Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Iwona Tchórzewska (sprawozdawca)
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Ścioch-Kozak

Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Lebowa

Protokolant: st. prot. sąd. Emilia Trąbka

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2013 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z wniosku A. W. (1)

z udziałem M. M. (1), S. M., K.

M. M. (2), J. M. (1) i M. W.

o dział spadku

na skutek apelacji uczestników M. M. (1) i K. M. (1)

M.

od postanowienia Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie

z dnia 30 kwietnia 2012 roku, sygn. akt I Ns 19/11

oraz zażalenia wnioskodawczyni A. W. (1)

na zawarte w zaskarżonym postanowieniu orzeczenie o kosztach postępowania

postanawia:

I. na skutek apelacji zmienić częściowo zaskarżone postanowienie,

któremu nadać następujące brzmienie:

I. dokonać działu spadku po S. W., córce J. i J. w ten sposób, że dokonać podziału wchodzącej w skład spadku

nieruchomości położonej w miejscowości R., gmina K., stanowiącej działkę nr (...)o powierzchni 3,9572 ha, dla której Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie prowadzi księgę wieczystą nr (...), zgodnie z wariantem IV projektu podziału sporządzonego przez geodetę S. S., zaewidencjonowanego dnia 7 listopada 2008 roku w (...) Ośrodku (...)Starostwa Powiatowego w L.za numerem (...)i przyznać:

1.  A. W. (1), córce M. i W. własność
działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,9893 ha,

2.  K. M. (2), synowi J. i B. działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,9893 ha,

3.  M. M. (1), córce J.i B.własność działki
oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,9893 ha,

4.  S. M., synowi J. i S. własność
zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,9893 ha;

II.  zasądzić od uczestnika S. M. na rzecz
wnioskodawczyni A. W. (1) tytułem dopłaty kwotę
2.037,25 zł (dwa tysiące trzydzieści siedem złotych dwadzieścia pięć
groszy), której płatność rozłożyć na dwie raty: pierwsza rata w kwocie
1.037,25 zł (jeden tysiąc trzydzieści siedem złotych dwadzieścia pięć groszy)
płatna w terminie 10 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, druga
rata w kwocie 1.000 zł (tysiąc złotych) płatna w terminie 20 miesięcy od
uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie
uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

III.  zasądzić od uczestniczki M. M. (1) na rzecz
wnioskodawczyni A. W. (1) tytułem dopłaty kwotę
36.454,25 zł (trzydzieści sześć tysięcy czterysta pięćdziesiąt cztery złote
dwadzieścia pięć groszy), której płatność rozłożyć na dwie raty: pierwsza

rata w kwocie 20.000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) płatna w terminie 9 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, druga rata w kwocie 16.454,25 zł (szesnaście tysięcy czterysta pięćdziesiąt cztery złote dwadzieścia pięć groszy), płatna w terminie 18 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

IV.  oddalić wniosek A. W. (1) o zasądzenie od J.i M. M. (4) na jej rzecz odszkodowania
za korzystanie z nieruchomości;

V.  oddalić wniosek J. M. (1) o zasądzenie na jego rzecz (...) K. W. zwrotu poniesionych wydatków związanych
ze spadkiem po S. W.;

VI.  zasądzić od M. M. (1) s., S. K. M. M. (2) na rzecz A. W. (2) po 1.250 zł (tysiąc dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu
części kosztów postępowania;

VII.  przyznać I. C. wynagrodzenie w kwocie 3.600 zł
(trzy tysiące sześćset złotych) z tytułu sprawowania funkcji kuratora dla
ubezwłasnowolnionego całkowicie uczestnika M. M. (4) nakazać wypłacenie tej kwoty tymczasowo z sum budżetowych Skarbu
Państwa - Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie;

VIII. nakazać pobranie od A. W. (1), M. K.
M., S. M. i K. M. (2) na
rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwot
po 2.642,15 zł (dwa tysiące sześćset czterdzieści dwa złote piętnaście groszy)
z tytułu części nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  oddalić apelację w pozostałej części;

III.  oddalić zażalenie;

IV. oddalić wnioski uczestników M. M. (1) i K. M. (2) oraz wnioskodawczyni A. W. (1) o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn.akt II Ca 171/13

