Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. N.

przeciwko G. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 7 listopada 2017 roku, sygn. akt I C 607/16

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i drugim sentencji w ten sposób, że zasądzoną w punkcie pierwszym kwotę 150 zł. podwyższa do kwoty 1626,- zł. (jeden tysiąc sześćset dwadzieścia sześć złotych ) oraz w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego G. W. na rzecz powoda J. N. kwotę 951,- zł. ( dziewięćset pięćdziesiąt jeden złotych ) tytułem zwrotu kosztów procesu,

2. zasądza od pozwanego G. W. na rzecz powoda J. N. kwotę 273,74,- zł. ( dwieście siedemdziesiąt trzy 74/100 złote ) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Renata Lech

Sygn. akt II Ca 84/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. N. przeciwko G. W. o zapłatę zasądził od pozwanego G. W. na rzecz powoda J. N. kwotę 150 zł. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 października 2015 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części; nie obciążył powoda J. N. kosztami postępowania w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia Sądu Rejonowego.

W dniu 20 lipca 2015 r. powód wynajął samochód ciężarowy w celu przewiezienia tarcicy z miejsca zamieszkania pozwanego do swojego miejsca zamieszkania w C.. W tym celu powód poprosił swojego kolegę J. B., aby ten zawiózł go do P., do miejsca zamieszkania pozwanego, aby tam doszło do wydania tarcicy. Powodowi towarzyszyły również inne osoby.

W celu przewiezienia tarcicy powód wynajął również 2 samochody ciężarowe. Jeden został wynajęty z firmy z R., drugi z firmy (...) z C..

Po przyjeździe na posesję pozwanego, pozwany zaczął się agresywnie zachowywać i w pewnym momencie uderzył powoda w głowę, w wyniku czego doznał on stłuczenia głowy, które to obrażenia spowodowały u niego rozstrój zdrowia na okres czasu poniżej 7 dni.

Po tym zdarzeniu powód zdecydował aby przerwać zaplanowane czynności załadunku tarcicy i poprosił aby wszyscy odjechali z miejsca zamieszkania pozwanego.

Tarcicę powód odebrał od pozwanego dopiero po upływie roku w toku postępowania egzekucyjnego.

Po tym, jak pozwany uderzył powoda, ten zadzwonił na Policję i pogotowie ratunkowe. Z powodu agresywnego zachowania się pozwanego powód w konsekwencji odjechał z miejsca zdarzenia i udał się na posterunek policji, gdzie złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Za przywiezienie do miejsca odbioru tarcicy powód zapłacił swojemu koledze J. B. kwotę 150 zł.

Firma (...) z C. za wykonaną usługę przewozową wystawiła powodowi fakturę na kwotę 1.476 zł, która do dnia dzisiejszego nie została zapłacona przez powoda.

W związku z zachowaniem pozwanego wobec powoda wszczęte zostało postępowanie karne, w wyniku którego Sąd Rejonowy w Radomsku wyrokiem z dna 28 lipca 2016 r., uznał, że G. W. swoim zachowaniem wyczerpał dyspozycję art. 191 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w związku z art. 11§ 2 k.k. i warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko G. W..

Wskazują na podstawę powyższych ustaleń Sąd Rejonowy wyjaśnił, że dał wiarę zeznaniom powoda oraz świadka, gdyż ich zeznania są spójne i wzajemnie się uzupełniają.

Wskazując na podstawę prawną powyższego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy zważył, iż w sprawie powód reprezentowany przez fachowego pełnomocnika nie wskazał podstawy prawnej dochodzonego roszczenia, jednak należałoby uznać, że znajduje ono swoje oparcie na treści art. 415 k.c.

Zgodnie z tym przepisem, kto z winy swej wyrządził komuś szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia.

W opinii Sądu meritii aby mówić o powstaniu odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, muszą zajść odpowiednie przesłanki tej odpowiedzialności. Pierwszą z nich jest powstanie szkody rozumianej jako pomniejszenie majątku osoby poszkodowanej. Drugą jest zaistnienie zdarzenia, z którym ustawa wiąże obowiązek naprawienia szkody (zdarzeniem tym może być działanie lub zaniechanie człowieka, albo inne zdarzenie, np. działanie zwierzęcia). W końcu trzecią przesłanką jest wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy wystąpieniem szkody, a powyższym zdarzeniem.

W niniejszej sprawie pozwany na mocy ugody sądowej zobowiązany był do wydania powodowi określonej ilości sztuk tarcicy do dnia 22 lipca 2015 roku. Zasadnie zatem powód udał się do pozwanego po odbiór tejże tarcicy w dniu 20 lipca 2015 r., choć wcześniej terminu tego z pozwanym nie ustalił.

