Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Natalia Lipińska

Protokolant: stażysta Sylwia Dymańska

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2014 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania Z. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 lipca 2013 roku nr (...)

w sprawie Z. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się Z. J. od 21.06.2013 roku prawo do uwzględnienia w wysokości emerytury obliczonej w myśl art. 183 ust. 5 ustawy emerytalnej podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalonego w decyzji z dnia 21.10.2013 roku,

II.  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 1512/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 22 stycznia 2014 r.

Decyzją z dnia 10 lipca 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 13 maja 2013 r., przyznał Z. J. prawo do emerytury od (...)tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury ustalona została według zasad określonych w art. 183 ust. 5 ustawy. Do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia na podstawie art. 53 przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1976, 1981-1988, 1991-1992, 1995-2000, 2004-2006) ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 71,89%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową 3.080,84 zł wyniosła 2.214,82 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił wnioskodawcy 32 lata, 10 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 9 lat,
3 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych. Tak wyliczone świadczenie wyniosło
1.828,21 zł. Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Świadczenie stanowiło równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Tak wyliczona emerytura wyniosła 1.417,13 zł. Ostatecznie, wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia ustalono na kwotę 1.499,34 zł (20% emerytury obliczonej na podstawie
art. 53- 36564 zł i 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26- 1.133,70 zł). Ustalając podstawę wymiaru emerytury według zasad wynikających z art. 53 ustawy oraz podstawę wymiaru kapitału początkowego, za okresy zatrudnienia wnioskodawcy na podstawie stosunku pracy w (...) S.A. od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r., przyjęto minimalne wynagrodzenie pracowników- zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy.

Odwołanie od tej decyzji wniósł Z. J., domagając się jej zmiany
i przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu zarobków osiąganych w (...) S.A. od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r.- ustalonych w oparciu o zarobki innego pracownika. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r. pracował w Hucie (...) w T. w charakterze hutnika szkła formowacza wyrobów szklanych ręcznie i w tym czasie osiągał wysokie wynagrodzenie,
z tym, że było to wynagrodzenie akordowe. Jednocześnie, wskazał, że nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających wysokość osiąganych przez niego w tym czasie zarobków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że wnioskodawca za sporne okresy nie przedłożył wymaganych przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412) dokumentów, w związku z czym za okresy te przyjęto minimalne wynagrodzenie pracowników- zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS.

Do pisma procesowego z dnia 1 października 2013 r. (data prezentaty) odwołujący dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7) z dnia 30 października 2001 r. stwierdzające wysokość zarobków osiąganych w (...) S.A.
w latach 1978-1980 (k. 10).

Na rozprawie w dniu 6 listopada 2013 r. odwołujący podtrzymał wniosek
o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka na okoliczność wysokości osiąganego wynagrodzenia na przestrzeni 7 lat w okresie od 1970 r. do 1975 r. i od 1976 r. do 1977 r.
z tytułu zatrudnienia w (...) S.A. Ostatecznie, domagał się ustalenia wysokości osiąganego wówczas wynagrodzenia w oparciu o zarobki innego pracownika na podstawie jego zeznań, tj. świadka A. C. oraz treść wpisu o wysokości zarobków w legitymacji ubezpieczeniowej tego świadka.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r. odwołujący Z. J. był zatrudniony w Hucie (...) w T.
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku hutnika formowacza wyrobów szklanych ręcznie za wynagrodzeniem akordowym określonym według II i III kategorii zaszeregowania, za wyjątkiem okresu od 17 marca 1974 r. do 31 lipca 1975 r., kiedy zajmował on stanowisko robotnika transportowego w (...). Do wynagrodzenia tego przysługiwały odwołującemu w różnym okresie czasu premie i dodatki, np. dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, dodatek stażowy czy brygadzistowski. Wynagrodzenie akordowe zależało od ilości wytworzonych przez hutnika wyrobów szklanych i ich rodzaju. Z czasem, w Hucie (...) w T. ustalono normy pracy dla hutników, których przekroczenie powodowało wypłatę tzw. premii eksportowej. W okresie zatrudnienia na odwołującego wielokrotnie nakładane były kary pieniężne za nieusprawiedliwione nieobecności w pracy polegające na potrącaniu części jego dziennego zarobku. Z tego też powodu, zmieniano odwołującemu kategorię zaszeregowania z III na II na stanowisku hutnika, co powodowało obniżenie jego wynagrodzenia za pracę. Z powodu nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy odwołujący przeniesiony został na stanowisku robotnika transportowego. Wnioskodawca pracował w systemie czterozmianowym. Norma czasu pracy dla hutnika wynosiła 6 godzin, a dla robotnika transportowego 8 godzin.

dowód:

-

akta osobowe, w szczególności: umowa o wstępny staż pracy z dnia 24.08.1970 r., umowa o pracę z dnia 29.11.1976 r., karty obiegowe zmiany, angaże, pisma o nałożeniu kar pieniężnych i potrąceniach za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, świadectwa pracy z dnia: 05.08.1975 r. i 28.08.1980 r.

