Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2019 r. w Warszawie

sprawy L. U. i K. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania L. U. i K. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że K. C. jako pracownik u płatnika składek L. U. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 15 marca 2018 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. na rzecz K. C. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. organ rentowy stwierdził, że K. C. jako pracownik u płatnika składek L. U. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu za okres od dnia 15 marca 2018 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ze złożonych dokumentów ubezpieczeniowych wynika, że K. C. została zgłoszona ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 15 marca 2018 r. przez płatnika składek L. U. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Od dnia 6 czerwca 2018 r. ww. stała się niezdolna do pracy. Płatnik składek wykazał następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: za 03/2018 r. – 2 727,27 zł, za 04/2018 r. – 5 000,00 zł, za 05/2018 r. – 5 000,00 zł, za 06/2018 r. – 833,33 zł, za 07/2018 r. – 0,00 zł (decyzja z dnia 27 sierpnia 2018 r. – akta organu rentowego).

L. U. złożył odwołanie od powyższej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.. Odwołujący nie zgodził się ze stwierdzeniem organu rentowego dotyczącym fikcyjnego zatrudnienia ubezpieczonej. W uzasadnieniu odwołania płatnik wskazał, że w celu ratowania trudnej sytuacji finansowej firmy postanowił zatrudnić osobę, która miała zająć się sprzedażą wykonanych pieców, zatrudniona została K. C., płatnik poczynił również szereg innych finansowych oszczędności. K. C. jako osoba doświadczona w marketingu podjęła działania związane z ograniczeniem zatrudnienia w firmie, przerwaniem wykonywania pieców i doprowadziła do sprzedaży jednego pieca. W związku z powyższym odwołujący nie zgodził się z rozstrzygnięciem ZUS (odwołanie z dnia 14 września 2018 r. k. 3 – 4 a.s.).

K. C. również złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...) zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie,
że K. C. jako pracownik u płatnika składek L. U. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) inż. L. U. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu za okres od dnia 15 marca 2018 r. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona odniosła się do skarżonej decyzji wskazując, że była faktycznie zatrudniona przez L. U., za dużą niższą stawkę wynagrodzenia, niż otrzymywała w latach 2016 i 2017 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Ponadto ubezpieczona posiada bardzo bogate doświadczenie zawodowe, umiejętności oraz wykształcenie niezbędne do zajmowania stanowiska zgodnie z powierzoną jej pracą i treścią umowy o pracę jako zawarła z płatnikiem. Płatnik przy zawieraniu umowy o pracę nie wiedział, że K. C. jest w ciąży, ubezpieczona nie poinformowała o tym pracodawcy (odwołanie z dnia 5 października 2018 r. k. 3 – 9 akt VII U 511/19 dołączonych do przedmiotowej sprawy, pismo zainteresowanej z dnia 25 stycznia 2019 r. - k. 25 – 34 a.s.).

W odpowiedzi na powyższe odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o ich oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Organ rentowy ustalił, że K. C. została zgłoszona przez L. U. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) inż. L. U. od dnia 15 marca 2018 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na czas określony do 31 marca 2019 r. na stanowisku specjalisty ds. marketingu z wynagrodzeniem 5 000,00 zł. Od dnia 6 czerwca 2018 r. ww. stała się niezdolna do pracy. Zdaniem organu rentowego w toku postepowania wyjaśniającego strony nie przedstawiły dowodów na faktyczne świadczenie pracy, tj. dowodów na okoliczność, że ubezpieczona kontaktowała się z kontrahentami z (...), Wielkiej Brytanii i Niemiec, brak jest również dowodów, że przedstawione tłumaczenia ofert handlowych faktycznie wykonywała ubezpieczona. Ponadto na miejsce ubezpieczonej nie została zatrudniona nowa osoba, która przejęłaby jej obowiązki. Przed zgłoszeniem do ubezpieczeniem przez płatnika składek ubezpieczona nie była zgłoszona do ubezpieczeń z jakiegokolwiek tytułu (odpowiedź na odwołania k. 5 – 6 a.s.).

