Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie w X Wydziale Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Anna Bator-Ciesielska

przy udziale Prokuratora Marii Syta

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Ryba

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2019 r.

sprawy D. L.

oskarżonej o czyn z art. 278 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie z dnia 07 czerwca 2019 r., sygn. akt V K 826/18

orzeka:

I. zaskarżony wyrok w pkt I., II. i IV. uchyla i na podstawie art. 1 § 2 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. postępowanie karne wobec oskarżonej D. L. umarza; w zakresie pkt III. orzeczenie utrzymuje w mocy;

II. kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

X Ka 845/19

UZASADNIENIE

D. L. w akcie oskarżenia wniesionym przez oskarżyciela publicznego

została oskarżona o to, że w dniu 24 listopada 2018 roku ze sklepu (...) w

Centrum Handlowym (...) w W. przy ulicy (...) (...) dokonała

zaboru w celu przywłaszczenia mienia w postaci koszuli męskiej marki (...),

koszulki damskiej marki L. oraz portfela marki M., czym spowodowała straty

w łącznej kwocie 1.427,99 zł na szkodę firmy (...) Sp. z o.o.,

tj. o czyn z art. 278 § 1 kk.

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 7 czerwca 2019 r., sygn. akt V K 826/18 oskarżoną D. L. uznano za winną popełnienia zarzuconego jej czynu i za to na mocy art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 37a k.k. skazano ją na karę grzywny w wysokości 150 (stu pięćdziesięciu) stawek dziennych po 50 (pięćdziesiąt) złotych każda; na mocy art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczono jej okres zatrzymania w sprawie, tj. od dnia 24.11.2018 r. do dnia 25.11.2018 r.; na mocy art. 230 § 2 k.p.k. zwrócono na rzecz uprawnionego tj. firmy (...) Sp. z o.o. dowody rzeczowe wyszczególnione pod poz. 1-3 w wykazie(...); nadto zasądzono od oskarżonej kwotę 800,00 złotych tytułem kosztów na rzecz Skarbu Państwa.

Apelację na korzyść od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, wywiodła obrońca oskarżonej i zarzuciła orzeczeniu:

„1. naruszenie prawa materialnego poprzez:

- niezastosowanie wypadku mniejszej wagi przewidzianego w art. 278 § 3 k.k.;

- niezastosowanie w stosunku do oskarżonej warunkowego umorzenia postępowania;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, poprzez przecenienie znaczenia okoliczności przewidzianych w art. 115 § 2 k.k., jak wartość szkody, sposób działania oskarżonej i przydanie zbyt małej wagi okolicznościom podmiotowym czynu;

3. rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonej, poprzez naruszenie zasad wynikających z treści art. 53 § 1 i 2 k.k., a w szczególności poprzez pominięcie okoliczności dotyczących sposobu życia oskarżonej przed dokonaniem przestępstwa i jej zachowania po dokonaniu czynu”.

Z uwagi na wskazane uchybienia wyroku, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 k.p.k, sformułowano wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania, ewentualnie o zmianę wyroku i wymierzenie oskarżonej kary grzywny w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wywiedziona apelacja zainicjowała kontrolę orzeczenia Sądu I instancji, jednakże przedmiotowy wyrok należało zmienić nie ze względu na podniesione przez skarżącą zarzuty, a z uwagi na zaistnienie przesłanki z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.

Sąd Okręgowy, po analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego, zajął stanowisko, iż ustalenia poczynione przez Sąd I instancji co do istoty są prawidłowe.

Wskazuje się, iż Sąd I instancji dokonał oceny całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie, zgodnie z dyspozycją art. 410 k.p.k., ze wskazaniem dowodów, które przyjął za podstawę swych ustaleń. Zawarta tam argumentacja nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. Poczyniona ocena dowodów nie uchybia również zasadom określonym w art. 4 i 5 k.p.k. Zarówno w toku postępowania jak i przy ferowaniu wyroku Sąd I instancji co do zasady zachował obiektywny stosunek do sprawy i jej stron.

Podnieść jednak trzeba, że Sąd a quo formułując rozważania na stronie 108 verte akt sprawy, nie dostrzegł incydentalnego charakteru zdarzenia, a wskazania, że: „ motywacja oskarżonej, która niejako z faktu bycia ofiarą przestępstwa wywiodła sobie prawo do popełnienia własnego czynu zabronionego, jest szczególnie szkodliwa społecznie. Gdyby bowiem takie rozumowanie upowszechniło się doprowadziłoby nie tylko do wypaczenia sensu obowiązującego sytemu prawnego, lecz również podważałoby fundamentalne zasady kształtujące współczesne społeczeństwa obywatelskie” - jawią się jako całkowicie oderwane od realiów tej sprawy i zasięgu jej społecznego oddziaływania. Takie rozumowanie prowadzi do utraty z pola widzenia człowieka, w tej sprawie oskarżonej, która przez około 38 lat dorosłego życia nie weszła w konflikt z prawem, nadto w następstwie swego, niewątpliwie karygodnego, postępowania poniosła dotkliwe konsekwencje w sferze życia osobistego i zdrowia.