II Cz 684/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2012 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie dokonał działu spadku po S. W., córce J.i J., w ten sposób, że dokonał podziału wchodzącej w skład spadku nieruchomości rolnej położonej w miejscowości R.gminie K., stanowiącej zabudowaną działkę gruntu nr (...)o powierzchni 3,9572 ha, dla której Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), na trzy działki zgodnie z wariantem II projektu podziału sporządzonego dnia 15 października 2008 roku przez geodetę uprawnionego S. S., zaewidencjonowanego dnia 7 listopada 2008 roku w (...) Ośrodku (...)Starostwa Powiatowego w L.za numerem (...)i przyznał: K. M. (2), synowi J.i B., własność działki nr (...)o powierzchni 2,5957 ha, M. M. (1), córce J.i B., własność działki nr (...)o powierzchni 0,9893 ha, S. M., synowi J.i S., własność zabudowanej działki nr (...)o powierzchni 0,3722 ha (pkt I postanowienia); z tytułu spłaty zasądził od K. M. (2)na rzecz A. W. (1)kwotę 115.293,10 zł, płatną w dwóch ratach, pierwsza w kwocie 50.000 zł płatna w ciągu 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, druga w kwocie 65.293,10 zł płatna w ciągu 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi zapłaty którejkolwiek z rat (pkt II); z tytułu spłaty zasądził od M. M. (1)na rzecz A. W. (1)kwotę 101.016,65 zł, płatną w dwóch ratach, pierwsza w kwocie 50.000 zł płatna w ciągu 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, druga w kwocie 51.016,65 zł płatna w ciągu 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi zapłaty którejkolwiek z rat (pkt III); z tytułu dopłaty zasądził od K. M. (2)na rzecz S. M.kwotę 25.742,70 zł płatną w ciągu roku od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi zapłaty (pkt IV); z tytułu dopłaty zasądził od M. M. (1)na rzecz S. M.kwotę 22.555,05 zł płatną w ciągu 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi zapłaty (pkt V); oddalił wniosek A. W. (1)o zasądzenie od J. M. (1)i M. M. (4)na jej rzecz odszkodowania za korzystanie z nieruchomości (pkt VI); oddalił wniosek J. M. (1)o zasądzenie na jego rzecz od A. W. (1)zwrotu poniesionych wydatków związanych ze spadkiem po S. W.i wspólną nieruchomością (pkt VII); zasądził od M. M. (1), S. M.i K. M. (2)na rzecz A. W. (1)kwoty po 1.250 zł z tytułu zwrotu części kosztów postępowania (pkt VIII); przyznał I. C.wynagrodzenie w kwocie 3.600 zł z tytułu sprawowania funkcji kuratora dla ubezwłasnowolnionego całkowicie uczestnika M. M. (4)i nakazał wypłacenie tej kwoty tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie (pkt VIII); nakazał pobranie od A. W. (1), M. M. (1), S. M.i K. M. (2)na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwot po 2.642,15 zł z tytułu części nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt IX).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy wskazał na następujące ustalenia faktyczne i motywy swego rozstrzygnięcia.

S. W. zmarła w dniu 13 grudnia 1982 roku. Spadek po S. W., wraz z wchodzącym w jego skład gospodarstwem rolnym, na podstawie ustawy nabyli synowie spadkodawczyni; J. M. (1), S. M. i M. M. (4) (synowie jej pierwszego męża J. M. (2)) oraz M. W. (syn jej drugiego męża J. W.) po 1/4 części każdy z nich, co zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 17 czerwca 2004 roku w sprawie sygn. akt I Ns 648/04, wszczętej wskutek wniosku J. M. (1). W treści postanowienia Sąd orzekł o obciążeniu uczestników kosztami postępowania w wysokości dotychczas poniesionych wydatków. W związku z wszczęciem postępowania w tej sprawie J. M. (1) poniósł koszty w łącznej wysokości 134 zł.

Jedynym składnikiem spadku po S. W.jest nieruchomość rolna położona w miejscowości R., gminie K., stanowiąca zabudowaną działkę gruntu o nr (...) o powierzchni 3,9572 ha, dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie księga wieczysta Kw nr (...)

S. W. ze swoim pierwszym mężem J. M. (2) prowadziła gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni około 9 ha, składające się z gruntów położonych we wsiach R. i R. (...). Grunty rolne położone we wsi R. (...) pochodziły ze strony rodziny S. W., która otrzymała je od swoich rodziców. J. M. (2) zmarł w sierpniu 1941 roku i oprócz dzieci ze związku małżeńskiego ze S. M. (potem W.) pozostawił również dzieci z pierwszego małżeństwa. Po śmierci J. M. (2) grunty w R., pochodzące z jego strony, zostały zgodnie podzielone pomiędzy dzieci z jego pierwszego i drugiego małżeństwa.

W dniu 5 lipca 1945 roku S. M. zawarła związek małżeński z J. W.. J. i S. W. wspólnie prowadzili gospodarstwo rolne składające się z gruntów położonych we wsiach R. i R. (...). Z dochodów z tego gospodarstwa utrzymywali rodzinę składającą się z synów S. W. z jej pierwszego małżeństwa oraz syna jej i J. M. (3) W..

J. M. (1) ożenił się w 1962 roku i w związku z założeniem rodziny otrzymał od swojej matki z posiadanego przez nią gospodarstwa rolnego działkę nr (...) o powierzchni 1,94 ha położoną w R. oraz działkę nr (...) o powierzchni 0,56 ha położoną w R. (...).

Wobec tego, że M. W. wyprowadził się z domu rodzinnego, ożenił się i nie był zainteresowany otrzymaniem gruntów rolnych, S. M. zdecydowała, że powinien otrzymać równowartość około pół hektara gruntu rolnego we wsi R. oraz poleciła dokonanie zapłaty synowi S. M.. Ostatecznie M. W. otrzymał z tego tytułu od S. M. kwotę 49.000 zł.

Na początku lat 70-tych S. M. otrzymał od S. W. położoną w R. działkę nr (...) o powierzchni 2,24 ha.

