Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 września 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 27 sierpnia 2018 roku odmówił T. K. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że

wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład przyjął za udowodnione na ten dzień 25 lat, 2 miesiące i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 10 lat, 3 miesiące i 5 dni stażu w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. /decyzja k. 11 -11v plik II akt ZUS/

W dniu 11 października 2018 roku wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji wskazując, że do czasu pracy w warunkach szczególnych oprócz okresu zatrudnienia w zakładach (...) powinien zostać zaliczony okres jego zatrudnienia w Zakładach (...), bowiem we wskazanych okresach – pomimo użytej w świadectwach pracy różnej nazwy jego stanowiska - pracował w takich samych warunkach na stanowisku dziewiarza – kotoniarza, które znajduje się w wykazie - załączniku nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Wskazując na powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i przyznanie prawa do emerytury, nadto o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. /odwołanie k. 3-7/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 24 października 2018 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu przywołał argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji. Wskazał nadto, iż zaliczył wszystkie okresy pracy w warunkach szczególnych jakie wynikały ze złożonych prawidłowych świadectw pracy w warunkach szczególnych - łącznie 10 lat, 3 miesiące i 5 dni z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) od 1 marca 1982 roku do 5 czerwca 1992 roku. /odpowiedź na odwołanie k. 10-11/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. K. urodził się dnia (...). /bezsporne /

W okresie od 1 marca 1982 roku do 5 czerwca 1992 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) na stanowisku dziewiarza – kotoniarza. /świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 6.07.2018r. k. I plik II akt ZUS zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 17.11.2003 plik I akta kapitałowe ZUS karty nienumerowane/

Wskazany okres zatrudnienia został zaliczony przez ZUS do pracy w szczególnych warunkach. /bezsporne/

W okresie od dnia 16 czerwca 1992 roku do 31 lipca 1994 roku oraz od 2 sierpnia 1994 roku do 30 czerwca 1995 roku odwołujący był zatrudniony w Zakładach (...) na stanowisku kotoniarza. /zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 11.05.2000r. plik I akta kapitałowe ZUS karta nienumerowana, świadectwo pracy k. 24, świadectwo pracy k. 29, dokumentacja osobowa i płacowa wnioskodawcy k. 25-28, k. 30 -44/

Następnie - od 22 maja 1996 roku do 30 czerwca 2002 roku wnioskodawca był pracownikiem Zakładów (...) spółki z o.o., zatrudnionym również na stanowisku kotoniarza. /zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 21.05.2003r., plik I akta kapitałowe ZUS karta nienumerowana/

W okresach zatrudnienia w obu wskazanych zakładach wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako kotoniarz. Pracował wówczas na maszynach - falowarkach, które działy bluzki, swetry, sporadycznie jedynie na przewijarkach. Pracę tę wykonywał zawsze na hali produkcyjnej. W okresie wcześniejszego zatrudnienia w Zakładach (...) wnioskodawca robił dokładnie to samo. Zakłady (...) i Zakłady (...) (przekształcone następnie w spółkę (...) pracowały na tych samych maszynach dziewiarskich. /zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. 00:24:45-00:25:56 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:07 - 00:12:31 płyta CD k. 54, zeznania świadka E. N. protokół z rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. 00:14:55-00:23:32 płyta CD k. 54/

Nie był delegowany do żadnych innych prac. Nie było przestojów w tych zakładach. /zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. 00:24:45-00:25:56 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:07 - 00:12:31 płyta CD k. 54 zeznania świadka E. N. protokół z rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. 00:14:55-00:23:32 płyta CD k. 54/

Współpracownik wnioskodawcy E. N. (zatrudniony we wskazanych zakładach od 4 września 1972 roku do maja 2008 roku.) wykonywał pracę w analogicznych warunkach na stanowisku kotoniarza w pełnym wymiarze czasu pracy. Otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych ze wskazaniem, że był zatrudniony na stanowisku kotoniarza. /zeznania świadka E. N. protokół z rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. 00:14:55-00:23:32 płyta CD k. 54/

Za okres zatrudnienia w Zakładach (...) jak i Zakładach (...) spółce z o.o. wnioskodawca nie posiada świadectw pracy w szczególnych warunkach. /bezsporne/

Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. /bezsporne/

W dniu 27 sierpnia 2018 r. roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. /wniosek karty nienumerowane plik II akt ZUS/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów

i zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie T. K. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 roku, poz. 1270 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do art.32 ust.1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.43 z późn zm.).