Niemniej, pomimo prawidłowo poczynionych przez Sąd meriti ustaleń faktycznych w sprawie, Sąd Okręgowy przyjął, iż postępowanie karne wobec oskarżonej D. L. winno zostać umorzone, gdyż stopień społecznej szkodliwości przypisanego jej czynu zabronionego określić należy jako znikomy. Zaznaczyć tu trzeba, że nie każde naganne zachowanie wymaga reagowania sankcją karną. Po to bowiem ustanowiono tzw. materialny substrat przestępstwa w postaci społecznej szkodliwości czynu, by czyny błahe, acz formalnie wypełniające znamiona przepisu ustawy karnej, nie były przez nią sankcjonowane1. Nie ulega wątpliwości tutejszego Sądu, iż oskarżona swoim zachowaniem wyczerpała znamiona zarzucanego jej czynu, analizując jednak wnikliwie okoliczności czynu zauważyć trzeba na:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra - tj. w tej sprawie czyn zabroniony nie godzi w relatywnie wysokiej rangi dobro prawne, przedmiotem czynu jest bowiem mienie, de facto odzyskane w chwili czynu;

2) rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody - przez co należy rozumieć nie tylko szkodę majątkową, lecz także stopień uszczerbku w innych dobrach chronionych prawem albo rozmiar zagrożenia tych dóbr wywołany czynem przestępnym- w tej sprawie poziom uszczerbku majątkowego, z oczywistych względów, należy ocenić jako nie wysoki;

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu - jest to szeroka gama okoliczności, które charakteryzują zarówno popełniony czyn, jak i osobę sprawcy, w tej sprawie działanie oskarżonej nie nosiło cech uporczywości, złośliwości, nie było wyrachowane, a nie stanowiło prowokacji, lecz wynikało z pewnego rodzaju lekceważenia obowiązku poszanowania prawa własności;

4) waga naruszonych przez sprawcę obowiązków - jest to kryterium, przez które "prześwieca" normatywna koncepcja winy, odniesiona tutaj do wartościowania czynu. Jest oczywiste, że omawiane kryterium nie ma charakteru uniwersalnego, a jedynie wchodzi w grę wówczas, gdy na sprawcy ciążyły określone obowiązki natury prawnej, w tej sprawie to kryterium nie miało zatem istotnego znaczenia;

5) postać zamiaru i motywacja sprawcy – określenie to niewątpliwie nawiązuje do zawartego w art. 9 § 1 k.k. opisu zamiaru bezpośredniego i ewentualnego, ale w nim się nie wyczerpuje, gdyż w grę mogą wchodzić inne znane kodeksowi postacie zamiaru, w tej sprawie trudno dopatrzeć się niskich pobudek działania oskarżonej, czy takich, które zasługiwałyby na szczególne napiętnowanie.

Reasumując: biorąc pod uwagę wszystkie wskazane wyżej okoliczności 2, Sąd ad quem doszedł do przekonania, że stopnień społecznej szkodliwości czynu zarzucanego oskarżonej jest subminimalny.

Z tych względów, rozstrzygnięcie Sądu I instancji podlegało korekcie poprzez umorzenie postępowania karnego w oparciu o przepis art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k., co uczyniono w pkt I sentencji. Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami postepowania w sprawie obciążono Skarb Państwa.

Anna Bator-Ciesielska

1 Vide: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 2017 r., sygn. akt II KK 441/17:

„ Przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary. Dla uznania jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest więc wykazanie, że narusza on wartości społeczne, ale w stopniu wyższym niż znikomy (art. 1 § 2 k.k.), dopiero wówczas możliwe będzie zastosowanie wobec sprawcy takiego czynu określonej sankcji karnej”. LEX nr 2447340

2 A katalog okoliczności, które należy uwzględniać przy ocenie społecznej szkodliwości zachowania się realizującego znamiona czynu zabronionego, jest katalogiem zamkniętym, podobnie np. L. Gardocki, Prawo karne..., 2010, s. 145; A. Marek, Kodeks..., s. 333-334; SA w Łodzi w wyroku z dnia 25 stycznia 2001 r., AKa 261/00, Prok. i Pr.-wkł. 2002, nr 7-8, poz. 21; SA w Katowicach w wyrokach: z dnia 13 stycznia 2005 r., II AKa 455/04, LEX nr 147203, oraz z dnia 2 czerwca 2005 r., II AKa 72/05, Prok. i Pr.-wkł. 2006, nr 1, poz. 20; SN w wyrokach: z dnia 1 lutego 2006 r., V KK 226/05, OSNKW 2006, nr 5, poz. 44; z dnia 12 grudnia 2006 r., IV KK 395/06, Prok. i Pr.-wkł. 2007, nr 5, poz. 6; z dnia 26 kwietnia 2007 r., WA 18/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 988; z dnia 25 września 2007 r., WA 34/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 2047, i z dnia 23 czerwca 2009 r., II KK 13/09, LEX nr 512956, oraz postanowieniach: z dnia 12 kwietnia 2007 r., WZ 10/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 818, z dnia 23 czerwca 2008 r., WZ 36/08, OSNwSK 2008, nr 1, poz. 1285; z dnia 9 września 2008 r., WZ 53/08, LEX nr 458865; z dnia 4 marca 2009 r., V KK 22/09, LEX nr 495325, i z dnia 1 kwietnia 2009 r., V KK 378/08, LEX nr 507961).