Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2019 r. w Warszawie

sprawy H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania H. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 5 grudnia 2017 r., nr (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 8 stycznia 2018 r. H. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 grudnia 2017 r. znak: (...). Odwołujący
nie zgodził się z powyższą decyzją w zakresie niezaliczenia okresów pracy w (...) Konserwacja i (...) od dnia 1 października 1983 r.
do dnia 31 lipca 1985 r. oraz w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) od dnia 2 września 1985 r. do dnia 31 stycznia 1991 r. jako wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z względu na brak świadectw pracy potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i w związku z tym odmowie przyznania mu rekompensaty z tego tytułu. Ubezpieczony podniósł, ze praca sztukatora ma zbieżny, a nawet identyczny zakres obowiązków i czynności wykonywanych z zakresem czynności i obowiązków spełniających określone warunki pracy w szczególnych warunkach ujętych w „Zasadach Kwalifikacji Prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze” (Dz. U. Nr 237, poz. 1656).
Na potwierdzenie okoliczności pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze ubezpieczony wnosił o powołanie dwóch świadków (odwołanie k. 3-24 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podnosząc argumentację, którą posłużył się w zaskarżonej decyzji. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wskazał, że skarżoną decyzją z dnia 5 grudnia 2017 r. odmówił odwołującemu się prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat.
Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do stażu w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Zespole Szkół Zawodowych Nr (...) od dnia 1 września 1978 r.
do dnia 31 sierpnia 1979 r., ze względu na fakt, iż w tym okresie H. S. wykonywał pracę w wymiarze ½ etatu. Organ rentowy nie uwzględnił również okresu zatrudnienia w (...) od dnia 1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz
w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r., ze względu na fakt, że ubezpieczony nie załączył świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze sporządzonych zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (odpowiedź na odwołanie k. 25 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 15 sierpnia 1971 r. do 31 sierpnia 1983 r. H. S. był zatrudniony w Zespole Szkół Zawodowych nr (...) w N. jako nauczyciel matematyki. W szkole kształcono mechaników samochodowych, laborantów chemicznych, kucharzy, ślusarzy, krawcowe. W okresie od 1 września 1978 r. do 31 sierpnia 1979 r. pracował na w wymiarze ½ etatu, w pozostałym okresie na pełen etat (zaświadczenie Rp-7 k. 5-7 a.r. tom kapitałowy; zeznania odwołującego k. 47-49 i k. 51 a.s.).

W okresie od 1 października 1983 r. do lipa 1985 r. pracował w (...) Konserwacja i (...) Budowlanych (...) w W. na cały etat, a następnie w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r. był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) (dalej jako (...))
na stanowisku stiukarz-renowator. W okresie od 4 września 1989 r. do 31 stycznia 1991 r. odwołujący przebywał na urlopie bezpłatnym (informacja z ZUS k. 9 a.r. tom kapitałowy; akta osobowe odwołującego – umowa o pracę, zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu, świadectwo pracy, informacja o zmianie stawki wynagrodzenia).

