Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Magdalena Kostro-Wesołowska

Sędziowie: SA Bożena Lasota

SO del. Anita Górecka (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Aneta Wąsowicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2018 r. w W.

sprawy A. O. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę rodzinną

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 marca 2016 r. sygn. akt VII U 1199/15

oraz na skutek apelacji A. O. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową K. W.

od wyroku uzupełniającego Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 czerwca 2016 r. sygn. akt VII U 1199/15

I.  oddala obie apelacje;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz A. O. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową K. W. kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Anita Górecka Magdalena Kostro-Wesołowska Bożena Lasota

Sygn. akt III AUa 1134/16

UZASADNIENIE

W dniu 6 lipca 2015 r. K. W., przedstawicielka ustawowa swojego małoletniego syna A. O., działając w jego imieniu, złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z dnia 28 maja 2015 r. nr (...), mocą której organ rentowy odmówił małoletniemu A. O. prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 18 kwietnia 2015 r. ojcu - D. O.. Przedstawicielka ustawowa A. O. zaskarżyła ww. decyzję ZUS w całości i wniosła o jej zmianę poprzez orzeczenie o przyznaniu na rzecz A. O. renty rodzinnej po zmarłym rodzicu.

Przedstawicielka ustawowa A. O. zakwestionowała prawidłowość decyzji w zakresie wskazanych w uzasadnieniu tej decyzji podstaw prawnych i podniosła argument, zgodnie z którym w niniejszej sprawie zachodzi konieczność zastosowania art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie przedstawicielki ustawowej A. O., zmarły D. O. posiadał okresy składkowe i nieskładkowe bez przerw wynoszących 6 miesięcy, gdyż od dnia 1 lutego 2012 r. do 18 kwietnia 2015 r. nieprzerwanie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Przedstawicielka ustawowa wskazała również, że został on objęty pierwszym ubezpieczeniem społecznym w okresie 6 miesięcy po ukończeniu edukacji.

W piśmie procesowym z dnia 7 marca 2016 r. ustanowiona pełnomocnik procesowa potwierdziła argumentację przedstawioną przez K. W. wskazując, że D. O. był słuchaczem Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. na pierwszym semestrze w roku szkolnym 2011/2012 r. i został skreślony z listy słuchaczy w dniu 31 stycznia 2012 r. Z kolei do ubezpieczenia społecznego został zgłoszony już w dniu 8 lutego 2012 r., w związku z czym zaistniały przesłanki określone w art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy zaznaczył, że podstawą do wydania skarżonej decyzji było ustalenie, że ojciec odwołującego D. O. w chwili śmierci w dniu 18 kwietnia 2015 r., nie miał ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i nie spełniał warunków wymaganych do jej uzyskania, zgodnie z art. 57 i 58 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Precyzując swoje stanowisko w sprawie organ rentowy odniósł się do argumentacji pełnomocnik odwołującego wskazując, że D. O. został po raz pierwszy zgłoszony do ubezpieczenia w trakcie trwania nauki, a nie po jej zakończeniu, co jest sprzeczne z literalną wykładnią art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, jak również wyraził przekonanie, że w jego przypadku istniała przerwa w ubezpieczeniu w wymiarze powyżej 6 miesięcy, gdyż umowa zlecenia z dnia 1 lipca 2006 r. była datowana na okres od 1 lipca 2006 r. do 31 lipca 2006 r., a kolejny okres ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. jest datowany na okres od 1 października 2011 r. do 31 grudnia 2012 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący A. O. jest synem D. O. .

Sąd Okręgowy ustalił również, że D. O. urodził się w dniu (...) W okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2005 r. był uczniem (...) Liceum Ogólnokształcącego im. (...) w Zespole Szkół nr (...). W okresie od 1 września 2005 r. do 31 sierpnia 2006 r. D. O. był uczniem (...) Liceum Ogólnokształcącego im. (...) w Zespole Szkół nr (...). Z kolei na przełomie lat 2007/2008 ukończył Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych nr(...) .

W okresie od 2 września 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., w pierwszym semestrze roku szkolnego 2011/2012, D. O. był słuchaczem Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. na kierunku administracja. Z dniem 31 stycznia 2012 roku został skreślony z listy słuchaczy .

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w okresie od 1 lutego 2012 r. do 18 kwietnia 2015 r. D. O. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie (...). Z tego też tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym i odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne .

