Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: sekr. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa P. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda P. P. kwotę 35.000,00 (trzydzieści pięć tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od powoda P. P. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwotę 2.803,92 (dwa tysiące osiemset trzy złote dziewięćdziesiąt dwa grosze) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

4.  zasądza od powoda P. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 8.986,67 (osiem tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt siedem groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa i kwotę tę nakazuje ściągnąć z zasądzonego od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda P. P. roszczenia,

5.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 529,98 (pięćset dwadzieścia dziewięć złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu części wydatków poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 221/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 13 lipca 2017 r. powód P. P. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 60.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości należącej do niego nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w Ł., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku, która znajduje się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. a także kwoty 86.442,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania obejmującego niezbędne koszty rewitalizacji budynku mieszkalnego posadowionego na tej nieruchomości oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pozew- k.2-7)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na pozew- k.97-105)

Na rozprawie w dniu 15 grudnia 2017 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:00:22 – 00:05:22- koperta k.397)

Na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2019 r. powód popierał powództwo a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. na płycie CD 00:00:30 – 00:08:53- koperta k.397)

Na rozprawie w dniu 25 października 2019 r. powód popierał powództwo a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 25 października 2019 r. na płycie CD 00:04:42 – 00:18:33- koperta k.410)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód P. P. jest właścicielem nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni 2,92 ha położonej w Ł., gmina Ł., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku. Na działce tej znajduje się budynek mieszkalny jednorodzinny wybudowany w 1975 r. i dwa murowane budynki gospodarcze.

(bezsporne, kserokopia umowy darowizny- k.15-21, kserokopia uproszczonego wypisu z rejestru gruntów- k.22, kserokopia wypisu z rejestru budynków- k.28-29, kserokopia odpisu zwykłego z księgi wieczystej- k.25, opinia biegłego K. N. k.192-304, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.355-376)

W zakresie zagospodarowania przestrzennego dla miejsca położenia nieruchomości nie ma aktualnie opracowanego planu miejscowego, a istniejący uprzednio przestał obowiązywać. Dla gminy Ł. opracowane jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, którego ostatnie zmiany przyjęte zostały uchwałą Rady Gminy w Ł. nr (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 30 czerwca 2017 r. Pomimo, że studium nie jest źródłem prawa miejscowego, z uwagi na brak planu dla obszaru usytuowania nieruchomości informacje w nim zawarte są źródłem danych dotyczących zagospodarowania przestrzennego terenu, gdyż przy sporządzaniu planu ustalenia zawarte w studium są wiążące dla organów gminy. Z informacji przedstawionych w studium wynika, że działka numer (...) położona jest na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej i zagrodowej o niskiej intensywności w części południowej, na terenach upraw niskich klas bonitacyjnych w części centralnej oraz na terenach użytków zielonych w części północnej.

(bezsporne, kserokopia uproszczonego wypisu z rejestru gruntów- k.22, kserokopia wypisu z rejestru budynków- k.28-29, kserokopia odpisu zwykłego z księgi wieczystej- k.25, opinia biegłego K. N. k.192-304, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.355-376)

W dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno-i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo – usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

W myśl § 9 tej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo – usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Zgodnie z § 10 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

(bezsporne, uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r.- k.27-29)

Nieruchomość powoda znajduje się w całości w podobszarze A. Miejscowość Ł. usytuowana jest w gminie miejsko – wiejskiej Ł.. Działka powoda znajduje się w północnej części miejscowości Ł., na osiedlu mieszkaniowym w zabudowie jednorodzinnej. Jest ona uzbrojona w energię elektryczną, w drodze znajduje się sieć wodociągowa, jednak nieruchomość zaopatrywana jest w wodę z własnej studni głębinowej. Ścieki socjalno – bytowe odprowadzane są do zbiornika w obrębie działki. Działka położona jest przy drodze asfaltowej. Ciągi komunikacyjne zostały utwardzone kruszywem. Główna brama wjazdowa wykonana jest z kształtowników metalowych bez automatyki. Działka jest ogrodzona metalowymi przęsłami na podmurówce z cegły oraz płotem z siatki ogrodzeniowej. Na posesji znajduje się budynek mieszkalny jednorodzinny oraz 2 murowane budynki gospodarcze. Wolnostojący budynek mieszkalny powstał w 1972 r. Jest to obiekt dwukondygnacyjny z poddaszem nieużytkowym, przy czym dolna kondygnacja została wybudowana jako piwnica przeznaczona na pomieszczenia gospodarcze a maksymalna wysokość pomieszczeń wynosi 2,02 m. Minimalna wysokość pokoi w budynkach mieszkalnych powinna wynosić 2,5 m z dopuszczalnością 2,2 m na poddaszach budynków mieszkalnych jednorodzinnych stąd część piwniczna budynku stanowi pomieszczenia pomocnicze a nie mieszkalne. Powierzchnia zabudowy wynosi 94,95 m ², powierzchnia użytkowa budynku wynosi 106,82 m ² w tym powierzchnia mieszkalna 70,29 m ². Fundamenty budynku są betonowe, mury wykonane z cegły czerwonej pełnej, strop jest żelbetowy, monolityczny. Dach jest kopertowy o konstrukcji drewnianej i jest pokryty blachą. Elementy wykończeniowe stanowią okładziny ścienne – farba dyspersyjna i glazura, posadzki i podłogi – panele i terakota zaś stolarka okienna i drzwiowa – okna PCV z 2011 r. oraz drewniane. Dom wyposażony jest w instalacje elektryczną, wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewania zasilaną z kotła na ekogroszek i wentylację grawitacyjną. Zabudowę na działce uzupełniają dwa murowane budynki gospodarcze oraz szklarnia.