Zarządzeniem z dnia 27 marca 2019 r. Sąd połączył sprawę z odwołania K. C. sygn. akt VII U 511/19 ze sprawą sygn. akt VII U 1219/18 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VII U 1219/18 (zarządzenie z dnia 27 marca 2019 r. k. 46 akt VII U 511/19).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. C. posiada wyższe wykształcenie magisterskie kierunkowe z zarządzania i marketingu. W okresie od 4 maja 2005 r. do 30 czerwca 2017 r. była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. ostatnio na stanowisku starszego lidera ds. planowania kategorii w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony. Podstawy wymiaru składek odwołującej w latach 2010 – 2017 wynosiły około 10 000,00 zł. Ubezpieczona później nie chciała już pracować z korporacji i poszukiwała innej pracy z podobnym poziomem wynagrodzenia. W okresie od 1 lipca 2017 r. do 14 marca 2018 r. odwołująca podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników (kopia dyplomu k. 45 a.s., kopia świadectwa pracy z dnia 30 czerwca 2017 r., k. 36 a.s., zeznania K. C. k. 61 – 62 a.s. i k. 65, kopia pisma ZUS z dnia 24 września 2018 r. k. 37 – 40 a.s., wykaz okresów ubezpieczenia społecznego KRUS k. 41 a.s.).

L. U. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) inż. L. U. specjalizuje się głównie w produkcji pieców do laminowania szkła wartych około 80.000,00 zł – 200.000,00 zł.

Firma płatnika na początku 2018 r. znalazła się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, groziło jej bankructwo, zaszła więc konieczność rozwinięcia marketingu, który wcześniej nie istniał. L. U. aby ratować sytuacje finansową firmy sprzedał należące do niego mieszkanie za kwotę 400.000,00 zł. Pracodawca chciał przeprowadzić szeroką akcję reklamową pieców w kraju i w szczególności za granicą. L. U. nie zamieścił ogłoszenia o pracę, ponieważ znajomy R. O. polecił mu nadającą się na poszukiwane stanowisko osobę K. C., która odpowiadała jego wymaganiom związanym z marketingiem. Po spotkaniu z ubezpieczoną i przeprowadzonej rozmowie płatnik zaproponował K. C. zatrudnienie z wynagrodzeniem 5 000,00 zł brutto. Ubezpieczona nie poinformowała pracodawcy, że jest w ciąży.

W dniu 14 marca 2018 r. L. U. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) inż. L. U. zatrudnił K. C. na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 31 marca 2019 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. marketingu z wynagrodzeniem w wysokości 5 000,00 zł miesięcznie. Wynagrodzenie było wypłacane przez księgową gotówką do ręki. Do obowiązków ubezpieczonej należał szeroko pojęty marketing krajowy i zagraniczny, w szczególności odnowienie kontaktów handlowych z byłymi kontrahentami w Wielkiej Brytanii, (...) i Niemczech, a także takie czynności jak przygotowywanie treści na stronę internetową, tworzenie oraz tłumaczenie na język angielski materiałów promocyjnych, tłumaczenie na język angielski dokumentacji technicznej produkowanych urządzeń, kontakty z obecnymi oraz potencjalnymi kontrahentami krajowymi i zagranicznymi, tworzenie i rozsyłanie ofert handlowych krajowych i zagranicznych, doradztwo biznesowe, przygotowanie do wprowadzenia na rynek krajowy i zagraniczny nowego produktu – podświetlanych, laminowanych szyb dekoracyjnych, organizacja wyjazdów na targi branżowe, odbieranie telefonów służbowych w czasie pobytu w biurze (zeznania L. U. k. 60 – 61 i k. 64 - 65 a.s., kopia umowy o pracę z dnia 14 marca 2018 r. – akta organu rentowego, zeznania K. C. k. 61 – 62 i k. 65 a.s., wypis aktu notarialnego nr 2196/2018 z dnia 20 marca 2018 r. - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., techniczne instrukcje obsługi urządzeń w języku angielskim - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., wypis z (...) akta organu rentowego).

