Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy dla W. M. w W., II W. C. w składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Niewiadomski

Protokolant: Ewelina Lasek

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 roku w W.

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. O. (1)

przeciwko: (...) W.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

I.  ustala, że powódka M. O. (1) wstąpiła z dniem 24 września 1987 roku w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) po śmierci dotychczasowego najemcy – S. S. (1);

II. zasądza od pozwanego (...) W. na rzecz M. O. (1) kwotę 487 (czterysta osiemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 1482/18

UZASADNIENIE

W dniu 15 marca 2018 roku ( data prezentaty k. 1) do tut. Sądu wpłynął pozew M. O. (1) przeciwko (...) W. o ustalenie wstąpienia przez nią w stosunek najmu lokalu nr (...) przy ul. (...) w W.. Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, iż z dniem 24 września 1987 roku powódka wstąpiła z mocy prawa w stosunek najmu w/w lokalu po śmierci swego ojca – S. S. (1). Nie uzyskała jednak formalnego potwierdzenia swoich praw do tego lokalu. Następnie w dniu 17 lutego 2016 roku tut. Sąd w sprawie I C 3449/16 wydał wyrok zaoczny nakazający eksmisję powódki z w/w lokalu. Powódka nie zaskarżyła w/w wyroku zaocznego z uwagi na poważne problemy zdrowotne które miała w czasie trwania w/w postępowania. W związku z tym w chwili obecnej powódka nie ma innej możliwości obrony swoich praw, a powyższym postępowaniu doszło do naruszenia jej praw. Mimo tego pozwany wszczął postępowanie zmierzające do wykonania w/w wyroku ( pozew k. 1 – 2).

W odpowiedzi na pozew (...) W. wniosło w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu. W ocenie pozwanego miały zachodzić bowiem przesłanki określone w art. 379 pkt 3 kpc z uwagi na fakt, iż wyrokiem z dnia 17 lutego 2016 roku, w sprawie o sygn. akt I C 3449/15 tut. Sąd orzekł eksmisję M. O. (1) z w/w lokalu. Orzekł ponadto, że nie przysługuje jej prawo do lokalu socjalnego.

W ocenie pozwanego w ramach powyższego postępowania Sąd był zobligowany zbadać, czy M. O. (1) przysługuje jakikolwiek tytuł prawny do przedmiotowego lokalu. Skoro Sąd orzekł jednak eksmisję, to w takiej sytuacji przesłankowo określił brak tytułu prawnego do lokalu. Ponowne badanie tej kwestii jest niedopuszczalne, a zatem powinno skutkować odrzuceniem pozwu.

W drugiej kolejności wskazano, iż lokal nr (...) przy ul. (...) w W. był przydzielony małżonkom S. S. (2) i J. S.. Zatem po śmierci S. S. (1) najemcą lokalu pozostawała J. S.. Jeżeli współmałżonek najemcy był współnajemcą lokalu, to z chwilą śmierci najemcy współmałżonek taki stawał się wyłącznym najemca lokalu ( odpowiedź na pozew k. 26 – 30).

Postanowieniem z dnia 5 października 2018 roku Sąd odmówił odrzucenia pozwu ( postanowienie k. 40). Zażalenie na w/w postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 maja 2019 roku, sygn. XXVII Cz 444/19 ( postanowienie k. 103).

Na rozprawie w dniu 23 maja 2019 roku strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie ( protokół k. 109).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość gruntowa położona w W. przy ul. (...), objęta księgą wieczystą (...), jest własnością (...) W.. Na nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny. W budynku znajduje się szereg lokali mieszkalnych, przy czym część z nich jest przedmiotem umów najmu ( okoliczności bezsporne, decyzja k. 35).

Na podstawie decyzji o przydziale z dnia 18 listopada 1961 roku Wydziału Kwaterunkowego Prezydium D. N. W. – M., znajdujący się w powyższym budynku lokal nr (...) na podstawie umowy najmu został oddany w najem małżonkom S. S. (2) i J. S.. Do zamieszkiwania w tym lokalu uprawnione były także ich córki – B. S. oraz M. S. ( decyzja k. 10 akt lokalowych; k. 35). Powyższa rodzina zamieszkała faktycznie w tym lokalu ( zeznania E. P. (1) k 41 – 42; zeznania J. G. k. 42 - 43).