(wydruk z geoportalu- k.30, opinia biegłego K. N. k.192-304, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.355-376)

Nieruchomość stanowiąca własność powoda położona jest w obszarze ograniczonego użytkowania i zlokalizowana jest w podobszarze A. Wartość rynkowa działki powoda została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 290.900,000 zł. (267.800,00 + 363.000,00 + 234.900,00 + 297.900,00) : 4 = 290.000,00 zł). Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie A stanowi 90,9 % oszacowanej kwoty, co oznacza spadek wartości o 9,1 %. Utrata wartości, wyrażona jako spadek wartości nieruchomości o podobnej funkcji ze względu na położenie w strefie uciążliwości, bądź poza strefą, jest jednym z elementów oceny wysokości szkody. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % – utrata wartości rynkowej nieruchomości powoda stanowi kwotę 26.500,00 zł (290.000,00 zł x 9,1%). W tej sytuacji aktualna wartość nieruchomości powoda z uwzględnieniem uciążliwości w następstwie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 263.500,00 zł. (290.000,00 – 26.500,00 = 263.500,00 zł).

(opinia biegłego K. N. k.192-304, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.355-376)

W dacie realizacji budynku mieszkalnego powoda spełniał on wymogi określone w obowiązujących wówczas przepisach a w zakresie izolacyjności akustycznej spełniał on również standardowe wymogi w dacie wejścia w życie aktualnego rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, ściany konstrukcyjne oraz strop budynku mieszkalnego powoda nie wymagają dodatkowej izolacji, wymagana jest ona natomiast dla otworów okiennych, co wiąże się jednocześnie z koniecznością zapewnienia właściwej wentylacji. W celu uzyskania pożądanego efektu podwyższonej izolacyjności akustycznej wzięta została pod uwagę konieczność przeprowadzenia prac ponadstandardowych, wykraczających poza przewidziane dla danego typu obiektów w okresie ich budowy. W tym przypadku do określenia wartości prac dostosowawczych zastosowane zostało podejście kosztowe, w ramach którego stosuje się metodę kosztów odtworzenia lub metodę kosztów zastąpienia. Ponieważ celem ma być poprawa parametrów użytkowych, zastosowana została metoda kosztów zastąpienia przy użyciu techniki szczegółowej, a wynikiem obliczeń jest wartość odtworzeniowa nakładów bez uwzględniania stopnia zużycia. Wynik końcowy uwzględniający koszt wymiany okien na okna z PCV o podwyższonej izolacyjności akustycznej, montaż wentylatorów osiowych (sufitowych) i wentylacji – nawiewników okiennych ciśnieniowych oraz wartość robót mających zapewnić właściwy klimat akustyczny budynku mieszkalnego został oszacowany na kwotę 8.500,00 zł. Wartość prac dostosowawczych została ustalona z wykorzystaniem danych publikowanych przez Wydawnictwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za II kwartał 2018 r. a także innych publikacji branżowych oraz informacji uzyskanych od producentów, dostawców i wykonawców robót oraz w placówkach handlowych i serwisowych, z uwzględnieniem lokalnych cen rynkowych.

(opinia biegłego K. N. k.192-304, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.355-376)

W dniu 22 lutego 2017 r. pełnomocnik powoda wystosował do pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwał go do zapłaty na rzecz powoda w nieprzekraczalnym terminie 30 dni od doręczenia wezwania jednakże nie później niż do 31 marca 2017 r. kwoty 100.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości nieruchomości oraz kwoty 86.442,83 zł tytułem odszkodowania obejmującego koszty konieczne do wygłuszenia budynku mieszkalnego w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. Pismem z dnia 28 lutego 2017 r. pozwany nie uznał roszczeń powoda za zasadne i odmówił wypłaty żądnych kwot.