Praca świadczona była głównie w biurze firmy przy ul. (...), (...)-(...) W., praca była wykonywana również poza biurem na spotkaniach biznesowych oraz zdalnie z domu. Pracodawca nie prowadził ewidencji czasu pracy ubezpieczonej. K. C. podlegała bezpośrednio L. U.. Ubezpieczona doradziła L. U. między innymi obniżenie kosztów, zwolnienie pracowników i wstrzymanie produkcji nowych pieców, a skupienie się na sprzedaży wyprodukowanych już urządzeń. Odwołująca stworzyła oferty marketingowe dla kontrahentów, tłumaczyła instrukcje obsługi, ma doświadczenie w tłumaczeniach, była odpowiedzialna za stworzenie treści strony internetowej. Praca ubezpieczonej była oceniana na podstawie wyników, efektów telefonicznie i w trakcie rozmów. Odwołujący wymyślili wspólnie nowy produkt, świetlny obrazek tzw. fotoglass, ubezpieczona miała pod tym kątem przeanalizować rynek, przygotować się na targi P. w Niemczech. Ubezpieczonej udało się doprowadzić do sprzedaży pieca do laminacji szkła za kwotę 34.000 EUR dla klienta w Wielkiej Brytanii. Zaprzestanie produkcji obniżyło koszty o ponad połowę (zeznania L. U. k. 60 – 61 i k. 64 - 65 a.s., faktura VAT k. 2 koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., zeznania K. C. k. 61 – 62 i k. 65 a.s., zeznania M. C. k. 63 a.s., świadectwo pracy z dnia 29 maja 2018 r. - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., świadectwo pracy z dnia 30 lipca 2018 r. - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., świadectwo pracy z dnia 8 października 2018 r. - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s.).

Poprzednio na podobnym stanowisku była zatrudniona Z. J., która od lutego 2016 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Na czas nieobecności w pracy K. C. w jej miejsce płatnik nie zatrudnił innego pracownika. Odwołujący zwolnił 3 pracowników produkcji R. B. – montera, L. G. – montera, pracownika fizycznego i R. W. – montera spawacza konstrukcji aluminiowych oraz A. W. - grafika. Wynagrodzenie zasadnicze brutto pracownika L. G. wynosiło 5 000,00 zł brutto, R. W. 2 100,00 zł brutto, A. W. 5 000,00 zł brutto, R. B. 2 149,00 zł brutto. (zeznania K. C. k. 61 – 62 i k. 65 a.s., zeznania L. U. k. 60 – 61 k. i 64 - 65 a.s., pismo L. U. do ZUS z dnia 23 lipca 2018 r. k. 1 - koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s., listy płac za okres od 1 marca 2018 r. do 31 października 2018 r. koperta z załącznikami znajdująca się w k. 24 a.s.).

Zainteresowany zgłosił odwołującą do ubezpieczeń społecznych z tytułu podpisanej umowy o pracę w dniu 15 marca 2018 r. (decyzja ZUS z dnia 27 sierpnia 2018 r. – akta organu rentowego).

Odwołująca w dniu zawarcia umowy o pracę wiedziała, że jest w ciąży, ale nie poinformowała o tym pracodawcy gdyż miała zamiar pracować do końca ciąży. Jej stan zdrowia pozwalał na zatrudnienie jej w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę. Od dnia 6 czerwca 2018 r. K. C. stała się niezdolna do pracy i korzystała ze zwolnienia lekarskiego w związku z ciążą do dnia porodu, który miał miejsce w sierpniu 2018 r. (orzeczenie lekarskie z dnia 14 marca 2018 r. – akta organu rentowego, zeznania K. C. k. 61 – 62 i k. 65 a.s.)

Z uwagi na podejrzenie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania ochrony ubezpieczeniowej oraz świadczeń pieniężnych płynących z tego tytułu sprawa została przekazana do Wydziału (...) i Składek ZUS(...) Oddział w W., który pismami z dnia 29 czerwca 2018 r. zawiadomił K. C. i L. U. o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia odwołującej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na postawie umowy o pracę u płatnika składek L. U.. W odpowiedzi na powyższe zawiadomienie odwołująca i płatnik składek przedłożyli pisemne wyjaśnienia w sprawie wraz z kopiami dokumentów mających wykazać zatrudnienie (zawiadomienia z dnia 29 czerwca 2018 r. - akta organu rentowego, wyjaśnienia stron wraz z załącznikami – akta organu rentowego).

Po przeprowadzeniu postępowania ZUS(...)Oddział w W. wydał w dniu 27 sierpnia 2018 r., decyzję nr (...), na podstawie której stwierdził, że K. C. jako pracownik u płatnika składek L. U. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu za okres od dnia 15 marca 2018 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ze złożonych dokumentów ubezpieczeniowych wynika, że K. C. została zgłoszona ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 15 marca 2018 r. przez płatnika składek L. U. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Od dnia 6 czerwca 2018 r. ww. stała się niezdolna do pracy. Płatnika składek wykazał następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: za 03/2018 r. – 2 727,27 zł, za 04/2018 r. – 5 000,00 zł, za 05/2018 r. – 5 000,00 zł, za 06/2018 r. – 833,33 zł, za 07/2018 r. – 0,00 zł (decyzja z dnia 27 sierpnia 2018 r. – akta organu rentowego).