W trakcie zatrudnienia w (...) i (...) H. S. wykonywał prace związane z konserwacją obiektów zabytkowych poprzez wykonywanie sztukaterii, stiuków, sztablatury. Pracując w (...) odwołujący realizował uczestniczył w pracach konserwatorskich w (...), elewacji pałacu w P. koło B.. W trakcie zatrudnienia w (...) odwołujący pracował w szczególności przy renowacji sali balowej
w Z. Królewskim w W., a także w (...) Polonii w P., w P. U. oraz na kontrakcie w Niemczech. Jako stiukarz-renowator, praca odwołującego obejmowała prace fizyczne w styczności z chemicznymi substancjami drażniącymi
i szkodliwymi, takimi jak klej malarski, gips ceramiczny, farby, spirytus skażony, proszek polerowniczy, biel tytanowa. Do stworzenia formy należało przygotować mieszankę z wody
i kleju stolarskiego, następnie dodać gips i barwniki. Masę stiukową tworzono poprzez zalanie wodą klejową gipsu oraz mieszanie ręczne. Tak uzyskaną masę stiukową odwołujący układał na odpowiednio przygotowanym podłożu, takim jak np. kolumny. Po wyschnięciu masa była szlifowana i polerowana. Część z tych czynności była wykonywana w pozycjach wymuszonych, czasem na rusztowaniu. Dodatkowo praca odbywała się przy sztucznym oświetleniu pochodzącym z reflektorów o dużej mocy, a przy jej wykonywaniu, z uwagi
na konieczność realizacji prac w zamkniętych pomieszczeniach, panowało zapylenie i unosił się nieprzyjemny zapach ww. substancji. Praca była wykonywana przez 8 godzin dziennie. Odwołujący, podobnie jak inni pracownicy, nie otrzymywał dodatków do wynagrodzenia za pracę w warunkach szczególnych ani dodatkowych posiłków. Jedynie w zimie pracownicy otrzymywali gorące posiłki (zeznania świadków: M. K. k. 80 a.s., D. B. k. 80-81 a.s., Z. P. k. 51 a.s., zeznania odwołującego k. 47-49 i k. 51 a.s., opinie biegłej sądowej z zakresu BHP k. 55-62 a.s. i k. 97-107 a.s.).

Od dnia 10 lutego 1992 r. do dnia złożenia wniosku o emeryturę H. S. prowadził własną działalność gospodarczą Firma (...) z siedzibą w N., w ramach której kontynuował pracę przy renowacji i konserwacji zabytków (akta rentowe – okoliczność bezsporna). Od dnia 1 października 2017 r. odwołujący
ma przyznane prawo do emerytury (decyzja ZUS z 17.10.2017 r. k. 19 a.r. tom (...)).

W dniu 23 października 2017 r. H. S. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o przyznanie rekompensaty za pracę
w szczególnych warunkach. Po rozpatrzeniu wniosku ZUS(...)Oddział w W. decyzją
z dnia 5 grudnia 2017 r., znak: (...)odmówił mu prawa do rekompensaty wskazując, że nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał za udowodnione okresy pracy w warunkach szczególnych od 15 sierpnia 1971 r.
do 31 sierpnia 1978 r. oraz od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1983 r., łącznie 11 lat,
0 miesięcy i 17 dni. Jednocześnie organ rentowy nie uznał następujących okresów zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych:

-

w Zespole Szkół Zawodowych Nr (...) od dnia 1 września 1978 r. do dnia 31 sierpnia
1979 r., ze względu na fakt, iż w tym wykonywał pracę w wymiarze ½ etatu,

-

w (...) od dnia 1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz

-

w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w okresie
od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r. – ze względu na brak świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(wniosek o rekompensatę k. 23 a.r., decyzja ZUS z 05.12.2017 r. k. 35 a.r. – tom (...)).

W toku postępowania Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłej sądowej
z zakresu (...) celem ustalenia czy praca wykonywana przez odwołującego H. S. w (...) od dnia
1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r.
(z przerwą na urlop bezpłatny od dnia 4 września 1989 r. do dnia 31 stycznia 1991 r.) wykonywana była w szczególnych, uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I Kategorii Zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów przy uwzględnieniu, iż odwołujący się wykonywał pracę na stanowisku sztukator i sztukator-stiukarz, renowator i posługiwał się w renowacji i pracy między innymi bielą tynkową, siarką, ałunem i cynasinem oraz spirytusem i klejem kostnym, a jako oświetlenie służyły lampy 500 WAT (k. 52 a.s., k. 87 a.s.).