D. O. zmarł w dniu 18 kwietnia 2015 r. .

W dniu 18 maja 2015 r. K. W., działając w imieniu swojego małoletniego syna A. O., złożyła wniosek o przyznanie na rzecz dziecka renty rodzinnej po zmarłym ojcu D. O.. Do wniosku dołączono kwestionariusz zawierający informacje o okresach składkowych i nieskładkowych, jak również załączniki na potwierdzenie tych okresów . Po rozpatrzeniu powyższego wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. skarżoną decyzją z 28 maja 2015r., nr (...), odmówił A. O. prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu. Jako przyczynę odmowy przyznania prawa do świadczenia organ rentowy wskazał, że D. O. nie spełniał warunków do przyznania mu renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż posiadał jedynie okres łączny wymiar okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 3 lat, 5 miesięcy i 27 dni. Wobec niespełnienia warunków do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, zdaniem organu rentowego nie zachodziła przesłanka określona w art. 65 ustawy emerytalnej, wobec czego nie przysługiwała renta rodzinna .

Od decyzji organu rentowego, działając w imieniu A. O., wniosła odwołanie K. W. .

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy. W skład dokumentów wchodziły akta organu rentowego, jak również dokumenty załączone w toku postępowania przez stronę odwołującą. Wartość dowodowa dowodów z dokumentów nie była kwestionowana przez strony, wobec czego Sąd uznał je w całości za wiarygodne.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy uznał odwołanie A. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 maja 2015 r. nr (...) za zasadne, co skutkowało zmianą skarżonej decyzji.

Jak wskazał Sad pierwszej instancji, spór niniejszej sprawie dotyczył ustalenia prawa A. O. do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 18 kwietnia 2015 r. ojcu D. O..

Sąd powołał się na przepis art. 65 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach, zgodnie z którym renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Z kolei w myśl art. 68 ust. 1 pkt 3 wskazanej ustawy, prawo do renty rodzinnej mają dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione:

1)  do ukończenia 16 lat,

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Jak wynika z cytowanych powyżej przepisów, otrzymanie świadczenia z tytułu renty rodzinnej jest możliwe w sytuacji spełnienia przesłanek określonych w ustawie. Zainteresowany musi być uprawnionym członkiem rodziny zmarłego, któremu przysługiwało prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Uprawnionym na gruncie wskazanej wyżej ustawy jest między innymi dziecko zmarłego.

Sąd pierwszej instancji jako bezsporne wskazał, że A. O. urodzony (...) ma stosowny wiek do otrzymania renty po zmarłym krewnym. Bezspornym jest również, że ojcem A. O. był D. O.. Kwestią sporną natomiast było ustalenie, czy D. O. spełniał w chwili śmierci wymagania do uzyskania świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy przywołał art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 1998 Nr 162 poz. 1118 – dalej jako ustawa emerytalna), zgodnie z którym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. W treści wskazanej powyżej regulacji zostały określone warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie. Z kolei zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1. rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

2. 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,

3.3  lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,

4.4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,

5.5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Jak wynika z ustaleń dokonanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, D. O. w dniu 18 kwietnia 2015 roku legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze 3 lat, 6 miesięcy oraz 7 dni; oznacza to, że w chwili śmierci nie spełniał wymogu uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w postaci stosownego okresu składkowego i nieskładkowego, gdyż jako osoba posiadająca na ten dzień 28 lat winien osiągnąć powyższy okres w wymiarze 4 lat, i w tym też kontekście rozstrzygnięcie organu rentowego należało uznać za prawidłowe.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zauważył, że w niniejszej sprawie sporne jednak pozostawało ustalenie, czy w sprawie przyznania odwołującemu świadczenia nie zachodzą przesłanki zastosowania art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej. Zgodnie z treścią tego przepisu, jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1 prezentowanym powyżej, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe. Ustawodawca na mocy tego przepisu przewidział szczególną regulację celem której jest objęcie ochroną osób przed ukończeniem 18 roku życia, jak również osób uczących się, w okresie następującym zaraz po ukończeniu szkoły (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2005 r., II UK 30/05).

W kontekście powyższego Sąd w całości podzielił argumentację pełnomocnika odwołującego. Jak wynika bowiem z ustalonego w sprawie stanu faktycznego D. O. ukończył szkołę policealną w dniu 31 stycznia 2012 r., a już od dnia 1 lutego 2012 r. rozpoczął pozarolniczą działalność gospodarczą, którą prowadził aż do dnia swojej śmierci w dniu 18 kwietnia 2015 r. i z którego to tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym. Z tego względu należało uznać, że warunek zgłoszenia do ubezpieczenia w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadgimnazjalnej został spełniony.