M. M. (4) był od urodzenia osobą niepełnosprawną, wymagał opieki, nie miał własnych dochodów. Dlatego S. W. nie dała mu żadnej korzyści majątkowej. Uważała jednak, że pozostałą część gruntu, to jest działkę nr (...) w R., powinna otrzymać osoba, która zapewni M. M. (4) stałą opiekę

Na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) zostały wydane akty własności ziemi stwierdzające, że z mocy samego prawa: S. W. stała się właścicielem działki nr (...) położonej w R., S. M. stał się właścicielem działki nr (...) o powierzchni 2,24 ha położonej w R., J. M. (1) i jego żona B. M. stali się właścicielami działki nr (...) o powierzchni 1,94 ha położonej w R. oraz J. M. (1) stał się właścicielem działki nr (...) o powierzchni 0,56 ha położonej w R., przy czym nabycie własności nieruchomości nastąpiło nieodpłatnie

Od daty śmierci S. W. wchodząca w skład spadku po niej zabudowana działka nr (...) była użytkowana przez S. M., który z dochodów uzyskiwanych z tego gospodarstwa utrzymywał siebie i brata M.. Po przejęciu w grudniu 1995 roku opieki i utrzymania M. M. (4) przez J. M. (1) i jego żonę, J. M. (1) zaczął uprawiać połowę działki. Następnie, wobec tego, że w 2000 roku S. M. uzyskał emeryturę, a stanowiące jego własność grunty rolne oddał w dzierżawę, J. M. (1) polecił swojemu synowi Z. M., któremu wcześniej przekazał swoje gospodarstwo rolne, aby uprawiał niemal całą działkę nr (...), z wyłączeniem jej części siedliskowej, na której mieszkał S. M. i w pobliżu siedliska. Taki stan rzeczy trwa do chwili obecnej.

Umową z dnia 6 marca 2007 roku M. W. darował córce A. W. (1) przysługujący mu z tytułu dziedziczenia udział w wysokości 1/4 części we współwłasności działki nr (...) położonej w R.. Umową z dnia 22 listopada 2007 roku J. M. (1) darował córce M. M. (1) przysługujący mu z tytułu dziedziczenia udział w wysokości 1/4 części we współwłasności tej nieruchomości. W dniu 4 stycznia 2008 roku J. M. (1), działając jako opiekun M. M. (4), na podstawie zezwolenia udzielonego przez Sąd Rejonowy w Lublinie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem całkowicie ubezwłasnowolnionego M. M. (4), darował K. M. (2) przysługujący mu z tytułu dziedziczenia udział w wysokości 1/4 części we współwłasności działki nr (...).

Rynkowa wartość całej nieruchomości spadkowej według stanu w dacie śmierci S. W. oraz aktualnych cen i przy uwzględnieniu podziału w wariancie przyjętym przez Sąd wynosi 733.539 zł. Rynkowa wartość działki nr (...) o powierzchni 1,94 ha, położonej w R., według stanu w dacie otrzymania jej posiadania przez J. M. (1), a według cen aktualnych, wynosi 119.100 zł. Rynkowa wartość działki nr (...) o powierzchni 0,56 ha, położonej w R. (...), według stanu w dacie otrzymania jej posiadania przez J. M. (1), a według cen aktualnych, wynosi 12.600 zł. Rynkowa wartość działki nr (...) o powierzchni 2,24 ha położonej w R. (...), według stanu w dacie otrzymania jej posiadania przez S. M., a według cen aktualnych, wynosi 40.400 zł. Wartość 0,56 ha gruntu z tej działki to kwota 10.100 zł.

J. M. (1) i jego żona są emerytami, uzyskują z tego tytułu dochody w wysokości 1.250 zł oraz 750 zł miesięcznie. Przysługuje im służebność osobista mieszkania w budynku na działce nr (...) w R. i prawo użytkowania 0,30 ha z tej działki oraz prawo korzystania z połowy budynków gospodarczych. Mają na utrzymaniu 40-letnią córkę, która jest niepełnosprawna fizycznie, uzyskuje rentę socjalną w kwocie 500 zł miesięcznie. Na ich utrzymaniu pozostaje M. M. (4), który jest osobą niepełnosprawną, uzyskuje świadczenia z ubezpieczenia społecznego w kwocie 850 zł miesięcznie. S. M. jest kawalerem. Mieszka samotnie w bardzo złych warunkach. Jego jedynym dochodem jest emerytura w kwocie rzędu 900 zł miesięcznie. Uprawia kawałek działki nr (...) przy budynku mieszkalnym. Stanowiące jego własność grunty we wsi R. oddał w dzierżawę bratankowi Z. M.. A. W. (1) jest stanu wolnego. Uzyskuje dochody z tytułu pracy w wysokości 2.500 zł miesięcznie. Ma mieszkanie własnościowe. M. M. (1) z tytułu zarobków uzyskuje miesięczne 2.100 zł, a jej mąż 3.100 zł. Nie mają innych dochodów. Mieszkają w mieszkaniu służbowym.

Jako podstawę powyższych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął dowody szczegółowo wymienione i ocenione w uzasadnieniu postanowienia.

Sąd stwierdził, że w świetle przepisów art. 1037 § 1 k.c., art. 1036 k.c., art. 1038 zd. 1 k.c. i art. 684 k.p.c. A. W. (1), jako nabywca udziału we współwłasności jedynego składnika majątku spadkowego, była uprawniona do wystąpienia z wnioskiem o dział spadku po S. W..