Sporządzając opinię celem udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie biegła z zakresu BHP wskazała, że wykonywana przez odwołującego praca sztukatora-stiukatora nie podlega kwalifikacji jako praca w warunkach szczególnych ani w szczególnym charakterze
w rozumieniu ww. przepisów. Biegła z zakresu BHP wskazała, że z wymienionych przez odwołującego i świadków czynników szkodliwych jedynie alkohol etylowy został ujęty
w rozporządzeniu ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 22 grudnia 1982 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, z określonym dopuszczalnym poziomem 1.000 mg/m ³. Pozostałe substancje nie są klasyfikowane jako szkodliwe, lecz jedynie jako drażniące.
Wskazała również, że praca stiukarza nie ma określonego zaleconego natężenia światła, wyrażanego w luxach (lx), przy czym jej zdaniem nie przekraczała wartości 1.000 lx.
W opinii uzupełniającej biegła wskazała również, że praca sztukatora i stiukarza nie kwalifikowała się jako bardzo ciężka praca fizyczna, ani też w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu, lub praca w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. Biegła wskazała również, ze praca odwołującego nie może zostać przyporządkowana jako praca przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych, gdyż prace te są wykonywane w ciągu produkcyjnym, w przypadku wyrobów ceramicznych,
przy zastosowaniu procesu obróbki cieplnej w temperaturze powyżej kilkuset stopni C. (opinie biegłej sądowej z zakresu BHP k. 55-62 a.s. i k. 97-107 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego obejmującego dowody z dokumentów, zeznań świadków
i odwołującego, a także w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu BHP.

Zebrane w sprawie dowody z dokumentów Sąd uznał za wiarygodne. Dowody
te obejmowały dokumentację załączoną do akt rentowych, a także akta osobowe H. S. z okresu zatrudnienia w (...). Za szczególnie wartościowe Sąd uznał zwłaszcza ostatni z wymienionych rodzajów dokumentów, gdyż zawierał on szczegółowe informacje dotyczące specyfiki i przebiegu zatrudnienia. Sąd podjął próbę uzyskania akt osobowych odwołującego z okresu zatrudnienia w (...) i w tym celu zwrócił się
do Archiwum Państwowego w W. z prośbą o udostępnienie tych dokumentów lub wskazanie miejsca ich przechowywania, jednakże udzielając odpowiedzi na powyższe Archiwum wskazało, że po sprawdzeniu baz danych nie ustalono miejsca ich przechowywania (k. 43 a.s.).

W znacznej mierze Sąd dał wiarę zeznaniom powołanym przez odwołującego świadków M. K., D. B. oraz Z. P.. Świadkowie współpracowali z odwołującym na przełomie lat 1985-1994, w szczególności byli wraz z nim zatrudnieni w (...) oraz potwierdzili wykonywanie przez niego czynności sztukatora
i stiukarza, a część z nich wykonywała te same prace na tym samym stanowisku. Świadkowie przedstawili również okoliczności dotyczące warunków pracy. Między zeznaniami świadków istniały co prawda pewne rozbieżności co do szczegółów warunków pracy (np. używanie siarki w procesie konserwacji, moc reflektorów, itp.), mogące zdaniem Sądu wynikać
ze znacznego upływu czasu od okoliczności, na jakie świadkowie zeznawali, przy czym jednocześnie Sąd miał na względzie, że rozbieżności te nie miały charakteru istotnego i nie wpłynęły na walor dowody przedmiotowych zeznań.

W podobnym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującego H. S.. Odwołujący bardzo szczegółowo opisał na czym polegała wykonywana przez niego praca sztukatora i stiukarza, a zeznania te w dużej mierze znalazły potwierdzenie w zeznaniach świadków. Sąd oparł się również na wyjaśnieniach odwołującego udzielonych w trybie
art. 212 k.p.c. na rozprawie w dniu 4 czerwca 2019 r. (k. 47 i nast. a.s.) z uwagi na ich późniejsze potwierdzenie w trakcie składania zeznań.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na stanowisku biegłej sądowej
z zakresu (...) wyrażonym w opiniach głównej i uzupełniającej. W ocenie Sądu opinie zostały sporządzone w sposób profesjonalny, rzetelny i kompleksowy, zaś przyjęte przez biegłą stanowisko oraz ocena co do kwalifikacji okresów zatrudnienia odwołującego były wypadkową dokładnej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym zwłaszcza dowodów osobowych w zakresie przedstawiającym obraz warunków pracy, w jakich zatrudnienie odwołującego się odbywało, oraz posiadanej przez biegłą wiedzy i doświadczenia branżowego. Sąd zważył przy tym, że opinia biegłej była przedmiotem zastrzeżeń odwołującego, który w piśmie z dnia 14 sierpnia 2018 r. (k. 72 a.s.), do których jednak biegła odniosła się całościowo w opinii uzupełniającej, której wnioski
Sąd podzielił jako zasadne.

