Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 maja 2019 r. w Warszawie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania A. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 10 września 2018 r. znak: (...)-2018

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego uwzględnia wynagrodzenie za pracę A. B.:

- za rok 1981 w kwocie 9.270 (dziewięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt) zł,

- za rok 1982 w kwocie 27.810 (dwadzieścia siedem tysięcy osiemset dziesięć) zł,

- za rok 1984 w kwocie 47.064 (czterdzieści siedem tysięcy sześćdziesiąt cztery) zł.

UZASADNIENIE

A. B. w dniu 2 października 2018 r. złożyła odwołanie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie od decyzji w/w organu rentowego z dnia 10 września 2018 r., znak: (...)-2018. Odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji pominięcie dowodu z umów o pracę z 1981 r. z instytucjami, które zostały zdelegalizowane dekretem stanu wojennego. Ubezpieczona wskazała, że obecnie zwróciła się do (...) (...) o wydanie świadectw pracy, wystąpiła
o korektę błędu w zaświadczeniu z (...) oraz ustaliła datę rozpoczęcia opieki, zgodnie
z wymogami zawartymi w rozstrzygnięciu dokonanym przez organ rentowy ( k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 5 listopada 2018 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., bowiem w jego ocenie decyzja została wydana na podstawie przepisów ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz jest prawnie i faktycznie uzasadniona. Organ rentowy nie uwzględnił do wartości kapitału początkowego odwołującej okresów jej zatrudnienia w (...) (...) od dnia 1 marca 1981 r. do dnia 30 kwietnia 1981 r. oraz od dnia 17 listopada 1981 r.
do dnia 16 maja 1982 r., ponieważ na ich potwierdzenie przedłożono jedynie umowy
o pracę, które nie są wystarczającym środkiem dowodowym w sprawie. Zdaniem ZUS
z umów tych nie wynika, że były one faktycznie wykonywane. Organ rentowy uznał, że wobec niedostarczenia przez odwołującą świadectwa pracy lub zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z (...) (...) nie jest możliwe uwzględnienie w/w okresów zatrudnienia przy ustalaniu wartości kapitału początkowego. Organ rentowy jednocześnie nie zaliczył do wysokości kapitału początkowego dochodu osiągniętego przez ubezpieczoną w 1984 r. w kwocie 75.639.504,00 złotych. W tym zakresie wskazał, że ubezpieczona nie dostarczyła korekty zaświadczenia płatnika - (...) o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z prawidłową kwotą wynagrodzenia za 1984 r. Wobec powyższego przyjęto kwotę minimalnego wynagrodzenia zgodnie z treścią art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( k. 4-5 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Komisja Zakładową (...) (...) z siedzibą w W. zatrudniła odwołującą na stanowisku sekretarki w pełnym wymiarze czasu pracy na okres od dnia 1 marca 1981 r. do dnia 30 kwietnia 1981 r. z wynagrodzeniem w kwocie 4.000,00 złotych. Ubezpieczona została zobowiązana do zgłoszenia się do pracy w dniu 2 marca 1981 r. ( akta ZUS).

Na podstawie umowy o pracę z dnia 16 listopada 1981 r. odwołująca nawiązała stosunek pracy z (...) (...) z siedzibą w W. na stanowisku księgowej w pełnym wymiarze czasu pracy na okres próbny 6 -miesięczny z wynagrodzeniem 6.000,00 złotych wraz z 3% dodatkiem za stażu pracy. Ubezpieczona miała zgłosić się do pracy w dniu 17 listopada 1981 r. ( akta ZUS).

(...) (...) z siedzibą we W. w dniu 11 października 2018 r. wystawiła odwołującej świadectwo pracy, zgodnie z którym była ona zatrudniona od dnia 17 listopada 1981 r. w wymiarze pełnego etatu pracy na stanowisku księgowej. W dokumencie nie określono daty zakończenia umowy o pracę (świadectwo pracy z 11 października 2018 r. w aktach rentowych).

W 1981 r. ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie w kwocie 9.270,00 zł, zaś w 1982 r. w kwocie 27.810,00 zł (zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia
11 października 2018 r. akta ZUS).

(...) z siedzibą w W. zatrudniły odwołującą na okres od dnia 2 marca 1983 r. do dnia 2 lipca 1984 r. na stanowisku referenta z wynagrodzeniem w kwocie 6.400,00 zł wraz z dodatkiem służbowym w kwocie 2.350,00 zł. Ubezpieczona otrzymała w 1983 r. wynagrodzenie w kwocie 77.050,00 zł, zaś w 1984 r. w kwocie 47.064,00 zł (świadectwo pracy z dnia 5 lipca 1984 r. oraz zaświadczenie z dnia 6 lutego 2018 r. akta ZUS).

