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Anna Podolska-Kojtych D. D. M.-S.

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych.

2 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 marca 2012 roku, II CSK 362/11, Lex nr 1165068; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 roku, CKN 1269/00, Lex nr 564704; uzasadnienie postanowienia z dnia 7 grudnia 2000 roku, II CKN 334/00, Lex nr 11700115.

3 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 kwietnia 2002 roku, IV CKN 980/00, Lex nr 53922; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 lutego 2002 roku, IV CK 3/02, Lex nr 564819.

4 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 lipca 2011 roku, II PK 23/11, Lex nr 1095821; uzasadnienie wyroku SN z dnia 23 lipca 2008 roku, I UK 7/08, Lex nr 500238.

5 Por. uzasadnienie postanowienia z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998; uzasadnienie wyroku SN z dnia 21 września 2007 roku, V CSK 192/07, Lex nr 619680; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998.

6 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 grudnia 2006 roku, II PK 125/06, Lex nr 950402; uzasadnienie wyroku SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku, I CK 647/03, Lex nr 585675; uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 marca 2003 roku, I CKN 94/01, Lex nr 78899; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2002 roku, I CKN 1063/00, Lex nr 515435; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 stycznia 2001 roku, IV CKN 481/00, Lex nr 52802; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 4 października 2001 roku, I CKN 365/99, Lex nr 52718; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 stycznia 2001 roku, V CKN 1683/00, Lex nr 536812.