Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 marca 2017 r. A. N. wniósł o zasądzenie od W. G. kwot: 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 50.000 zł tytułem odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych, tj. dobrego imienia, godności oraz prawa do bezpieczeństwa prawnego, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz Instytutu Centrum (...) kwoty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia na wskazany cel społeczny, a także kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu. Uzasadniając zgłoszone żądanie powód wskazał, że w roku 2015 powziął z prasy informację, że pozwany, opiniujący w toczącej się przeciwko powodowi sprawie IV K 193/04, jest osobą, której przedstawiono zarzuty dopuszczenia się przestępstw z art.228 § 1 k.k. i art.160 § 1 k.k., za co następnie został skazany. A. N. podniósł, że W. G. składając opinię w ww. sprawie nie poinformował organu prowadzącego, że w stosunku do jego osoby prowadzone jest postępowanie karne, zatajając, zdaniem powoda, w ten sposób okoliczności mające wpływ na ocenę jego postępowania, które to powinno dawać rękojmię należytego wykonywania obowiązków. Na skutek działań pozwanego, doszło do wydania orzeczenia w sprawie IV K 193/04 na podstawie opinii sporządzonej przez osobę nierzetelną i niedającą gwarancji uczciwości. W związku z tym powód doznał trwałej krzywdy i urazu psychicznego, odczuwa lęki i jest niepewny swojego losu. /pozew- k. 3 - 6/

W odpowiedzi na pozew dnia 23 maja 2017 r. W. G. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, jednocześnie zgłaszając zarzut przedawnienia roszczeń powoda. W uzasadnieniu podniósł, że powód nie wykazał w żaden sposób, jakie zachowania pozwanego w toku sprawy IV K 193/04 naruszały jego dobra osobiste - godność, dobre imię i prawo do bezpieczeństwa prawnego, a także, aby postępowanie pozwanego, wydającego opinię w toku tej sprawy karnej, miało charakter bezprawny. Pozwany podkreślił, że sporna opinia, uznana za jasną, pełną i nie zawierającą sprzeczności, została sporządzona w granicach przez organ zakreślonych i w okolicznościach, które pozwalały pozwanemu na pełnienie funkcji biegłego, gdyż w czasie wydania opinii (30.04.2004r.) nie toczyło się wobec niego jakiekolwiek postępowanie karne. Nadto wskazał, iż użyte w opinii sformułowania miały odpowiednią - do dokumentu - formę, a jej wywody, z uwagi na rzeczowość i wiedzę fachową, nie naruszały dobrego imienia powoda, gdyż użyto w niej prawdziwych informacji. Dodatkowo w ocenie pozwanego, powód przemilczał okoliczność, iż opinia wydana przez pozwanego w ww. sprawie karnej była w wielu aspektach dla niego korzystna, a powództwo należy potraktować, jako próbę rewanżu na osobach, które były zaangażowane w postępowanie karne w ramach, którego powód został skazany. Ostatecznie podniósł, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu w terminie 3 lat od dnia wydania opinii przez pozwanego. /odpowiedź na pozew - k. 22 - 28/

W piśmie z 6 sierpnia 2018r. powód rozszerzył żądanie pozwu domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 200.000 zł. / pismo k. 209/

Na poprzedzającym wyrokowanie terminie rozprawy w dniu 21 stycznia 2019 r. strony nie zmieniły swych stanowisk w sprawie. Pełnomocnik powoda z urzędu, wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego oświadczając, że nie zostały one opłacone w żadnej części. /oświadczenia w protokole - k. 230/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. N. od dnia 15 czerwca 2003 roku przebywa w Areszcie Śledczym w Ł., gdzie odbywa karę dożywotniego pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 stycznia 2007 roku, sygnatura akt IV K 193/04. /bezsporne; dane z systemu NOE-SAD – k. 219/

W. G. był powoływany, jako biegły ad hoc, w kilku sprawach toczących się w Sądzie Okręgowym w Łodzi. Pozwany, na podstawie postanowienia Prokuratury prowadzącej postępowanie przygotowawcze przeciwko powodowi w sprawie, której po wpłynięciu do Sądu Okręgowego w Łodzi nadano sygnaturę IV K 193/04, sporządził w dniu 30 kwietnia 2004 r. opinię. Opinia ta dotyczyła wątku medycznego: przyczyn zgonu poszkodowanego, ewentualnego podania środka o nazwie Pavulon. Została wydana przez pozwanego w ramach pracy w Katedrze Anestezjologii i Intensywnej Terapii (...) w Ł., którą kierował do dnia 30 września 2016 roku. Opinia następnie została poparta przez pozwanego na rozprawie karnej w 2007 roku. W sprawie IV K 193/04 wydawane były też inne opinie biegłych, w tym m.in. grafologiczna i psychiatryczna. /bezsporne; pismo Prezesa Sądu Okręgowego w Łodzi – k. 12; zeznania pozwanego - k. 69 e-protokół 00:14:41; zeznania powoda – k. 68v. e-protokół 00:10:53-00:12:52; pisma z UM w Ł. – k. 212 i 213; pismo Prezesa Sądu Okręgowego w Łodzi – k. 217/