W toku postepowania organ rentowy wskazywał, że D. O. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych przed zakończeniem nauki w wyżej wymienionej szkole, co miałoby świadczyć o niespełnieniu warunku określonego w art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, jednakże w ocenie Sądu okoliczność ta jest nieistotna, a interpretacja omawianej regulacji prezentowana przez organ rentowy jest sprzeczna z celem tego przepisu. Warunek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w ciągu 6 miesięcy stanowi bowiem maksymalny okres w jakim osoba zainteresowana objęciem ubezpieczeniem i ewentualnym (w przypadku spełnienia się ryzyka ubezpieczeniowego) uzyskaniem świadczenia rentowego w przyszłości na podstawie wyżej cytowanego przepisu powinna podjąć inicjatywę w celu spełnienia określonych wymogów. Należy ponadto zwrócić uwagę że ustawodawca nie przewidział warunku, zgodnie z którym zgłoszenie określone w art. 58 ust. 3 ustawy ma być pierwszym zgłoszeniem do ubezpieczenia w ogóle, lecz tylko wskazał, że zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego ma nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia ukończenia nauki w szkole oraz że osoba ubezpieczona powinna posiadać okresy składkowe i nieskładkowe bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia aż do powstania niezdolności do pracy.

Skoro więc osoba zainteresowana została objęta ubezpieczeniem już wcześniej, tj. przed zakończeniem nauki, to wobec powyższego rozumienia art. 58 ust. 3 ustawy tym bardziej należy uznać, że warunek określony w tym przepisie spełnia. Sąd pierwszej instancji zaznaczył również, że art. 58 ust. 3 ustawy nie precyzuje przy tym, czy chodzi o ukończenie pierwszej, czy też ostatniej szkoły ponadgimnazjalnej, ogólnie tylko wskazując, że chodzi o ukończenie jakiejkolwiek szkoły ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub wyższej. Ponad to zwrócił uwagę, że zastosowana konstrukcja semantyczna omawianej regulacji charakteryzuje się stopniowalnością w zakresie określenia procesu nauczania, co należy rozumieć w taki sposób, że o spełnieniu warunku określonego w tym przepisie decyduje ukończenie ostatniej szkoły – tak długo, jak beneficjent omawianej regulacji nie spełnia warunków określonych w art. 58 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższych rozważań Sąd Okręgowy uznał, że w przypadku D. O. do zgłoszenia do ubezpieczenia w rozumieniu art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych doszło dnia 8 lutego 2012 r., a więc z zachowaniem terminu przewidzianego w tym przepisie. Od momentu podjęcia przez ojca odwołującego pozarolniczej działalności gospodarczej do dnia śmierci podlegał on bez przerwy ubezpieczeniom społecznym. Skoro więc D. O. spełnił warunki określone w art. 58 ust. 3 ustawy, to na zasadzie domniemania wynikającego z tej regulacji należało przyjąć, że posiada on okres składkowy i nieskładkowy wymagany do uzyskania prawa do świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. Natomiast skoro D. O. przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, to ostatnią z omawianych na gruncie niniejszego uzasadnienia przesłanek zastosowania art. 65 1 i 2 ustawy emerytalnej również należało uznać za spełniona. Prowadziło to do wniosku, zgodnie z którym A. O. przysługuje renta rodzinna po zmarłym w dniu 18 kwietnia 2015 r. ojcu D. O..

W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji uwzględnił odwołanie A. O. i zmienił skarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z żądaniem strony odwołującej na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z dnia 31 lipca 2015 r.).

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Odział w W. w całości zarzucając mu naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 85 ust. 3 w związku z art. 65 ust. 1 ustawy z emerytalnej, przez przyznanie prawa do renty rodzinnej, mimo, że zmarły ubezpieczony, który nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego nie został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej. W uzasadnieniu apelacji nie kwestionując poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych, zaznaczono, że zgłoszenia do ubezpieczeń D. O. nie dokonano po zakończeniu nauki, czego wymaga literalne brzmienie art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, a tym samym, zdaniem organu rentowego przepis ten nie może być w niniejszej sprawie zastosowany. Według organu rentowego wykładnia funkcjonalna art. 59 ust. 3 ustawy emerytalnej wskazuje na to, że douczy on osób zgłaszających się do ubezpieczeń po raz pierwszy po zakończeniu nauki, bowiem celem tej normy jest łagodzenie warunków prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy dla tych ubezpieczonych, którzy nie mogli podjąć innej pracy lub innej działalności stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych ze względu na kontynuowanie swojej edukacji. Cel ten odpada natomiast w przypadku takich osób, dla których nauka w danej szkole nie stanowiła przeszkody dal podjęcia działalności gospodarczej (apelacja k 208 – 109 ).

Pismem z dnia 7 kwietnia 2016 r. w imieniu A. O. złożony został wniosek o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 marca 2016 r. poprzez orzeczenie o odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, zgodnie z wnioskiem odwołującego się zgłoszonym w piśmie procesowym z 8 grudnia 2015 r. (pismo procesowe k 92- 93). W uzasadnieniu wniosku powołano się na przepis art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej.

