Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2018r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2018r. w Suwałkach

sprawy S. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

w związku z odwołaniem S. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 4 lipca 2018 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż S. G. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu od 1 stycznia 1999r.
do 30 września 2003r.

Sygn. akt III U 480/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z 4.07.2018 r., powołując się na art. 83 ust. 1 pkt 1, z art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) stwierdził, że S. G., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu od 1.01.1999 r. do 29.08.2011 r.

W odwołaniu od tej decyzji S. G. domagał się jej zmiany i ustalenia, że podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej do października 2003 r., kiedy to zakończył prowadzenie działalności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

S. G. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, która zgodnie z wpisem w ewidencji dotyczyła handlu hurtowego i detalicznego artykułami spożywczymi i przemysłowymi pochodzenia krajowego i zagranicznego, prowadzenie działalności gastronomicznej, dystrybucja towarów, usługi transportowe samochodowe w zakresie przewozu towarów (wpis do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Burmistrza J. k.8 akt rentowych). Jako datę rozpoczęcia działalności wskazano 14.10.1981 r. Wykreślenie z tej ewidencji nastąpiło decyzją Burmistrza J. z 30.08.2011 r. podjętą z urzędu, gdyż przeprowadzone postępowanie wyjaśniające, w tym oględziny miejsca prowadzenia działalności, wykazało, że wpis zawiera dane niezgodne z istniejącym stanem rzeczy (decyzja k.9 akt rentowych).

Faktycznie, według wyjaśnień S. G., prowadził on działalność w zakresie dystrybucji artykułów spożywczych, głównie mrożonek i lodów. Na potrzeby prowadzonej działalności był on najemcą, począwszy od 19.09.1998 r., części obiektu inwentarzowego bazy transportowej (...)przy (...), składającego się z części biurowej i pomieszczenia garażowego o powierzchni 145 m ^{( 2)}. Umowa najmu została rozwiązana przed rokiem 2003, a wynajmujący ani najemca nie dysponowali dokumentami dotyczącymi tej umowy. Informacja o tym została udzielona przez wynajmującego na podstawie danych wynikających z jego systemu komputerowego (pismo k.76 akt rentowych).

Z informacji udzielonych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w J. (k.21 akt rentowych) wynika, że S. G. zgłosił prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą (...)od 1.07.1990 r. Z tego tytułu składał deklaracje podatkowe - PIT-36 za okresy: wrzesień 1995 - czerwiec 1997, październik 1998 - maj 2001 oraz VAT-7 za miesiące od czerwca 1995 do września 2003 roku.

W Urzędzie Skarbowym P. S. G. figurował w rejestrze podatników i składał zeznania podatkowe związane z działalnością PIT-32 za 1999 r. oraz PIT-36 za lata 2000-2014. W załączeniu informacji ten Urząd Skarbowy przesłał deklaracje podatkowe za wskazany okres (k.33-63 akt rentowych) i wskazał, że odwołujący się nie zgłosił przerwy lub likwidacji działalności.

Z deklaracji podatkowych wynika, że w roku 1999 przychód S. G. z pozarolniczej działalności gospodarczej wyniósł (...)., koszty uzyskania przychodu –(...)., a w związku z tym poniósł stratę w wysokości (...). W kolejnych latach wyniki finansowe pozarolniczej działalności gospodarczej przedstawiały się następująco: w roku 2000 - przychód (...)koszty (...)a strata (...)w roku 2001 - przychód (...)., koszty (...)., strata (...).; w roku 2002 – przychód (...)koszty (...)., a od dochodu podatnika – (...)odliczono straty z lat ubiegłych; w roku 2003 podatnik uzyskał przychód – (...)., nie poniósł kosztów działalności, a od dochodu odliczono straty z lat ubiegłych.

Z kolejnych deklaracji podatkowych wynika, że w roku 2004 osiągnął przychód „z praw majątkowych” w wysokości (...)., w roku 2005 brak jakiegokolwiek przychodu podlegającego opodatkowaniu, tak samo w latach 2006 – 2010, 2013 – 2014. W deklaracjach podatkowych za lata 2011 – 2012 wykazany jest przychód z wynagrodzenia ze stosunku pracy w wysokości odpowiednio (...). Na potwierdzenie źródła tego przychodu odwołujący się złożył umowę o pracę i świadectwo pracy, z których wynika, że od 1.11.2011 r. do 30.06.2012 r. był zatrudniony w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) w O. na stanowisku informatyka w wymiarze 1/8 etatu (k.29-30) akt rentowych.

S. G. wskazał, że zakończył działalność gospodarczą we wrześniu 2003 roku, a ostatnimi czynnościami była wyprzedaż majątku (lodówek) i z tego tytułu uzyskał przychód wskazany w deklaracji podatkowej oraz w deklaracji podatku VAT za ten rok.

Sąd zważył, co następuje:

Obowiązek ubezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność gospodarczą wynika wprost z treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 oraz art. 8 ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016r. poz. 963 ze zm.). W myśl przywołanych przepisów obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Osoba prowadząca działalność gospodarczą, jako zobowiązana do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne, jest w rozumieniu ustawy płatnikiem składek (art. 4 ust. 2 pkt d). Ten zaś, obowiązany jest według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy (art. 46 ust. 1).

Zgodnie z art. 13 ust. 4 ustawy systemowej ubezpieczeniom społecznym osoby prowadzącej pozarolniczą działalność podlegają od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

W niniejszej sprawie spór dotyczył tego, czy S. G. faktycznie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji, tj. od 1.01.1999 r. do 29.08.2011 r. i w konsekwencji, czy spoczywał na nim obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Wątpliwości przy tym nie budziło, iż ubezpieczony figurował jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w spornym okresie.