W ocenie Sądu nie zachodziła przy konieczność uzupełnienia materiału dowodowego
i przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP zgodnie z wnioskiem odwołującego. Opinie sporządzone na rzecz niniejszej sprawy zawierały jednoznaczną
i stanowczą ocenę możliwości kwalifikacji wykonywanej przez odwołującego pracy jako pracy w warunkach szczególnych, a tym samym były wystarczające na potrzeby ustaleń
w tym zakresie. W konsekwencji powyższy wniosek został oddalony na podstawie
na podstawie art. 217 § 3 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył możliwości przyznania odwołującemu H. S. prawa do przyznania rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Warunki przyznania tej rekompensaty zostały określone
w oraz ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm. – dalej jako u.e.p.) oraz ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 – dalej jako ustawa emerytalna). I tak, zgodnie z art. 2 ust. 5 u.e.p. rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Warunki nabycia prawa do rekompensaty określa art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p., w myśl którego rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach
i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są więc:

1)  utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 r. –
w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem
1 stycznia 1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2)  niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3)  legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4)  nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS;

Odesłanie ustawowe zawarte w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych wymaga przedstawienia przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych regulujących kwestię okresu pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykłady takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy,
w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.

Wydając skarżoną decyzję odmowną Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał,
że odwołujący się legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 11 lat, 0 miesięcy 17, a tym samym nie spełnił warunku posiadania 15-letniego stażu pracy
w warunkach szczególnych. Odwołujący wnosił o przyznane przez Sąd, że w okresie
od dnia 1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r.. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy rozważał, czy odwołujący spełnia kwestionowaną przez ZUS przesłankę konieczną do uzyskania wnioskowanego świadczenia emerytalnego w kontekście ewentualnej kwalifikacji w/w okresów zatrudnienia jako okresów pracy w warunkach szczególnych. Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8,
poz. 43 z późn. zm. – dalej jako rozporządzenie RM z 7 lutego 1983 r.). Wyjątkowy charakter prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, możliwość zakwalifikowania pracy
na danym stanowisku jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach u pracodawcy, którego podstawowa działalność nie należy do branży, do której przyporządkowane jest dane stanowisko pracy, jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wykonywanie tej pracy oznacza narażenie na tożsame szkodliwe czynniki właściwe branży przypisanej do stanowiska wymienionego w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2017., II UK 672/15). Co więcej okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczenia są tylko te lata, gdy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 184/13).

Okresy pracy określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę
w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy, przy czym nieprzedstawienie tego dokumentu nie oznacza braku możliwości wykazania faktu wykonywani pracy w warunkach szczególnych przy użyciu innych środków dowodowych. W orzecznictwie wielokrotnie wyrażano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym ze względu na powyższe okoliczność wykonywania pracy
w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi,
przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym dopuszczalne jest więc dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności jedynie w oparciu o dokumenty (zob. uchwały Sądu Najwyższego
z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84; z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84;
a także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r. II UKN 619; Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004 r. III AUa 2474/03; Sądu Okręgowego w Tarnowie
z dnia 4 października 2013 r. IV U 1284/13).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy przeprowadził dowody z dokumentów, zeznań świadków i odwołującego, na podstawie których ustalił, że H. S. w spornym okresie był zatrudniony w (...) od dnia 1 października
1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r.
W powyższych okresach odwołujący wykonywał pracę odpowiednio sztukatora oraz sztukatora-stiukarza, a jego praca była ściśle związana z konserwacją zabytków.
Praca odwołującego w znacznej mierze polegała na tworzeniu masy stiukowej, która była następnie nakładana na powierzchnię i kształtowana przy pomocy narzędzi w celu nadania jej pożądanego kształtu. Praca odwołującego odbywała się w niekorzystnych warunkach z uwagi na duże zapylenie, duże natężenie światła z reflektorów oraz konieczność wykonywania pracy w pozycji wymuszonej.

