Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Schoenborn (spr.)

Sędziowie SO Piotr Mika

SO Grażyna Tokarczyk

Protokolant Dominika Koza

przy udziale Krzysztofa Garbali Prokuratora Prokuratury Rejonowej G. w G.

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2019 r.

sprawy W. K. ur. (...) w G.

syna M. i G.

skazanego w przedmiocie wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 26 czerwca 2018 r. sygnatura akt III K 446/18

na mocy art. 437 kpk, art. 439 § 1 pkt 7 kpk

uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gliwicach.

  Sygn. akt VI Ka 148/19

  wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 19 marca 2019 r. w całości

Po sygnalizacji Dyrektora Aresztu Śledczego w G. w Sądzie Rejonowym w Gliwicach w dniu 10 maja 2018 r. wszczętym zostało z urzędu postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego wobec W. K., w toku którego ustalono, że został on skazany prawomocnymi wyrokami:

I.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 września 2006 r. w sprawie o sygn. akt IX K 733/06 za ciąg przestępstw z art. 279 § 1 kk popełnionych w okresie od września 2005 r. do grudnia 2005 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat, postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie o sygn. akt XIII Ko 1680/11 zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary 2 lat pozbawienia wolności, postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 21 maja 2012 r. w sprawie o sygn. akt XIII WP 213/12 odroczono skazanemu wykonanie kary 2 lat pozbawienia wolności na okres 6 miesięcy do dnia 21 listopada 2012 r., postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 stycznia 2013 r. odmówiono skazanemu odroczenia wykonania kary; postanowieniem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 15 maja 2013 r. w sprawie o sygn. akt VI Kzw 111/13 odroczono skazanemu wykonanie kary na okres dalszych 6 miesięcy do dnia 21 maja 2013 r.; postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 13 stycznia 2014 r. w sprawie XIII Ko 4118/13 warunkowo zawieszono skazanemu wykonanie kary 2 lat pozbawienia wolności na okres próby 2 lat, okres próby upłynął i nie zarządzono wykonania kary;

II.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt III K 897/10 za przestępstwo z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 19 marca 2009 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za ciąg przestępstw z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnionych w okresie od stycznia 2006 r. do lutego 2009 r. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 120 stawek dziennych po 15 złotych, za przestępstwo z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w kwietniu 2008 r. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych po 15 złotych, za ciąg przestępstw z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnionych w okresie od stycznia 2006 r. do lutego 2009 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które to kary połączono i orzeczono karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat oraz karę łączną grzywny w wymiarze 150 stawek dziennych po 15 złotych, na poczet kary łącznej grzywny zaliczono skazanemu okres jego zatrzymania w dniach 19 marca 2009 r. i 20 marca 2009 r.; postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt XIII Ko 5020/12 zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności; karę grzywny wykonano w dniu 20 listopada 2013 r.; karę pozbawienia wolności skazany odbył w okresie od 16 października 2015 r. do dnia 14 października 2017 r.;

III.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt III K 581/13 za przestępstwo z art. 191 § 2 kk popełnione w dniu 30 stycznia 2013 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat oraz karę grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych po 20 złotych, postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt XIII Ko 9108/16 zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary 1 roku pozbawienia wolności; karę grzywny wykonano w dniu 6 marca 2015 r.;

IV.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt III K 62/14 za przestępstwo z art. 242 § 1 kk popełnione w dniu 7 października 2013 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat, który upłynął w dniu 1 października 2016 r. i nie zarządzono wykonania kary;

V.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 24 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt III K 871/14 za przestępstwo z art. 178a § 1 kk popełnione w dniu 3 maja 2014 r. na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat; orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat; karę grzywny wykonano w dniu 6 marca 2015 r.;

VI.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt III K 307/15, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22 kwietnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt VI Ka 258/16, za przestępstwo z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 18 listopada 2014 r. na karę 1 r. pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 157 § 2 kk popełnione w dniu 18 listopada 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, które to kary połączono i orzeczono karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której zaliczono skazanemu okres jego zatrzymania w sprawie w dniach 18 kwietnia 2014 r. do 20 kwietnia 2014 r.; postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 19 marca 2018 r. w sprawie o sygn. akt XIII WP 944/16 warunkowo zawieszono skazanemu wykonanie kary 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności na okres próby 2 lat;