(bezsporne, kserokopia pisma pełnomocnika powoda- k.83-84 kserokopia dowodu nadania pisma- k.85, kserokopia pisma pozwanego- k.86)

Ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał w oparciu częściowo o dokumenty złożone przez powoda, których treści strony nie kwestionowały oraz w oparciu o opinię biegłego sądowego K. N.. Biegły ten w wydanej opinii oszacował utratę wartości nieruchomości powoda wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz wyliczył koszt nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku znajdującego się na tej nieruchomości. W ocenie Sądu opinia sporządzona została w sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty. Biegły wskazał przy tym szczegółowo na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały przedstawił też wnioski oraz sposób, w jaki do nich doszedł. Sąd nie miał przy tym wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w tego rodzaju sprawie. Biegły sądowy K. N. sporządzał bowiem opinie w wielu zbliżonych rodzajowo sprawach dotyczących obniżenia wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł., co pozwala uznać, że posiada on doświadczenie i wiedzę w przedmiocie objętym zakresem opinii w niniejszej sprawie. W tej sytuacji opinię biegłego sądowego K. N. w zakresie szacującym spadek wartości nieruchomości wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz szacującym koszty nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego należało uznać za w pełni wiarygodną a zgłoszone przez powoda zarzuty do opinii uznać za chybione.

Sąd nie przyjął natomiast za podstawę ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie złożonego przez powoda a zakwestionowanego przez pozwanego kosztorysu inwestorskiego, na podstawie którego powód chciał wykazać wysokość kosztów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej jego budynku mieszkalnego. Przede wszystkim zauważyć należy, iż kosztorys inwestorski został wykonany na zlecenie powoda, który jest zainteresowany wynikiem tej sprawy, wobec czego traktować go należy jako dokument prywatny. Poza tym z uznanej przez Sąd za wiarygodną opinii biegłego sądowego K. N., wynika, iż kosztorys prywatny złożony przez powoda zawiera elementy wpływające głównie na izolację termiczną budynku (ocieplenie styropianem) a w zakresie dźwiękoszczelności zawiera okna dźwiękoszczelne o nieustalonych parametrach a zatem w kontekście ochrony akustycznej zakres niezbędnych prac do zapewnienia należytego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego nie pokrywa się z pracami ujętymi w kosztorysie, co czyni kosztorys nieprzydatnym dla ustaleń stanu faktycznego.

Uznając więc, iż opinia biegłego sądowego K. N. jest jasna, logiczna i spójna wewnętrznie i jako taka stanowi wartościowy materiał dowodowy, Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego na okoliczność utraty wartości nieruchomości powoda. Fakt bowiem, iż wnioski wydanej opinii nie zadawalają powoda, nie jest podstawą do dopuszczania dowodu z opinii innych biegłych a powód nie wskazywał na istnienie takich mankamentów wydanej opinii, które podważałyby jej moc dowodową.

Sąd oddalił również wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu instalacji sanitarnych i ciepłowniczych na okoliczność ustalenia możliwych rozwiązań mających na celu zapewnienie właściwego mikroklimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powoda uznając, iż przeprowadzenie tego dowodu jest zbędne. Zakres prac niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego mikroklimatu akustycznego w budynku powoda wynika bowiem z uznanej przez Sąd za wiarygodną opinii biegłego sądowego K. N..

Sąd oddalił ponadto wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z kolejnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego K. N. na okoliczność określenia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku powoda z uwzględnieniem wszystkich pomieszczeń spełniających funkcję mieszkalną oraz wyceny alternatywnych rozwiązań w celu zapewnienia właściwego mikroklimatu w budynku powoda i na okoliczność pełnych kosztów związanych z wymianą okien. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do ustalania kosztów rewitalizacji akustycznej pomieszczeń piwnicznych budynku powoda. To bowiem, iż powód wykorzystuje te pomieszczenia jako pomieszczenia mieszkalne, nie zmienia faktu, iż nie są to pomieszczenia mieszkalne lecz pomieszczenia pomocnicze, co biegły wyjaśnił już w swojej opinii, a które to wyjaśnienia, zdaniem Sądu, są prawidłowe. Brak jest też podstaw do zlecania biegłemu wyceny kosztów alternatywnych rozwiązań w celu zapewnienia właściwego mikroklimatu akustycznego budynku powoda i pełnych kosztów związanych z wymianą okien w sytuacji, gdy koszty rewitalizacji akustycznej budynku powoda zostały prawidłowo wyliczone w jego opinii.

Sąd oddalił też wnioski pełnomocnika powoda o zwrócenie się do pozwanego o podanie informacji dotyczących ilości wykonanych lotów od sierpnia 2019 r. do chwili obecnej oraz ilości planowanych lotów w okresie przyszłych 3 miesięcy uznając, iż w kontekście ustaleń poczynionych w sprawie wniosek ten zmierza jedynie do przewleczenia postępowania w sprawie. Z tych samych powodów Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego K. N. na okoliczność aktualizacji spadku wartości nieruchomości oraz kosztów rewitalizacji koniecznych dla zapewnienia właściwej akustyki budynku mając też na względzie i to, iż wysokość szkody jest szacowana na czas jej powstania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1396) w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami odpowiedzialności za szkodę w myśl powyższego przepisu są zatem: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika przy tym, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 kc, przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 528219).