Oceniając możliwość kwalifikacji scharakteryzowanej wyżej pracy wykonywanej prze odwołującego Sąd oparł się na opinii biegłej sądowej z zakresu (...). Zdaniem biegłej praca wykonywana przez H. S. w (...) od dnia 1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1985 r. oraz w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w okresie od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r. (z przerwą na urlop bezpłatny od dnia 4 września 1989 r.
do dnia 31 stycznia 1991 r.) nie była wykonywana w warunkach szczególnych w rozumieniu ww. przepisów. W szczególności Sąd zwrócił uwagę na wskazania biegłej co do wniosku,
iż w żadnej pozycji w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. nie ma prac scharakteryzowanych przez odwołującego (tj. pracy sztukatora, stiukarza, renowatora). Sąd miał również na względzie uzupełniającą opinię biegłej M. M., która wskazała, że praca wykonywana przez H. S. w spornych okresach zatrudnienia nie była wykonywana w warunkach szczególnych, lub w szczególnym charakterze w rozumieniu z art. 21 ust. 1 u.e.p., zgodnie z załącznikami 1 i 2 do w/w ustawy, które również nie zawierają takiego stanowiska. W opinii biegłej stanowisk takich jak sztukator, stiukarz, renowator nie ma także w załączniku do zarządzenia nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu kultury i sztuki, co uwzględniając zasadę racjonalnego ustawodawcy pozwala przyjąć, iż jego zamiarem nie było objęcie wykonywanych przez odwołującego prac kwalifikacją jako pracy szczególnej. Sąd podzielił powyższe stanowisko biegłej, bowiem analiza wspomnianych wykazów i załączników nie pozwala na stwierdzenie, aby praca odwołującego mogła być zaliczona do którejkolwiek z wymienionych w nich pozycji.

Kwestionując opinię biegłej odwołujący wyraził stanowisko, zgodnie z którym wykonywana przez niego praca może być zakwalifikowana do innych pozycji, które w jego ocenie były związane z podobnymi warunkami pracy, m. in. pozycjami przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych (poz. 11 dział V wykazu A), czy też zawody odlewnika form gipsowych (poz. 8). Takiego stanowiska w ocenie Sądu podzielić jednak nie można. W orzecznictwie wskazuje się, że przydzielenie prac szkodliwych
do poszczególnych działów gospodarki nie jest przypadkowe i ma związek z działaniem szkodliwych czynników na konkretnym stanowisku pracy, dlatego nie można prac uznanych w jednej branży jako szkodliwe tak samo traktować w innych działach. Takie przypisanie wynika więc z faktu, że różne prace są związane z różnymi grupami czynników szkodliwych o różnym stopniu natężenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 listopada 2012 r.,
II UK 104/12; z dnia 26 marca 2014 r., II UK 368/13). Wymienione przez odwołującego pozycje były zostały przydzielone do Działu V Wykazu A zatytułowanego „W budownictwie i przemyśle materiałów budowalnych”, tymczasem odwołujący wykonywał prace związane
z konserwacją zabytków. Nadto jak wynika z opinii biegłej sądowej charakter wykonywanych przez niego obowiązków nie pozwala zaliczyć ich jako pracy przy produkcji wyrobów ceramicznych, form gipsowych czy materiałów ogniotrwałych. Odwołujący wytwarzał
co prawda masę stiukową, ale główny nacisk jego pracy był związany z jej nakładaniem
i formowaniem na rzecz prac konserwatorskich i renowacyjnych, a nie produkcją na skalę przemysłową.