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia 11 lipca 2018 r., nr: (...)- (...)- (...)-5/18 na podstawie art. 117 ust. 4 w związku
z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 104 § 1 k.p.c. potwierdził, że odwołująca w okresie od dnia 13 grudnia 1981 r. do kwietnia 1989 r. świadczyła pracę na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r. (decyzja z dnia 11.07.2018r. w aktach ZUS).

A. B. w dniu 27 sierpnia 2018 r. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego ( akta ZUS).

Po rozpoznaniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. wydał decyzję z dnia 10 września 2018 r., znak: (...)-2018, zgodnie z którą ustalił kapitał początkowy odwołującej na dzień 1 stycznia 1999r. Podstawa wymiaru kapitału początkowego w kwocie 323,66 złotych została obliczona w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 1 stycznia 1978 r. do dnia 31 grudnia 1987 r. Kapitał początkowy wyniósł 40.474,94 złotych. Organ rentowy wskazał, że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględnił okresów od dnia 1 marca 1981 r. do dnia 30 kwietnia 1981 r. oraz od dnia 17 listopada 1981 r. do dnia 16 maja 1982 r. do czasu dostarczenia przez odwołującą świadectwa pracy lub zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (...) (...). ZUS również nie uwzględnił dochodu z 1984 r. w kwocie 75.693.504,00 zł do czasu dostarczenia przez ubezpieczoną korekty zaświadczenia (...) z prawidłową kwotą wynagrodzenia (decyzja w aktach ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sądowych, w tym aktach rentowych. Większość zebranych
dokumentów była wiarygodna. Należy podkreślić, że dopiero w toku postępowania sądowego odwołująca przedstawiła część dowodów umożliwiające zmianę zaskarżonej decyzji. Na ich podstawie ustalono, że ubezpieczona otrzymała w 1981 r. wynagrodzenie w kwocie 9.270,00 złotych, zaś w 1982 r. w kwocie 27.810,00 złotych, co wynikało wprost z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 11 października 2018 r. przedstawionego przez (...) (...) z siedzibą we W.. Ponadto zgodnie z zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 4 grudnia 2018 r. ubezpieczona otrzymała za 1984 r. wynagrodzenie w kwocie 47.064,00 złotych. Był to dokument skorygowany przez (...)
z siedzibą w W., gdyż początkowo wskazywano, że ubezpieczona osiągnęła dochód za ten rok w kwocie aż 75.639.504,00 złotych. Wobec dokonania stosownej korekty, Sąd pominął przy ustalaniu stanu faktycznego zaświadczenia o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu z dnia 6 lutego 2018 r. wydanego przez (...)
z siedzibą w S., w którym uznano, że odwołująca otrzymała w 1984 r. wynagrodzenie w kwocie 75.639.504,00 złotych.

Tak zgromadzony materiał dowodowy został uznany przez Sąd za wystarczający i stanowił podstawę do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. B. zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Organ rentowy w niniejszej sprawie nie uwzględnił do wartości kapitału początkowego, stażu pracy odwołującej od dnia 1 marca 1981 r. do dnia 30 kwietnia 1981 r. i od dnia 17 listopada 1981 r. do dnia 16 maja 1982 r. oraz kwoty dochodu za 1984 r. w wysokości 75.639.504,00 złotych uwzględniając za ten okres jedynie wynagrodzenie minimalne.

Sąd zważył, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - zwanej dalej „ustawą”
( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 t.j.) kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych
i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku. W przypadku nieudowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy na druku ZUS RP-7, ale również legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia dokonane przez pracodawcę lub następcę prawnego. Ustalenie kapitału początkowego następuje poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia osób ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

Na podstawie § 22 ust 1 i ust. 2 rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) zwanego dalej ,,rozporządzeniem’’, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa; legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Wyjątek od tej powyższej zasady przewidziany został w § 28 ust. 1 rozporządzenia, w myśl którego środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów stwierdzających stan zdrowia oraz dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

W razie wszczęcia postępowania sądowego toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. Zgodnie z poglądami wyrażonymi przez orzecznictwo, niewątpliwie podstawowym dowodem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganym w danym okresie wynagrodzeniu, mogą to być również listy płac. Dokumenty te nie mają jednak znaczenia abstrakcyjnego i zadaniem sądu jest zawsze przeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego i rozstrzygnięcie o rzeczywistej wysokości wynagrodzenia ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 lipca 2016 r., sygn. akt III AUa 724/15).

