Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Małgorzata Pyszka-Cichońska

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2019 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: K. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 27 czerwca 2019r., znak: (...)

w sprawie: K. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o odsetki

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej K. K. prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie renty socjalnej za okres od 2 października 2016r. do dnia zapłaty,

2)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonej K. K. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 5 czerwca 2018 r. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w B. i przyznał ubezpieczonej K. K. prawo do renty socjalnej poczynając od 23 marca 2016r. do 31.10.2019 r., stwierdzając jednocześnie odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1-5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji z dnia 27.06.2019 r. nie przyznał ubezpieczonej prawa do odsetek, bowiem uznał, że art.15 ustawy o rencie socjalnej, nie odsyła do art. 85 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm., zwanej dalej ustawą systemową) i tym samym niemożliwa jest wypłata wnioskodawczyni odsetek od przyznanego świadczenia.

Odwołanie od tej decyzji złożyła ubezpieczona wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie renty socjalnej za okres od marca do sierpnia 2016 r. od dnia 8.09.2016 r. i za okres od września 2016 r. do maja 2019 r. od dnia 21 każdego miesiąca czyli od dnia następującego po dniu ustalonym przez organ rentowy jako dzień wypłaty renty socjalnej. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym pełnomocnik ubezpieczonej sprecyzował żądanie w ten sposób, ze domagał się przyznania odsetek od dnia 2.10.2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Stan sprawy był bezsporny między stronami. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 5.06.2018 r. przyznał ubezpieczonej K. K. prawo do renty socjalnej poczynając od 23 marca 2016r. do 31.10.2019 r., stwierdzając jednocześnie odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1-5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji wydanej na skutek tego wyroku nie przyznał ubezpieczonej prawa do odsetek od tego świadczenia, bowiem uznał, że art.15 ustawy o rencie socjalnej, nie odsyła do art. 85 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm., zwanej dalej ustawą systemową) i tym samym niemożliwa jest wypłata wnioskodawczyni odsetek. Wyrokiem z dnia 16.04.2019 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację organu rentowego.

dowód: akta sprawy VIU 2658/16 i dokumenty w aktach rentowych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Spornym w niniejszej sprawie było to czy w sytuacji gdy art.15 ustawy o rencie socjalnej, nie odsyła do art. 85 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych możliwa jest wypłata wnioskodawczyni odsetek od przyznanego świadczenia.

Odnosząc się do zagadnienia występującego w niniejszej sprawie stwierdzić należy, że dla oceny, czy art. 85 ust. 1 ustawy systemowej ma zastosowanie do rent socjalnych, konieczna jest analiza przepisu art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, który odsyła do art. 118 ust. 1-5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Uzupełnienie tych przepisów stanowił wprowadzony z dniem 1 lipca 2004 r. (na mocy art. 1 pkt 27 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.) ust. 1a, zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Stwierdzenie tej odpowiedzialności w orzeczeniu organu odwoławczego stanowi obowiązek tego organu, co potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego. Art. 15 pkt 2 ustawy o rencie socjalnej nie zawiera faktycznie odesłania do przepisu art. 85 ustawy systemowej, co jednak nie ma znaczenia dla oceny zasadności żądania ubezpieczonej przyznania jej odsetek w niniejszej sprawie. Nie ulega też wątpliwości, że w dacie wejścia w życie ustawy o rencie socjalnej nie obowiązywał jeszcze ust. 1a art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zagadnienie powyższe rozważał Sąd Najwyższy w sprawie II UZP 5/11 i w wydanym postanowieniu wskazał, że przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ma zastosowanie w sprawach o rentę socjalną (OSNP 2011/23-24/301, LEX nr 844641, OSP 2013/1/8, www.sn.pl, Biul.SN 2011/7/26, M.P.Pr. 2011/10/547-550). W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Najwyższy wywiódł iż odesłanie do art. 118 ust. 1-5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ujęte w art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, nie mogło objąć ust. 1a (dodanego z dniem 1 lipca 2004 r.), skoro ten pojawił się po wejściu w życie ustawy o rencie socjalnej. Sąd Najwyższy stwierdził, że „Wątpliwość sprowadza się więc do tego, że jeśli przepis ten nie obowiązywał w dniu wejścia w życie ustawy o rencie socjalnej, nie wiadomo, czy objęty jest odesłaniem. Zaaprobowanie tak ujmowanych argumentów historycznych oznaczałoby, że w każdym przypadku, w którym ustawodawca odsyła do określonej regulacji, należy brać pod uwagę jej stan na dzień, w którym wchodzi w życie norma odsyłająca. W takiej zaś sytuacji wszelkie późniejsze zmiany, tak liczba jednostek redakcyjnych, ich numeracji, jak wreszcie merytorycznej treści przepisów, nie mogłyby być uwzględniane i stosowane w zakresie odesłania. Właściwsze jest przyjęcie, że ustawodawca, odsyłając do innej grupy przepisów, pragnie regulować określoną grupę stosunków prawnych tak samo, jak to następuje w przepisach, do których decyduje się odsyłać. Musi zatem godzić się z tym, że normy w odesłaniu podlegają zmianom. Tego rodzaju statycznego odesłania nie zawarto w art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, co pozwala twierdzić, że obejmuje ono zaktualizowaną treść przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych”. Sąd Najwyższy wskazał także iż „Korzystając z metody systemowej i rozważając stosunek ust. 1a do pozostałych jednostek redakcyjnych art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie sposób nie dostrzec, że uszczegóławia on jedynie ust. 1 tego przepisu. Artykuł 118 ust. 1 stanowi, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Ustęp 1a doprecyzowuje jedynie, że w razie ustalenia określonej okoliczności dopiero w orzeczeniu organu odwoławczego, to dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego uważa się za początek biegu terminu do wydania decyzji. Na takie traktowanie zasługuje jednak organ jedynie wówczas, gdy nie ponosi odpowiedzialności za ustalenie tej okoliczności dopiero w postępowaniu odwoławczym. Takie obecne brzmienie uzyskał art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej wskutek nowelizacji w wykonaniu orzeczenia interpretacyjnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r., P 11/07. Przemawia to za przyjęciem, że odesłanie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej obejmuje także tę jednostkę redakcyjną”.