Po zawarciu związku małżeńskiego B. S. wyprowadziła się z w/w lokalu i zamieszkała wraz z mężem w mieszkaniu przy ul. (...) ( zeznania E. P. (1) k 41 – 42; zeznania J. G. k. 42 – 43; zeznania M. O. (1) k. 109 – 109v).

W dniu 30 sierpnia 1980 roku M. S. wdziała ślub z W. O.. W efekcie zmieniła nazwisko na: (...) ( kopia odpisu skróconego aktu małżeństwa k. 3). W. O. także zamieszkał w w/w lokalu.

Z małżeństwa W. O. i M. O. (1) urodziło się dwoje dzieci: M. O. (2), urodzony w (...) roku, oraz A. O., urodzona w (...) roku. Wszystkie w/w osoby wspólnie zamieszkiwały w tym samym lokalu i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, tworząc zgodną rodzinę, mimo trudnych warunków ( zeznania E. P. (2) k 41 – 42; zeznania J. G. k. 42 – 43; zeznania M. O. (1) k. 109 – 109v).

W podaniu z 27 lipca 1987 roku M. O. (1) prosiła o przyznanie jej rodzinie dodatkowo mieszania nr 1 przy ul. (...) na okres około 1,5 roku. Wyraźnie wskazał w nim, że mieszka w lokalu nr (...) razem z mężem, dzieckiem oraz rodzicami ( podanie k. 15 – 15v).

S. S. (1) zmarł w dniu 24 września 1987 roku ( kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 4). Z kolei J. S. zmarła w dniu 5 grudnia 2011 roku ( kserokopia aktu zgonu k. 4). Po śmierci J. S. osobami zamieszkującymi w powyższym lokalu były: W. O., M. O. (1), M. O. (2) oraz A. O. ( zeznania M. O. (1) k. 109 – 109v).

M. O. (2) zmarł w 2004 roku, co doprowadziło M. O. (1) do poważnych problemów zdrowotnych. Było to też przyczyną rozpadu jej małżeństwa, czego potwierdzeniem było wyprowadzenie się W. O. z w/w lokalu w 2007 roku. W 2014 roku wyjechała z Polski do Anglii A. O.. Od tej pory w w/w lokalu mieszka tylko M. O. (1) ( zeznania E. P. (2) k 41 – 42; zeznania J. G. k. 42 – 43; zeznania M. O. (1) k. 109 – 109v).

W dniu 17 lutego 2016 roku tut. Sąd w sprawie I C 3449/16 wydał wyrok zaoczny nakazający eksmisję M. O. (1) z w/w lokalu. Nie zaskarżyła ona w/w wyroku zaocznego z uwagi na poważane problemy zdrowotne które miała w czasie trwania w/w postępowania ( zeznania M. O. (1) k. 109 – 109v). Na podstawie w/w tytułu wszczęto postępowanie egzekucyjne KM 2981/16 prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w W. K. Ł.. Postanowieniem z dnia 2 lutego 2018 roku komornik stwierdził umorzenie w/w postępowania egzekucyjnego z mocy prawa ( postanowienie k. 49 akt Km 2981/16).

M. O. (1) od lat 60 – tych XX wieku nieustannie mieszka i jest zameldowana w lokalu nr (...) przy ul. (...). Jest osobą powszechnie lubianą i szanowną przez swoich sąsiadów ( zeznania E. P. (2) k 41 – 42; zeznania J. G. k. 42 – 43; pismo mieszkańców nieruchomości przy ul/ (...) 2B k. 39).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów: zarówno złożonych do akt niniejszej sprawy, jak i znajdujących się w aktach dołączonych, zeznania świadków E. P. (2) i J. G. oraz zeznania powódki. W odniesieniu do dokumentów, które zostały przedłożone w formie zwykłych kserokopii, pozwany nie zakwestionował rzetelności ich sporządzenia ani nie żądał złożenia przez stronę przeciwną ich oryginałów (zgodnie z art. 129 kpc). Także Sąd badając te dokumenty z urzędu nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie jakichkolwiek wątpliwości, co do ich wiarygodności i mocy dowodowej, dlatego stanowiły podstawę dla poczynionych w sprawie ustaleń. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie, w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą razem zasadniczo spójny i nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Zeznania wszystkich świadków oraz powódki zostały obdarzone walorem wiarygodności, gdyż były one zgodne, wzajemnie ze sobą korelowały i korespondowały.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Niniejszym pozwem M. O. (1) domagała się ustalenia, że wstąpiła z stosunek najmu lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. z dniem 24 września 1987 roku, tj. z datą śmierci jej ojca S. S. (1).