W myśl § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było wykazanie przez wnioskodawcę wymaganego na dzień 1 stycznia 1999 roku okresu - 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 16 czerwca 1992 roku do 31 lipca 1994 roku oraz od 2 sierpnia 1994 roku do 30 czerwca 1995 w Zakładach (...) na stanowisku „kotoniarza" i od 22 maja 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku w Zakładach (...) spółce z o.o. również na stanowisku „kotoniarza" z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach a nadto fakt wykonywania pracy na stanowisku „kotoniarza”, które nie odpowiada nazwie stanowiska pracy w szczególnych warunkach wymienionego w wykazie aktu resortowego.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 powoływanego rozporządzenia - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach tych dopuszczalne jest zatem wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Sąd nie jest zatem, w żaden sposób, związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika, dokonaną przez pracodawcę, w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega, co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej, takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436).

Oczywiście brak odpowiedniego świadectwa pracy jest uchybieniem formalnym, jednak Sąd bada rzeczywisty stan sprawy. Jeżeli pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, może okoliczność tę udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe.

Podkreślić także należy, iż istotnym jest jakie prace faktycznie, w toku swojego zatrudnienia, wykonywał skarżący, oraz czy prace te, są wymienione w cytowanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia. Ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych.

Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lipca 1987 roku wskazuje, że wymienione w Dziale VII – w przemyśle lekkim– pod poz. 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych są pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ponadto w świetle załącznika nr 1 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 r., w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz MG 1987.4.7) prace wymienione w wykazie A, dziale VII w przemyśle lekkim poz. 4 pkt 12 - prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku dziewiarz falowarek, szydełkarek i osnowarek są pracami w takich warunkach.

Zdaniem Sądu Okręgowego przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe daje podstawy do przyjęcia, iż w całym okresie zatrudnienia wnioskodawcy - zarówno w Zakładach (...) jak i Zakładach (...) spółce z o.o., wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych. Będąc bowiem zatrudnionym na stanowisku kotoniarza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych wymienione w dziale VII pod poz. 4 wskazanego wyżej rozporządzenia.

Powyższego ustalenia Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, z zeznań wnioskodawcy, jak i świadka, z których wprost wynika, że wnioskodawca jako „kotoniarz” wykonywał prace dziewiarza na falowarkach. Za takim przyjęciem przemawiają – niekwestionowane przez organ rentowy zeznania przesłuchiwanego w sprawie świadka, który pracował wraz z ubezpieczonym. Wyżej wymieniony potwierdził, iż wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy tylko te obowiązki. Wskazał też, iż on sam wykonywał prace w analogicznych warunkach, co zostało zakwalifikowane przez pracodawcę jako praca w szczególnych warunkach i potwierdzone w stosowanym i wydanym mu świadectwie wykonywania prac w takim właśnie charakterze. Znamiennym jest również, iż w spornych okresach zatrudnienia na stanowisku kotoniarza wnioskodawca pracował przez cały czas na takich samych maszynach jak podczas wcześniejszego zatrudnienia w Zakładach (...).

Wskazany okres zatrudnienia w Zakładach (...) na stanowisku dziewiarza – kotoniarza został zaś bezspornie zakwalifikowany przez ZUS do pracy w szczególnych warunkach w ramach wykazu A działu VII poz. 4 pkt 12 załącznika nr 1 do zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 r. Tym samym wykonywanie przez wnioskodawcę prac w ramach tego wykazu - także w Zakładach (...) jak i Zakładach (...) spółce z o.o., nie może być kwestionowane.

Uznać zatem należy, że ubezpieczony T. K. udowodnił, zarówno zeznaniami świadka, jak i przedłożonymi dokumentami, iż będąc zatrudnionym w Zakładach (...) jak i Zakładach (...) spółce z o.o., wykonywał pracę wymienioną w wykazie A działu VII poz. 4 cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów, to jest pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wnioskodawca w sposób niewątpliwy wykazał wiec przed Sądem, że na dzień 1 stycznia 1999 roku przepracował ponad 15 lat w warunkach szczególnych – 10 lat 3 miesiące i 5 dni (uznane przez organ rentowy) oraz 5 lat, 7 miesięcy i 25 dni (okres zatrudnienia od dnia 16 czerwca 1992 roku do 31 lipca 1994 roku oraz od 2 sierpnia 1994 roku do 30 czerwca 1995 w Zakładach (...) oraz od 22 maja 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku w Zakładach (...) spólce z o.o. - nie zaliczone przez organ rentowy).

Wnioskodawca spełnia także wszystkie pozostałe wymagane przepisami prawa przesłanki - zarówno w zakresie wieku i ogólnego stażu pracy. Nie jest także członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

W myśl art.100 ust.1 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art.129 ust.1 tej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Ubezpieczony wniósł o przyznanie emerytury w dniu 27 sierpnia 2018 roku.

Z tych wszystkich względów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2018 roku, tj. od miesiąca w którym złożono wniosek.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

J.L.