Obrońcy A. N. kwestionowali opinię pozwanego w toczącym się przeciwko powodowi postępowaniu karnym. Obecnie powód nie uważa opinii pozwanego za złą, choć się z nią nie zgadza. A. N. nadal kwestionuje swoją winę w sprawie IV K 193/04, dlatego wniósł apelację oraz podejmował próby wznowienia postępowania karnego. W związku z tym w 2010 r. zwrócił się do Prezesa Sądu okręgowego w Łodzi o udzielenie informacji na temat W. G.. Obecnie toczy się w sprawie powoda postępowanie przed Sądem Najwyższym. /pismo Prezesa Sądu Okręgowego w Łodzi – k. 12; zeznania powoda – k. 68v. e-protokół 00:04:13-00:12:52 i k. 229-230/

Powód długo szukał wiadomości na temat skazania pozwanego za przyjmowanie „łapówek”. A. N. nie może uwierzyć, że biegły, który wydał opinię w jego sprawie, został później skazany i czuje się z tego powodu źle - jest to dla niego „zły sygnał”. Pozwany w żaden sposób nie obraził powoda. /zeznania powoda – k. 68v. e-protokół 00:04:13-00:12:52 i k. 229-230/

W latach 2004-2008 nie toczyły się wobec pozwanego jakiekolwiek postępowania karne. W okresie późniejszym wobec W. G. były prowadzone dwa postępowania karne, z czego jedno z nich zakończyło się prawomocnym skazaniem: sprawa rozpoczęła się jesienią 2008 roku, wyrok zapadł w drugiej połowie 2009 roku, a czyn uległ zatarciu w 2010 roku. Drugi z wyroków, zapadły wobec pozwanego w dniu 9 lutego 2017 roku, nie jest prawomocny, gdyż została wniesiona apelacja. Sprawa ta rozpoczęła się złożeniem doniesienia przez rodzinę pacjentki, która zmarła na oddziale kierowanym przez pozwanego w dniu 9 lipca 2010r. W. G. nie figuruje w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego. /bezsporne; artykuły prasowe – k. 10-11; kserokopia wyroku z dnia 9 lutego 2017 roku – k. 31-35; zeznania pozwanego - k. 69 e-protokół 00:14:41-00:17:46; pismo z V Wydziału Karnego Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi – k. 97; informacja z KRK – k. 113; pismo z III Wydziału Karnego Sądu Rejonowego dla Łodzi - Widzewa w Łodzi – k. 117; pismo z VI Wydziału Karnego Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi – k. 118; pismo z IV Wydziału Karnego Sądu Rejonowego dla Łodzi - Widzewa w Łodzi – k. 122/

W. G. nadal pełni funkcję biegłego ad hoc. W roku 2010, podczas spraw cywilnych wytoczonych przez poszkodowanych, a w których stroną nie był powód, pozwany potwierdził swą, wydaną w sprawie karnej, opinię. /zeznania pozwanego - k. 69 e-protokół 00:14:41 i k. 229-230/

Powyższy – bezsporny - stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody z dokumentów oraz zeznań stron.

Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe powoda, w tym o przesłuchanie zgłoszonych świadków, gdyż nie miały one żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a ich uwzględnienie zmierzałoby jedynie do przewlekłości postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

A. N. domagał się w niniejszym postępowaniu zadośćuczynienia oraz odszkodowania za naruszenie jego dóbr osobistych, w postaci dobrego imienia, godności oraz prawa do bezpieczeństwa prawnego. Pozew został wniesiony do Sądu w dniu 31 marca 2017 r.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zasadny okazał się podnoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczeń. Na mocy art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Bezsporny stan faktyczny, ustalony w sprawie, wskazuje, że W. G., na podstawie postanowienia Prokuratury, wydał w 2004 roku opinię dotyczącą kwestii medycznej: przyczyny zgonu pokrzywdzonego przestępstwem i ewentualnego podania środka o nazwie Pavulon. Powód w swych zeznaniach, twierdząc, że opinia pozwanego nie była „zła”, przyznał, że znał treść opinii, akcentując, że kwestionowali ją w toku postępowania karnego jego obrońcy. Wprawdzie powód nie wskazał, kiedy dokładnie zapoznał się z treścią opinii pozwanego, można jednak przyjąć, iż nastąpiło to najpóźniej w krótkim czasie przed wydaniem przeciwko niemu wyroku skazującego przez Sąd Okręgowy w Łodzi – czyli pod koniec 2006r. lub w pierwszych dniach 2007r. Znając treść opinii powód równocześnie wiedział kto jest jej autorem. W tym stanie rzeczy należy uznać, iż termin przedawnienia roszczeń powoda upłynął w styczniu 2010 r.

Nie mniej nawet gdyby przyjąć, iż nie doszło do przedawnienia roszczeń powoda, powództwo podlegałoby oddaleniu, jako niezasadne.