Był on najemcą w/w lokalu które zostało mu przekazane jako mieszkanie służbowe w czasie obowiązywania ustawy z dnia 30 stycznia 1959 roku - Prawo lokalowe. Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy, stosunek najmu lokali i budynków zawiązywał się na podstawie umowy najmu albo na podstawie decyzji o przydziale lokali lub budynków. Stosunek najmu na podstawie decyzji o przydziale nawiązywał się więc z dniem objęcia lokalu lub budynku. Z kolei art. 63 ust. 1 w/w ustawy stanowił, iż mieszkaniami służbowymi są lokale mieszkalne przydzielane pracownikom uspołecznionych zakładów pracy i instytucji w związku ze stosunkiem pracy. Warunki przydziału i opróżniania mieszkań służbowych oraz właściwość organów w tych sprawach i tryb postępowania zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 marca 1959 roku (Dz. U. z 1959 r. nr 24 poz. 151 i 152). Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, pracownik otrzymywał mieszkanie służbowe na podstawie dokonanego przez zakład pracy pisemnego przydziału, w którym określona była ilość izb, powierzchnia lokalu, pomieszczenia przynależne oraz osoby uprawnione do zamieszkania wspólne z pracownikiem.

W niniejszej sprawie powódka wnosiła o ustalenie, że z mocy prawa wstąpiła w stosunek najmu tego lokalu. Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Dokonując oceny prawnej powództwa opartego na w/w przepisie w pierwszej kolejności trzeba rozważyć, czy powód posiada interes prawny, o którym mowa w powołanym przepisie, w wytoczeniu i popieraniu tak sformułowanego powództwa.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane zostało stanowisko, że interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc jest to obiektywna, czyli wywołana rzeczywistą koniecznością ochrony określonej sfery prawnej, potrzeba uzyskania przez stronę powodową odpowiedniej treści wyroku, przy czym skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie konsekwencje w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym zostanie usunięta niepewność co do istnienia określonych uprawnień oraz ryzyko ich naruszenia w przyszłości (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 roku, III CZP 121/13, LEX nr 1511150, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013 roku, I CSK 727/12, LEX nr 1523363). Interes prawny występuje więc wtedy, gdy określona sytuacja zagraża naruszeniem uprawnień przysługujących powodowi bądź też stwarza wątpliwość co do ich istnienia czy realnej możliwości realizacji ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2012 roku, I CSK 325/11, LEX nr 1171285). Ponadto stanowisko judykatury jest jednomyślne, że istnienie interesu prawnego uzależnione jest też od braku możliwości dochodzenia ekwiwalentnej ochrony swoich uprawnień na innej drodze niż powództwo o ustalenie ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 kwietnia 2014 roku, I ACa 825/13, LEX nr 1466949, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 marca 2014 roku, I ACa 55/14, LEX nr 1679927, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 lutego 2015 roku, I ACa 842/14, LEX nr 1679905, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 roku, III CSK 254/12, LEX nr 1353202).

Przenosząc powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy należy stwierdzić, że powódka M. O. (1) miała interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu w/w lokalu. Wyrok eksmisyjny w sprawie I C 3449/15, dotyczący w/w lokalu, został wydany w dniu 16 lutego 2016 roku. Tym samym przedmiotowe powództwo było jedyną możliwą formą prawną wykazania uprawnień do w/w lokalu. Bez wątpienia przesądzało to o istnieniu interesu prawnego powódki w niniejszej sprawie.

Przystępując do oceny istnienia kolejnych przesłanek zasadności powództwa należy wskazać, iż zgodnie z art. 691 kc – w brzmieniu obowiązującym w dniu 24 września 1987 roku, w razie śmierci najemcy mieszkania osoby bliskie najemcy, które stale z nim mieszkały aż do chwili jego śmierci, wstępowały w stosunek najmu.