W wyroku uzupełniającym z dnia 29 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie II Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uzupełnił wyrok z dnia 31 marca 2016 r. w ten sposób, że dodał punkt 3 o treści: „nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”

W uzasadnieniu wyroku uzupełniającego Sąd Okręgowy powołał się na przepis art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Sąd Okręgowy, mając na uwadze cytowany przepis nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, powodującej opóźnienie w wypłacie świadczenia. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, dopiero postępowanie sądowe toczące się w niniejszej sprawie pozwoliło na ustalenie, że odwołujący się jest osobą uprawnioną do pobierania renty rodzinnej po zmarłym ojcu. Sąd wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na etapie postępowania wyjaśniającego nie dysponował całością zgromadzonego w niniejszej prawie materiału dowodowego, która okazała się być podstawą rozstrzygnięcia na korzyść odwołującej się, zaś przyznanie świadczenia rentowego stało się możliwe dopiero na skutek przeprowadzenia dowodu z ze świadectwa wystawionego przez Niepubliczne Liceum nr (...) przy ul. (...) w W., co było zgodne z wnioskiem zawartym w odwołaniu z 6 lipca 2015 r. Jak wskazał Sad Okręgowy najistotniejszą kwestią sporną do wyjaśnienia była okoliczność, czy zmarły w dniu 18 kwietnia 2015 r. D. O. został objęty ubezpieczeniami społecznymi przed upływem 6 miesięcy od zakończenia nauki w szkole ponadgimnazjalnej. W uzasadnieniu wyroku uzupełniającego wskazano, że Sąd w toku postępowania zwrócił się do ww. Liceum o nadesłanie przedmiotowego dokumentu i dopiero wpływ powyższego dowodu do akt sprawy pozwoliło na ustalenie i zważenie, ze odwołujący się jest faktycznie osobą uprawnioną do pobierania renty rodzinnej na mocy art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zdaniem Sądu pierwszej instancji Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponując na etapie postepowania administracyjnego ograniczonym materiałem dowodowym, nie miał możliwości przyznania ubezpieczonemu prawa do renty rodzinnej. Sąd pierwszej instancji powołał się również na art. 6 kodeksu cywilnego, zgodnie, z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne., W związku z tym, że powyższy przepis ma zastosowanie w niniejszej prawie, odwołujący się miał obowiązek wykazać za pomocą odpowiednich dokumentów, że posiada prawo do pobierania renty rodzinnej, co zostało wykazane dopiero w toku postępowania sądowego.

Powyższy wyrok uzupełniający z dnia 29 czerwca 2016 roku zaskarżył apelacją odwołujący się działający przez przedstawiciela ustawowego w całości zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 6 Kodeksu Cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie do oceny odpowiedzialności Organu Rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i uznanie, iż w toku postępowania administracyjnego przed Organem Rentowym ciężar udowodnienia posiadania prawa do pobierania renty rodzinnej ciążył na Odwołującym, podczas gdy w postępowaniu przed Organem Rentowym zastosowanie mają przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego, to jest art. 7, art. 9 oraz art. 77 § 1 k.p.a., a w konsekwencji naruszenie art. 118 ust. la zd. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2015, poz. 748, „Ustawa") poprzez wadliwe uznanie, iż Organ Rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oraz naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, to jest naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz brak należytego ustosunkowania się do zarzutów podniesionych przez Odwołującego, co czyni utrudnionym podjęcie przez Odwołującego polemiki z uzasadnieniem zaskarżonego Wyroku Uzupełniającego.