Treść art. 23 k.c. wskazuje na to, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego i to niezależnie od ochrony przewidzianej przez inne przepisy. W przepisie tym zawarto otwarty katalog chronionych dóbr osobistych, do których niewątpliwie należą również dobre imię oraz godność. Przy czym ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale musi być dokonana przy stosowaniu kryteriów obiektywnych (tak też S.A. w Łodzi w wyroku z dnia 28 sierpnia 1996, I ACr 341/96, OSA nr 7-8 z 1997 r., poz. 43). Liczy się, więc społeczny odbiór danego zachowania, oceniany według kryteriów właściwych dla ludzi rozsądnych i uczciwych. Ocena, czy dobro osobiste człowieka zostało zagrożone lub naruszone, wymaga zastosowania kryteriów o charakterze obiektywnym. Nie ma tu, bowiem znaczenia subiektywna reakcja i odczucia pokrzywdzonego, lecz istotny jest odbiór danego zachowania przez osoby trzecie i reakcja opinii publicznej (tak SN w wyroku z 26 października 2001 r., V CKN 195/01, LEX nr 53107).

Nie każde naruszenie dobra osobistego daje jednak prawo do skorzystania z ochrony prawa cywilnego. W myśl, bowiem art. 24 k.c. ochrona taka przysługuje jedynie przed bezprawnym naruszeniem dobra osobistego. Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Omawiany przepis wprowadził ponadto domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego. Każde, więc naruszenie kwalifikowane jest, jako bezprawne. Skutkuje to przerzuceniem ciężaru wykazania przyczyn, dla których nastąpiło naruszenie, na sprawcę i to jego obciąża ryzyko niewyjaśnienia wszystkich okoliczności. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych, pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Okolicznościami kontratypowymi, wyłączającymi bezprawność, są np.: zgoda poszkodowanego, działanie w ramach obowiązku prawnego, wykonywanie własnego prawa podmiotowego, obrony koniecznej, czy wreszcie działanie podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego. W przypadku bezprawnego naruszenia dobra osobistego, art. 24 k.c. pozwala osobie, której dobro osobiste zostało naruszone, żądać, aby sprawca naruszenia dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności złożył oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach określonych w kodeksie cywilnym, może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

W niniejszej sprawie powód nie tylko nie wskazał na jakiekolwiek dobro osobiste, które mogłoby zostać naruszone przez wydaną przez pozwanego opinię, ale wręcz zaprzeczył by takie dobra zostały naruszone twierdząc, że opinia nie jest zła, choć się z nią nie zgadza, a pozwany w żaden sposób go nie obraził. Powód swoje roszczenia wywodził w istocie nie z samej treści opinii, lecz z faktu karalności pozwanego. Twierdził, że opinia została wydana przez osobę nierzetelną i niedającą gwarancji uczciwości.

Biegłym może być ustanowiona osoba, która korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, ukończyła 25 lat, posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona, daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków biegłego, a także wyrazi zgodę na ustanowienie jej biegłym. Kwestia rękojmi należytego wykonywania obowiązków biegłego zdefiniowana została w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych, jako całokształt cech, zdarzeń i okoliczności dotyczących osoby biegłego, składających się na jego wizerunek, jako osoby zaufania publicznego. Na wizerunek ten natomiast składają się takie cechy charakteru, jak: szlachetność, prawość, sumienność i bezstronność łącznie (tak: Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz. dr I.Hayduk-Hawrylak, B.Kołecki, A.Wleklińska, 2018).

Zabrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania, że pozwany w czasie sporządzania opinii w sprawie karnej prowadzonej przeciwko powodowi nie odznaczał się wszystkimi w/w cechami, a więc dawał właściwą rękojmię do wykonywania funkcji biegłego. Tym bardziej, że opinia została finalnie uznania przez Sąd za jasną, pełną i nie zawierającą sprzeczności (czego powód nie kwestionował).

Natomiast postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie wykazało, że postępowania karne, jakie zostały wszczęte wobec W. G. zostały rozpoczęte i zakończone po dniu, w którym zostało wydane wobec powoda orzeczenie skazujące w sprawie IV K 193/04, tj. po roku 2007. Dlatego nawet gdyby przyjąć, że późniejsze popełnienie przestępstw przez pozwanego mogło wywołać u powoda zwątpienie w uczciwość pozwanego i rzetelność samej opinii, nie sposób uznać, iż doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda oraz że pomiędzy stanem zdrowia powoda czy jego dobrami osobistymi a karalnością pozwanego zachodzi adekwatny związek przyczynowy oraz, że działanie W. G., polegające na wydaniu opinii specjalistycznej w powoływanej sprawie, było zachowaniem o charakterze bezprawnym.

Z tych względów Sąd oddalił powództwo.

Na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego. Uznał, bowiem, iż w niniejszej sprawie nie ma podstaw do zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego Sąd ustalił na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 r., poz. 1800 z późn. zm.).

Na podstawie § 2, § 4 ust. 3 i § 8 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714) Sąd przyznał i nakazał wypłacić z funduszu Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi adw. A. Ś. kwotę 8.856 zł (w tym podatek VAT) tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.