Sąd Okręgowy w pełni podziela powyższe poglądy Sądu Najwyższego uznając, że mają one zastosowanie w niniejszym przypadku.

Odnosząc się do stanowiska organu rentowego zajętego w przedmiotowej sprawie jako uzasadnienie odmownej decyzji w sprawie odsetek, wskazać trzeba, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Za stanowiskiem, że powyższa regulacja nie dotyczy wyłącznie świadczeń z ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych, w razie choroby i macierzyństwa, z tytułu wypadku przy pracy (art. 1 ustawy systemowej), ale obejmuje także inne świadczenia realizowane przez organ rentowy, przemawia to ,że Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje zarówno zadania własne, należące z mocy ustawy systemowej do zakresu jego działania (art. 68, 69 ustawy systemowej) oraz inne zadania powierzone na podstawie innych ustaw (art. 71 ust. 1). Zakład może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego (art. 71 ust. 2). Zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, Zakład wykonuje odpłatnie, na zasadach określonych w przepisach lub w umowach albo w porozumieniach zawartych z jednostką zlecającą (art. 71 ust. 3). Powierzone zadania - w zakresie świadczeń spoza zakresu ubezpieczeń społecznych - mogą sprowadzać się np. do przyznawania prawa do świadczenia i jego wypłaty, określonego właśnie w art. 12 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej (decyzję w sprawie przyznania renty socjalnej wydaje i świadczenie to wypłaca jednostka organizacyjna Zakładu właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o rentę socjalną). Na podstawie tego przepisu powierzono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych także wypłatę rent socjalnych. W normatywnym ujęciu w zakresie "zadań powierzonych" mieści się zobowiązanie Zakładu do wypłaty określonych świadczeń finansowanych z innego źródła niż Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (zlecenie ich wypłaty). Przepis art. 85 ust. 1 ustawy systemowej stanowi o zwłoce w przyznaniu świadczenia, nie definiując go jako świadczenia z ubezpieczenia społecznego, tak jak to ma miejsce w przypadku art. 84. Zwrócić też należy uwagę, że pośrednio, poprzez odwołanie się do terminów "przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych", ustawodawca wyraźnie wskazał, że zakres przedmiotowy tej normy wykracza poza świadczenia z ubezpieczenia społecznego i odnosi się też do świadczeń innych - zleconych do wypłaty. Ich wypłatę "zlecają" - w ramach zadań powierzonych - odrębne przepisy (ustawy), w tym przepisy ustawy o rencie socjalnej.

Wydane na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy systemowej rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 12, poz. 104) wyraźnie stanowi, że akt ten określa szczegółowe zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub w wypłaceniu świadczeń, do których przyznawania i wypłacania są zobowiązani Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek (§ 1 ust. 1) oraz że określone w rozporządzeniu zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu świadczeń z ubezpieczeń społecznych stosuje się również do obliczania i wypłacania odsetek za opóźnienie w wypłaceniu przez Zakład świadczeń zleconych mu do wypłaty na mocy odrębnych przepisów lub umów międzynarodowych (§ 1 ust. 2). Zakreślenie w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej przedmiotowych granic odpowiedzialności za zwłokę i objęcie nią także decyzji w przedmiocie renty socjalnej, nie wymaga więc dodatkowego potwierdzenia w ustawie o rencie socjalnej - poprzez zwrotne odesłanie do tego przepisu ustawy systemowej.

Sąd Okręgowy uznał więc, że w sytuacji gdy prawomocnym wyrokiem z dnia 5.06.2018 r. Sąd Okręgowy orzekł o prawie ubezpieczonej do renty socjalnej i stwierdził jednocześnie odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, co wiązało Sąd w niniejszej sprawie, ustalenia wymagała jedynie data, od której organ rentowy powinien zapłacić ustawowe odsetki. Powyższe reguluje przywołane wyżej rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. 1999 nr 12 poz. 104 ) , które w § 2 stanowi, iż odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń i ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty z uwzględnieniem ust. 2 – 5. Zgodnie z treścią ust. 2 okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie , dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji , liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji. Znajduje to odzwierciedlenie i w orzecznictwie . W wyroku z dnia 14 września 2007 r. III UK 37 / 07 publ. OSNP 2008/21-22/326 SN stwierdził bowiem, iż odsetki przewidziane w art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu w sytuacji, gdy organ rentowy z naruszeniem prawa odmówił jego przyznania, nalicza się od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek.

Skoro w niniejszej sprawie organ rentowy winien wydać prawidłową decyzję w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności ( art.118 ust.1 ustawy emerytalnej) a Komisja Lekarska ZUS orzekała w sprawie ubezpieczonej w dacie 2.09.2016r., to okres 30 dni o którym mowa w cyt.art.118 ust.1 upłynął 1.10.2016 r. i od dnia 2.10.2016 r. organ rentowy pozostawał w opóźnieniu w zapłacie świadczenia rentowego ubezpieczonej.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w zw. z art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych orzekł jak w sentencji.

O kosztach zastępstwa prawnego orzeczono zgodnie z art.98 k.p.c. oraz na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych,

SSO Ewa Milczarek