Nie mniej jednak po przybyciu powoda do miejsca zamieszkania pozwanego miał obowiązek wydać tarcicę, jednak jego agresywne zachowanie i uderzenie powoda w głowę nie doprowadziło do wykonania ugody zawartej przez strony. Negatywne zachowanie pozwanego dało swój oddźwięk w postępowaniu karnym, którego konsekwencją było warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec pozwanego, przy jednoczesnym uznaniu, że pozwany został uznanym winnym przestępstwa z art. 191 § 1 kk w związku z art. 157 § 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk.

Wprawdzie sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie jest związany tymże rozstrzygnięciem, jednak przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że rzeczywiście pozwany dopuścił się użycia przemocy wobec powoda, czego było konsekwencją było nie wydanie tarcicy. Potwierdzają to nie tylko zeznania samego powoda, ale również przesłuchanego w sprawie świadka J. B., któremu sąd w pełni dał wiarę. Tymczasem pozwany nie przedstawił żadnych dowodów przeczących wersji przedstawionej przez powoda i nie udowodnił, aby przyczyną nie wydania przez niego tarcicy były inne okoliczności, aniżeli te, które zaoferował powód.

Wina sprawcy szkody może polegać nie tylko na określonym działaniu, ale też na zaniechaniu tego podmiotu. Bezprawność zaniechania ma miejsce wówczas, gdy istniał obowiązek działania, występował zakaz zaniechania lub też zakaz sprowadzenia skutku, który przez zaniechanie mógł być sprowadzony.

W tych okolicznościach pozwany swoim zaniechaniem, polegającym na niewydaniu tarcicy, a jednocześnie swoim bezprawnym działaniem - uderzenie powoda w głowę, doprowadził do powstania u powoda szkody, która polegała na poniesieniu kosztów związanych z dowiezieniem powoda do P. przez J. B.. Świadek potwierdził, że otrzymał od powoda kwotę 150 zł. na pokrycie kosztów przejazdu z C. do P.. Pozwany ponosi zatem winę za to, że prawomocna ugoda sądowa nie została wykonana.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, do poniesionej przez powoda szkody nie można doliczyć kwoty na jaką opiewa wystawiona przez firmę (...) w C. faktura na kwotę 1.476 zł., za wykonaną usługę przewozową.

Jak wynika z zeznań samego powoda faktura ta, do dnia dzisiejszego nie została przez niego zapłacona. Tymczasem szkoda to uszczerbek w majątku poszkodowanego jaki powstał na skutek określonego zachowania. Według art. 361 § 2 k.c., szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany (damnum emergens), albo pozbawieniu go korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Stratą jest pomniejszenie majątku poszkodowanego, a kompensacja szkody ma za zadanie przywrócenie stanu w majątku poszkodowanego sprzed daty powstania szkody.

Skoro zatem powód faktycznie do dnia wyrokowania nie zapłacił za transport, to szkody w tym zakresie nie poniósł. Nie można bowiem wykluczyć, że powód nigdy nie zapłaci za tę usługę z różnych powodów ( np. powód podniesie zarzut przedawnienia roszczenia, wystawca faktury zrzeknie się roszczenia itp., dojdzie do wystawienia faktury korygującej ). Dopóki zatem nie doszło do uszczerbku w majątku powoda z tytułu zapłaty za wykonaną usługę, dopóty nie można mówić, że powód poniósł z tego tytułu szkodę, do naprawienia której zobowiązany byłby pozwany. Naprawienie szkody ma wyrównać ubytek majątkowy poszkodowanego, ale nie może prowadzić do wzbogacenia go ( patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 13 czerwca 1991 roku, sygn. akt I ACr 114/91, opubl. OSA 1992/2/18 ). Gdyby zatem okazało się, że powód nie zapłaciłby za wystawioną fakturę, a pozwany przekazałby mu należność na poczet tej faktury wówczas powód byłby bezpodstawnie wzbogacony.

Z powyższych względów Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 150 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 października 2015 roku ( od daty wytoczenia powództwa ) do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O odsetkach sąd orzekł zgodnie z ar. 481 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążając powoda kosztami postępowania w sprawie z uwagi na jego trudną sytuację materialną.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powoda, który zaskarżył go w części w zakresie pkt. 2 ( oddalającego powództwo ) oraz pkt. 3 (w jakim nie obciążono pozwanego kosztami postępowania).