Powołując się na przepisy art. 1039 k.c. oraz art. 1042 k.c. Sąd Rejonowy wskazał, że zaliczeniu na schedę spadkową podlega dokonana bez zachowania formy aktu notarialnego darowizna nieruchomości rolnej, w sytuacji gdy obdarowany spadkobierca stał się następnie jej właścicielem na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. W związku z tym Sąd uznał, że S. M., J. M. (1) i M. W. są obowiązani do wzajemnego zaliczenia na ich schedy spadkowe otrzymanych od spadkodawczyni darowizn działek rolnych, ponieważ darowizny zostały dokonane bez zwolnienia od obowiązku zaliczenia, nie wszyscy spadkobiercy otrzymali takie bezpłatne przysporzenia, zaś S. M., J. M. (1) i M. W. nie otrzymali od spadkodawczyni równych pod względem wartości czy też powierzchni działek. Sąd nie podzielił stanowiska J. M. (1), że taki stan rzeczy wynikał stąd, iż M. W. był synem J. W., który nie wniósł do związku małżeńskiego żadnego majątku. Brak bowiem dowodów, że J. M. (2) i S. M. byli właścicielami posiadanych przez nich nieruchomości wchodzących w skład prowadzonego przez ówczesnych małżonków gospodarstwa rolnego. Z kolei spadkodawczyni i jej drugi mąż przez niemal 20 lat wspólnie prowadzili to gospodarstwo i oboje znajdowali się w sytuacji prowadzącej do nabycia wchodzących w jego skład nieruchomości w drodze zasiedzenia. Ponadto z ustaleń faktycznych jednoznacznie wynika, że spadkodawczyni traktowała prowadzone przez nią wspólnie z drugim mężem gospodarstwo rolne jako całość, nie czyniąc różnicy pomiędzy nieruchomościami, które miały pochodzić ze strony rodziny jej pierwszego męża, a tymi, które miały pochodzić ze strony jej rodziców. Zarazem w treści protokołów stwierdzenia stanu posiadania, sporządzonych w toku postępowań uwłaszczeniowych, nie ma żadnej wzmianki, że S. M. i J. M. (2) nabyli samoistne posiadanie w wyniku działu spadku po ich ojcu J. M. (2).

Sposób działu spadku Sąd pierwszej instancji uzasadnił treścią przepisów art. 212 § 2 zd. 1 k.c. oraz art. 623 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. Sąd wskazał, że wnioskodawczyni pierwotnie wnosiła o wydzielenie jej części nieruchomości, ale następnie konsekwentnie domagała się przyznania spadkowej nieruchomości uczestnikom oraz spłaty na jej rzecz. Natomiast uczestnicy domagali się fizycznego podziału nieruchomości i przyznania każdemu z uprawnionych jej oznaczonej części. W ocenie Sądu, mając na uwadze ustalone okoliczności faktyczne, a zwłaszcza widoczne, bardzo niechętne nastawienie uczestników J. M. (1), K. M. (2) i M. M. (1) w stosunku do wnioskodawczyni, uzasadnione jest, w celu uniknięcia ewentualnego konfliktu sąsiedzkiego pomiędzy nimi, uwzględnienie wniosku wnioskodawczyni o przyznanie uczestnikom własności części przedmiotowej nieruchomości i zasądzenie należnej jej spłaty. Zdaniem Sądu Rejonowego przy podziale nieruchomości na trzy części najkorzystniejszy jest wariant II. Najmniejsza z wydzielonych w ten sposób działek jest zamieszkana przez S. M., który użytkuje dla własnych potrzeb siedlisko i część gruntu przy budynkach. Dwie pozostałe działki mają większą powierzchnię, która będzie pozwalała uczestnikom nie tylko na ich uprawę, ale przede wszystkim potraktowanie działek jako budowlanych, obecnie i w przyszłości. Kształt działek jest najbardziej racjonalny, ponieważ nie mają one kształtu wąskich pasów gruntu przylegających do drogi publicznej.

Uwzględniając łączną wartość schedy spadkowej po doliczeniu darowizn, wartość działek przyznanych na skutek działu poszczególnym uczestnikom oraz dokonując zaliczenia darowizn na schedy spadkowe, Sąd określił wysokość należnych dopłat i spłaty na rzecz A. W. (1) w wysokości podanej w postanowieniu. Na podstawie art. 212 § 3 Sąd rozłożył płatność zasądzonych spłat na raty oraz odroczył termin płatności dopłat uznając, że określone w postanowieniu terminy umożliwią uczestnikom pozyskanie środków pieniężnych dla wywiązania się z obowiązków zapłaty.

Mając na względzie przepisy art. 686 k.p.c. oraz art. 618 § l zd. 1 k.p.c. Sąd Rejonowy rozstrzygnął w przedmiocie zgłoszonych przez J. M. (1) oraz A. W. (1) roszczeń z tytułu posiadania nieruchomości wspólnej, uznając je za niezasadne w okolicznościach sprawy i w świetle art. 207 k.c. oraz art. 206 k.c. Sąd wskazał, że koszty postępowania spadkowego powinny być rozliczone w ramach tego postępowania.

Orzeczenie w przedmiocie zwrotu części kosztów postępowania poniesionych przez wnioskodawczynię, obejmujących opłaty od wniosku i zaliczki na koszty przeprowadzenia dowodów z opinii biegłych, Sąd uzasadnił treścią art. 520 § 1 k.p.c. oraz wielkością udziałów uczestników. Jako podstawę orzeczenia w przedmiocie nieuiszczonych kosztów sądowych powołał art. 113 ust. 1 w związku z art. 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia Sądu pierwszej instancji wnieśli uczestnicy M. M. (1) i K. M. (2), zaskarżając to orzeczenie w zakresie obejmującym rozstrzygnięcia zawarte w punktach: I, II, III, IV, V, VII, VIII i IX.

