Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lipca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2018 roku w Piotrkowie Tryb.

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko R. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 19 kwietnia 2018 roku, sygn. akt I Cupr 311/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach pierwszym i drugim w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanego R. K. kwotę 2.250 (dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanego R. K. kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie apelacyjne, w tym kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt II Ca 513/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2018 roku, wydanym w sprawie I Cupr 311/18 po ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanego R. K. na rzecz powoda (...) Spółki z o.o. z siedzibą w W. kwotę 1.635,37 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 lipca 2017 roku do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 654,79 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany zawarł w dniu 30 września 2010 roku z (...) w Ł. umowę o świadczenie usług dydaktycznych, obowiązującą od dnia 1 października 2010 roku na kierunku wychowanie fizyczne niestacjonarne, jako studia I stopnia (licencjackie), na Wydziale (...). Odpłatność za rok akademicki 2010/2011 na tym kierunku na studiach niestacjonarnych wynosiła 3.840 złotych.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2011 roku pozwany został skreślony z listy studentów, która została pozwanemu doręczona w dniu 6 września 2011 roku.

Pozwany nie uiścił na rzecz Uczelni pełnego czesnego za miesiące: maj, czerwiec, lipiec i sierpień 2011 roku, do zapłaty którego został wezwany pismem powoda z dnia 20 stycznia 2017 roku.

Pozwany nie uiścił dochodzonej należności.

Powód nabył objętą pozwem wierzytelność od uczelni, z którą pozwany podpisał umowę o usługi dydaktyczne w drodze umowy cesji z dnia 19 stycznia 2017 roku.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Motywując powyższe wskazał, że strona powodowa wywodziła dochodzone roszczenie z przepisów o przelewie wierzytelności z art. 509 i 510 k.c.

Zgodnie z art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 510 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania.

Z ustaleń Sądu jednoznacznie wynika, iż strony łączyła umowa o świadczenie usług edukacyjnych, zawarta w dniu 30 września 2010 roku, zaś pozwany był obowiązany do uiszczania opłaty czesnego w rocznym wymiarze 3.840 złotych.

W toku przedmiotowego postępowania pozwany wnosił o oddalenie powództwa i podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powołując się na 3-letni termin przedawnienia.

Rozstrzygając spór, co do kwestii przedawnienia roszczenia powoda, Sąd oparł się o stanowisko Sądu Najwyższego, który w sprawie sygn. III CZP 67/15 wyraźnie wskazał, że do przedstawienia roszczenia o opłatę za studia określoną w umowie zawartej na podstawie art. 160 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu sprzed nowelizacji ustawy z dnia 11 lipca 2014 roku, miał zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 118 k.c.

Z tych względów Sąd Rejonowy uznał, iż zarzut przedawnienia nie może w niniejszej sprawie odnieść skutku. Uwzględniając bowiem dziesięcioletni termin przedawnienia – do przedawnienia pierwszej z rat doszłoby dopiero w dniu 10 maja 2021 roku.

Dalej wskazał, że obowiązek pozwanego zapłaty czesnego za usługi edukacyjne wynikał z art. 160 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz zawartej z podmiotem świadczącym usługi edukacyjne – (...) w Ł. umowy oraz Regulaminu Studiów w (...) w Ł.. Z powyższych dokumentów wynika, że pozwany zobowiązany był do uiszczenia opłat za studia w ratach po 320 złotych, tj. w łącznym wymiarze rocznym – 3.840 złotych. Nadto w przypadku rezygnacji ze studiów student zobowiązany był złożyć wypowiedzenie umowy oświadczenie usług dydaktycznych na piśmie pod rygorem nieważności (pkt 20 umowy).