-

zeznania odwołującego Z. J.- 00:32:59-00:58:51,

W okresie od 4 lipca 1969 r. do 31 marca 1979 r. w Hucie (...)
w T. na takim samym jak odwołujący stanowisku, tj. hutnika formowacza wyrobów szklanych ręcznie, pracował A. C.. W tym czasie przysługiwało mu wynagrodzenie akordowe, którego wysokość zależała od ilości wykonanych wyrobów szklanych i ich rodzaju. W skład tego wynagrodzenia wchodziła tzw. premia eksportowa, której wysokość uzależniona była od ilości wyrobów wykonanych ponad ustaloną normę. A. C. pracował w systemie czterozmianowym. Hutnicy świadczyli pracę
w dwuosobowych zespołach. W sumie było to około 50 osób. Zespoły te nie były stałe
z uwagi na dużą rotację pracowników związaną ze zwolnieniami. Hutnicy nie otrzymywali jednakowego wynagrodzenia za pracę. Wysokość tego wynagrodzenia zależała od indywidualnego nakładu pracy i zaangażowania w proces pracy. Wysokość wynagrodzenia ustalał zmianowy lub mistrz. A. C. nie pracował w jednym zespole
z odwołującym.

dowód:

-

zeznania świadka A. C.- 00:07:20-00:23:31,

W legitymacji ubezpieczeniowej A. C. (seria (...)) wydanej w dniu 12 września 1969 r. na karcie 82-83 uczyniono wpis potwierdzający zatrudnienie tego pracownika w Hucie (...) w T. od 4 lipca 1969 r. bez oznaczenia daty ustania stosunku pracy, a w rubryce „Zarobek razem brutto, przeciętny miesięczny” wysokość osiąganych przez tego pracownika zarobków w okresie styczeń- luty 1979 r. W rubryce tej znajduje się następujący wpis: za I-II 1979 r.- 11.426 zł (zarobek razem brutto), 5.713 zł (przeciętny miesięczny). Kolejny wpis w tej legitymacji dotyczy okresu
I-V 1984 r.

dowód:

-

kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej A. C.- k. 29,

Decyzją z dnia 20 czerwca 2013 r. (...) Oddział w T. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. Do wyliczenia podstawy wymiaru i wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z okresu ubezpieczenia przypadającego przed dniem 1 stycznia 1999 r. (1971, 1975-1976, 1980-1988, 1991-1998). Za okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w (...) S.A. od
26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r. przyjął minimalne wynagrodzenie pracowników- zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy, ponieważ odwołujący nie udokumentował faktycznie osiąganych wówczas zarobków. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 59,42%. Podstawę wymiaru wyliczono wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową 1.220,89 zł. Do obliczenia wysokości kapitału początkowego ZUS uwzględnił ubezpieczonemu 27 lat, 8 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 20 dni okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia
1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczono na 82,26%. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 105.003,69 zł. W związku
z wnioskiem odwołującego o przyznanie emerytury na podstawie art. 184 ustawy, decyzją
z dnia 10 lipca 2013 r. organ rentowy ponownie przeliczył kapitał początkowy ubezpieczonego poprzez dodanie do udowodnionych okresów składkowych okresu różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym 66 lat i 10 miesięcy, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę. W ten sposób okres składkowy wnioskodawcy uległ zwiększeniu o 82 miesiące, co dało łącznie 414 miesięcy, a ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. kapitał początkowy wyniósł 118.467,47 zł.

dowód:

-

decyzje ZUS z dnia: 20.06.2013 r. i 10.07.2013 r.- cz. I akt ZUS,

W dniu 13 maja 2013 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o przyznanie emerytury na podstawie art. 185 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Zaskarżoną decyzją z dnia 10 lipca 2013 r. ZUS Oddział w T. przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od (...)tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury ustalona została według zasad określonych
w art. 183 ust. 5 ustawy. Do wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia na podstawie
art. 53 przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1976, 1981-1988, 1991-1992, 1995-2000, 2004-2006) ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 71,89%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową 3.080,84 zł wyniosła 2.214,82 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił wnioskodawcy 32 lata, 10 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz
9 lat, 3 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych. Tak wyliczone świadczenie wyniosło
1.828,21 zł. Podstawę obliczenia emerytury na podstawie art. 26 stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Świadczenie stanowiło równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Tak wyliczona emerytura wyniosła 1.417,13 zł. Ostatecznie, wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia ustalono na kwotę 1.499,34 zł (20% emerytury obliczonej na podstawie
art. 53- 36564 zł i 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26- 1.133,70 zł). Ustalając podstawę wymiaru emerytury według zasad wynikających z art. 53 ustawy oraz podstawę wymiaru kapitału początkowego, za okresy zatrudnienia wnioskodawcy na podstawie stosunku pracy w (...) S.A. od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r., przyjęto minimalne wynagrodzenie pracowników- zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy.

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 13,05.201 r.- k. 1-2 cz. III akt ZUS,

-

decyzja ZUS z dnia 10.07.2013 r.- k. 41 cz. III akt ZUS,

W toku niniejszego postępowania Sąd zwrócił się do organu rentowego o dokonanie hipotetycznego przeliczenia przysługującego odwołującemu świadczenia z uwzględnieniem osiąganych przez niego zarobków w latach 1978-1980, wykazanych w druku Rp-7 z dnia
30 października 2011 r., jaki przedłożony został przez wnioskodawcę w dniu 1 października 2013 r. W związku z tym, decyzją z dnia 21 października 2013 r. ZUS Oddział w T. ponownie ustalił odwołującemu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do wyliczenia podstawy wymiaru i wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 r. (od 1978 r. do 1987 r.). Za lata 1978-1980 uwzględnił wynagrodzenie wykazane w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk R-7) z dnia 30 października 2001 r. W ten sposób, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 75,26%, a kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r.- 136.619,12 zł. W piśmie
z dnia 29 października 2013 r. (data prezentaty) organ rentowy wskazał, że hipotetyczna wysokość emerytury obliczonej w myśl art. 183 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS w przypadku odwołującego wynosi 1.676,79 zł.

dowód:

-

decyzje ZUS z dnia 21.10.2013 r. z załącznikami- cz. I akt ZUS,

-

pismo z dnia 11.06.2012 r.- k. 11,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów, zeznań świadka A. C. i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadka A. C. i słuchanego w charakterze strony Z. J., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące zasad wynagradzania hutników formowaczy wyrobów szklanych ręcznie w Hucie (...) w T.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, a także przekonujące
w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Wzajemnie też ze sobą korespondowały
i znalazły potwierdzenie w treści dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 10 lipca 2013 r.,
w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie odwołujący domagał się przeliczenia należnej mu emerytury przy uwzględnieniu wysokości zarobków osiąganych z tytułu zatrudnienia w Hucie (...) w T. od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r.- ustalonych w oparciu o zarobki innego pracownika na podstawie jego zeznań oraz treść wpisu o wysokości zarobków w legitymacji ubezpieczeniowej tego pracownika. Jednocześnie, odwołujący przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu (druk Rp-7) z dnia 30 października 2001 r., wystawione przez (...) S.A., stwierdzające wysokość osiąganych przez niego zarobków w latach 1978-1980 (k. 10).

Przystępując do meritum sprawy, w pierwszej kolejności wskazać trzeba, iż zgodnie
z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października
2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jak wynika z § 22 ust. 1, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:
1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Przedłożone przez odwołującego zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7) z dnia 30 października 2001 r., stwierdzające wysokość osiąganych przez niego zarobków w Hucie (...) w T. w latach 1978-1980, wystawione przez (...) S.A., stanowiło zatem dowód, o którym mowa w powołanych wyżej przepisach.

Mając to na uwadze, Sąd zwrócił się do organu rentowego o dokonanie hipotetycznego przeliczenia przysługującej odwołującemu emerytury z uwzględnieniem osiąganych przez niego w latach 1978-1980 zarobków, wykazanych w druku Rp-7 z dnia 30 października
2011 r. Przeliczenia takiego organ rentowy dokonał, ustalając wcześniej decyzją z dnia
21 października 2013 r. wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 r. i przyjmując do wyliczenia podstawy wymiaru kapitału i wskaźnika wysokości tej podstawy przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 r. (od 1978 r. do 1987 r.)- przy uwzględnieniu za lata 1978-1980 kwot wynagrodzeń wskazanych w zaświadczeniu
o wynagrodzeniu i zatrudnieniu (druk R-7) z dnia 30 października 2001 r. W piśmie z dnia
29 października 2013 r. (data prezentaty) ZUS wskazał, że hipotetyczna wysokość emerytury obliczonej w myśl art. 183 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS w przypadku odwołującego wynosi 1.676,79 zł.

