Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Magdalena Teteruk

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2019 r. w Legnicy

sprawy z wniosku J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania J. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 11 września 2018 r.

znak (...) nr (...)

oddala odwołanie

SSO Krzysztof Główczyński

Sygn. akt VU 694/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 11 września 2018 r. stwierdził, że J. J. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 16 stycznia 2018 r. oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od 16 stycznia 2018 r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawczyni figuruje w CEiDG jako przedsiębiorca prowadzący działalność od 01 lipca 2009 r. związaną ze sportem, zawieszoną od 01 lipca 2015 r. do 04 sierpnia 2015 r. i od 16 października 2017 r. do 15 stycznia 2018 r. Po wznowieniu tej działalności w styczniu 2018 r. wnioskodawczyni zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 16 stycznia 2018 r., deklarując podstawy wymiaru składek – w styczniu 2018 r. 5.732,90 zł, lutym-marcu 2018 r. 11.107,50 zł, w kwietniu 2018 r. 5.924 zł, zaś w kolejnych miesiącach deklarowała zerowe podstawy wymiaru w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego. Oddział ZUS podał, iż za styczeń-sierpień 2018 r. wnioskodawczyni płaciła tytułem zaliczki kwoty po 84 zł. Stwierdził, że zaraz po nabyciu uprawnień do zasiłku chorobowego, od 17 kwietnia 2018 r. wymieniona poszła na długotrwałe zwolnienie lekarskie. Jak wynika z wyjaśnień J. J., jej zamiarem był powrót do gry w koszykówkę oraz chęć prowadzenia w ramach działalności gospodarczej treningów w zakresie koszykówki dla młodych zawodniczek. Zawarła umowy na treningi po jednej godzinie w tygodniu z dwoma osobami, z ustalonym na 30 zł/godzinę zegarową wynagrodzeniem. Organ rentowy stwierdził, że odwołująca się nie podejmowała żadnych działań, które miałyby na celu rozwijanie działalności i zapewnienie ciągłości w jej wykonywaniu. Stąd wniosek, że wnioskodawczyni nie miała zamiaru osiągać zysków z prowadzonej działalności, a jedynie chciała uprawdopodobnić istnienie tytułu ubezpieczeń. Nie skorzystała przy tym z możliwości opłacenia składek w niższej wysokości. Bez rozeznania o tym jakie przychody powinna osiągać, by nie ponieść straty z działalności, zdecydowała się opłacać składki od wysokich zadeklarowanych podstaw. W przekonaniu organu rentowego takie postępowanie świadczy o z góry zaplanowanym sposobie działania – nie tyle zamiarze podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz przede wszystkim włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania wysokich świadczeń. Organ rentowy stwierdził przy tym, że większość decydujących się na prowadzenie jednoosobowo działalności gospodarczej przedsiębiorców robi to z myślą o osiąganiu jak najwyższych zysków. Stara się minimalizować związane z jej prowadzeniem koszty, w tym przede wszystkim koszt obowiązkowych składek i podatków.

Zadeklarowanie wysokich podstaw wymiaru od pierwszego miesiąca prowadzenia działalność świadczyć może o z góry zaplanowanym sposobie postępowania – nie tyle podjęcie i wykonywanie zarobkowej działalności, lecz przede wszystkim włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych celem uzyskania wysokich świadczeń.

Korzystanie po trzech miesiącach prowadzenia działalności z długotrwałego zwolnienia lekarskiego świadczy o braku podstawowej jej cechy, ciągłości tej działalności. J. J. nie podjęła żadnego wysiłku organizacyjnego, działań marketingowych celem zdobycia klientów. Jej działalności nie cechuje rozumiany jako nadwyżka przychodów nad stratami zarobkowy charakter skoro w pierwszym miesiącu po wznowieniu działalności zadeklarowała maksymalną podstawę wymiaru składek pomimo braku jakiegokolwiek dochodu w tym czasie.

Organ rentowy zauważył także, że działalność wnioskodawczyni nie wykazywała wyraźnej tendencji rozwojowej. Wyjaśniła, że nie podejmowała działań mających na celu zawarcie większej ilości umów gdyż pod opieką miała dwie dziewczynki.

Oddział ZUS stwierdził, że J. J. nie mogła zakładać, że wznowiona od 16 stycznia 2018 r. działalność gospodarcza będzie prowadzona w sposób ciągły. Jako osoba korzystająca ze zwolnień lekarskich nie będzie w stanie w najbliższej przyszłości prowadzić działalności przynoszącej przychód uzasadniający wysokość zadeklarowanych składek. Organ rentowy stwierdził brak realizacji zarobkowego celu działalności gospodarczej (nieznaczny poziom przychodów tylko w jednym miesiącu działalności, brak działań, które mogłyby wpłynąć na jego zwiększenie).

