Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 kwietnia 2018 roku

W pozwie z dnia 10 lipca 2017 roku powódka B. W. wniosła za pośrednictwem swojego pełnomocnika przeciwko Ministerstwu (...) z siedzibą w W. o zasądzenie kwoty 21.720,99 złotych tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy – stosunku delegacji na czas nieokreślony bez zachowania okresu wypowiedzenia, a względnie uprzedzenia. Wniosła też o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podniesione zostało, że powódka będąc sądowym kuratorem zawodowym została oddelegowana od dnia 1 maja 2007 roku do pracy w Ministerstwie (...). W dniu 9 maja 2017 roku otrzymała akt odwołania jej z delegacji „z dnia na dzień”, co było niezgodne z przepisami ogólnymi prawa pracy (art. 8 k.p.), a także podstawowymi zasadami prawa pracy (art. 11 ¹ k.p., art. 18 § 1 i 2 k.p.), a przede wszystkim z przepisami Konstytucji RP (art. 32 ust. 1 i 2). Zwrócono uwagę, że istnieje możliwość delegowania do Ministerstwa Sprawiedliwości sędziego, referendarza sądowego, asystenta sędziego, a także urzędnika sądu lub prokuratury i odwołanie ich wszystkich obwarowane jest okresem uprzedzenia.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł za pośrednictwem swojego pełnomocnika o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu zaakcentowano, że jedynym przepisem regulującym problematykę delegowania, jak i odwoływania z delegacji kuratora sądowego, jest przepis art. 31 ustawy o kuratorach sądowych. Zwrócono nadto uwagę na to, że kurator zawodowy w Ministerstwie (...) „pełni czynności”, co oznacza, że jego dotychczasowy stosunek pracy nie wygasa, a jedynie ulega zmianie charakter powierzonych obowiązków, toteż odwołanie delegacji nie jest równoznaczne, powodując powrót kuratora do poprzednio wykonywanych czynności służbowych. Dodano, że żaden z przepisów nie uzasadnia stosowania względem kuratorów np. przepisów dotyczących odwołania sędziego z delegacji.

W piśmie procesowym z dnia 30 września 2017 roku pełnomocnik powoda rozszerzył powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanego sumy 21.981,24 złotych (k. 72v).

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymywały zaprezentowane wyżej stanowiska procesowe.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy ustalił następujący stan faktyczny.

B. W. jest kuratorem sądowym w Sądzie (...) od 1999 roku. Z dniem 22 lipca 2008 roku została mianowana na stanowisko kuratora specjalisty w tym Sądzie. Od dnia 1 maja 2007 roku była delegowana do pełnienia czynności w Ministerstwie (...), przy czym decyzją Ministra (...) z dnia 11 lutego 2011 roku, B. W. została na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o kuratorach sądowych delegowana do pełnienia czynności w tym Ministerstwie na czas nieokreślony.

/fakty bezsporne, podnoszone przez strony k. 3v-4, k. 39, akt mianowania k. 12, decyzja w rozdziale I akt osobowych/

Zgodnie z ostatnio obowiązującym ją zakresem czynności w Ministerstwie (...), świadczyła powierzone czynności w Departamencie (...) na stanowiskach: koordynatora ds. przeciwdziałania narkomanii, koordynatora działań kuratorskiej służby sądowej przy wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego i głównego specjalisty.

/zakres czynności k. 20-22/

W rozumieniu obowiązującego w Ministerstwie (...) regulaminu pracy, „pracownikiem” jest osoba zatrudniona w Ministerstwie (...), ale także delegowana do tegoż Ministerstwa.

/regulamin pracy k. 57-65/

Decyzją Ministra (...) z dnia 28 kwietnia 2017 roku B. W. została z dniem 1 maja 2017 roku odwołana z delegowania czynności w Ministerstwie (...) i z dniem 2 maja 2017 roku wstrzymano jej wypłatę dodatku zadaniowego.

/odwołanie z delegacji w rozdziale I akt osobowych, odpis k. 13/

W dniu 10 maja 2017 roku Prezes Sądu (...) udzielił B. W., na jej wniosek z tego samego dnia, urlopu bezpłatnego od dnia 10 maja 2017 roku do dnia 10 sierpnia 2017 roku.