Apelujący zarzucili:

I. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 623 w zw. z art. 688 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na dokonaniu podziału fizycznego spadkowej nieruchomości na trzy działki i przyznanie ich na własność uczestnikom postępowania przy jednoczesnym zasądzeniu od uczestników M. M. (1) i K. M. (2) na rzecz wnioskodawczyni i uczestnika S. M. spłat w wysokości znacznie przekraczającej ich możliwości finansowe, a więc wbrew dyspozycji naruszonego przepisu nakazującego dokonanie podziału w naturze na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym;

II. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 1039 k.c. w związku z art. l i 5 ustawy z dnia 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu i uznaniu, że S. M.otrzymał od spadkodawczyni darowiznę w postaci nieruchomości gruntowej położonej we wsi R.- działkę nr (...)o pow. 2,24 ha, J. M. (1)otrzymał od spadkodawczyni darowiznę w postaci nieruchomości gruntowej położonej w R.- działkę nr (...)o pow. l ,94 ha oraz działkę położoną we wsi R.nr (...) o pow. 0,56 ha i zaliczenie tychże darowizn na schedę spadkową po S. W., w sytuacji w której nabycie własności wymienionych nieruchomości nastąpiło z mocy prawa na podstawie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, a więc w drodze nabycia pierwotnego, jak również z uwagi na fakt, iż – co Sąd pierwszej instancji stwierdził na str. 34 uzasadnienia – brakuje podstaw do przyjęcia, jakoby przedmiotowe nieruchomości stanowiły własność spadkodawczyni.

Powołując się na powyższe zarzuty apelujący wnieśli o:

I. zmianę zaskarżonego postanowienia i dokonanie działu spadku po S. W.przez dokonanie fizycznego podziału wchodzącej w skład spadku nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę nr (...)o powierzchni 3,9572 ha na cztery działki zgodnie z wariantem IV projektu jej podziału sporządzonego dnia 15 października 2008 r. przez geodetę S. S., zaewidencjonowanego dnia 7 listopada 2008 r. w (...) Ośrodku (...)Starostwa Powiatowego w L.za numerem (...)i przyznanie: K. M. (2)własności działki nr (...)o powierzchni 9893 m ², M. M. (1)własności działki nr (...)o powierzchni 9893 m ², S. M.własności działki nr (...)o powierzchni 9893 m ², A. W. (1)własności działki nr (...)o powierzchni 9893 m ²,

przy czym dokonanie działu spadku w ten sposób bez spłat i dopłat;

II. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Wnioskodawczyni A. W. (1) wniosła zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w punkcie VIII postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 30 kwietnia 2012 roku. Skarżąca zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd błędnej kwoty kosztów poniesionych przez wnioskodawczynię, z pominięciem kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.217 zł, a co za tym idzie błędnej wartości przyjętej przez Sąd do proporcjonalnego rozłożenia na uczestników postępowania i nałożenie na nich obowiązku zwrotu wnioskodawczyni zaniżonej wartości części poniesionych przez nią kosztów. Wnioskodawczyni wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od M. M. (1), S. M. i K. M. (2) na rzecz A. W. (1) kwot po 3.054,25 zł z tytułu zwrotu części kosztów postępowania, a także zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni od uczestników kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w części.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji za wyjątkiem jedynie tych, o których będzie mowa w dalszej cześci uzasadnienia.

W świetle ustalonych przez Sąd Rejonowy okoliczności faktycznych sprawy bezzasadny jest zarzut naruszenia prawa materialnego w postaci art. 1039 k.c. w związku z art. 1 i 5 ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.). Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem, do którego trafnie odwołał się Sąd Rejonowy, nieruchomość rolna należąca do spadku, a nabyta na własność przez jednego ze spadkobierców w drodze uwłaszczenia - na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych - może być zaliczona w postępowaniu sądowym o dział spadku na poczet przysługującej temu spadkobiercy schedy spadkowej według zasad określonych w art. 1039-1042 k.c., gdy podstawą jej objęcia w posiadanie przez spadkobiercę było nieformalne wydzielenie mu tej nieruchomości przez spadkodawcę, np. tytułem wyposażenia (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1983 roku, sygn. akt III CZP 60/83, OSNCP 1984, nr 7, poz. 108 oraz powołane tam orzecznictwo). Taka zaś sytuacja występuje w niniejszej sprawie.

Bez wpływu dla prawidłowości dokonanego przez Sąd pierwszej instancji zaliczenia darowizn na schedy spadkowe pozostaje kwestia braku dowodu tytułu własności S. W. do nieruchomości rolnych, które J. M. (1) i S. M. otrzymali od spadkodawczyni. Słusznie bowiem Sąd Rejonowy wskazał na samoistny charakter posiadania spadkodawczyni w odniesieniu do tych nieruchomości. To posiadanie samoistne spadkodawczyni przeniosła na swoich synów, którzy w następstwie czynności spadkodawczyni dokonanych pod tytułem darmym uzyskali do nieruchomości tytuły własności na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 roku o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. W zakresie zaliczenia na schedy spadkowe w myśl art. 1039 i następnych k.c. nie ma znaczenia okoliczność, że spadkodawczyni nie przeniosła na synów prawa własności nieruchomości, ale ich samoistne posiadanie. Podobnie należy ocenić wynikającą z art. 5 ustawy z dnia 26 października 1971 roku nieodpłatność nabycia własności nieruchomości w sytuacjach przewidzianych w tym przepisie. Zaliczenie darowizn na schedy spadkowe jest bowiem instytucją z zakresu prawa spadkowego, odrębną od zasad nabycia własności nieruchomości w trybie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

Mając powyższe na względzie trzeba uznać, że wbrew zarzutowi apelujących zachodziły przewidziane w art. 1039 k.c. przesłanki do zaliczenia darowizn na schedy spadkowe.