Niemniej jednak przepisy rozporządzenia regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów. Dopuszczalnym jest, więc ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dowody zastępcze ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1530/15). Przy tym należy wskazać, że wysokość świadczenia emerytalnego pozostaje funkcją uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Niedopuszczalnym w tym zakresie jest opieranie się jedynie na hipotezach, czy założeniach wynikających z przyjęcia średnich wartości. Wysokość kapitału początkowego ustala się wyłącznie o wynagrodzenie wykazane (udowodnione), a nie jedynie uprawdopodobnione ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 lutego 2016 r., sygn. akt III AUa 1327/15).

Sąd miał na uwadze, że na etapie postępowania administracyjnego organ rentowy nie dysponował odpowiednio zgromadzonym materiałem dowodowym, aby uwzględnić wszystkie żądania odwołującej. Jednakże dowody z dokumentów pozyskane w toku postępowania sądowego, na których Sąd oparł swoje ustalenia, są wiarygodne i zostały uwzględnione przy ustaleniu stanu faktycznego.

Odnosząc się do okresów pracy ubezpieczonej w (...) (...) należy wskazać, że organ rentowy w uzasadnieniu decyzji nie uwzględnił jej zatrudnienia
od dnia 1 marca 1981 r. do dnia 30 kwietnia 1981 r. oraz od dnia 17 listopada 1981 r.
do dnia 16 maja 1982 r.

Ubezpieczona dopiero na etapie postępowania sądowego przedstawiła odpowiednie dokumenty. Ze świadectwa pracy z dnia 11 października 2018 r. wynika, że odwołująca była zatrudniona w (...) (...) z siedzibą we W. od dnia 17 listopada 1981 r. w ramach pełnego wymiaru czasu pracy na stanowisku księgowej. Zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 11 października 2018r. wskazuje tę samą datę rozpoczęcia pracę w (...) (...). Data ta również koreluje treścią umowy o pracę z dnia 16 listopada 1981 r., w której zobowiązano odwołującą do stawiennictwa się w pracy 17 listopada 1981 r.

Z zgromadzonych dokumentów nie wynika data zakończenia stosunku pracy nawiązanego z (...) (...). Jednak Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia 11 lipca 2018 r., nr: (...)- (...)- (...)-5/18 potwierdził, że odwołująca w okresie od dnia 13 grudnia 1981 r. do kwietnia 1989 r. świadczyła pracę na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r. Dodatkowo wskazał, że te okresy należy traktować jako składkowe. Wobec powyższego Sąd uznał za wiarygodny dokument RP-7, którego treść nie była sprzeczna z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Na jego podstawie Sąd doszedł do przekonania, że ubezpieczona wykonując pracę na rzecz (...) (...) otrzymała wynagrodzenie w kwocie 9.270,00 złotych za 1981 r. oraz w kwocie 27.810,00 złotych za 1982 r. W konsekwencji Sąd zważył, że odwołująca w sposób należyty udowodniła wysokość wynagrodzenia, którą osiągnęła w latach 1981-1982. Organ rentowy w toku postępowania sądowego nie zakwestionował wiarygodności danych znajdujących się w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 11 października 2018 r. Wprawdzie świadectwo pracy oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) (...) nie zawierają daty zakończenia zatrudnienia ubezpieczonej w (...) (...), to należy pamiętać, że decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdzono, że odwołująca w okresie od 13 grudnia 1981r. do kwietnia 1989r. świadczyła pracę na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989r.

Mając zatem na uwadze całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym informacje zawarte w świadectwie pracy oraz w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu pochodzących od (...) (...), a także informacje z decyzji Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, iż okres od 13 grudnia 1981r. do kwietnia 1989r. jest okresem składkowym, zdaniem Sądu, zasadnym jest uwzględnienie wynagrodzenia otrzymanego przez ubezpieczoną w spornym okresie.

Sąd zważył, że należy również uwzględnić przy ustalania wartości kapitału początkowego faktyczną wysokość wynagrodzenia odwołującej z 1984 r. z tytułu zatrudnienia w (...). Kwota 47.064,00 złotych wynika z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 4 grudnia 2018 r. wydanego przez pracodawcę. Dokument ten jest korektą zaświadczenia z dnia 6 lutego 2018 r., w którym podano zawyżoną dochodu odwołującej. Wiarygodność dokumentu wydanego przez (...) nie była kwestionowana przez organ rentowy w toku postępowania sądowego. Z powyższych względów Sąd uznał, że należy ustalić wysokość kapitału początkowego ubezpieczonej również w oparciu o kwotę faktycznie pobieranego przez nią w 1984 roku wynagrodzenia w wysokości 47.064,00 złotych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

MK