Skarżący na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku uzupełniającego poprzez stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Apelujący zarzucił, że stwierdzenie Sądu Okręgowego, że zastosowanie w niniejszej sprawie ma art. 6 k.c., który stanowi, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne jest prawdziwe wyłącznie w zakresie postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Natomiast w postępowaniu przed organem rentowym zastosowanie mają przepisy k.p.a., zaś w postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego, które toczy się przed Sądem Okręgowym - Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - przepisy k.p.c.. W toku postępowania przed organem rentowym obowiązują zasady określone w k.p.a., tj. w art. 7 oraz art. 77 § 1 - zasada prawdy obiektywnej, jak również art. 9 - zasada informowania stron. Na gruncie powyższych przepisów k.p.a. organ rentowy jest zobowiązany do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i do podejmowania wszelkich niezbędnych czynności do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, ,,obowiązek przeprowadzenia całego postępowania co do wszystkich istotnych okoliczności spoczywa na organie i nie może być przerzucony na stronę. Ciężar dowodu na mocy art. 77 par. 1 k.p.a. obciąża organ administracyjny ponadto ,,w postępowaniu administracyjnym nie znajduje zastosowania zasada, iż ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.)". W apelacji podniesiono, że w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sądy są obowiązane zbadać decyzję nie tylko od strony merytorycznej, ale również powinny poddać kontroli naruszenie przepisów k.p.a., w przeciwnym wypadku, przepisy postępowania administracyjnego, w szczególności przepisy o charakterze gwarancyjnym, miałyby iluzoryczne znaczenie. Tymczasem Sąd pierwszej instancji nie odniósł się w żaden sposób do biernej postawy organu rentowego w toku postępowania wyjaśniającego, podczas gdy na gruncie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie do przyjęcia jest takie rozumienie koncepcji prowadzenia postępowania dowodowego, przy którym organ administracji przyjmuje całkowicie bierną postawę, ograniczając się jedynie do oceny, czy strona udowodniła fakty stanowiące podstawę jej żądania, czy nie, i przerzucając w konsekwencji obowiązek wyjaśnienia sprawy na stronę. Zdaniem apelującego, organ rentowy, który nie wypełnił swoich obowiązków dochodzenia prawdy obiektywnej oraz wyczerpującego zebrania materiału dowodowego w toku postępowania wyjaśniającego, ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W związku z zarzutem naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., podniesiono, że uzasadnienie wyroku nie zawiera wszystkich koniecznych elementów, w tym odniesienia się do podnoszonych zarzutów naruszenia przepisów k.p.a., a tym samym utrudnia odwołującemu podjęcie polemiki z zaskarżonym wyrokiem. Wadliwość uzasadnienia Wyroku przejawia się m.in. tym, że Sąd pierwszej instancji w ogóle nie odniósł się merytorycznie do podniesionych przez Odwołującego w toku postępowania pierwszoinstancyjnego zarzutów naruszenia przez organ rentowy art. 7, art. 9 oraz art. 77 § 1 k.p.a.

Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie apelacji od wyroku częściowego.

W toku postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny zwrócił się do Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. o nadesłanie akt osobowych D. O. (protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2018r. k 158 – 159).

W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie Dyrektor Policealnej Szkoły (...) poinformował, że zgodnie z wystawionym zaświadczeniem z 29 stycznia 2016 r. D. O. był słuchaczem Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. na kierunku (...) w okresie od 2 września 2011 r. do 31 stycznia 2012 r.. Jednocześnie poinformowano Sąd, że Szkoła nie prowadzi akt osobowych słuchaczy ( pismo z dnia 17 maja 2018 r. k 166).

Przed zamknięciem rozprawy apelacyjnej, na terminie rozprawy poprzedzającym wydanie wyroku, strony popierały własne apelacje, wnosząc o oddalenie apelacji przeciwnika procesowego.

Jednocześnie pełnomocnik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oświadczył, że nie kwestionuje nauki D. O. w Szkole (...), zaś istotą sporu jest interpretacja art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i renetach z FUS (protokół rozprawy apelacyjnej k z 10 października 2018 r k 195 – 196).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

obie apelacje są niezasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Sąd Apelacyjny poddał ocenie zebrany przed Sądem Okręgowym materiał dowodowy, uzupełniony w postepowaniu apelacyjnym o niekwestionowaną przez strony informację udzieloną przez Dyrektora Policealnej Szkoły (...) , który w piśmie z 17 maja 2018 r. poinformował Sąd Apelacyjny, że zgodnie z wystawionym zaświadczeniem z 29 stycznia 2016 r. D. O. był słuchaczem Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. na kierunku (...) w okresie od 2 września 2011 r. do 31 stycznia 2012 r., który to fakt wynikał już z dokumentów zgromadzonych w postepowaniu pierwszoinstancyjnym.