Stosownie do art. 8 ust. 6 pkt 1 cytowanej ustawy systemowej za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z treści tego przepisu wynika, że należy odnieść się do definicji działalności gospodarczej zawartej w aktualnie obowiązującej ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.). Zgodnie z art. 2 tej ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Prowadzenie działalności jest przy tym kategorią obiektywną, występującą niezależnie od tego, jak ocenia ją sam przedsiębiorca oraz bez względu na to, czy dopełnia on – czy też nie – ciążących na nim obowiązków związanych z jej prowadzeniem. Należy zwrócić uwagę, iż definicja legalna działalności gospodarczej, zamieszczona w przepisie art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oznacza, że działalność ta ma być z założenia działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły i winna być nastawiona na z góry nieokreślony okres. Z rozpoczęciem działalności gospodarczej łączy się ściśle obowiązek wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, statuowany obecnie przez art. 14 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wpis ten ma charakter deklaratoryjny, legalizuje wykonywanie działalności gospodarczej i wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą.

Zgodnie z poglądem utrwalonym w judykaturze istnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza wprawdzie o faktycznym prowadzeniu tej działalności, ale prowadzi do domniemania prawnego (art. 234 k.p.c.), według którego osoba wpisana do ewidencji jest traktowana jako prowadząca działalność gospodarczą. Tezę tę wzmacnia zresztą zmiana art. 13 pkt 4 ustawy systemowej dokonana z dniem 20 września 2008 r. przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 141, poz. 888), zgodnie z którą wskazany przepis ma obecnie następującą treść: „obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej”. Domniemanie takie może być obalone, ale wymaga to przeprowadzenia przeciwdowodu, z tym jednakże zastrzeżeniem, że faktyczne niewykonywanie działalności w okresie oczekiwania na kolejne zamówienia lub w czasie ich poszukiwania nie jest przerwą w prowadzeniu tej działalności równoznaczną z okresem zaprzestania jej wykonywania i nie powoduje ustania przymusu ubezpieczenia. Nie wymaga przeciwdowodu jedynie sytuacja, w której przedsiębiorca dokonał stosownego zgłoszenia w organie prowadzącym ewidencję działalności gospodarczej. Ciężar udowodnienia, że mimo wpisu działalność gospodarcza nie jest prowadzona, spoczywa na przedsiębiorcy, jako osobie, która z faktu tego wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Brak dochodów z działalności gospodarczej nie świadczy jednak o zakończeniu czy zawieszeniu jej prowadzenia (m.in. wyroki SN z 13 lipca 2011 r. I UK 11/11, Legalis nr 447337 i z 25 listopada 2005 r. I UK 80/05, Legalis 77731; wyrok SA w Krakowie z 26 czerwca 2013 r. III AUa 1722/12, Legalis nr 736524; wyroki SA w Gdańsku z 25 lutego 2015 r. III AUa 1648/14, Legalis nr 1241299 i z 3 lutego 2016 r. III AUa 1447/15, Legalis nr 1428794; wyrok NSA z 29 maja 2014 r. II GSK 394/13, Legalis nr 1042936). Jest więc oczywiste, że wspomniane domniemanie może być obalone także wówczas, gdy zostanie wykazane, że mimo nie wykreślenia działalności gospodarczej z ewidencji (rejestru) doszło do jej faktycznego (definitywnego) zaprzestania.

W ocenie Sądu w niniejszym postępowaniu ubezpieczony obalił domniemanie prowadzenia działalności gospodarczej w związku z dokonanym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że ubezpieczony złożył deklaracje podatkowe - PIT-36 za okresy: wrzesień 1995 - czerwiec 1997, październik 1998 - maj 2001 oraz VAT-7 za miesiące od czerwca 1995 do września 2003 roku w Urzędzie Skarbowym w J. oraz w Urzędzie Skarbowym P. gdzie figurował w rejestrze podatników i składał zeznania podatkowe związane z działalnością PIT-32 za 1999 r. oraz PIT-36 za lata 2000-2014. Należy jednak zwrócić uwagę, że dochody związane z prowadzeniem działalności gospodarczej S. G. wykazywał tylko w latach 1999- 2003. Przy czym w latach 1999-2001 dość duże przychody i koszty wskazywały na prowadzenie działalności w pełnym zakresie, natomiast niewielkie przychody w latach 2002-2003 i brak jakichkolwiek kosztów działalności w roku 2003, świadczy o wygaszaniu działalności. Analiza deklaracji podatkowych wskazuje, iż wiarygodne są twierdzenia odwołującego się o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej w 2003 r. i definitywnym wyzbyciu się sprzętu niezbędnego do jej prowadzenia ( sprzedaż lodówek i deklaracja VAT z tego tytułu z września 2003 r.). Po wrześniu 2003 r., mimo składania deklaracji podatkowych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, nie wykazano w nich żadnych dochodów z tego tytułu, a wykazany niewielki dochód w latach 2011-2012 dotyczył wynagrodzenia za pracę. Dlatego nie można uznać, że odwołujący prowadził nadal działalność gospodarczą, a brak dochodów wynikał z poszukiwania klientów czy innych czynności organizacyjnych. Dla zakwalifikowania danej działalności jako działalności gospodarczej w rozumieniu tego przepisu istotne znaczenie ma jej ciągłość i zarobkowy charakter. Jak trafnie ujął to Sąd Najwyższy w wyroku z 16.01.2014 r., I UK 235/13 ciągłość w działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usługi, które same w sobie nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą, zaś drugi aspekt, wynikający zresztą z pierwszego, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że S. G. nie miał zamiaru kontynuowania działalności gospodarczej, a niedopełnienie czynności formalnych związanych z wyrejestrowaniem, należy ocenić jako niedbalstwo, które pozostaje jednak bez znaczenia dla właściwej oceny stanu faktycznego.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.