Od powyższej decyzji organu rentowego L. U. i K. C. złożyli odwołania do tut. Sądu inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z dnia 14 września 2018 r. k. 3 – 4 a.s., 5 października 2018 r. k. 3 – 9 akt VII U 511/19 dołączonych do przedmiotowej sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów, zeznań świadka M. C. oraz odwołujących K. C. i L. U..

Sąd uznał zeznania M. C. za wiarygodne w całości, bowiem były jasne i logicznie przedstawiały stan faktyczny ponadto uzupełniały się z zeznaniami stron.

Odnosząc się z kolei do zeznań odwołujących L. U. i K. C., Sąd uznał je za wiarygodne w świetle pozostałego materiału dowodowego w postaci dokumentów oraz zeznań świadka M. C.. Wszystkie dowody wskazywały na okoliczność zatrudnienia odwołującej na stanowisku specjalisty ds. marketingu z wynagrodzeniem w wysokości 5 000,00 zł brutto miesięcznie oraz faktycznego wykonywania przez nią czynności służbowych na rzecz L. U. związanych z sporządzaniem treści strony internetowej, sporządzaniem tłumaczeń technicznych instrukcji obsługi z języka polskiego na język angielski, doradztwem biznesowym oraz doprowadzeniem do sprzedaży urządzenia wyprodukowane przez płatnika, a także promowaniem firmy na targach branżowych. Wynagrodzenie otrzymywane przez ubezpieczoną w wysokości 5 000,00 zł brutto miesięcznie było na takim poziomie jak dwóch innych pracowników płatnika: L. G. i A. W..

Sąd miał na uwadze, że strony nie zgłaszały dodatkowych wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie L. U. i K. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy odwołująca K. C. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek L. U..

Aby tę kwestię rozstrzygnąć, należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778). Przepis art. 6 ust. 1 pkt. 1 ww. ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt. 1 ustawy następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy z zakresu prawa pracy.

Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę powinna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę. Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie to miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez K. C., a zawarta umowa jest nieważna, gdyż została zawarta dla pozoru lub obejścia ustawy, bądź też jako czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Z takim twierdzeniem organu rentowego, nie można się jednak zgodzić.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995 r., I PZP 7/95 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997 r., I PKN 276/97). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego, czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe.

W rozważanym przypadku wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy, wystąpiły. Wbrew stanowisku organu rentowego, zarówno postępowanie wyjaśniające prowadzone przez organ rentowy, jak i postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd, potwierdziły wykonywanie pracy przez K. C.. Dowodem wskazującym na taki fakt są dokumenty, pisemne wyjaśnienia złożone przed organem rentowym oraz zeznania odwołujących i świadka, które potwierdziły, że ubezpieczona wykonywała zadania, jakie zostały przyporządkowane do powierzonego jej stanowiska pracy - specjalisty ds. marketingu. Ubezpieczona zajmowała się doradztwem biznesowym, a mianowicie między innymi doradziła L. U. obniżenie kosztów, zwolnienie pracowników i wstrzymanie produkcji nowych pieców, a skupienie się na sprzedaży wyprodukowanych już urządzeń. Pracodawca zastosował te wskazówki i rozwiązał umowy o pracę z trzema pracownikami produkcji, tym samym wstrzymał produkcję i obniżył koszty. Odwołująca stworzyła oferty marketingowe dla kontrahentów, tłumaczyła instrukcje obsługi na język angielski dla zagranicznych kontrahentów, stworzyła treść strony internetowej. Odwołujący wymyślili wspólnie nowy produkt, świetlny obrazek tzw. fotoglass, ubezpieczona miała pod tym kątem przeanalizować rynek, przygotowywała prezentację firmy na targi P. w Niemczech. Doprowadziła do sprzedaży pieca do laminacji szkła za kwotę 34.000 EUR dla klienta w Wielkiej Brytanii. Praca ubezpieczonej była świadczona dowolnie, w biurze przy ul. (...), (...)-(...) W., poza biurem na spotkaniach biznesowych oraz zdalnie z domu. Pracodawca nie prowadził ewidencji czasu pracy ubezpieczonej, oceniał jej prace na podstawie wyników, telefonicznie, podczas rozmów. Wynagrodzenie ubezpieczonej wynosiło 5 000,00 zł brutto, czyli na poziomie dwóch innych pracowników zatrudnionych przez płatnika. Niewątpliwie zaś, praca ubezpieczonej była widoczna, jej efektem były przetłumaczone instrukcje obsługi, faktura sprzedaży pieca za kwotę 34.000 EUR dla klienta w Wielkiej Brytanii.