VII.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1757/14 za przestępstwo z art. 158 § 1 kk popełnione w dniu 19 lipca 2014 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat oraz grzywnę w wymiarze 70 stawek dziennych po 10 złotych (art. 71 § 1 kk);

VIII.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 2 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt IX K 53/17 za przestępstwo z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 18 listopada 2015 r. na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 25 złotych, za przestępstwo z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w nieustalonym dniu października 2015 r. na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych po 25 złotych, które to kary połączono i orzeczono karę łączną grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 25 złotych, na poczet której zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 18 listopada 2015 r. godz. 12:05 do dnia 19 listopada 2015 r. godz. 13:20;

IX.  Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1782/16 za przestępstwo z art. 279 § 1 kk popełnione w dniu 5 lipca 2016 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 244 kk popełnione w dniu 5 lipca 2016 r. na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 7 lipca 2016 r. na karę grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych po 20 złotych, za przestępstwo z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. popełnione w czerwcu 2016 r. na karę grzywny w wymiarze 20 stawek dziennych po 20 złotych, za przestępstwo z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w sierpniu 2015 r. na karę grzywny w wymiarze 20 stawek dziennych po 20 złotych, które to kary połączono i orzeczono karę łączną 1 roku pozbawienia wolności oraz karę łączna grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych po 20 złotych; karę grzywny wykonano w dniu 22 marca 2018 r..

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem łącznym z dnia 26 czerwca 2018 r. sygn. akt III K 446/18 orzekł, że:

1.  na podstawie art. 569 § 1 kpk, art. 85 § 1 i 2 kk, art. 86 § 1 kk, art. 89 § 1a i 1b kk łączy skazanemu W. K. następujące kary:

-

1 roku pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 września 2006 r. w sprawie o sygn. akt IX K 733/06;

-

2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 24 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt III K 871/14;

-

łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 2 lat orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt III K 307/15, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22 kwietnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt VI Ka 258/16;

-

6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1757/14;

-

łączną 1 roku pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1782/16

i wymierza skazanemu karę łączną 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 569 § 1 kpk, art. 85 § 1 i 2 kk, art. 86 § 1 kk, art. 89 § 1a i 1b kk łączy skazanemu:

-

grzywnę w wymiarze 70 stawek dziennych po 10 złotych orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1757/14;

-

karę łączną grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 25 złotych orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 2 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt IX K 53/17

i wymierza skazanemu karę łączną grzywny w wymiarze 250 stawek dziennych po 20 złotych;

3.  na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej w punkcie 1 wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zalicza skazanemu okres jego zatrzymania w sprawie III K 307/15 w dniach 18 kwietnia 2014 r. do 20 kwietnia 2014 r., okres odbytej kary pozbawienia wolności w sprawie III K 581/13 od dnia 2 maja 2018 r. do dnia 26 czerwca 2018 r.;

4.  na podstawie art. 572 kpk umarza postępowanie w przedmiocie objęcia wyrokiem łącznym kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami:

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 września 2006 r. w sprawie o sygn. akt IX K 733/06,

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt III K 897/10,

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt III K 62/14

oraz kar grzywny orzeczonych wyrokami:

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt III K 897/10,

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt III K 581/13,

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 24 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt III K 871/14,

-

Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 listopada 2017 r. w sprawie o sygn. akt IX K 1782/16

wobec braku warunków do objęcia tych kar wyrokiem łącznym;

5.  na podstawie ar. 576 § 1 kpk ustala, że pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach, a nie objęte wyrokiem łącznym, podlegają odrębnemu wykonaniu;

6.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów postępowania w sprawie wydania wyroku łącznego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku skutecznie wywiódł jedynie Prokurator. Deklarując, że zaskarża orzeczenie w całości na niekorzyść skazanego zarzucił mu obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 85 § 2 kk:

-

poprzez połączenie kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5 lat tytułem próby orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 6 września 2006 r. sygn. akt IX K 733/06, która to postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 13 stycznia 2014 r. sygn. akt XIII Ko 4118/13 została warunkowo zawieszona na okres 2 lat tytułem próby, węzłem kary łącznej, podczas gdy brak było do tego warunków, albowiem okres próby na który kara ta została orzeczona upłynął i nie zarządzono jej wykonania, wobec czego nie podlegała ona wykonaniu w całości lub w części,

-

poprzez niepołączenie kary 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat tytułem próby orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt III K 581/13 węzłem kary łącznej, pomimo zaistnienia do tego warunków, albowiem kara ta podlegała połączeniu, a także wykonaniu w całości lub w części.