W przedmiotowej sprawie pozwany R. K. zrezygnował z edukacji w (...) w Ł. jednak nie udowodnił, aby dokonał stosownego wypowiedzenia. Tym samym należało uznać, iż pozwany nie złożył pisemnej rezygnacji ze studiów, a więc nie dotrzymał warunków wiążącej go umowy. W tych okolicznościach naliczanie przez pierwotnego wierzyciela opłat za studia w określonej wysokości pozostawało w zgodzie z treścią umowy. R. K. został skreślony z listy studentów dnia 31 sierpnia 2011 roku. Do tego czasu zgodnie z postanowieniami umowy wymagalne stały się raty czesnego z terminami płatności na dzień 10 maja 2011 roku, 10 czerwca 2011 roku, 10 lipca 2011 roku i na dzień 10 sierpnia 2011 roku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda (...) spółka z o.o. w W. kwotę 1.635,37 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 lipca 2017 roku do dnia zapłaty.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany przegrał sprawę w całości wobec czego obowiązany jest zwrócić na rzecz powoda koszty procesu w kwocie 654,79 złotych, w tym kwotę 30 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwoty 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kwoty 600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwoty 7,79 złotych tytułem poniesionych kosztów korespondencji.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości apelacją pozwany. Apelujący zarzucił wyrokowi:

1.  Naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności:

a)  art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 roku o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustawy (Dz. U. poz. 1198 ze zm.) poprzez nieuwzględnienie, że termin przedawnienia w niniejszej sprawie wynosi 3 lata;

b)  art. 43 ¹ w zw. z art. 118 k.c. poprzez uznanie, że roszczenie nie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;

2.  Naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału w sprawie, w szczególności poprzez uznanie, że naruszenie art. 512 k.c. pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, bądź jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia – przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, którem sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

W świetle powyższego rozpoznając apelację pozwanego w sprawie niniejszej Sąd Okręgowy był związany wytycznymi, jakie zawarł w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 grudnia 2017 roku, którym uchylił wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 6 października 2017 roku.

Wytyczne te sprowadzały się w istocie do ustalenia, że do przedawnienia spornego roszczenia o opłatę za studia określoną w umowie zawartej na podstawie art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 października 2009 roku (Dz.U. z 2005r. Nr 164, poz. 1365), w okresie przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 11 lipca 2014 roku o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014r. poz. 1198), miał zastosowanie dziesięcioletni termin przewidziany w art. 118 k.c.

Okoliczność, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu nie może jednak przesądzać o uwzględnieniu powództwa, w sytuacji gdy nie zostało ono przez stronę powodową w sposób właściwy udowodnione.

W uzasadnieniu wskazanego wyżej wyroku z dnia 29 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy nakazał Sądowi Rejonowemu przy ponownym rozpoznaniu sprawy dokonać ustaleń pozwalających na ustalenie, czy roszczenie powoda jest uzasadnione, po przeprowadzeniu zaoferowanych przez strony dowodów oraz po dokonaniu wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, co dopiero pozwoli na merytoryczną ocenę żądania pozwu.

Oceny takiej Sąd Rejonowy w toku ponownego rozpoznania sprawy nie przeprowadził, poprzestając na ustaleniu, że skoro pozwany nie udowodnił, aby dokonał wypowiedzenia umowy, jaka łączyła go z (...) w Ł., to uznać należało, że pozwany nie dotrzymał warunków wiążącej go umowy, a co za tym idzie naliczanie przez pierwotnego wierzyciela opłat za studia w określonej wysokości pozostawało w zgodzie z treścią umowy.

Okoliczność, że pozwany nie dotrzymał warunków umowy nie przesądza jednakże, że strona powodowa, którą jest (...) Spółka z o.o. w W., a nie (...)w Ł. udowodniła swoje powództwo.

Nie ulega zaś wątpliwości, że to na powodzie jako podmiocie inicjującym postępowanie cywilne, ciąży obowiązek przedstawienia podstawy faktycznej dochodzonych roszczeń (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.) oraz dowodów na ich poparcie (art. 232 k.p.c.).

Zaniechania na tej płaszczyźnie mogą prowadzić do stwierdzenia nieudowodnienia podnoszonych roszczeń i oddalenia powództwa, co też miało miejsce w niniejszej sprawie.