W przedmiotowej sprawie powód wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiącą jego własność nieruchomość, poniósł szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z niej, a w konsekwencji na zmniejszeniu jej wartości. Dla nieruchomości powoda brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wynika z niego, że działka powoda położona jest na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej i zagrodowej o niskiej intensywności w części południowej, na terenach upraw niskich klas bonitacyjnych w części centralnej oraz na terenach użytków zielonych w części północnej. Z załącznika graficznego wynika, że działka ta znajduje się w całości w podobszarze A. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w podobszarze A, na terenie którego usytuowana jest działka powoda w całości, wprowadzono ograniczenia dotychczasowego sposobu korzystania z tej działki. Powód nie może skutecznie dochodzić zaniechania immisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących mu a wynikających z prawa własności uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika między innymi zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Podkreślenia przy tym wymaga, że wbrew twierdzeniom pozwanego, w przedmiotowej sprawie nie można oceniać zasadności dochodzonego przez powoda roszczenia odszkodowawczego przez pryzmat ograniczeń w sposobie dotychczasowego korzystania ze stanowiącej jego własność nieruchomości. Nieruchomość powoda należy badać więc pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania jej na cele na przykład budownictwa i poddawać ocenie pod kątem spadku jej wartości.

Niewątpliwie wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowana jest stanowiąca własność powoda nieruchomość, powód doznał szkody polegającej na obniżeniu jej wartości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków. (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, LEX nr 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 503415). Wartość należącej do powoda nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, LEX nr 756735). Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należącej do powoda nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę 26.500,00 zł.

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez powoda roszczeń – żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiącego jego własność budynku, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC z 2002 r., z 6., poz. 74).

Obowiązek strony pozwanej naprawienia szkody polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej powstał z chwilą wyrządzenia tej szkody powodowi, to jest z chwilą wejścia w życie uchwały Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligującej do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala zaś na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powoda właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1065). Usytuowany na należącej do powoda działce budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest zatem poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły określił na kwotę 8.500,00 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których powód dotychczas nie poczynił, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia wydatków (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, LEX nr 580137). Budynek powoda był wzniesiony w tradycyjnej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Trzeba także mieć na względzie, że zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii biegłego K. N., który określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynku mieszkalnego usytuowanego na działce powoda przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii przy optymalizacji kosztów. Koszt rewitalizacji akustycznej będącego własnością powoda budynku biegły określił na kwotę 8.500,00 zł.

Jak wynika z powyższych rozważań w przedmiotowej sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powoda w postaci zmniejszenia wartości jego nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez niego nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym. Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powoda odszkodowanie w łącznej kwocie 35.000,00 zł, na które składa się kwota 26.500,00 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości powoda na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego Ł. oraz kwota 8.500,00 zł stanowiąca koszt nakładów, jakie powód ma obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na tej nieruchomości a w pozostałym zakresie powództwo oddalił jako niezasadne.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kc zasądzając je od dnia 1 kwietnia 2017 r. to jest od dnia następnego po dniu wyznaczonym mu do spełnienia świadczenia przez powoda w wystosowanym wezwaniu do zapłaty.

Powód dochodził w przedmiotowym procesie zasądzenia kwoty 146.443,00 zł. Sąd zasądził na jego rzecz kwotę 35.000,00 zł Żądania powoda zatem uwzględnione zostały w 24 %. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Poniesione przez powoda koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Poniesione przez pozwanego koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Łącznie zatem koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 10.817,00 zł. Pozwany powinien ponieść 24 % tych kosztów a więc kwotę 2.596,08 zł. Ponieważ poniósł on wyższe koszty Sąd zasądził na jego rzecz od powoda kwotę 2.803,92 zł tytułem częściowego zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu.

W sprawie pozostała nie pokryta opłata od pozwu w kwocie 7.323,00 zł i koszty opinii biegłego w kwocie 4.501,56 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 785) zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu przypadającą na niego część opłaty w kwocie 5.565,48 zł, która stanowi 76 % należnej opłaty oraz 76 % pozostałych niepokrytych kosztów w kwocie 3.421,19 zł czyli łącznie kwotę 8.986,67 zł i kwotę tą nakazał ściągnąć z zasądzonego od pozwanego na jego rzecz roszczenia a na podstawie art. 113 ust. 1 powołanej ustawy zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 529,98 zł, która stanowi 24 % nie pokrytych wydatków i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwany przegrał sprawę.