Na uwzględnienie zasługiwał natomiast zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem przepisów art. 623 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. wskutek podziału spadkowej nieruchomości według wariantu II, to jest na trzy, a nie na cztery działki.

Zgodnie z powołanymi przepisami jeżeli brak podstaw do wydania postanowienia stosownie do zgodnego wniosku uczestników postępowania działowego, a zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Regulacja ta pozostaje w związku z art. 211 k.c., w myśl którego każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Zarazem art. 212 § 1 zd. 1 k.c. stanowi, że jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne.

Niewątpliwie już z samej treści przytoczonych przepisów wynika, że zasadą winien być podział wchodzącej w skład spadku nieruchomości na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli, jednakże nie jest to zasada bezwzględna i jej realizacja musi następować z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym i w taki sposób, który nie pociągałby za sobą istotnej zmiany nieruchomości lub znacznego zmniejszenia jej wartości

Nie jest jednak trafne stanowisko Sądu pierwszej instancji, że powyższa zasada nie mogła zostać zrealizowana w niniejszej sprawie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, jak i sam przebieg postępowania w sprawie o dział spadku nie uprawnia do uznania, że między J. M. (1), K. M. (2)i M. M. (1), a A. W. (1)istnieje tak głęboki konflikt osobisty, który mógłby rodzić w przyszłości konflikty sąsiedzkie i stałby na przeszkodzie wydzieleniu dla wnioskodawczyni części spadkowej nieruchomości w naturze. Brak w sprawie dowodów na tego rodzaju okoliczności. Zauważyć należy, że Sąd pierwszej instancji oddalając wniosek A. W. (1)o zasądzenie między innymi od J. M. (1)kwoty 27.000 zł z tytułu posiadania nieruchomości ponad udział we współwłasności stwierdził, iż nie ma żadnych dowodów, by J. M. (1)czynił wnioskodawczyni przeszkody we współposiadaniu przedmiotowej nieruchomości. Ponadto sam konflikt osobisty między współwłaścicielami nie stanowi samodzielnej przesłanki, która uzasadniałaby odstąpienie od podziału nieruchomości na części odpowiadające udziałom we współwłasności. Społeczno-gospodarcze przeznaczenie rzeczy, o jakim mowa w art. 211 k.c., nie może być bowiem utożsamiane ze stosunkami osobistymi istniejącymi między współwłaścicielami. „Przeznaczenie”, o jakim mowa w art. 211 k.c., dotyczy rzeczy, a więc przedmiotu materialnego (art. 45 k.c.), wynika zatem bezpośrednio z jej charakteru, stanu technicznego oraz funkcji, jaką pełni w życiu człowieka oraz jego działalności (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 stycznia 2012 roku, I CSK 358/11, LEX nr 1157533).

Dlatego, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma realnych przeszkód do dokonania podziału spadkowej nieruchomości na cztery części, zgodnie z popieranym przez uczestników wariantem IV projekty podziału. Trzeba podkreślić, że na skutek podziału powstaną odrębne nieruchomości gruntowe, których właściciele zgodnie z art. 140 k.c. będą, z wyłączeniem innych osób, korzystać z nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności pobierać pożytki i inne dochody oraz rozporządzać nieruchomościami. Taki stan rzeczy co do zasady wyłącza istnienie konfliktów. Ponadto ukształtowanie w niniejszym postępowaniu precyzyjnie określonej w geodezyjnym projekcie podziału granicy między działkami wydzielanymi z nieruchomości spadkowej stanowi czynnik przeciwdziałający powstaniu konfliktów granicznych w przyszłości. Wyłącznie potencjalna możliwość pojawienia się innych konfliktów sąsiedzkich, ku czemu nie ma dotychczas dowodów, nie może zaś wyłączać podziału w sposób postulowany przez uczestników.

Podział według wariantu IV nie sprzeciwia się społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu nieruchomości spadkowej. Wprawdzie szerokości trzech, spośród czterech działek, są mniejsze od projektowanych w wariancie II, ale szerokości od strony drogi, wynoszące ponad 23 m w przypadku działek nr (...) oraz ponad 24 m w przypadku działki nr (...), pozwalają na ich racjonalne zagospodarowanie. Podział według wariantu IV nie powoduje też zmniejszenia wartości nieruchomości. Przeciwnie, łączna wartość działek powstałych w tym wariancie jest większa, niż taka wartość według wariantu II, przyjętego w zaskarżonym postanowieniu.