Podnosząc natomiast powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez połączenie węzłem kary łącznej kar pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami Sądu Rejonowego w Gliwicach o sygnaturach akt: III K 581/13, III K 871/14, III K 307/15, IX K 1757/14 i IX K 1782/16.

Sąd Okręgowy w Gliwicach zważył, co następuje.

Zaskarżony wyrok dotknięty był dalece poważniejszym uchybieniem, niż podniesione w środku odwoławczym wywiedzionym przez Prokuratora. Został bowiem wydany z rażącym naruszeniem prawa materialnego i procesowego, to jest art. 85 § 2 kk oraz art. 572 kpk kpk, co doprowadziło do powstania wewnętrznej sprzeczności w treści orzeczenia w stopniu uniemożliwiającym prawidłowe jego wykonanie, a przez to stanowiącej bezwzględną przesłankę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 7 kpk.

Trafnie zwrócił na to uwagę obrońca w pozostawionej bez rozpoznania apelacji (k. 91), choć mylił się co do zakresu istniejącej sprzeczności w treści zaskarżonego wyroku. Nie dostrzegł bowiem, że rozstrzygnięcie z pkt 4 umarzające postępowanie z braku warunków do wydania wyroku łącznego w odniesieniu do kar orzeczonych wyrokami wydanymi w sprawach III K 871/14 i IX K 1782/16 miało za przedmiot innego rodzaju kary, niż objęte węzłem kary łącznej orzeczonej w pkt 1. Obejmowało bowiem kary grzywny.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego funkcjonuje jednolite i ustabilizowane orzecznictwo w zakresie wykładni art. 439 § 1 pkt 7 kpk. Przyjmuje się w nim, że bezwzględną przyczynę odwoławczą stanowi nie każda sprzeczność w treści orzeczenia, lecz jedynie taka, która uniemożliwia jego wykonanie. Przepis ten nie obejmuje zatem ani sytuacji, gdy sprzeczność w treści wyroku utrudnia jedynie, ale nie uniemożliwia jego wykonania, ani sprzeczności zachodzącej między samym wyrokiem, a więc jego treścią (dyspozytywną częścią), a jego uzasadnieniem, jako że uzasadnienie to nie stanowi integralnego elementu treści wyroku. W tej pierwszej sytuacji, stosownie do art. 13 § 1 kkw, możliwe jest wystąpienie do sądu, który wydał orzeczenie, o rozstrzygnięcie wątpliwości co do jego wykonania, a w drugiej sytuacji dochodzi do rażącej obrazy prawa materialnego lub procesowego, która miała istotny wpływ na treść wyroku w rozumieniu art. 523 § 1 kpk w zw. z art. 438 pkt 1 lub 2 kpk, ale nie z uchybieniem, o jakim mowa w art. 439 § 1 pkt 7 kpk (zob. postanowienia SN: z dnia 7 października 2010 r., III KK 2/05, LEX nr 157216; z dnia 10 grudnia 2008 r., III KK 309/08, OSNwSK 2008/1/2557; z dnia 19 października 2010 r., III KK 108/10 , LEX nr 653680; z dnia 15 września 2010 r., II KK 42/10 , OSNKW 2010/11/101).

Do opisanej w tym przepisie bezwzględnej przyczyny odwoławczej dochodzi zatem wówczas, gdy w samej treści części dyspozytywnej orzeczenia występuje takie wewnętrzne „pęknięcie”, iż spełnienie jednego z zawartych w niej rozstrzygnięć musiałoby prowadzić do zignorowania innego z rozstrzygnięć (zob. wyrok SN z dnia 30 grudnia 2011 r., IV KK 403/11, OSNwSK 2011/1/2426).