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pojęcie poniesionych przez poszkodowanego strat (szkody) nie obejmuje niezaspokojonego przez poszkodowanego, wymagalnego zobowiązania na rzecz osoby trzeciej i w konsekwencji przyjęcie, że „do poniesionej przez powoda szkody nie można doliczyć kwoty na jaką opiewa wystawiona przez firmą (...) w C. faktura na kwotę 1.476 zł., za wykonaną usługę przewozową.”

2. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez błędne pominięcie i nieprzeprowadzenie przez Sąd I instancji dowodu ze stanowiska J. M. P.P.H.-U. (...) w C. wyrażonego w piśmie z dnia 2 listopada 2017 r. (na zobowiązanie Sądu I instancji), że kwestia zapłaty należności z faktury VAT (...) w kwocie 1.476,00 zł pozostaje aktualna i zapłata od powoda tej należności jest oczekiwana - Sąd I instancji mimo, że zobowiązał J. M. P.P.H.-U. (...) w C. do udzielenia informacji w ciągu 3 dni, a ten wywiązał się w terminie z zobowiązania, pominął ten dowód przy wyrokowaniu,

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe, nie odpowiadające przepisom prawa sporządzenie jego uzasadnienia, które uniemożliwia dokonanie powodowi oceny przyczyn pominięcia i nieprzeprowadzenia przez Sąd I Instancji dowodu ze stanowiska J. M. P.P.H.-U. (...) w C. wyrażonego w piśmie z dnia 2 listopada 2017 r. (na zobowiązanie Sądu I instancji do udzielenia informacji).

Wskazując na powyższe zarzuty pełnomocnik powoda wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.476 zł. wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 20 października 2015 r., do dnia zapłaty oraz kosztów procesu zgodnie ze spisem kosztów z dnia 24 października 2017 r.,

2) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego zgodnie z normami prawem przepisanymi.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że w dniu 18, 19, 24 i 31 sierpnia 2016 r. w postępowaniu egzekucyjnym sygn.. akt KMN 3/16 doszło do wydania powodowi przez pozwanego tarcicy. Powód wskazaną ruchomość odebrał własnym transportem.

( dowód: protokoły z czynności k. 22, 23, 24 akt egzekucyjnych )

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zgłoszonych w skardze apelacyjnej zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego wskazać należy, że wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów art. art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c.

Uzasadnienie Sądu pierwszej instancji odpowiada wymaganiom określonym w powołanym wyżej przepisie art. 328 § 2 k.p.c. Ustalenia faktyczne odzwierciedlają wnioski wynikające z przeprowadzonych w sprawie dowodów. Sygnalizowane przez skarżącego uchybienie polegające braku wskazania przyczyn pominięcia przez Sąd I Instancji dowodu ze stanowiska J. M. P.P.H.-U. (...) w C. wyrażonego w piśmie z dnia 2 listopada 2017 r. nie może skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku. Powyższe uzasadnia fakt, że wnioski wynikające z tego stanowiska w istocie nie mają dla rozstrzygnięcia sprawy decydującego znaczenia.

W konsekwencji ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy przyjmuje za własne i wskazuje jako podstawę swojego rozstrzygnięcia.

Uwzględnienia apelacji wynika z uwzględnienia przez Sąd Okręgowy zgłoszonego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pojęcie poniesionych przez poszkodowanego strat (szkody) nie obejmuje niezaspokojonego przez poszkodowanego, wymagalnego zobowiązania na rzecz osoby trzeciej.

Uzasadniając zarzut naruszenia art. 361 k.c. skarżący twierdzi, że - wbrew odmiennej ocenie Sądu Rejonowego - poniósł szkodę z powodu nienależytego wykonania przez pozwaną obowiązków wynikających z ugody sądowej jaką strony zawarły, gdyż w świetle powołanego przepisu pojęcie szkody obejmuje także wymagalny dług poszkodowanego wobec osoby trzeciej, a samo istnienie szkody nie jest uzależnione od dochodzenia roszczenia, lecz od jego istnienia.