W odwołaniu od powyższej decyzji J. J. wskazała, że poza okresami zawieszenia działalność gospodarczą prowadzi od 2009 r. Podała, iż w latach 2009-2015 była czynną zawodową zawodniczką koszykówki, grając w klubach ekstraklasy polskiej ligi, w reprezentacji kraju. Jej dochody były wysokie co pozwoliło zaoszczędzić pokaźne środki finansowe. Wskazała, że wiek pozwala jej grać zawodowo w koszykówkę i propozycję gry otrzymała z jednego z klubów 2 ligi. Stwierdziła, że nauczała dzieci gry w koszykówkę w ramach prowadzenia działalności gospodarczej; przygotowywała się do powrotu do gry w koszykówkę. Ciąża i narodziny córki nie przekreśla tych planów. O ciąży dowiedziała się po wznowieniu działalności, pod koniec stycznia 2018 r. Podała, iż z mężem są rodzicami dwójki małoletnich córek i kolejne dziecko było dla nich niespodzianką.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od wnioskodawczyni kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Poza zawartymi w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji okolicznościami dodatkowo podał, iż wnioskodawczyni zgłosiła zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej od 01 lipca 2015 r. do 04 sierpnia 2015 r. i od 16 października 2017 r. do 15 stycznia 2018 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy.

J. J., ur. (...) w okresie od 01 lipca 2009 r. na podstawie zawieranych z MKS (...), MKS (...), Stowarzyszeniem (...), KS (...) z siedzibą w B. umów była do 30 kwietnia 2015 r. zawodową zawodniczką koszykówki i ostatnio trenerem. W tym czasie, od 01 lipca 2009 r. wnioskodawczyni figuruje w CEIDG jako przedsiębiorca prowadzący działalność związaną ze sportem, zawieszoną w okresach od 01 lipca 2015 r. do 04 sierpnia 2015 r. i od 16 października 2017 r. do 15 stycznia 2018 r.

d o w ó d: umowy, k. 8-75,

w aktach ubezpieczeniowych: oświadczenie wnioskodawczyni, k. 5,

pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego, k. 121.

Wnioskodawczyni z dniem 16 stycznia 2018 r. wznowiła zawieszoną od 16 października 2017 r. działalność gospodarczą i z tym samym dniem zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, deklarując podstawy wymiaru składek 5.732,90 zł w styczniu 2018 r., 11.107.50 zł w lutym-marcu 2018 r. i 5.924 zł w kwietniu 2018 r.

(okoliczności poza sporem)

Wezwana do złożenia dowodów na okoliczność prowadzenia od 16 stycznia 2018 r. działalności gospodarczej poza wskazanym wyżej oświadczeniem J. J. złożyła w organie rentowym umowy z dnia 16 stycznia 2018 r., których przedmiotem było szkolenie w okresie od 16 stycznia 2018 r. do 31 maja 2018 r. w zakresie koszykówki dwóch osób raz w tygodniu ze stawką wynagrodzenia 30 zł za godzinę zegarową. Wskazane umowy rozwiązano na mocy porozumienia stron z dniem 16 kwietnia 2018 r. J. J. złożyła także dwie faktury VAT z dnia 04 maja 2018 r. na kwoty po 390 zł tytułem należności za usługi sportowe treningów koszykówki. W dniu 16 lipca 2018 r. wymieniona złożyła także zawarte z MKS (...) umowy z dnia 03 października 2017 r., których przedmiot stanowiła realizacja przez nią w okresie od 03 października 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. zadania w dyscyplinie w zakresie prowadzenia szkolenia sportowego i treningów wśród dzieci i młodzieży grup młodzieżowych koszykówki MKS (...) w ramach grup Naborowych SP 3 2010-kadra szkoleniowa i SP 2 2010-kadra szkoleniowa. Za wykonanie przedmiotu umowy ustalono stawkę 50 zł brutto za 1 godzinę zegarową zajęć treningowych. Wówczas złożyła także dwie umowy z dnia 18 stycznia 2018 r. na realizację analogicznego zadania w okresie od 18 stycznia 2018 r. do 22 czerwca 2018 r. Porozumieniami z dnia 15 kwietnia 2018 r. MKS (...) i J. J. rozwiązali na mocy porozumienia stron wskazane wyżej umowy z dnia 18 stycznia 2018 r. W czasie od 25 stycznia 2018 r. do 13 kwietnia 2018 r. wnioskodawczyni prowadziła zajęcia z każdą grupą uczniów SP 2 i SP 3 dwa dni w tygodniu, po 1,5 godziny dziennie.