Po analizie materiału dowodowego Sąd Apelacyjny podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznając je za własne, przez co zbędne jest ich ponowne w tym miejscu przytaczanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Jak wskazał Sąd Okręgowy, stan faktyczny niniejszej sprawy, w zakresie istotnym dla jej merytorycznego rozstrzygnięcia o prawie odwołującego się do renty rodzinnej po zmarłym D. O., został ustalony na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach postępowania oraz załączonych do nich aktach rentowych, których treść ostatecznie nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana. Wskazać należy, iż spór ostatecznie nie dotyczył okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, a jedynie możliwości zastosowania do ustalonego stanu faktycznego przepisu art. 58 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z przepisem art. 387 § 2 ¹ Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku może zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż obie apelacje w istocie nie kwestionują ustalonego stanu faktycznego. Sąd Okręgowy orzekając oparł się na niekwestionowanych dokumentach zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego oraz sądowego i na ich podstawie ustalił niesporne fakty przytoczone już wyżej. W szczególności nie jest sporne, że A. O. urodzony (...) jest dzieckiem D. O. urodzonego (...) i zmarłego 18 kwietnia 2015 r. , który w okresie od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2006 r. uczył się w liceach ogólnokształcących, na przełomie lat 2007/2008 ukończył Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, zaś od 2 września 2011r. do 31 grudnia 2012r., w pierwszym semestrze roku szkolnego 2011/2012, D. O. był słuchaczem Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. na kierunku administracja. Z dniem 31 stycznia 2012 roku został skreślony z listy słuchaczy. Nie było też przedmiotem sporu, że od 1 lutego 2012 r. do 18 kwietnia 2015 r. D. O. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie (...) oraz, że z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym i odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, przy tym przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Bezspornie A. O. posiadał status uprawnionego członka rodziny zmarłego D. O., w rozumieniu przepisu art. 65 ust. 1 i 2 w związku z art. art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd pierwszej instancji trafnie zdefiniował, że w niniejszej sprawie kwestią sporną pozostawało jedynie ustalenie, czy D. O. spełniał w chwili śmierci wymagania do uzyskania świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy trafnie ustalił, że ewentualne uprawnienie D. O. do renty z tytułu niezdolności do pracy , w stanie faktycznym niniejszej sprawy, w którym D. O. nie spełniał warunków do uzyskania świadczenia rentowego, określonych przepisem art. art. 57 ust. 1 w zw. z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem bezspornie w dniu 18 kwietnia 2015 roku legitymował się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze 3 lat, 6 miesięcy oraz 7 dni, zaś jako osoba posiadająca na ten dzień 28 lat winien osiągnąć powyższy okres w wymiarze 4 lat, w związku z czym w chwili śmierci nie spełniał wymogu uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w postaci stosownego okresu składkowego i nieskładkowego. W tym stanie rzeczy Sąd ten dokonał subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod normę zawartą w przepisie art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1 cytowanym wyżej, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej wykładni cytowanego przepisu. Przypomnieć należy, że D. O. podlegał ubezpieczaniom od 1 października 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. jako pracownik (...) spółki z o.o. w W., zaś po zakończeniu nauki w Zaocznej Policealnej Szkoły Administracji (...) w W. z dniem 31 stycznia 2012 r., w dniu 8 lutego 2012 r. został zgłoszony do ubezpieczenia od 1 lutego 2012 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom do daty swojej śmierci 18 kwietnia 2015 r.. Sąd Okręgowy w tym stanie faktycznym prawidłowo uznał, że warunek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu nauki stanowi maksymalny okres w jakim konieczne jest zgłoszenie do ubezpieczenia w rozumieniu przepisu art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej. Zgodzić się też należy, że ustawodawca nie przewidział warunku, zgodnie z którym zgłoszenie określone w art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej ma być pierwszym zgłoszeniem do ubezpieczenia w ogóle, lecz tylko wskazał, że zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego ma nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia ukończenia nauki w szkole oraz że osoba ubezpieczona powinna posiadać okresy składkowe i nieskładkowe bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia aż do powstania niezdolności do pracy, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Organ rentowy słusznie zwraca uwagę na pierwszeństwo literalnej wykładni przepisów prawa, w tym przepisu art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej. Przepis ten literalnie przewiduje wymóg zgłoszenia do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy posiadania, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresów składkowych i nieskładkowych. Nie ma podstaw aby stosować zawężającą wykładnię wskazanej regulacji na niekorzyść ubezpieczonego, ograniczając ją jedynie do sytuacji pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń.

Trafnie też Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że zastosowana w art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej konstrukcja semantyczna charakteryzuje się stopniowalnością w zakresie określenia procesu nauczania, co wskazywałoby, że o spełnieniu warunku określonego w tym przepisie decyduje ukończenie ostatniej szkoły – tak długo, jak beneficjent omawianej regulacji nie spełnia warunków określonych w art. 58 ust. 1 ustawy emerytalnej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie jest trafna argumentacja organu rentowego odwołująca się do celu art. 58 ust. 3. Nie można bowiem uznać, że osoba zaradna, która podjęła działalność zarobkową, a następnie kontynuowała edukację, jak w przypadku D. O., w szkole ponadgimnazjalnej, po zakończeniu której powróciła do prowadzonej działalności zarobkowej, była w gorszej sytuacji prawnej, od osoby która w tym samym czasie pozostawała bezczynna na rynku gospodarczym i po raz pierwszy zgłosiła się do ubezpieczeń dopiero po zakończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej.