Sąd Najwyższy, w powołanej przez skarżącego uchwale z dnia 10 lipca 2008 r., III CZP 62/08 (OSNC 2009, nr 7-8, poz. 106), rozważał problem kwalifikacji pasywów jako szkody w rozumieniu art. 361 k.c. Podkreślił, że szkodą w znaczeniu ścisłym jest uszczerbek majątkowy, czyli zmniejszenie się majątku wskutek pewnego zdarzenia, z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie zależy całkowicie od woli osoby, której majątek uległ zmniejszeniu. Uszczerbek w majątku w postaci straty może polegać na zmniejszeniu majątku, lecz także na powstaniu nowych lub zwiększeniu się istniejących zobowiązań, czyli pasywów. Zaznaczył, że uznanie skuteczności roszczenia w sytuacji, w której nie doszło jeszcze do wykonania zobowiązania na rzecz osoby trzeciej, może prowadzić do wynagrodzenia szkody abstrakcyjnej po stronie poszkodowanego, nie ma bowiem pewności, czy osoba trzecia będzie dochodzić wierzytelności wobec poszkodowanego, gdyby zaś do tego nie doszło, przyznanie odszkodowania na rzecz dłużnika okazałoby się, już po wydaniu wyroku, sprzeczne z zasadą restytucji. Sąd Najwyższy podkreślił jednak, że samo zaciągnięcie zobowiązania i powstanie długu oznacza zarezerwowanie w majątku dłużnika określonych aktywów na poczet świadczenia, którego spełnienie stanie się bezwzględnie konieczne w terminie wymagalności. Dynamika szkody implikuje przyjęcie założenia, że jej wymiar może ulegać różnym zmianom, zasadne jest więc wzięcie pod uwagę całości sytuacji ekonomicznej poszkodowanego, która przejawia się także w obciążeniu stanu czynnego majątku. W konkluzji Sąd Najwyższy przyjął, że pojęcie straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. obejmuje także wymagalne zobowiązanie poszkodowanego wobec osoby trzeciej. Stanowisku temu Sąd Najwyższy dał również wyraz w wyroku z dnia 25 czerwca 2010 r., sygn.. akt I CSK 554/09, stwierdzając, że pojęcie szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. obejmuje także wymagalny dług poszkodowanego wobec osoby trzeciej, nieumorzony w związku z niewykonaniem obowiązków kontraktowych partnera dłużnika.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone w powołanych orzeczeniach. W celu ustalenia szkody, czyli różnicy między aktualnym stanem majątku poszkodowanego a stanem hipotetycznym, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, konieczne jest uwzględnienie końcowych efektów zdarzenia sprawczego w całym majątku poszkodowanego, a nie jedynie jego bezpośrednich następstw.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, fakt, że po stronie powoda powstało zobowiązanie do zapłaty za wynajem środków transportu w kwocie 1476 zł. nie budzi żadnej wątpliwości. Obowiązek zapłaty wskazanej kwoty nie tylko spowodował powstanie po stronie powoda pasywów ale co równie ważne dla rozstrzygnięcia sprawy stanowi konsekwencję bezprawnego zachowania pozwanego, który uniemożliwił mu odbiór tarcicy pomimo zobowiązania do jej wydania jakie wziął na siebie zawierając ugodę sądową w sprawie sygn. akt I C 198/14 Sądu Rejonowego w Radomsku.

W tym miejscu należy dla porządku zaznaczyć, ze wskazane zobowiązanie miało charakter długu odbiorczego ( art. 454 k.c.). Powód miał obowiązek pokrycia kosztów odbioru drewna i jak wynika z akt egzekucyjnych KMN 3/16 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie Z. R. obowiązek ten zrealizował w postępowaniu egzekucyjnym, na własny koszt zapewniając transport drewna. Powyższe znajduje potwierdzenie powołanych wyżej protokołach czynności egzekucyjnych oraz w postanowieniu o kosztach postępowania egzekucyjnego.

W tych okolicznościach uznać należało, ze wskutek bezprawnego zachowania pozwanego, którego kwalifikacja wyczerpuje nie tylko wskazaną przez Sąd pierwszej instancji normę art. 415 k.c. ale również normę art. 471 k.c. powód poniósł szkodę. Dla jej pełnego wyrównania niezbędne było również zasądzenie wskazanej wyżej kwoty 1476 zł.

Mają powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł o zmianie zaskarżonego wyroku zgodnie z żądaniem zawartym w skardze apelacyjnej.

Konsekwencją uwzględnienia powództwa w całości była zmianą rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w punkcie 3 zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy uwzględnił zestawienie kosztów procesu przedstawione przez pełnomocnika powoda ( k. 104 ) obejmujące jego wynagrodzenie i zwrot kosztów dojazdu na rozprawę.

Podstawę wskazanego rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 98 k.p.c.

Powołany przepis stanowi również podstawę zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za instancję odwoławczą. Sąd Okręgowy uwzględnił co do zasady żądanie przyznania z tego tytułu zwrotu kosztów dojazdu pełnomocnika powoda na rozprawę oraz kosztów jego wynagrodzeni, które jednak z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekraczającą 1500 zł. wyniosło 135 zł. (§ 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie ).

St. Łegosz P. Hochman R. Lech