W oparciu o to wyliczenie Sąd przyznał odwołującemu od (...) prawo do uwzględnienia w wysokości emerytury obliczonej w myśl art. 183 ust. 5 ustawy podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalonego w decyzji z dnia 21 października 2013 r.

W pozostałej natomiast części odwołanie od zaskarżonej decyzji podlegało oddaleniu.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, w postępowaniu przed sądami pracy
i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi
w kodeksie postępowania cywilnego, gdyż ograniczenia dowodowe zawarte
w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (por. wyrok SN z dnia 2 lutego 1996 r.,
II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno- rentowych wymaga jednak dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. wyroki SN: z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 117/08, OSNP 2010/13-14/167, z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNPUSiSP 2007/17-18/257, z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283, z dnia 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07 (LEX
nr 390123), nie jest możliwe przeliczenie wysokości świadczenia w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego, wywiedzioną z wysokości wynagrodzenia wypłaconego innym pracownikom. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia- oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników- nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy.

Stosunek pracy ma bowiem charakter indywidualny. Zasadniczym elementem tego stosunku jest wymóg osobistego świadczenia pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, za wynagrodzeniem- ustalonym indywidualnie dla danego pracownika.

Wynagrodzenie za pracę jest nie tylko świadczeniem odwzajemniającym pracę, ale także świadczeniem ekwiwalentnym względem pracy, będącym jej równowartością wyrażoną w pieniądzu. Powszechne i podstawowe kryteria jego ustalania stanowią rodzaj pracy
i kwalifikacje wymagane przy jej wykonywaniu oraz ilość i jakość świadczonej pracy. Kwalifikacje pracownika mierzone poziomem jego wykształcenia lub innymi miernikami (doświadczeniem praktycznym wyrażającym się stażem zatrudnienia w zawodzie lub na określonych stanowiskach pracy) nie są jednak jedynym kryterium dyferencjacji płac. Podkreślić bowiem trzeba, że do wynagrodzenia zasadniczego (i tak zróżnicowanego dla każdego pracownika) przysługują różne dodatki. Ich przyznanie uzasadnione jest okolicznościami szczególnymi dotyczącymi bądź to rodzaju pracy (stanowiska) bądź indywidualnych (osobistych) przymiotów pracownika. Dodatki stawkowe mogą wynikać
z branżowych lub zakładowych przepisów płacowych. Są one zróżnicowane rodzajowo i co do wysokości. Najczęściej spotykanymi w praktyce są dodatki: za szkodliwość lub uciążliwość pracy, zmianowy, stażowy, brygadzistowski, funkcyjny czy specjalny. Szeroko stosowanym w praktyce, samodzielnym, ale uzupełniającym elementem wynagrodzenia za pracę jest również premia czy nagroda.

Obliczenie wysokości wynagrodzenia- oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników- nie oddaje zatem indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy.

Dlatego też, w ocenie Sądu, brak było podstaw do przeliczenia należnej odwołującemu emerytury przy uwzględnieniu wysokości zarobków osiąganych przez niego z tytułu zatrudnienia w Hucie (...) w T. od 26 sierpnia 1970 r. do 31 lipca 1975 r. i od 1 grudnia 1976 r. do 24 sierpnia 1980 r.- ustalonych w oparciu o zarobki innego pracownika na podstawie jego zeznań oraz treść wpisu o wysokości zarobków w legitymacji ubezpieczeniowej tego pracownika.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w legitymacji ubezpieczeniowej świadka A. C. znajdują się co prawda wpisy dotyczące wysokości osiąganych przez niego zarobków w Hucie (...) w T., jednak dotyczy to bardzo krótkiego, bo dwumiesięcznego, okresu czasu, od stycznia do lutego 1979 r., podczas, gdy świadek ten pozostawał w zatrudnieniu w Hucie od 4 lipca 1969 r. do 31 marca 1979 r.
W oparciu zatem o taki wpis nie można ustalić rzeczywistych zarobków samego A. C.. Skoro zaś tak, zabieg taki jest tym bardziej niemożliwy w przypadku odwołującego. Co więcej, nawet, gdyby w legitymacji ubezpieczeniowej A. C. odnotowano wysokość zarobków osiąganych w całym okresie jego zatrudnienia, w świetle wyrażonego przez Sąd Najwyższy poglądu w wyroku z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07 (LEX nr 390123), wartości tych nie można by przyjąć jako wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego w spornym okresie, nawet w wypadku ich uśrednienia. Jak już bowiem zostało podkreślone i na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, wynagrodzenie za pracę jest zindywidualizowane i zależy od wielu różnych czynników,
a wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej dotyczące wysokości pobranego wynagrodzenia,
w szczególności innego pracownika, nie stanowią dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

