Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

M. C. oskarżony został o to, że:

I. w okresie od lutego 2013 r. do 28 czerwca 2015 r. w O., woj. (...) będąc zobowiązany z mocy ustawy i wyroku Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 17.12.2007 r. sygn. akt III RC 544/07 do łożenia alimentów w kwocie po 250 złotych miesięcznie na rzecz małoletniej córki Ż. C. uchylał się od tego obowiązku, wskutek czego powstała zaległość stanowiąca równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, przez co naraził córkę na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czym spowodował, że Miejski (...) w O. wypłacał na rzecz małoletniej świadczenie alimentacyjne z funduszu alimentacyjnego,

tj. o czyn z art. 209 § 1 i 1a k.k.;

II. w okresie od lutego 2016 r. do września 2017 r. w O., woj. (...) z wyłączeniem okresu od 05.09.2016 r. do 13.12.2016 r. będąc zobowiązany z mocy ustawy i wyroku Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 17.12.2007 r. sygn. akt III RC 544/07 do łożenia alimentów w kwocie po 250 złotych miesięcznie na rzecz małoletniej córki Ż. C. uchylał się od tego obowiązku, wskutek czego powstała zaległość stanowiąca równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, przez co naraził córkę na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, czym spowodował, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w O. wypłacał na rzecz małoletniej świadczenie alimentacyjne z funduszu alimentacyjnego, przy czym czynu tego dopuścił się działając w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 19.02.2013 r. o sygn. II K 8/13 za czyn z art. 209 § 1 k.k. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności, którą odbywał od dnia 29.06.2015 r. do dnia 27.01.2016 r.,

tj. o czyn z art. 209 § 1 i 1a k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt II K 492/18 Sąd Rejonowy w Oleśnicy:

I.  uznał oskarżonego M. C. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, stanowiącego przestępstwo z art. 209 § 1 i 1a k.k. i za to na podstawie art. 209 § 1 i 1a k.k. wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  uznał oskarżonego M. C. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, stanowiącego przestępstwo z art. 209 § 1 i 1a k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 209 § 1 i 1a k.k. wymierzył mu 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu orzeczone wyżej kary pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa, w tym od opłaty.

Powyższy wyrok w części, to jest w zakresie rozstrzygnięcia o karze zaskarżył obrońca oskarżonego, zarzucając rażącą niewspółmierność kary, naruszającą zasadę sprawiedliwości wyroku, a wynikającą z nieuwzględnienia przy jej wymiarze przewagi okoliczności łagodzących nad obciążającymi i w konsekwencji orzeczenie kary 1 roku pozbawienia wolności podczas, gdy prawidłowa analiza okoliczności sprawy, a w szczególności okoliczności osobiste oskarżonego, brak wykształcenia, trudna sytuacja życiowa, przyznanie się do popełnienia zarzucanego czynu i wyjaśnienie okoliczności zdarzenia, powinny prowadzić do orzeczenia kary ograniczenia wolności.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wymierzonej wobec oskarżonego kary i orzeczenie kary ograniczenia wolności w wymiarze 1 roku prac społecznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji w prawidłowy sposób przeprowadził postępowanie w przedmiotowej sprawie i na podstawie całokształtu materiału dowodowego wywiódł trafne wnioski zarówno co do sprawstwa, winy, jak i wysokości kary orzeczonej wobec oskarżonego M. C.. Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są wynikiem wszechstronnej i prawidłowo przeprowadzonej oceny dowodów, która pozostaje w zgodzie z normą art. 7 k.p.k. Sprawstwo i wina oskarżonego co do wszystkich przypisanych mu czynów nie budzą wątpliwości, czego zresztą apelujący w żaden sposób nie kwestionuje.

Analizując natomiast sprawę przez pryzmat zarzutu apelacyjnego skierowanego przeciwko orzeczeniu o karze oraz argumentów przytoczonych na jego poparcie Sąd Okręgowy uznał, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do tego, by i w tym zakresie ingerować w rozstrzygnięcie Sądu meriti. Wniesiony bowiem środek odwoławczy sprowadza się w swej istocie wyłącznie do polemiki z rozważaniami Sądu Rejonowego dotyczącymi doniosłości okoliczności, jakie Sąd wziął pod uwagę wymierzając oskarżonemu karę. Kwestionując rozstrzygnięcie Sądu I instancji apelujący posłużył się przy tym argumentacją, która nie wnosi do sprawy żadnych nowych, istotnych okoliczności, które spowodowałyby zmianę wyroku w kierunku zgodnym z wnioskami skarżącego.

Podkreślić trzeba, iż zarzut wymierzenia oskarżonemu rażąco niewspółmiernie surowej kary jest nieuzasadniony. Ingerencja Sądu Odwoławczego w orzeczenie o karze może nastąpić tylko i wyłącznie wówczas, gdy różnica między karą wymierzoną w pierwszej instancji, a karą, którą należałoby orzec jest znaczna, rażąca i nie może sprowadzać się do różnic niewielkich, nieznacznych, bo byłoby to sprzeczne z normą art. 438 pkt 4 k.p.k., z której jednoznacznie wynika, że podstawą zmian może być jedynie rażąca – a więc nie każda – niewspółmierność kary. Zasady i dyrektywy orzekania w przedmiocie kary pozostawiają organowi orzekającemu pewien zakres swobody w procesie jej wymierzania, a granice tej swobody zakreśla wskazana w przepisie art. 438 pkt 4 k.p.k. „rażąca niewspółmierność kary". Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyrażającą oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą (zasłużoną). Istotnymi wyznacznikami tego, czy dana kara jest sprawiedliwa, jest to, czy została orzeczona w granicach przewidzianych przez ustawę, a jej dolegliwość nie przekracza stopnia winy. Ponadto winna ona uwzględniać stopień społecznej szkodliwości czynu oraz brać pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Analizując wysokość wymierzonych oskarżonemu kar jednostkowych oraz łącznej kary pozbawienia wolności nie sposób stwierdzić, by którakolwiek z kar pozbawienia wolności wymierzonych oskarżonemu za przypisane mu czyny była rażąco surowa lub by taką cechę posiadała wymierzona oskarżonemu kara łączna pozbawienia wolności.