W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji trafnie w zaskarżonym wyroku uznał Sąd uznał, że D. O. spełnił warunki określone w art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, a zatem na zasadzie domniemania wynikającego z tej regulacji należało przyjąć, że posiada on okres składkowy i nieskładkowy wymagany do uzyskania prawa do świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym stanie, skoro D. O. przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, to spełniona została ostatnia, sporna przesłanka zastosowania art. 65 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, a tym samym A. O. przysługuje renta rodzinna po zmarłym w dniu 18 kwietnia 2015 r. ojcu - D. O..

Wobec powyższych okoliczności Sąd Apelacyjny oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., na podstawie art. 385 kodeksu postępowania cywilnego, jako niezasadną.

Sąd Apelacyjny nie znalazł również podstaw do uwzględnienia apelacji odwołującego się od wyroku uzupełniającego.

Jak już wskazano, Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił fakty istotne dla rozstrzygnięcia o żądaniu uzupełnienia wyroku oraz nie popełnił błędu w stosowaniu prawa materialnego. Orzekając w przedmiocie wniosku o uzupełnienie wyroku poprzez zamieszczenie orzeczeniu o odpowiedzialności organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował art. 118 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego co do tego, że brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego wymienionej w cytowanym przepisie. Należy się zgodzić z tezą wyroku z dnia 28 września 2011 r. ( I UK 86/11 Legalis ), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że „organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmowę przyznania świadczenia, jeżeli wszystkie niezbędne okoliczności faktyczne uzasadniające nabycie prawa zostały ustalone w postępowaniu przed tym organem, a odmowa przyznania świadczenia była wynikiem błędu w wykładni lub zastosowaniu prawa materialnego. W takim przypadku późniejsze wydanie prawomocnego wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przyznającego świadczenie i wpływ tego wyroku do organu rentowego nie mają znaczenia dla biegu terminu do wydania decyzji, od upływu którego ubezpieczonemu przysługują odsetki (art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm. w związku z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) . Organowi rentowemu można przypisać odpowiedzialność za opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia także wtedy, gdy odmowa przyznania świadczenia nastąpiła wyłącznie wskutek błędnej wykładni przez ten organ przepisów prawa materialnego, a przyznanie świadczenia w prawomocnym wyroku sądu nastąpiło bez uwzględnienia jakichkolwiek nowych, nieznanych wcześniej organowi rentowemu, okoliczności faktycznych”. Podobnie w wyroku Sadu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r. ( I UK 345/09 Legalis) wskazano, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmowę przyznania świadczenia, jeżeli niezbędne okoliczności faktyczne uzasadniające nabycie prawa zostały ustalone w postępowaniu przed tym organem, a odmowa przyznania świadczenia jest wynikiem błędu w wykładni lub/i zastosowaniu prawa materialnego. W takim przypadku późniejsze wydanie prawomocnego wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przyznającego świadczenie i wpływ tego wyroku do organu rentowego nie mają znaczenia dla biegu terminu do wydania decyzji, od upływu, którego ubezpieczonemu przysługują odsetki.