Za podziałem według wersji IV przemawia zaś sytuacja osobista i przede wszystkim majątkowa uczestników K. M. (2) i M. M. (1), na co trafnie zwrócono uwagę w apelacji. Uczestnicy nie są w stanie w zgromadzić środków na poczet spłat i dopłat obciążających ich w przypadku sposobu działu przyjętego przez Sąd pierwszej instancji (oświadczenia uczestników k. 720v.). Wysokość należności z tytułu spłaty dla wnioskodawczyni oraz dopłaty na rzecz S. M. zgodnie z zaskarżonym orzeczeniem wynosi w przypadku K. M. (2) łącznie ponad 141.000 zł, a w przypadku M. M. (1) łącznie ponad 123.000 zł. Natomiast, jak wynika z uzupełniających wyjaśnień uczestników złożonych w postępowaniu odwoławczym, M. M. (1) i jej mąż z tytułu wynagrodzenia za pracę uzyskują miesięczne dochody w kwocie 5.800 zł. Na ich utrzymaniu pozostaje dwoje uczących się dzieci w wieku 19 i 16 lat. Małżonkowie M. nie dysponują żadnymi oszczędnościami, gdyż w 2011 roku kupili mieszkanie. W związku z tym zaciągnęli też kredyt na okres 29 lat, spłacany w ratach w wysokości 800 zł miesięcznie. Na poczet kosztów zakupu mieszkania sprzedana została część gruntów rolnych stanowiących własność męża uczestniczki. Pozostała nieruchomość o powierzchni 1 ha jest użytkowana przez osobę trzecią, która jedynie opłaca należny podatek. Małżonkowie M. nie uprawiają tej nieruchomości, gdyż mieszkają w R.. K. M. (2) jest emerytem i z tego tytułu uzyskuje 3.700 zł miesięcznie. Żona uczestnika zarabia 1.500 zł miesięcznie. Prowadzą wspólne gospodarstwo domowe z trojgiem dzieci w wieku: 26, 25 i 14 lat. Tylko jedna z dorosłych córek uczestnika pracuje. Uczestnik i jego żona mają mieszkanie własnościowe w bloku i samochód. Nie posiadają oszczędności.

Ustalona sytuacja materialna uczestników, którzy nie dysponują oszczędnościami i mają na utrzymaniu własne rodziny, nie uzasadnia obciążenia ich obowiązkiem spłat i dopłat w ustalonej przez Sąd Rejonowy wysokości, kilkudziesięciokrotnie przenoszącej miesięczne dochody ich rodzin, w sytuacji, gdy jest możliwe wydzielenie dla wnioskodawczyni części nieruchomości w naturze. Wskazać zarazem należy, że apelujący, podobnie jak A. W. (1), nie zamieszkują w miejscowości, w której znajduje się spadkowa nieruchomość i nie zajmują się rolnictwem.

Z powyższych względów zasadna była zmiana zaskarżonego postanowienia w zakresie sposobu podziału nieruchomości zgodnie z wnioskiem apelacyjnym.

Jak wskazano wcześniej, nie zachodziła przy tym podstawa do odstąpienia od zaliczenia darowizn na schedy spadkowe. Zważywszy jednak, że apelację wnieśli wspólnie uczestnicy K. M. (2) i M. M. (1), domagając się dokonania działu spadku bez spłat i dopłat (pismo uzupełniające apelacje k. 674), to wspólne stanowisko uczestników oznaczało, że K. M. (2) i M. M. (1) nie domagali się dopłat na swoją rzecz. W związku z tym Sąd Okręgowy zmieniając częściowo zaskarżone postanowienie, nie zasądził dopłaty na rzecz K. M. (2).

Rozliczenie z tytułu sposobu działu według przyjętego wariantu IV przedstawia się następująco.

Łączna wartość działek wydzielonych w tym wariancie wynosi 745.318 zł (opinia k. 274). Po doliczeniu wartości darowizn podlegających zaliczeniu na schedy spadkowe otrzymujemy kwotę 91.7318 zł. Zatem wartość udziału we współwłasności każdego uprawnionego, odpowiadająca ¼ części tej kwoty, wynosi 229.329,50 zł.

Na skutek działu A. W. (1) otrzymuje działkę nr (...) o wartości 180.738 zł. Natomiast wartość jej udziału po odliczeniu podlegającej zaliczeniu darowizny wynosi 219.229,50 zł (229.329,50 zł – 10.100 zł). Zatem wnioskodawczyni należna jest dodatkowo dopłata w kwocie 38.491,50 zł.

Na skutek działu K. M. (2) otrzymuje działkę nr (...) o wartości 180.738 zł. Wartość jego udziału wynosząca 229.329,50 zł jest wyższa. Jednakże, stosownie do omówionego wcześniej stanowiska uczestnika, Sąd Okręgowy nie zasądził na rzecz uczestnika dopłaty, do której uiszczenia w przeciwnym wypadku byliby zobowiązani M. M. (1) i S. M..

Na skutek działu M. M. (1) otrzymuje działkę nr (...) o wartości 180.738 zł. Natomiast wartość jej udziału po odliczeniu podlegających zaliczeniu darowizn wynosi 97.729,50 zł (229.329,50 zł – 131.600 zł). Zatem M. M. (1) otrzymuje na skutek działu składnik majątkowy o wartości wyższej od jej udziału o 83.008,50 zł.

Na skutek działu S. M. otrzymuje działkę nr (...) o wartości 203.104 zł. Natomiast wartość jej udziału po odliczeniu podlegającej zaliczeniu darowizny wynosi 199.029,50 zł (229.329,50 zł – 30.300 zł). Zatem S. M. otrzymuje na skutek działu składnik majątkowy o wartości wyższej od jej udziału o 4.074,50 zł.

Wobec równych udziałów we współwłasności, od S. M. należna jest na rzecz A. W. (1) tytułem dopłaty kwota 2.037,25 zł, zaś od M. M. (1) na rzecz A. W. (1) kwota 36.454,25 zł.