Tymczasem należy zauważyć, że w punkcie 1 zaskarżonego wyroku łącznego Sąd Rejonowy połączył m.in. karę pozbawienia wolności orzeczoną przez Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 6 września 2006 r. w sprawie IX K 733/06, błędnie przy tym wskazując jej wymiar względem ustalonego prawidłowo, a opisanego w pkt. 1 części wstępnej wyroku łącznego (kara 2 lat pozbawienia wolności orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5 letni okres próby, następnie zarządzona do wykonania, a po rocznym okresie odroczenia jej wykonania, ponownie warunkowo zawieszona, tym razem na 2 letni okres próby). Równocześnie odnośnie tej samej kary pozbawienia wolności postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego Sąd Rejonowy umorzył w oparciu o art. 572 kpk, o czym ewidentnie zaświadcza treść pkt 4 zaskarżonego wyroku.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dostrzegł tego rodzaju mankament. Nie mniej nie sposób go postrzegać jako nic nie znaczącej omyłki, co zdawał się sugerować. Z porównania treści punktów 1 i 4 zaskarżonego wyroku wynika przecież niezbicie, że rozstrzygnięcia te pozostają ze sobą w sprzeczności. Umorzenie postępowania w zakresie wydania wyroku łącznego co do połączenia kary orzeczonej wyrokiem w sprawie IX K 733/06 dotyczy bowiem tej samej kary, co do której wydane zostało rozstrzygnięcie o połączeniu w węzeł kary łącznej. Niewątpliwie więc rozstrzygnięcia w punkcie 1 i 4 wzajemnie się wykluczają. Jednocześnie sprzeczność ta uniemożliwia wykonanie wyroku. Wynika z niej bowiem, że skazany miałby odbyć karę pozbawienia wolności z wyroku w sprawie IX K 733/06 w ramach kary łącznej oraz jej nie odbywać, ponieważ pozostaje karą w zawieszeniu. Sprzeczność ta nie może również podlegać usunięciu w oparciu o przepis art. 13 § 1 kkw. Nie może być także rozpatrywana w kategoriach oczywistej omyłki pisarskiej, możliwej do skorygowania na podstawie art. 105 § 1 kpk, bowiem dotyczy części dyspozytywnej wyroku. Sprostowanie omyłek pisarskich i rachunkowych w orzeczeniu nie jest dopuszczalne, gdy ich „techniczno-pisarski” charakter nie jest oczywisty, a sprostowanie błędnego zapisu w orzeczeniu w istocie doprowadziłoby nie do pozornej, lecz rzeczywistej ingerencji w materialną treść orzeczenia (zob. wyrok SN z dnia 23 listopada 2005 r., IV KK 390/05, LEX Nr 164378; postanowienie SN z dnia 17 września 2008 r., II KK 60/08, LEX Nr 458853).

W rezultacie przedstawiony fakt uniemożliwia wykonanie zaskarżonego wyroku w zakresie odnoszącym się do łączenia kar pozbawienia wolności i stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 7 kpk (zob. wyrok SN z dnia 23 listopada 2016 r., III KK 414/16, LEX nr 2157279), choć przyznać należy rację skarżącemu Prokuratorowi, iż w oczywisty sposób to punkt 1 wyroku łącznego wydany został z naruszeniem prawa, bowiem zgodnie z art. 85 § 2 kk kara pozbawienia wolności wymierzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie IX K 733/06 nie nadawała się do połączenia. Niedopuszczalnym jest bowiem połączenie kary pozbawienia wolności niepodlegającej wykonaniu z powodu upływu terminu do zarządzenia wykonania kary. Taka sytuacja niewątpliwie zachodzi w przypadku określonym przez art. 75 § 4 kk, a więc gdy upłynie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby (zob. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2018 r., III K 99/18, LEX nr 2497988). Dotyczyła zaś kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie IX K 733/06. Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2014 r. prawomocnym od dnia 21 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach zawiesił przecież jej wykonanie na 2 letni okres próby (k. 50). W konsekwencji, co do tej kary postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego powinno zostać umorzonym w oparciu o art. 572 kpk.

W opisanej sytuacji, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, Sąd odwoławczy zobowiązany był uchylić wyrok i wydać stosowne rozstrzygnięcie następcze.

In concreto należało uchylić zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gliwicach jako funkcjonalnie właściwemu do wydania wyroku łącznego z mocy art. 569 § 1 kpk, albowiem kwestia orzeczenia kary łącznej w żadnym razie się nie zdezaktualizowała, choć zagadnienie wydaje się bardziej złożonym, niż postrzegał to dotychczas Sąd I instancji, jak i skarżący Prokurator, stąd w dalszym postępowaniu nie może ograniczać się wyłącznie do badania warunków do orzeczenia kar łącznej pozbawienia wolności.