Sąd miał na względzie również podnoszone przez odwołującego okoliczności
co do szkodliwości warunków pracy, w których pracował, jak również jego zastrzeżenia
do opinii biegłych, którzy w jego ocenie warunków tych nie uwzględnili, jednakże należy zaznaczyć, iż z samego faktu wykonywania pracy w trudnych, ciężkich czy szkodliwych warunkach nie wynika jeszcze, że pracę taką można uznać za pracę w warunkach szczególnych. Biegła szczegółowo omówiła przy tym czynniki jakie towarzyszyły odwołującemu i jego współpracownikom podczas wykonywania pracy, takie jak sztuczne światło czy też obecność środków chemicznych, przy czym wskazała, że większość z nich nie jest kwalifikowana jako substancje szkodliwe, a co najwyżej drażniące, dodatkowo zaś żaden z tych czynników nie występował w natężeniu pozwalającym na uznanie jego szkodliwości dla zdrowia. Również sam fakt wykonywania pracy w pozycji wymuszonej nie pozwala
na kwalifikację danej pracy jako odbywającej się w warunkach szczególnych, w tym bardziej, że zdecydowana większość prac wymaga nietypowej pozycji. Wymaga przy tym również podkreślenia, że pracami w szczególnych warunkach są prace o znacznej szkodliwości
dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, co oznacza, że oba te elementy (znaczna szkodliwość dla zdrowia i znaczny stopień uciążliwości) muszą występować równocześnie. Praca w warunkach szkodliwych nie jest zatem tożsama z pracą w szczególnych warunkach. Konieczne jest bowiem, aby praca ta była równocześnie pracą o znacznej uciążliwości, a takie zostały rodzajowo wymienione w załączniku do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. Oznacza to, że pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia i o znacznym stopniu uciążliwości są prace, które były wykonywane – jako podstawowe – wymienione w wykazie A, nie zaś wykonywanie innych prac, choćby w tych samych szkodliwych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., I UK 388/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z dnia 9 marca 2017 r., III AUa 1042/16). Z tych też względów, choć Sąd nie neguje,
że odwołujący mógł być narażony na szkodliwe warunki panujące w zatrudniających
go zakładach pracy, ze względu na niemożność zaliczenia wykonywanych przez niego pracy do rodzajów pracy określonych w stosownych pozycjach Wykazu A zaliczenie spornych okresów zatrudnienia nie było możliwe.

Z uwagi na powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał odwołanie H. S. za niezasadne. Z uwagi na brak stosownych świadectw pracy organ rentowy
nie miał formalnych podstaw do zaliczenia spornych okresów zatrudnienia odwołującego
w (...) od 1 października 1983 r. do 31 lipca 1985 r. oraz w (...) od 2 września 1985 r. do 31 stycznia 1991 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych, zaś w toku niniejszego postępowania Sąd ustalił, iż nie istniały podstawy faktyczne i prawne
do dokonania takiej kwalifikacji. W konsekwencji nie było podstaw do stwierdzenia,
że odwołujący legitymuje się wyższym stażem pracy w warunkach szczególnych,
niż określono w skarżonej decyzji, w tym zwłaszcza w wymiarze co najmniej 15 lat,
co z kolei oznacza, że odwołujący nie spełnia koniecznej przesłanki do uzyskania prawa
do rekompensaty w myśl art. 21 ust. 1 u.e.p.

Dlatego też, w okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle powyższych uwag, nie było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a odwołanie ubezpieczonego od decyzji
z dnia 5 grudnia 2017 r., podlegało oddaleniu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym Sąd Okręgowy orzekł w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć(...)

K.S.