Kierując się treścią art. 212 § 3 k.p.c. w związku z art. 1035 k.c. oraz mając na względzie sytuację życiową S. M., który mieszka samotnie w bardzo trudnych warunkach, uzyskując dochody jedynie z emerytury w kwocie około 900 zł, Sąd Okręgowy rozłożył płatność zasądzonej od S. M. dopłaty na dwie raty w kwotach 1.037,25 zł oraz 1.000 zł. Sąd ustalił terminy płatności rat odpowiednio na 10 i 20 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia uznając, że ze wskazanych wyżej niewielkich dochodów uczestnik jest w stanie zaoszczędzić na poczet dopłaty jedynie około 100 zł miesięcznie. Jednocześnie wysokość dopłaty należnej od S. M. nie przedstawia bardzo znaczącej wartości dla uprawnionej do dopłaty A. W. (1), która uzyskuje tytułem wynagrodzenia 2.500 zł miesięcznie. Zatem opisany sposób płatności zasądzonej kwoty nie narusza interesu wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy rozłożył także na dwie raty w kwotach 20.000 zł oraz 16.454,25 zł dopłatę zasądzoną na rzecz wnioskodawczyni od M. M. (1). Sąd ustalił terminy płatności rat odpowiednio na 9 i 18 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, uznając je za odpowiednie tak z punktu widzenia interesów uprawnionej, jak i zobowiązanej, którą z tytułu działu spadku obciążają jedynie wskazane wyżej kwoty. Sąd Okręgowy miał ponadto na uwadze, że od czasu wydania zaskarżonego postanowienia upłynął okres blisko półtora roku, co pozwalało uczestniczce na stopniowe gromadzenie środków na poczet ewentualnej dopłaty.

W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu. Wskazać należy, że apelujący, mimo zaskarżenia także punktów VII- IX postanowienia Sądu pierwszej instancji, nie przedstawili jakichkolwiek zarzutów i argumentów zmierzających do ich zakwestionowania. Natomiast wskazane rozstrzygnięcia znajdują uzasadnienie w okolicznościach faktycznych sprawy oraz powołanych przez Sąd Rejonowy przepisach. Trzeba również zauważyć, że orzeczenie z punktu VII zaskarżonego postanowienia nie odnosi sie do uprawnień apelujących.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w punktach I i II postanowienia.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie wniesione przez A. W. (1) na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w punkcie VIII postanowienia Sądu pierwszej instancji.

Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c. w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym podstawową zasadą jest ponoszenie przez każdego z uczestników kosztów postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie. Zastosowanie tej reguły oznacza, że uczestnika obciążają koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie, także przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. I tak w przypadku kosztów zastępstwa procesowego przy zastosowaniu reguły z art. 520 § 1 k.p.c. poniesie je ten uczestnik, który udzielił pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu. Z przepisu z art. 520 § 1 k.p.c. wynika, że w postępowaniu nieprocesowym w zasadzie nie ma podstaw do domagania się przez uczestnika, który poniósł określone koszty, zwrotu ich od pozostałych uczestników.

Wyjątki od tej zasady przewidują przepisy art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Art. 520 k.p.c. stanowi, że jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. W myśl zaś art. 520 § 3 k.p.c. jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.

Z powyższych przepisów wynika, że w postępowaniu nieprocesowym, w przeciwieństwie do procesu, względy słuszności mają decydujące znaczenie przy ustalaniu obowiązków zwrotu kosztów pomiędzy uczestnikami postępowania (por. Andrzej Zieliński „Koszty sądowe w sprawach cywilnych”, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2007, str. 400). Stąd zarówno w § 2, jak i w § 3 art. 520 k.p.c. przewidziana jest jedynie możliwość nałożenia przez sąd na uczestnika postępowania obowiązku zwrotu kosztów w sytuacjach w tych przepisach przewidzianych, a nie zasada nałożenia takiego obowiązku, jak to ma miejsce w procesie.

Trzeba zarazem podkreślić, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażanym w orzecznictwie, w tzw. sprawach działowych nie zachodzi sprzeczność interesów między tymi uczestnikami (współwłaścicielami, spadkobiercami), którzy domagają się działu (zniesienia współwłasności, działu spadku, podziału majątku wspólnego), niezależnie od tego jaki dany uczestnik zgłasza wniosek co do sposobu działu i jakie stanowisko zajmuje w sprawie. W takich postępowaniach uczestnicy są również w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne, gdyż polegają na wyjściu ze stanu wspólności (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, LEX nr 1231642 oraz z dnia 16 września 2011 roku, IV ZC 40/11, LEX nr 1147785).

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania w niniejszej sprawie jest prawidłowe. Zasadnym było bowiem obciążenie aktualnych współwłaścicieli spadkowej nieruchomości obowiązkiem zwrotu na rzecz wnioskodawczyni A. W. (1) części poniesionych przez nią kosztów odpowiadającej uiszczonej opłacie od wniosku oraz wyłożonym przez wnioskodawczynię i wydatkowanym w toku postępowania zaliczkom na koszty związane ze sporządzeniem opinii biegłych. Takie rozstrzygnięcie należało ocenić jako właściwe, gdyż niewątpliwie koszty we wskazanej części zostały wyłożone przez wnioskodawczynię także w interesie innych uczestników. Natomiast nieuzasadnione było obciążenie uczestników, którzy co do zasady przyłączali się do żądania działu spadku, kosztami w większym zakresie, obejmującym koszty związane z zastępstwem procesowym wnioskodawczyni. Te koszty wnioskodawczyni poniosła w swoim interesie.

Kierując się tymi samymi względami Sąd Okręgowy uznał również, że w postępowaniu apelacyjnym w niniejszej sprawie nie ma podstaw do odstąpienia od zasady przewidzianej w art. 520 § 1 k.p.c., w związku z czym oddalił wnioski uczestników M. M. (1) i K. M. (2) oraz wnioskodawczyni A. W. (1) o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.