Organ rentowy akcentował w zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie, że przedłożone w toku postępowania wyjaśniającego dokumenty nie stanowią dowodu potwierdzającego świadczenie pracy przez ubezpieczoną. Świadczy to o tym, że zdawał się oczekiwać przedstawienia materialnych, namacalnych wytworów pracy. Tymczasem, jeśli chodzi o materialne dowody pracy ubezpieczonej, to podkreślić należy, że każdy rodzaj pracy jest inny i inne są również formy, w jakich pracownik realizuje zadania powierzone przez pracodawcę. W związku z tym w przypadku pewnych rodzajów prac, istnieją namacalne dowody świadczonej pracy np. towary wyprodukowane przez pracownika, czy dokumenty przez niego stworzone. Wbrew twierdzeniom organu rentowego w tej sprawie miało miejsce stworzenie przez ubezpieczoną dokumentów w postaci treści strony internetowej pracodawcy przedstawiającej między innymi przedmiot jego działalności, przetłumaczone instrukcje obsługi, faktura potwierdzająca sprzedaż pieca za kwotę 34.000 EUR dla klienta w Wielkiej Brytanii. Ponadto Sąd nie znalazł powodów dla których należałoby odmówić wiary tym dokumentom, bowiem zeznania świadka i odwołujących, potwierdziły, że ubezpieczona była zatrudniona u L. U.. Sąd nie uznał za organem rentowym, aby wysokość wynagrodzenia K. C. wynosząca 5 tys. zł brutto była sprzeczna z doświadczeniem życiowym, bowiem podobne wynagrodzenie otrzymywało dwóch innych pracowników L. U..

Tym samym - wbrew ocenie organu rentowego – istnieją dowody na potwierdzenie faktu świadczenia przez odwołującą pracy na rzecz ww. płatnika składek, co prowadzi do przyjęcia, że umowa o pracę z dnia 14 marca 2018 r. została zawarta zgodnie z przepisami prawa pracy. Organ rentowy pominął natomiast wskazane powyżej okoliczności, a także wypełnienie przez strony stosunku pracy wszystkich formalności, jakie wiążą się z zawarciem umowy o pracę. Przede wszystkim pracownik przed podjęciem pracy został poddany badaniom przez lekarza medycyny pracy. Tym samym odwołująca bezsprzecznie wykazała, że w chwili podjęcia zatrudnienia u ww. płatnika składek w dniu 14 marca 2018 r. była zdolna do podjęcia pracy na oferowanym przez niego stanowisku pracy i ją wykonywała do dnia 5 czerwca 2018 r. Ponadto, należne jej wynagrodzenie zostało wypłacone i to w formie pozwalającej na stwierdzenie, że ta wypłata była rzeczywista. Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie potwierdzają zatem, aby celem zawartej umowy o pracę był brak woli rzeczywistego jej świadczenia z jednej strony i brak woli korzystania z tej pracy przez drugą stronę. Nie może przy tym stanowić przy tym podstawy zarzutu pozorności umowy o pracę okoliczność, że pracownik po krótkim czasie od zawarcia umowy o pracę stał się niezdolny do pracy. Ponadto wbrew twierdzeniom organu rentowego odwołująca podlegała wcześniej ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia 14 marca 2018 r., a jeszcze wcześniej z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, a więc nie było sytuacji w której ubezpieczona wcześniej nie podlegała żadnemu tytułowi ubezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu Okręgowego, została wykazana również racjonalność i potrzeba zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisku wskazanym w umowie o pracę. Jak wskazywał sam pracodawca znalazł się w trudnej sytuacji finansowej, był zmuszona sprzedać mieszkanie za kwotę 400 000,00 zł, aby mieć pieniądze na funkcjonowanie firmy i w tym celu postanowił zainwestować w zatrudnienie osoby specjalizującej się w marketingu, która miała zajmować się doradztwem biznesowym oraz pomóc w doprowadzeniu do lepszej sytuacji firmy, poprzez jej promowanie. K. C. miała odpowiedni doświadczenie i wykształcenie oraz w tym czasie była bezrobotna, płatnikowi polecił ją znajomy, jako osobę odpowiednią na poszukiwane stanowisko, wobec spełnienia oczekiwań płatnika została zatrudniona za wynagrodzeniem znacznie niższym niż otrzymywała poprzednio z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Zaproponowana przez L. U. kwota 5 000,00 zł nie budziła zastrzeżeń, ponieważ dwóch innych pracowników również otrzymywało wynagrodzenie na tym samym poziomie. Wbrew twierdzeniom organu rentowego, L. U. nie miał obowiązku na miejsce ubezpieczonej po jej odejściu na zwolnienie lekarskie zatrudnienia nowego pracownika. Prace wykonane przez ubezpieczoną, w szczególności doradztwo biznesowe, pozwoliły na dalsze kontynuowanie działalności. W ocenie Sądu takie działalnie pracodawcy było racjonalne z jego punktu widzenia, bowiem nie zachodziła już konieczność zatrudnienia nowego pracownika w calu zastępstwa, skoro były nadal efekty pracy ubezpieczonej, firma została wypromowana i nadal kontynuuje działalność. Ponadto wskazać należy, że nie jest rolą organu rentowego decydowanie o polityce kadrowej firmy. Obowiązujące przepisy nie dają organowi rentowemu możliwości kwestionowania decyzji kadrowych przedsiębiorcy, a także wpływu na podejmowanie zobowiązań przez pracodawcę. Kontrola Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może dotyczyć tylko i wyłącznie faktycznego zatrudnienia i wykonywania przez osobę ubezpieczoną czynności wynikających z zawarcia umowy o pracę.