D o w ó d: zeznania świadków: E. M., k. 140v, w tym w tym w aktach ubezpieczeniowych protokół przesłuchania, k. 83-85,

K. N., k. 140v., w tym w aktach ubezpieczeniowych protokół przesłuchania, k. 91-93,

w aktach ubezpieczeniowych: umowy, k. 7-9,

porozumienia, k. 11-13,

faktury VAT, k. 15,

umowy, k.: 35-39 i 41-45, 47-51, 53-57,

porozumienia, k.59 i 61,

dzienniki zajęć, k. 101-115.

J. J. posiada drugą klasę trenera o specjalizacji koszykówki. W okresie od 16 października 2017 r. do 15 stycznia 2018 r. nie miała wpływów z tej działalności i z tego względu działalność gospodarczą miała wówczas zawieszoną. W tym czasie wnioskodawczyni wykonywała na rzecz MKS (...) wskazaną wyżej umowę zlecenie. Odwołująca się planowała wrócić od czerwca 2018 r. do grania, bowiem o tym czasie kluby podpisują kontrakty. W związku z tym od stycznia 2018 r. chciała przygotować się do zawodów i rozpisała sobie treningi. Z chwilą wznowienia treningów chciała przygotować się pod konkretny klub. Trenowała też młode zawodniczki. Wnioskodawczyni świadczy usługi trenerskie, zajmuje się edukacją sportową. W związku z poszukiwaniem za pośrednictwem klubu koszykówki w P. osób do trenowania zgłosiły się do niej dwie dziewczynki. J. J. nie reklamowała prowadzonej działalności i nie podejmowała żadnych działań w celu zawarcia większej ilości umów. W okresie od stycznia 2018 r. wymieniona prowadziła na Orlikach w P. treningi indywidualne pod kątem przygotowania do ¼ finału Mistrzostw Polski. Zawarte z dwoma dziewczynkami umowy rozwiązano ze względu na zły stan zdrowia wnioskodawczyni.

Środki na składki pochodziły z oszczędności. Wnioskodawczyni nie ponosiła kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i w związku z tą działalnością nie ma wydatków. W okresie niezdolności do pracy nie prowadziła działalności gospodarczej i nie świadczyła usług w zakresie treningów.

W ramach umowy zlecenia pracę wykonywała po dwa razy w tygodniu w każdej z dwóch szkół według grafików. Zajęcia w szkołach trwały po 1,5 godziny. Usługi trenerskie w ramach działalności gospodarczej na rzecz dziewczynek prowadziła na Orliku w P. po godzinie z jedną z nich w czwartek i z drugą w piątek.

Dzieci szkolnych ze szkół nr(...) i(...) trenowała w ramach umów zlecenia i w tym czasie nie realizowała działalności gospodarczej.

D o w ó d: zeznanie świadka M. J., k. 140v.

wyjaśnienia wnioskodawczyni, k. 141, w tym w aktach ubezpieczeniowych protokół przesłuchania wnioskodawczyni, k. 29-33.

Sąd zważył co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Natomiast w myśl art. 11 ust. 2 cyt. ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie na swój wniosek.