W niniejszej sprawie sytuacja jest o tyle nietypowa, że zatrudnionym w Hucie (...) w T. hutnikom, w tym odwołującemu i świadkowi A. C., przysługiwało wynagrodzenie akordowe. Nie było to więc wynagrodzenie stałe i jednakowe dla wszystkich, ale wynagrodzenie, którego wysokość zależała od efektów pracy danego pracownika. Świadomość tego miał sam odwołujący, który przyznał, że praca
w akordzie oznacza, że każdy z pracowników mógł mieć inne wynagrodzenie w zależności od tego ile sam wykonał (k. 23). Przy czym, nawet odwołujący nie potrafił określić stawki za sztukę wyrobu.

Okoliczność tę potwierdza analiza dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego, w szczególności zalegających w nich umów o pracę, kart obiegowych zmian, angaży i świadectw pracy.

Na podstawie analizy treści tych dokumentów można również stwierdzić, że odwołującemu w różnych okresach czasu do wynagrodzenia przysługiwały premie i dodatki, jak na przykład dodatek brygadzistowski. Z żadnego jednak dokumentu nie wynika w jakim okresie czasu wypłacano poszczególne składniki wynagrodzenia i w jakiej wysokości. Wiadomo przy tym, że na odwołującego wielokrotnie nakładane były kary pieniężne za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy polegające na potrącaniu mu odpowiedniej części wynagrodzenia za pracę. Z tego też powodu dokonywano jego przeszeregowania i zmiany kategorii osobistego zaszeregowania z III do II, co powodowało obniżenie wynagrodzenia za pracę. Z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wynika ponadto, że kara regulaminową dla odwołującego w okresie od 17 marca 1974 r. do 31 lipca 1975 r. była zmiana stanowiska z hutnika na robotnika transportowego.

Wysokość wynagrodzenia odwołującego w poszczególnych okresach kształtowała się zatem różnie i z całą pewnością nie było to wynagrodzenie stałe, podobnie zresztą jak wynagrodzenie innych zatrudnionych w Hucie pracowników.

Istotnie, jak wskazał świadek A. C., hutnicy nie otrzymywali jednakowego wynagrodzenia za pracę. Wysokość tego wynagrodzenia (akordowego) zależała po pierwsze od ilości wykonanych wyrobów szklanych, a zatem od indywidualnych cech pracownika i nakładu jego pracy, po drugie zaś ustalał je zmianowy lub mistrz. Ważne jest również to, że świadek A. C. nie pracował w jednym zespole z odwołującym, a więc nie mógł posiadać i nie posiadał wiedzy na temat ilości wykonywanych przez odwołującego wyrobów. Dokonanie dokładnych ustaleń w tym zakresie nie jest zresztą możliwe biorąc pod uwagę odległość czasową dzielącą sporny okres od daty składania zeznań przez tego świadka. Co więcej, ustalenia takie niczego nowego nie wniosły by do sprawy, skoro nie wiadomo, ile wynosiło wynagrodzenie za dany wyrób, które przecież na przestrzeni spornego okresu (1970-1975, 1976-1978) mogło ulegać zmianom.

W kontekście więc pobierania przez odwołującego różnych składników wynagrodzenia, zmian kategorii jego zaszeregowania czy nakładania na w/w kar pieniężnych potrącanych z wynagrodzenia za pracę zeznania świadka okazały się nieprzydatne. W takich okolicznościach sprawy, z tych samych przyczyn, nieprzydatne byłyby również zeznania innych świadków, gdyby oczywiście ubezpieczony na świadków takich wskazał celem wykazania wysokości osiąganych zarobków w spornym okresie.

Jednocześnie, zauważyć należy, że odwołujący, jak sam przyznał na rozprawie w dniu 22 stycznia 2014 r., nie dysponował innymi dowodami (poza już przedłożonymi), w oparciu
o które można by ustalić wysokość osiąganych przez niego zarobków w spornym okresie.
W szczególności, odwołujący nie dysponował legitymacją ubezpieczeniową, którą, jak podał, zgubił.

Skoro tak, stwierdzić należało, że przy wyliczeniu wysokości emerytury ZUS winien uwzględnić wnioskodawcy, poza okresem zatrudnienia od 1978 r. do 1980 r., wynagrodzenie minimalne, co też uczynił, na podstawie art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 111 i art. 117 ust. 1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. Sąd orzekł jak
w punktach I i II wyroku.

SSO Natalia Lipińska

(...)

-

(...)

-

(...)

-

(...)

(...)