Kolejną okolicznością, na którą należy zwrócić uwagę jest to, że o pracowniczym charakterze zatrudnienia nie decyduje sam rodzaj pracy, czy umowy, ale wykonywanie jej w warunkach podporządkowania pracodawcy. Jak jednak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2016 r., (II PK 81/15), właściwość ta nie została zdefiniowana. Powszechnie przyjmuje się, że obejmuje ona polecenia i sferę organizacyjną. Pojęcie kierownictwa pracodawcy, o którym mowa w art. 22 § 1 k.p., nie ma jednowymiarowego kształtu. Dostrzegalna jest tendencja do „rozluźnienia” tego rygoru w stosunku do poszczególnych grup pracowniczych albo z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy. Podporządkowanie pracownika (art. 22 § 1 k.p.) może polegać na określeniu przez pracodawcę czasu pracy i wyznaczeniu zadań, natomiast, co do sposobu ich realizacji pracownik ma pewien zakres swobody. Pojęcie podporządkowania pracownika pracodawcy ewoluuje w miarę rozwoju stosunków społecznych. W miejsce dawnego systemu ścisłego hierarchicznego podporządkowania pracownika i obowiązku stosowania się do dyspozycji pracodawcy nawet w technicznym zakresie działania, pojawia się nowe podporządkowanie autonomiczne polegające na wyznaczaniu pracownikowi przez pracodawcę zadań bez ingerowania w sposób wykonywania tych zadań. Nie można jednak pominąć, że podległość pracownika w warunkach podporządkowania autonomicznego przejawia się w konieczności respektowania wyznaczonych zasad organizacji i funkcjonowania zakładu pracy oraz ponoszenia przez pracownika odpowiedzialności za samodzielnie podejmowane decyzje według zaostrzonych reguł. W rozpatrywanej sprawie nie ulega wątpliwości, że K. C. była podporządkowana pracodawcy. Wykonywała pracę w miejscu przez niego wskazanym, a mianowicie w biurze przy ul. (...), (...)-(...) W., poza biurem na spotkaniach biznesowych oraz zdalnie z domu. Jednocześnie otrzymywała wynagrodzenie za świadczoną pracę. Co prawda miała swobodę co do tego kiedy i gdzie jeździła, oraz kiedy przyjeżdżała do biura, jednakże z charakteru wykonywanej przez niej pracy nie było to niczym dziwnym. Ponadto, płatnik składek kontrolował wykonywaną przez ubezpieczoną pracę właśnie poprzez jej efekty w postaci treści strony internetowej, przetłumaczonych na język angielski instrukcji obsługi, materiałów promocyjnych firmy itp. . Opisane podporządkowanie nie było typowe w tym sensie, że nie zaistniała sytuacja, aby pracownik w siedzibie pracodawcy i pod jego ścisłym kierownictwem realizował powierzone zadania. Należy jednak zaakcentować, mając na względzie zacytowany pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 kwietnia 2016 r., że obecnie podporządkowanie pracownika pracodawcy może w pewnych sytuacjach ulegać rozluźnieniu. W rozpatrywanej sprawie, choć ubezpieczona wykonywała powierzone jej zadania poza siedzibą zakładu pracy a związany z tym sposób podporządkowania pracownika pracodawcy był mniej sformalizowany, to jednak nie wykluczał cech charakterystycznych dla stosunku pracy.