/pismo k. 16/

Pismem z dnia 30 maja 2017 roku B. W. zwróciła się do Komisji Pojednawczej przy Ministrze (...) o przeprowadzenie postępowania pojednawczego.

/pismo k. 17/

W związku z wnioskiem B. W. o umożliwienie rozliczenia stanowiska pracy z Ministerstwem (...), dyrektor Departamentu (...) zwrócił się do prezesa Sądu (...) o oddelegowanie B. W. do W. w celu rozliczenia się po zakończeniu delegacji. B. W. dokonała rozliczenia w dniu 28 czerwca 2017 roku.

/pisma k. 23, k. 24, karta obiegowa k. 26/

Wynagrodzenie brutto B. W. z tytułu zatrudnienia w Sądzie (...) za okres od 1 lutego 2017 roku do 30 kwietnia 2017 roku, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło 7.327,08 złotych.

/zaświadczenie k. 78/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, znajdujących się w aktach sprawy i dołączonych aktach osobowych powódki, a wymienionych powyżej. Ich autentyczność ani wiarygodność nie były kwestionowane przez strony i nie budzą wątpliwości Sądu Rejonowego.

Podkreślenia wymaga, że stan faktyczny nie jest sporny, natomiast różna jest przedstawiana przez strony jego interpretacja prawna.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy zważył, co następuje.

Powództwo nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych, a dokładniej jej art. 31, Minister (...) może delegować kuratora zawodowego, za jego zgodą, do pełnienia czynności w Ministerstwie (...), związanych z nadzorem nad pracą kuratorów (ust. 1). Kuratorowi delegowanemu do pełnienia czynności w Ministerstwie (...) mogą być powierzone obowiązki na stanowiskach pracy należących do służby cywilnej, z wyłączeniem stanowiska dyrektora generalnego urzędu. W razie powierzenia kuratorowi delegowanemu obowiązków na stanowisku pracy należącym do służby cywilnej, stanowisko to uważa się za obsadzone (ust. 2). Kurator delegowany do pełnienia czynności w Ministerstwie (...) ma prawo do wynagrodzenia zasadniczego przysługującego mu na zajmowanym stanowisku kuratorskim oraz dodatku za długoletnią pracę. W okresie delegacji kurator otrzymuje takie dodatki do wynagrodzenia, jakie przysługują pracownikom Ministerstwa (...) zatrudnionym na stanowiskach pracy, których zakres obowiązków został powierzony kuratorowi (ust. 3).

Kuratorzy sądowi są jedną z kilku grup zawodowych, której przedstawiciele mogą zostać delegowani przez Ministra (...) do pełnienia czynności w Ministerstwie (...). Poza kuratorami taka możliwość została przewidziana np. w przypadku sędziów sądów powszechnych (art. 77 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych, dalej: „u.s.p.”), referendarzy sądowych (art. 151a § 5 pkt 2 u.s.p.), asystentów (art. 155e § 2 pkt 2 u.s.p.), czy urzędników sądowych (art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o pracownikach sądów i prokuratury).

W wypadku wszystkich wymienionych grup zawodowych, z wyjątkiem kuratorów, przewidziany został, w związku z odwołaniem nieokreślonej w czasie delegacji, okres 3-miesięcznego uprzedzenia (art. 77 § 4 u.s.p., art. 151a § 7 w zw. z art. 77 § 4 u.s.p., art. 155e § 4 w zw. z art. 77 § 4 u.s.p., art. 11a ust. 7 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury).

Stosownie do treści art. art. 147 § 2 u.s.p., w sądach działają kuratorzy sądowi (kuratorzy rodzinni i kuratorzy dla dorosłych), którzy stanowią służbę kuratorską i wykonują czynności o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym i profilaktycznym oraz inne czynności określone w przepisach szczególnych.

Zgodnie z art. 154 § 1 i 2 u.s.p., kuratorzy sądowi pełnią swoje czynności zawodowo (kuratorzy zawodowi) albo społecznie (kuratorzy społeczni), a zasady organizacji służby kuratorskiej i wykonywania obowiązków przez kuratorów sądowych oraz status kuratorów sądowych określa odrębna ustawa.