Po pierwsze trzeba wyraźnie zauważyć, po uzupełnieniu postępowania dowodowego na etapie odwoławczym, że błędnym było ustalenie Sądu meriti co do aktualnego charakteru kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie III K 581/13 (opisanym w pkt III części wstępnej wyroku łącznego). Jakkolwiek na moment wszczęcia postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego była to kara o charakterze bezwzględnym, na skutek zarządzenia jej wykonania postanowieniem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 21 grudnia 2016 r. sygn. akt XIII Ko 9108/16, co więcej skazany zaczął ją odbywać w dniu 2 maja 2018 r. (vide: opinia o skazanym – k. 40), nie mniej już w dniu 28 maja 2018 r. zakończył, albowiem w tej dacie Sąd Rejonowy w Gliwicach postanowił zawiesić jej wykonanie na podstawie art. 152 kkw w związku z uprzednim korzystaniem przez skazanego z rocznego odroczenia jej wykonania (vide: postanowienie Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 30 marca 2017 r. sygn. akt XIII Ko 645/17 prawomocne od dnia 12 kwietnia 2017 r. – k. 123, 141 akt wykonawczych Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie III K 581/13; opinia o skazanym – k. 155; wydruk z NoeSad – k. 145).

Zatem jedyną karą bezwzględnego pozbawienia wolności wymierzoną skazanemu, która nie została dotychczas wykonaną w całości jest kara łączna 1 roku pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie IX K 1782/16. Skazany ma zakończyć jej wykonywanie w dniu 28 maja 2019 r. (vide: opinia o skazanym – k. 155, wydruk z NoeSad – k. 146). Oprócz niej do połączenia wedle aktualnego brzmienia art. 85 kk nadaje się również wspomniana wyżej kara 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 2 letni okres próby, który upłynie 12 kwietnia 2019 r., a dalsze 6 miesięcy dopiero 12 października 2019 r., co trafnie podniósł skarżący Prokurator powołując się na treść art. 85 § 2 kk, wedle którego, poprzez zastrzeżenie odwołujące się do treści art. 89 kk, łączeniu podlegają również kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. Stąd objętymi węzłem kary łącznej powinny być również: kara 2 lat pozbawienia wolności orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5 lat próby wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie III K 871/14 (opisanym prawidłowo w pkt V części wstępnej wyroku łącznego), w tym wypadku okres próby i dalsze 6 miesięcy upłynie dopiero 24 marca 2020 r. (k. 17), kara łączna 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie III K 307/15, której wykonanie następnie warunkowo zawieszono na 2 letni okres próby, a upłynie on w dniu 14 kwietnia 2020 r. (k. 32), a także kara 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3 letni okres próby orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie IX K 1757/14, w tym wypadku okres próby i dalszych 6 miesięcy upłynie 5 listopada 2019 r. (k. 19-22), przy czym na skazanym ciążyła również akcesoryjna grzywna z art. 71 § 1 kk, którą wedle posiadanych danych uiścił dotychczas jedynie w części (wydruk karty dłużnika – k. 139).

Po wtóre, nie może budzić wątpliwości w realiach sprawy, że należało rozważyć względność ustawy obowiązującej poprzednio zgodnie z regułą intertemporalną z art. 4 § 1 kk, kiedy wobec skazanego zapadały wyroki skazujące zarówno przed, jak i po 1 lipca 2015 r.. Przypomnieć natomiast trzeba, że zgodnie z art. 19 ust. 1 in fine ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych (Dz.U. z 2015 r. poz. 396: dalej: ustawa nowelizująca), w sytuacji gdy zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu 1 lipca 2015 r. zasadą jest stosowanie przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, również w odniesieniu do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia jej w życie. Nie oznacza to jednak, iż nie będą mogły mieć zastosowania przepisy o karze łącznej w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r.. Przepis art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej jako lex specialis wyłączał zastosowanie art. 4 § 1 kk i wynikającej z niego zasady intertemporalnej jedynie w przypadku, gdy potrzeba orzeczenia kary łącznej po dniu 1 lipca 2015 r. nie wiązała się z prawomocnym skazaniem po tej dacie. Oczywiście zagadnienie intertemporalne nie powstanie również, gdy wszystkie przestępstwa, za które wymierzone kary miałyby podlegać łączeniu, popełnione zostały po 1 lipca 2015 r.. W innych sytuacjach orzekania kary łącznej po 1 lipca 2015 r., art. 4 § 1 kk będzie musiał mieć natomiast zastosowanie, skoro kara łączna jest instytucją prawa karnego materialnego. Zatem orzekanie takiej kary, także w wyroku łącznym, powinno następować z uwzględnieniem reguł określonych w art. 4 § 1 kk (por. wyrok SN z 17 stycznia 2013 r., II KK 84/12, OSNKW 2013/5/43). Tak więc, choć zasadą jest stosowanie wówczas przepisów nowych, poprzednio obowiązujące będą miały jednak zastosowanie, kiedy okazać by się miało, że będą względniejsze dla skazanego, a więc prowadzić będą do korzystniejszego ukształtowania rozstrzygnięcia w przedmiocie kary łącznej (por. również W. Wróbel [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, Kraków 2015, s. 911-917). W związku z tym w przypadku orzekania o karze łącznej po 1 lipca 2015 r. w odniesieniu do prawomocnych skazań zaistniałych tak przed, jak i po tej dacie, koniecznym jest każdorazowe dokonanie swoistego testu względności poprzedniego stanu prawnego.