Nie budzi żadnych wątpliwości, że w postępowaniu przed organem rentowym o przyznanie renty rodzinnej A. O. nie zostały przedstawione okoliczności ani dowody potwierdzające spełnienie warunku koniecznego do przyznania wnioskowanego świadczenia, a dotyczące spełnienia przez D. O. przesłanek warunkujących prawo do renty inwalidzkiej. Bezspornie D. O. nie posiadał wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych. Zatem na gruncie art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej, mającego zastosowanie w niniejszej sprawie należało wykazać między innymi fakt zgłoszenia D. O. do ubezpieczenia w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu szkoły. Okoliczność kontynuowania edukacji przez D. O. oraz dokumenty potwierdzające powyższą okoliczność zostały ujawnione dopiero w toku postępowania sądowego. Organ nie dysponował nimi przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Wbrew twierdzeniom apelacji, organ nie był też zobowiązany do poszukiwania dowodów dotyczących procesu edukacji D. O., których ujawnienie oraz przedstawienie w toku postępowania leżało w interesie i obowiązkach wnioskodawcy. Jak wynika z akt postępowania administracyjnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach posiadanych możliwości prowadził postępowanie wyjaśniające i ustalał okresy podlegania ubezpieczeniom D. O.. Natomiast fakty i dokumenty pozostające całkowicie poza wiedzą i zasobami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powinny zostać złożone, albo chociażby wskazane przez wnioskodawcę. Ostatecznie dokumenty dotyczące procesu nauki D. O. zostały złożone dopiero w toku postępowania sądowego toczącego się na skutek odwołania od decyzji odmawiającej przyznania renty rodzinnej z uwagi na brak spełnienia warunku odpowiedniego wymiaru okresów składkowych i nieskładkowych D. O., przy braku wykazania w postępowaniu administracyjnym przesłanek, o których stanowi art. 58 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, zarzuty apelacji od wyroku częściowego dotyczące naruszenia art. 6 k.c., art. 7, art. 9 oraz art. 77 § 1 k.p.a., a w konsekwencji naruszenia art. 118 ust. la zd. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2015, poz. 748, „Ustawa") nie mogą być uznane za skuteczne. Jak wskazano w ww. apelacji, w toku postępowania przed organem rentowym obowiązują zasady określone w k.p.a., tj. w art. 7 oraz art. 77 § 1 - zasada prawdy obiektywnej, jak również art. 9 - zasada informowania stron, oraz że na gruncie powyższych przepisów k.p.a. organ rentowy jest zobowiązany do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i do podejmowania wszelkich niezbędnych czynności do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Powyższe jednak nie przekłada się wprost, jak twierdzi apelujący, na odpowiedzialność organu rentowego regulowaną przepisem art. 118 ust. 2 ustawy emerytalnej. Jak już wskazano, osoba dochodząca określonych świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych we własnym interesie powinna dostarczyć organowi dane oraz dokumenty, którymi organ nie dysponuje, celem wykazania swojego prawa do świadczenia. Zaakceptowanie przeciwnej tezy oznaczałoby, że organ rentowy mógłby ponosić odpowiedzialność za nieuwzględnienie okoliczności, o których, z przyczyn od siebie nie zależnych, nie posiadał wiedzy. Należy zauważyć, że w formularzu wniosku o rentę rodzinną znajduje się pouczenie, sporządzone wytłuszczonym drukiem, że dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do renty rodzinnej oraz obliczenia jej wysokości, należy złożyć w organie rentowym w oryginale (można przedłożyć, poświadczone za zgodność z oryginałem przez upoważnione podmioty kserokopie oryginalnych dokumentów). Formularz wniosku zawiera też obszerną informację o warunkach przyznania prawa do renty rodzinnej, określenia jej wysokości, oraz środkach dowodowych niezbędnych do ustalenia tego prawa. W niniejszej sprawie do wniosku o rentę rodzinną zostało dołączone wyłącznie świadectwo pracy D. O. z 2 lutego 2012 r., skrócony odpis aktu zgonu D. O. i skrócony odpis aktu urodzenia A. O. . Organ rentowy z urzędu prowadził postępowanie celem ustalenia okresów ubezpieczenia oraz przebiegu zatrudnienia D. O.. Okoliczności dotyczące procesu edukacji D. O. oraz dokumenty potwierdzające ukończenie kolejnych etapów kształcenia zostały ujawnione przez odwołującego się dopiero w toku postępowania sądowego oraz na skutek czynności podejmowanych w oparciu o podane przez niego informacje, przez Sąd Okręgowy z urzędu. W tym stanie rzeczy, uwzględniając jednolite orzecznictwo, którego przykłady powołane zostały wyżej, nie sposób podzielić twierdzenia apelującego o odpowiedzialności organu rentowego za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.

Nie może też odnieść zamierzonego skutku zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nienależyte wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia zawartego w wyroku uzupełniającym oraz brak należytego ustosunkowania się do zarzutów podniesionych przez Odwołującego. Rzeczony przepis wymienia konstrukcyjne elementy uzasadnienia wyroku i odnosi się do postępowania przed sądem pierwszej instancji. Uzasadnienie wyroku, które powinno wyjaśniać przyczyny, dla jakich orzeczenie zostało wydane, jest sporządzane już po wydaniu wyroku, a zatem wynik sprawy z reguły nie zależy od tego, jak napisane zostało uzasadnienie i czy zawiera ono wszystkie wymagane elementy. W związku z powyższym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu Sądu, prowadzącego do wydania określonej treści orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego. W niniejszej sprawie uzasadnienie wyroku uzupełniającego nie pozostawia wątpliwości co do motywów, jakimi kierował się Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżonego rozstrzygniecie, zaś brak ustosunkowania się do wymienionych we wniosku o uzupełnienie wyroku zarzutów dotyczących naruszenia przez organ rentowy przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, należy potraktować jako uchybienie procesowe, nie mające jednak wpływu na treść wyroku, który w stanie faktycznym niniejszej sprawy, jest prawidłowy.

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 kodeksu postępowania cywilnego, Sąd Apelacyjny oddalił apelację od wyroku częściowego.

O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2, w zw. z §10 ust.1 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800), zasądzając na rzecz odwołującego się, który wygrał sprawę co do roszczenia głównego, kwotę obejmującą koszty zastępstwa prawnego oraz opłatę od apelacji.

Bożena Lasota Magdalena Kostro - Wesołowska Anita Górecka