Zauważyć należy, że za pierwszy czyn z art. 209 § 1 i 1a k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Za drugi czyn z art. 209 § 1 i 1a k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. Sąd wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności. Z kolei kara łączna jaką Sąd wymierzył oskarżonemu to 1 rok pozbawienia wolności. Ciężko powyższe kary traktować jako rażąco surowe, a to z uwagi na okoliczności popełnienia czynów przez oskarżonego.

Istotne znaczenie w kwestii rozpoznania apelacji ma treść przepisu art. 53 § 1 k.k., wskazująca na cztery dyrektywy wymiaru kary, które sąd ma obowiązek uwzględnić. Pierwsze dwie z nich, to jest współmierność kary do stopnia winy i do stopnia społecznej szkodliwości czynu, mają zapewnić sprawiedliwość orzekanych kar; dwie następne – cele kary, a mianowicie zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie na sprawcę przestępstwa (prewencja indywidualna) oraz społeczne oddziaływanie kary (prewencja ogólna). Uzasadnienie Sądu Rejonowego w tym zakresie jest wyczerpujące i Sąd Okręgowy w pełni je akceptuje i podziela.

Podkreślenia wymaga, że rozważając kwestie kary Sąd I instancji zasadnie i w odpowiednim zakresie wziął pod uwagę rodzaj naruszonego dobra jakim jest prawny interes dziecka oraz długość okresu braku alimentacji. Podnieść należy, iż przyznanie się sprawcy do popełnienia przestępstwa nie może w sposób nieuzasadniony znacząco jej zmniejszać bądź ograniczać. Powyższe okoliczności nie mogą stanowić podstawy do złagodzenia represji karnej w sytuacji, gdy pozostałe okoliczności jednoznacznie się temu sprzeciwiają. W tym kontekście w szczególności zwrócić należy uwagę na to, że oskarżony był już w przeszłości karany, zaś przypisanego mu w punkcie II zaskarżonego wyroku czynu dopuścił się w warunkach recydywy (art. 64 § 1 k.k.).

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji, orzeczona przez Sąd I instancji wobec M. C. kara łączna 1 roku pozbawienia wolności o bezwzględnym charakterze nie zawiera cechy niewspółmiernej surowości, nie jest też niesprawiedliwa. Sąd I instancji w sposób czytelny wskazał, jakie przesłanki legły u podstaw rozstrzygnięcia o wysokości orzeczonych wobec oskarżonego kar jednostkowych i kary łącznej pozbawienia wolności. Przeanalizował i ocenił całokształt ujawnionych w sprawie okoliczności (obciążających, łagodzących), zaś swoje stanowisko oraz argumentację towarzyszącą mu przy ferowaniu wyżej wymienionego rozstrzygnięcia przedstawił następnie w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Wymiar orzeczonej kary nie pozostaje w sprzeczności z dyrektywami, o jakich stanowi art. 53 k.k. Mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, w należytym stopniu uwzględnia wszystkie okoliczności ujawnione w toku postępowania karnego, i to zarówno te odnoszące się do czynu popełnionego przez oskarżonego, jak również osoby M. C..

Zważyć należy, iż w niniejszej sprawie nie może być mowy o orzeczeniu kary ograniczenia wolności, jak postuluje obrońca, albowiem brak jest podstaw do jej wymierzenia. Powołane przez apelującego okoliczności takie jak niemożność znalezienia pracy przez oskarżonego czy obniżenie zadłużenia alimentacyjnego, nie przemawiają za dokonaniem zmiany zaskarżonego wyroku zgodnie z wnioskiem skarżącego. Przede wszystkim wskazać należy, że oskarżony nie płacąc alimentów godził w interes swojego dziecka narażając je na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Czynił to uporczywie i przez długi okres czasu. Jasnym jest dla Sądu Okręgowego, że oskarżony mógł wywiązywać się z nałożonych obowiązków. To, że nie mógł znaleźć pracy nie jest okolicznością łagodzącą. Zdaniem Sądu Okręgowego M. C. wiedząc o istnieniu obowiązku alimentacyjnego winien swe działania w tym kierunku zintensyfikować, a powinności wobec dziecka traktować priorytetowo. Wobec tego oskarżony nie może czynić z tego usprawiedliwienia. Zważyć również należy, że nawet wcześniejszy wyrok i odbyta kara pozbawienia wolności nie spowodowały u oskarżonego zmiany zachowania, co również musi wpływać na wymiar kary. Także zmniejszenie zadłużenia przez Komornika nie przekonuje, bo nie zmienia przecież faktu znacznego stopnia społecznej szkodliwości czynów jakich dopuścił się oskarżony wyrażającej się zwłaszcza w rażącej nagminności tego typu zachowań w skali kraju. Zadłużenie to zresztą pozostaje na bardzo wysokim poziomie. Nie mogły też ujść uwadze Sądu potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy tylko kara pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym spełni cele wychowawcze i umocni u oskarżonego postawę poszanowania porządku prawnego.

Zwalniając oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oparto się na przepisie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 631 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. oraz art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. z 1983 r., Nr 49, poz.223 z późn. zm.).