Ustawą tą jest ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych.

Podobnie w wypadku urzędników sądowych i innych pracowników sądowych, u.s.p. w art. 156, w zakresie zasad, obowiązków i praw odsyła do odrębnych przepisów (ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o pracownikach sądów i prokuratury).

Co się zaś tyczy ustawy o kuratorach sądowych, to art. 105 tej ustawy stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie do kuratorów zawodowych oraz aplikantów kuratorskich stosuje się przepisy Kodeksu pracy.

Takie odesłanie do Kodeksu pracy ma miejsce także w odniesieniu do urzędników sądowych i innych pracowników sądowych (art. 18 ustawy o pracownikach sądów i prokuratury).

Nie ulega wątpliwości, że z samej istoty delegowania określonego pracownika sądowego, w tym kuratora do pełnienia czynności w Ministerstwie (...) wynika możliwość też jego odwołania z delegacji przez Ministra (...). Jest to zresztą poza sporem w tej sprawie. Pełnomocnik powódki zaznaczył w uzasadnieniu pozwu, że nie kwestionuje zasady uprawnienia pozwanego do jednostronnego zakończenia z kuratorem stosunku prawnego delegowania (k. 5).

Sporną jest natomiast kwestia, czy Minister (...) mógł odwołać powódkę z delegacji bez okresu wypowiedzenia (uprzedzenia).

Stwierdzić należy, że żaden obowiązujący przepis prawa nie przewiduje obowiązku odwoływania delegacji kuratora z okresem wypowiedzenia czy uprzedzenia. W tej więc sytuacji nie sposób skonstatować niezgodność z prawem decyzji Ministra (...) o odwołaniu powódki z dniem 1 maja 2017 roku z delegowania czynności w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Strona powodowa podała w pozwie jako jeden z argumentów prawnych, mających przemawiać za zasadnością powództwa, treść art. 8 k.p.. Jednakże już to w uzasadnieniu pozwu, już to w dalszych pismach procesowych, nie uzasadniła tego stanowiska. W późniejszych pismach procesowych zresztą nie powoływała się już nawet na ów art. 8 k.p., stosowanie którego jest co do zasady wyłączone, dopuszczalne jedynie wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku, w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Nawet nie powołała się na naruszenie przez pracodawcę zasad współżycia społecznego, a gdyby nawet się powołała, to powinna wskazać, jaka konkretnie zasada została naruszona, a ponadto, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, winna wskazać pełną treść powoływanej zasady.

Ostatecznie strona powodowa w piśmie z dnia 29 marca 2018 roku główny nacisk kładła, jako argument uzasadniający zasadność powództwa, na treść art. 18 § 3 Kodeksu pracy, do którego odsyła ustawa o kuratorach sądowych w art. 105. Zgodnie zaś z tym przepisem, postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów – postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.

Powołując się na ten przepis strona powodowa wywodziła, że przepis art. 18 § 3 k.p. nakazuje także do kuratorów stosować regulacje analogiczne jak wobec wszystkich grup zawodowych (sędziowie, referendarze sądowi etc).

Tyle tylko, że przepis art. 18 § 3 k.p. odnosi się, i to explicite, nie do aktów powszechnie obowiązującego prawa (przede wszystkim ustaw), mogących abstrakcyjnie naruszać zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ale do konkretnych aktów, na podstawie których nawiązuje się stosunek prawny (stosunek pracy), przede wszystkim umów o pracę. Jeśli więc w umowie o pracę, spółdzielczej umowie o pracę, akcie mianowania itd. istnieje zapis (postanowienie), naruszający zasadę równego traktowania w zatrudnieniu – jest on nieważny, a zamiast niego stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów – postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.

W związku z powyższym, mając na względzie, że odwołanie powódki z delegacji nie było niezgodne z prawem, nie może być mowy o roszczeniu odszkodowawczym z tytułu tego odwołania.

W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba szczegółowego odnoszenia się do innych spornych kwestii.