W przedmiotowej sprawie pełnomocnik powoda przedstawił co prawda poświadczoną za zgodność umowę przelewu wierzytelności zawartą w dniu 19 stycznia 2017 roku między (...) z siedzibą w Ł., a (...) Spółką z o.o. z siedzibą w W. (k. 30, 30 verte), jednakże do umowy tej załączył - w odniesieniu do wierzytelności mającej dotyczyć pozwanego- jedynie dokument w formie kserokopii fragmentu tabeli stanowiącej wyciąg z załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności, który nie wskazuje nawet, kto jest jego autorem.

W ocenie Sądu Okręgowego złożenie takiego dokumentu nie jest wystarczające do przyjęcia, że doszło do skutecznej cesji wierzytelności w przedmiotowej sprawie.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że to strona powodowa będąc stroną inicjującą proces zasadniczo wpływa na określenie faktycznych granic kognicji sądu, przestawiając zespół okoliczności faktycznych, z których wywodzi zgłoszone w pozwie żądanie. Kontradyktoryjny charakter procesu cywilnego wyklucza przy tym, w szczególności w sprawach, w którym powodem jest podmiot profesjonalny i to reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, możliwość ingerencji sądu w określoną przez strony płaszczyznę faktyczną sporu. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy odnośnie przytoczeń faktycznych w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji zgłoszonego przez nią nowego faktu nie uwzględni.

Nabycia wierzytelności w drodze cesji nie można domniemywać i okoliczność ta powinna wynikać wprost z dokumentów. W żaden sposób nie da się wywieść faktu nabycia przedmiotowej wierzytelności z wydruku zawierającego tabelkę, w której zamieszone są dane pozwanego i inne informacje. Wydruk ten z całą pewnością nie jest też załącznikiem do umowy wierzytelności i w żaden sposób nie potwierdza, że przedmiotem przelewu wierzytelności była także wierzytelność przysługująca względem pozwanego z tytułu nieopłacenia przez niego czesnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku, I ACa 492/15, Legalis Nr 1359131)

Wyciąg z ksiąg rachunkowych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód wyłącznie tego, iż osoba, która go podpisała złożyła zawarte w dokumencie oświadczenie.

Dane ujmowane w księgach rachunkowych i w wyciągu z tych ksiąg mogą stanowić dowód jedynie tego, że określonej kwoty wierzytelność jest wpisana w księgach rachunkowych względem określonego dłużnika na podstawie opisanego w tych księgach zdarzenia, na przykład właśnie cesji wierzytelności. Dokumenty te potwierdzają więc sam fakt zdarzenia w postaci cesji wierzytelności, ale nie stanowią one dowodu na skuteczność dokonanej cesji wierzytelności, a tym bardziej istnienia i wysokości nabytej wierzytelności.

Dodać należy, że toku ponownego rozpoznania sprawy pełnomocnik strony dowodowej nie wykazał jakiejkolwiek aktywności, nie stawił się także na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2018 roku, mimo że był prawidłowo powiadomiony o jej terminie.

W świetle powyższego stwierdzić należało, że strona powodowa reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie sprostała wymogowi zawartemu w art. 6 k.c. w zw. art. 232 k.p.c. i nie udowodniła zasadności swego żądania.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo w całości.

Konsekwencją powyższego jest zmiana orzeczenia o kosztach procesu, które zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. powinna ponieść w całości strona powodowa. Na koszty te złożyły się koszty zastępstwa procesowego za dwa postępowania w I instancji w wysokości w łącznej wysokości 1.800 złotych (2 x 900 złotych) ustalone w oparciu o § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.) oraz pierwsze postępowanie apelacyjne w wysokości 450 złotych ustalone w oparciu o § 2 ust. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia.

O kosztach niniejszego postępowania apelacyjnego orzeczono natomiast na podstawie art. 98 k.p.c. W ramach tych kosztów mieści się kwota 450 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne oraz kwota 30 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od apelacji.

SSO Jarosław Gołębiowski