Dodatkowo, zdaniem Sądu Okręgowego, nie zaistniały w sprawie okoliczności, które wskazywałyby, że umowa z dnia 14 marca 2018 r. powinna być oceniona, jako zmierzająca do obejścia prawa, czy jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jak było wskazywane, organ rentowy powoływał się na nieważność umowy, lecz nie przedstawił argumentacji, która by to potwierdzała. W zasadzie ograniczył się do powołania przepisów i postawienia zarzutu bez pogłębionej analizy i bez odniesienia do zgromadzonych dowodów. Tymczasem do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z przepisu art. 232 k.p.c. To z kolei oznacza, że obowiązuje zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę, a wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010 r. w sprawie II UK 148/09).

Zdaniem Sądu Okręgowego, okolicznością czyniącą sporną umowę o pracę nieważną nie jest także krótki okres, jaki upłynął pomiędzy datą zawarcia umowy o pracę a datą, w której wystąpiła niezdolność do pracy. Ta okoliczność jako jedyna nie może skutkować stwierdzeniem braku podstaw do podlegania ubezpieczeniom społecznym, przepisy prawa nie zawierają bowiem żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o to, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy. Przepisy nie wskazują również przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, aby późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Co więcej, ratio legis ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest zapewnienie ubezpieczonym godziwego zabezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa. Uwzględniając więc, że ubezpieczenie to nie jest determinowane regułą adekwatności między wysokością i długością opłacania składki, a wysokością pobranych świadczeń, oczywiste staje się, że w obrębie ryzyka ubezpieczeniowego mieści się sytuacja kobiety w ciąży, czy też np. osoby cierpiącej na schorzenie przewlekłe, podejmującej zatrudnienie, za wynagrodzeniem ekwiwalentnym względem świadczonej pracy. Oznacza to, że powołanie się przez organ rentowy na przepis art. 58 § 1 k.c. z uwagi na wystąpienie celu obliczonego na obejście ustawy, możliwe jest wyjątkowo. Ocena w tym zakresie ma charakter zindywidualizowany, a jej zmienną jest całokształt okoliczności sprawy.

Konkludując, w rozważanej sprawie ustalone przez Sąd Okręgowy okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują na to, aby działania stron były naganne oraz by stanowisko organu rentowego, prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji, było zasadne.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że strony realizowały podpisaną umowę o pracę. W związku z powyższym, nie może być mowy o zawarciu pozornej umowy o pracę. O pozorności danej umowy decydują okoliczności wskazane w art. 83 § 1 k.c., które występować muszą w czasie składania przez strony oświadczeń woli. W judykaturze przyjmuje się, że wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące jej nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, czyli takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Jeżeli zatem po zawarciu umowy o pracę pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, to nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli przy zawarciu umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I UK 32/05). Wskazana sytuacja miała miejsce w rozważanym przypadku, gdzie K. C. faktycznie wykonywała pracę na rzecz płatnika składek i z tego względu zarzut pozorności zawartej umowy o pracę jest bezpodstawny. Podsumowując, zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy nie dowiódł, aby umowa o pracę z dnia 14 marca 2018 r. jako nieważna na podstawie art. 83 k.c. bądź art. 58 k.c., wykluczała objęcie odwołującej ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i chorobowym.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., należało zmienić zaskarżoną decyzję z dnia 27 sierpnia 2018 r., nr (...) poprzez stwierdzenie, że K. C. jako pracownik u płatnika składek L. U. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 15 marca 2018 r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w pkt. 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

MW