Niewątpliwie Sąd I instancji orzekał stosując przepisy Kodeksu karnego o karze łącznej w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r. z uwzględnieniem ich zmiany od dnia 15 kwietnia 2016 r. w zakresie art. 85 § 3 i 3a kk, z tego względu, że uznał, iż przepisy poprzednio obowiązujące nie byłyby dla skazanego względniejszymi. Z tym stanowiskiem zgodził się też skarżący Prokurator. Pisemne motywy zaskarżonego wyroku wyjaśniają jednak, że sąd ten postąpił tak tylko dlatego, że wedle przepisów Rozdziału IX Karnego w ówczesnym brzmieniu podstawę kary łącznej stanowiłyby z osobna kary jednostkowe podlegające łączeniu, co w praktyce miałoby mieć taki walor, iż przy kształtowaniu wymiaru kary łącznej żadnym ograniczeniem nie byłyby poprzednio wymierzone skazanemu kary łączne.

Stwierdzić jednak należało, że nie dostrzegł Sąd I instancji w pełni konsekwencji wynikających ze stosowania obu konkurencyjnych stanów prawnych, a wcale nie musiały one prowadzić w sposób ewidentny do wniosku, że ustawa obowiązująca poprzednio nie byłaby dla skazanego względniejszą.

Zgodnie z dyspozycją art. 85 kk w jego poprzednim brzmieniu, warunkiem orzeczenia kary łącznej jest, aby sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Zauważenia przy tym wymaga, iż chociaż zwrot „zanim zapadł pierwszy wyrok” odnosi się do pierwszego chronologicznego wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnych przestępstw, to jednak wyrokiem „pierwszym” może być również wyrok wydany później (po nim), a więc drugi, czy jeszcze dalszy, w zależności od układu procesowego (por. wyrok SN z 1 sierpnia 2007 r., IV KK 195/07, LEX nr 296718). Ten pierwszy wyrok stanowi zatem punkt odniesienia przy dokonywaniu oceny, które z przestępstw objętych kolejnymi wyrokami pozostają w zbiegu uzasadniającym połączenie węzłem wyroku łącznego. Nie ma natomiast żadnych przeszkód prawnych, aby utworzyć kolejną grupę obejmującą skazania za czyny popełnione zanim zapadł kolejny „pierwszy wyrok” - oczywiście „pierwszy” z punktu widzenia tej kolejnej grupy przestępstw (por. wyrok SN z 21 stycznia 2008 r., V KK 212/07, LEX nr 377209).

Bacząc na to co wynikało z art. 85 kk w jego poprzednim brzmieniu, stwierdzić należało, iż w przedmiotowej sprawie jeszcze na czas orzekania w instancji odwoławczej zachodziłyby warunki do wymierzenia skazanemu tylko jednej kary łącznej pozbawienia wolności z połączenia kary 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 5 letni okres próby wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie IX K 871/14 za przestępstwo z art. 178a § 1 kk popełnione 3 maja 2014 r. oraz kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na 3 letni okres próby wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 22 marca 2016 r. w sprawie IX K 1757/14 za przestępstwo z art. 158 § 1 kk popełnione 19 lipca 2014 r.. Co prawda w zbiegu realnym rozumianym zgodnie z poprzednim brzmieniem art. 85 kk pozostawały również przestępstwa z wyroków wydanych w sprawach III K 871/14 i III K 62/14, nie mniej kara pozbawienia wolności wymierzona skazanemu w drugiej z tych spraw z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie nadawała się do połączenia już tylko dlatego, że upłynął okres próby oraz dalszych sześciu miesięcy. Także na gruncie poprzedniego stanu prawnego nie budziło wątpliwości, że wyrok skazujący na karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jeżeli w okresie próby i dalszych 6 miesięcy nie doszło do zarządzenia wykonania tej kary nie może być brany pod uwagę, przy łączeniu kar w wyroku łącznym (zob. wyrok SN z dnia 6 lutego 2014 r., III KK 459/13, LEX nr 1427470).