Wskazać jedynie ogólnie trzeba na wątpliwości odnoszące się do legitymacji biernej Ministra (...) w sprawie, w której strona powodowa jako podstawę uzasadniającą ową legitymację procesową podała stosowany odpowiednio art. 69 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p.. Nie ulega bowiem wątpliwości, że delegowany do czynności w Ministerstwie (...) kurator pozostaje w stosunku pracy z jednostką, z której jest delegowany (w tej sprawie – z Sądem (...)). Sam pełnomocnik powódki w uzasadnieniu pozwu wskazał, że delegowanie zbliża jedynie ów stosunek prawny do stosunku pracy. W regulaminie pracy w Ministerstwie (...) osoby delegowane do czynności w Ministerstwie (...) nazywane są „pracownikami”, ale z wyraźnym zaznaczeniem w § 2 regulaminu, że w rozumieniu tegoż aktu, „pracownikiem” jest zarówno osoba zatrudniona w Ministerstwie (...), jak również (nie zatrudniona), ale delegowana do tegoż Ministerstwa.

Dodać trzeba, że owe wątpliwości co do legitymacji procesowej odnosić należy do powództwa z powołaniem się na art. 69 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p.. Brak było natomiast podstaw do konstatacji, że Ministerstwo (...) nie może być w ogólności pozwanym w tej sprawie, w związku z zakwestionowanym odwołaniem powódki z delegacji, mając na względzie ogólną zasadę prawa do sądu i dość pojemny zakres znaczeniowy definicji „spraw z zakresu prawa pracy” (art. 476 § 1 k.p.c.). O czym jednak była już mowa, wobec braku niezgodności dokonanego odwołania z delegacji z przepisami prawa, powództwo to nie zasłużyło na uwzględnienie. Na marginesie zaś wskazać trzeba, że nawet przy hipotetycznym założeniu zasadności takiego powództwa, nie sposób byłoby zasądzić odszkodowania w żądanej wysokości, odnoszącej się do trzykrotności wynagrodzenia z uwzględnieniem płacy, której obowiązkiem wypłaty obciążone było nie Ministerstwo (...), lecz pracodawca powódki, tj. Sąd (...). W zamyśle strony powodowej swoistą subsydiarną podstawę do wypłaty odszkodowania w takiej właśnie wysokości miał stanowić 3-miesięczny urlop bezpłatny, który został udzielony powódce przez pracodawcę na jej wniosek. W ustalonym stanie faktycznym jednak, w świetle obiektywnie jednoznacznej treści odwołania z delegacji, wystąpienie z wnioskiem o taki urlop nie było zabiegiem wymuszonym przez Ministerstwo (...), czy też spowodowane działaniem tegoż Ministerstwa, za które zasadnym jest uczynić go odpowiedzialnym cywilnie, lecz niewymuszonym i dobrowolnym działaniem powódki. Co się zaś tyczy podnoszonych rozliczeń z Ministerstwem, to jak wynika z akta sprawy, karta obiegowa została sporządzona w jednym dniu i w dodatku przyjazd powódki w tym celu do W. odbył się tytułem delegacji służbowej.

Wobec zatem bezzasadności powództwa należało je oddalić (punkt I wyroku).

O kosztach Sąd Rejonowy – Sąd Pracy orzekł w punkcie II wyroku na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na treść art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz fakt reprezentowania pozwanej przez radcę prawnego, uwzględniono koszty zastępstwa procesowego, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 180 złotych, ustalonej na podstawie § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 z późn. zm.). W ocenie Sądu Rejonowego, w tej sprawie należało zastosować, przy wymiarze wysokości kwoty podlegającej zasądzeniu od powódki na rzecz pozwanego, niezależnie od ww. wątpliwości co do charakteru prawnego stosunku delegacji i samej sprawy w ogólności, właśnie ów powołany przepis, który wedle ugruntowanego orzecznictwa, przyjmuje się w wypadku żądania odszkodowania w wyniku odwołania od wypowiedzenia stosunku pracy bądź jego rozwiązania bez wypowiedzenia. Jest to rozwiązanie zastosowane per analogiam, podyktowane wyborem, w razie istniejących wątpliwości, ewentualności korzystniejszej dla powódki.

Mając to wszystko na względzie, Sąd Rejonowy – Sąd Pracy orzekł jak w sentencji wyroku.