Jak wynika z art. 8 ust. 6 pkt 1 powołanej ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z kolei w myśl art. 2 uchylonej z dniem 30 kwietnia 2018 r. ustawy z dnia 02 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.jedn.: Dz.U. z 2016 r.1829 z późn. zm.) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyróżnia kilka specyficznych właściwości, tj. charakter profesjonalny, a więc stały, nie amatorski i nie okazjonalny, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku, powtarzalność działań (np. seryjność produkcji, stypizowanie transakcji, stała współpraca itd.) oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (por. uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r., sygn. akt III CZP 40/91, z dnia 06 grudnia 1991 r., III CZP 117/91). Istotne jest przy tym, że kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., sygn. akt III UK 35/2007). Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika bowiem z faktycznego prowadzenia tej działalności. W konsekwencji, obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje). Jak wynika również z trafnie przywołanego w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r., I UK 235/13, ciągłość działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło lub umowy zlecenia albo umowy o świadczenie usługi, które same w sobie nie składają się jeszcze na działalność gospodarczą. Zaś drugi aspekt, wynikając z pierwszego, to zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej. Trafnie również ze względu na istotne okoliczności faktyczne sprawy ma wskazane przez organ rentowy (uzasadnienie odpowiedzi na odwołanie, k. 115) stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi, zawarte w jego wyroku z dnia 24 stycznia 2017 r., III AUa 92/16: „… dla zakwalifikowania danej działalności gospodarczej (…) ma jej ciągłość i zarobkowy charakter. Wprawdzie generowanie strat przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą (zamiast spodziewanych zysków), z uwagi na koszty działalności przewyższające dochód, nie przekreśla jej zarobkowego charakteru, ale inaczej należy ocenić sytuację, w której od początku wymiernym, stałym i założonym z góry kosztem, nieznajdującym pokrycia w przewidywanych zyskach, staje się opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości znacznie przewyższającej obowiązujące minimum. Takie multiplikowanie kosztów prowadzonej działalności, nieuzasadnione jest przecież potrzebą inwestowania w podjęte przedsięwzięcie celem jego perspektywicznego rozwoju. (…) wynik finansowy prowadzonej działalności jest istotny dla rozstrzygnięcia/obowiązku ubezpieczeń społecznych. Może to bowiem wskazywać na intencję (element subiektywny) nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej co jedynie włączenie się do systemu ubezpieczeń społecznych pod pozorem prowadzenia działalności w celu uzyskania wysokich świadczeń.”

Kwestią sporną między stronami postępowania było ustalenie, czy po ostatnio trwającym od 16 października 2017 r. do 15 stycznia 2018 r. okresie zawieszenia działalności gospodarczej, w okresie od jej wznowienia z dniem 16 stycznia 2018 r. J. J. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził bowiem, że wykonywanym przez wnioskodawczynię usługom brakowało cech właściwych dla działalności gospodarczej, w tym wykonywania działalności w celach zarobkowych, w sposób zorganizowany i ciągły.

Po przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że przedmiotową działalność gospodarczą organ rentowy nieprawidłowo jako czynność pozorną i w konsekwencji nieważną zakwestionował. Odnosząc się do przytoczonych na uzasadnienie tego stanowiska argumentów, które Sąd mając na uwadze zebrany w sprawie materiał podziela, należy podkreślić, że:

1.  poza w istocie formalnym tylko wznowieniem z dniem 16 stycznia 2018 r. działalności gospodarczej, wnioskodawczyni faktycznie nie podjęła i nie podejmowała jakichkolwiek działań, które miałyby na celu rozwój i ciągłość działalności gospodarczej; wnioskodawczyni nie wykazała by rzeczywiście jej intencją było osiąganie ze wznowionej działalności zysku;

2.  jeszcze przed osiągnięciem zasadniczego zakładanego celu jakim miał być powrót w czerwcu 2018 r. do gry, od chwili formalnego wznowienia działalności J. J. zadeklarowała wysokie podstawy wymiaru składek – nie tylko ze względu na brak realnego przychodu ale także bez perspektyw jego uzyskania – finansowane wyłącznie z oszczędności. Ponoszenie w takiej sytuacji niewspółmiernie wysokich w stosunku do bardzo mizernego przychodu kosztów składek w toku racjonalnego rozumowania przemawia za słusznością prezentowanej przez organ rentowy oceny,

3.  zupełny brak jakiegokolwiek przejawu organizacyjnego w celu zapewnienia charakterystycznego dla działalności gospodarczej powodzenia tego przedsięwzięcia,

4.  formalnie wznowiona przez wnioskodawczynię działalność nie wykazywała jakiejkolwiek tendencji rozwojowej, co jest nie do pogodzenia z zasadniczym celem działalności gospodarczej, z założenia wykonywanej w sposób ciągły działalności zarobkowej, obliczonej na osiągnięcie wymiernego zysku,

5.  wznowionej formalnie działalności nie cechowały takie charakterystyczne dla działalności gospodarczej właściwości jak zawodowy (a więc stały) charakter, powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

W świetle zebranego materiału brak jest zatem w przekonaniu Sądu podstaw do przyjęcia, że jedynie w istocie formalnie wznowioną działalność gospodarczą wnioskodawczyni prowadziła, szczególnie według wskazanych wyżej reguł. Sąd podziela zatem w pełni dokonaną przez organ rentowy trafną ocenę wraz z przytoczonym na jej poparcie racjonalnym uzasadnieniem.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.