Kara łączna pozbawienia wolności zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 86 § 1 kk mogłaby zostać zatem wymierzoną w rozmiarze od 2 lat do 2 lat i 6 miesiący pozbawienia wolności. W przypadku jej ukształtowania w rozmiarze najwyższej z kar podlegających łączeniu formalnie nie byłoby też przeszkód do warunkowego zawieszenia jej wykonania po myśli art. 69 § 1 kk w jego poprzednim brzmieniu (zob. art. 89 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r.). Takie rozwiązanie, nawet gdyby nie została orzeczoną wobec skazanego jednocześnie kara łączna grzywny, wydaje się, że byłoby korzystniejszym dla skazanego, niż gdyby na podstawie aktualnego stanu prawnego wymierzona zostałaby mu kara łączna pozbawienia wolności w rozmiarze choćby o 1 miesiąc wyższym od najwyższej z łączonych kar. Wówczas miałby przed sobą perspektywę izolacji kończącą się najwcześniej 2 czerwca 2019 r. (uwzględniając okresy zaliczone). Gdy tymczasem wedle poprzedniego stanu prawnego okres izolacji skazanego zakończyłby się 28 maja 2019 r. i wiązał się z odbyciem w całości nie podlegającej łączeniu kary 1 roku pozbawienia wolności ze sprawy IX K 1782/16.

Poza tym należało dostrzec, iż w najbliższym czasie zajdą diametralne zmiany w okolicznościach sprawy istotnych dla badania warunków do wydania wyroku łącznego, tak na gruncie aktualnego, jak i poprzedniego stanu prawnego.

Już z dniem 28 maja 2019 r. wykonaną zostanie w całości kara pozbawienia wolności z wyroku w sprawie IX K 1782/16. Nastąpi to 28 maja 2019 r.. Kara ta zgodnie z art. 85 § 2 kk nie będzie zatem podlegała łączeniu.

Z kolei 12 października 2019 r. i 5 listopada 2019 r. ziści się przeszkoda określona w art. 75 § 4 kk nie pozwalająca na łączenie kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania wymierzonych w sprawach odpowiednio III K 581/13 i IX K 1757/14, oczywiście o ile do tego czasu nie dojdzie do prawomocnego zarządzenia ich wykonania.

Z tych wszystkich względów zaskarżony wyrok w związku z rozpoznaniem apelacji wywiedzionej na niekorzyść należało uchylić w całości i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Rejonowy w dalszym postępowaniu zobowiązany jest do powtórzenia postępowania dowodowego w pełnym dotychczasowym zakresie. Uwzględni więc, że z akt Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie III K 897/10 wynika, wbrew temu, co w dotychczasowym postępowaniu zostało ustalonym, iż ostatecznie nie doszło do zarządzenia wykonania orzeczonej w tej sprawie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Nie mogło więc również dojść do jej wykonania w całości. Po przywróceniu terminu rozpoznanym bowiem zostało zażalenie wywiedzione na korzyść skazanego i postępowanie w przedmiocie zarządzenia wykonania tej kary z uwagi na upływ terminu z art. 75 § 4 kk umorzone. Będzie też pamiętał Sąd Rejonowy, że zamieszczenie w wyroku łącznym wskazania, w jakim zakresie wyroki podlegające połączeniu podlegają odrębnemu wykonaniu, jest zbędne ze względu na zawarte w art. 576 § 1 kk wyjaśnienie, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku łącznego wyroki podlegające połączeniu nie ulegają wykonaniu tylko w zakresie objętym wyrokiem łącznym (por. wyrok SN z 4 stycznia 1977 r., VI KRN 440/76, LEX nr 21730).

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej swego wyroku.