Z treści analizowanego przepisu wynika, że wstąpienie w stosunek najmu po śmierci najemcy lokalu i nabycie jego uprawnień i obowiązków związanych z tą nieruchomością uzależnione jest od spełnienia dwóch zasadniczych przesłanek. Po pierwsze - dana osoba musi należeć do określonej grupy podmiotów pozostającej w określonych bliskich relacjach osobistych ze zmarłym , – a po drugie osoba ta musi zamieszkiwać z najemcą stale do momentu jego śmierci .

W realiach niniejszej sprawy nie ulegało wątpliwości, iż powódka jest córką najemcy w/w lokalu. Została więc bez wątpienia spełniona podmiotowa przesłanka wstąpienia w stosunek najmu.

Odnosząc się zaś do przesłanki stałego zamieszkiwania w lokalu należy wskazać, iż polega ona na tym, aby dana osoba nie miała innego mieszkania, a lokal mieszkalny zajmowany przez tę osobę z najemcą stanowił centrum jej spraw życiowych. Dopuszczalne są przy tym przerwy w tym wspólnym zamieszkiwaniu (np. spowodowane dłuższym wyjazdem lub chorobą), a o tym, czy mimo takich przerw nadal mamy do czynienia ze wspólnym stałym zamieszkiwaniem, decyduje zamiar osób wspólnie zamieszkujących, a więc czynnik „ze sfery ich świadomości i woli” ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1981 roku, sygn. akt III CRN 314/80, OSNC 1981, nr 6, poz. 119; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 roku, I CKN 1023/99, LEX nr 53288).

Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w toku niniejszego postępowania nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż powódka od początku lat 60 – tych XX wieku do chwili obecnej cały czas mieszka w przedmiotowym lokalu. Jest ono centrum jej całej życiowej aktywności od dziesięcioleci. Mieszkała też w tym lokalu razem z ojcem S. S. (1) do chwili jego śmierci. Tym samym została wykazana także druga przesłanka warunkująca stwierdzenie wstąpienia powódki w stosunek najmu w/w lokalu.

Z powyższych względów Sąd w punkcie I sentencji ustalił, że powódka M. O. (1) wstąpiła z dniem 24 września 1987 roku w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) po śmierci dotychczasowego najemcy – S. S. (1).

Wbrew twierdzeniom pozwanego – żaden przepis prawa nie wyłączył powódki z kręgu osób które mogłyby wstąpić w stosunek najmu w/w lokalu. Nabywała ona prawa do lokalu całkowicie niezależnie od uprawnień nabytych przez jej matkę – J. S..

Poza tym stanowisko pozwanego koncentrowało się na ocenie przesłanek stanowiących podstawę w/w zaocznego wyroku eksmisyjnego z 17 lutego 2016 roku, tj. ówczesny brak tytułu prawnego M. O. (1) do lokalu nr (...) przy ul. (...). Tymczasem jak wskazano w uzasadnieniu postanowienia z 5 października 2018 roku – powagą rzeczy osądzonej nie są objęte przesłanki rozstrzygnięcia ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 roku, I CK 217/05, Lex nr 186004. Zatem w/w wyrok zaoczny nie wykluczał możliwości uwzględnienia powództwa w niniejszej sprawie.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania ( punkt II sentencji wyroku) stanowił art. 98 § 1 i 3 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przepisy te stanowią normatywną podstawę obowiązującej w zakresie kosztów zasady odpowiedzialności za wynik procesu. W realiach niniejszej sprawie to powódka była stroną wygrywającą proces zatem zachodziły przesłanki zasądzenia na jej rzecz od pozwanego równowartości poniesionej przez nią kosztów procesu.

Na zasądzoną od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 487 złotych składa si: uiszczona opłata sądowa od pozwu w wysokości 200 złotych, równowartość uiszczonej opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego adwokatem w wysokości 270 złotych. Zostało ono ustalone w oparciu o treści § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 ze zm.).

Mając na uwadze powyższe okoliczności i treść przepisów prawa, Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis postanowienia doręczyć pełnomocnikom stron.