Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: referent stażysta Renata Wołoszyńska

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2017 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. R.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie

z dnia 4 października 2016 roku, sygn. I C 725/15/P

1.  zmienia zaskarżony wyrok poprzez nadanie mu brzmienia:

„I. pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy stanowiący bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 20 marca 2013 roku, wydany przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. nr 15HL/2013, któremu Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2013 roku sygn. I Co 555/13/S nadał klauzulę wykonalności, w części, to jest w zakresie należności głównej (kapitału kredytu) 17.100 zł (siedemnaście tysięcy sto złotych) oraz w zakresie:

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 10 kwietnia 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 13 maja 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 10 czerwca 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 11 lipca w 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 9 sierpnia 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 12 września 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 10 października 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 15 listopada 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 10 grudnia 2013 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 13 stycznia 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 700 zł od dnia 10 lutego 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.100 zł od dnia 11 marca 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.000 zł od dnia 12 marca 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.400 zł od dnia 9 kwietnia 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 100 zł od dnia 29 kwietnia 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.200 zł od dnia 19 maja 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 1.000 zł od dnia 17 czerwca 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 600 zł od dnia 28 lipca 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 550 zł od dnia 28 sierpnia 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 300 zł od dnia 13 października 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 25 listopada 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 17 grudnia 2014 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie kwoty 450 zł od dnia 19 stycznia 2015 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 500 zł od dnia 12 lutego 2015 roku,

- odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 400 zł od dnia 16 marca 2015 roku;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki M. R. kwotę 887,81 zł (osiemset osiemdziesiąt siedem złotych osiemdziesiąt jeden groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazuje pobrać od strony pozwanej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie kwotę 867,75 zł (osiemset sześćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem części opłaty od pozwu, od której powódka była zwolniona w całości”;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 675 zł (sześćset siedemdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

4. nakazuje pobrać od strony pozwanej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie kwotę 867,75 zł (osiemset sześćdziesiąt siedem złotych siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem części opłaty od apelacji, od której powódka była zwolniona w całości.

SSO Anna Nowak SSO Ewa Krakowiak SSO Lucyna Rajchel

UZASADNIENIE

Powódka M. R., ostatecznie sprecyzowanym pozwem, wniosła o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 20 marca 2013 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wiedział I Cywilny z dnia 30 kwietnia 2013 r., sygn. akt I Co 555/13/S w całości powołując się na pozbawienie jej przez pozwanego obrony i możliwości dowiedzenia się o wysokości zadłużenia, a także na nierzetelne działanie pozwanego i dowolne księgowanie wpłat, a z ostrożności procesowej ewentualnie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części, tj. o kwotę 17.300 zł, a więc o kwotę dokonanych przez powódkę wpłat i przyjęciu kwoty głównej kapitału na 52.114,52 zł z równoczesnym pozbawieniem tytułu wykonalności w zakresie odsetek w całości, oraz wniosła o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniosła, że w dniu 12 marca 2015 r. wszczęte zostało przeciwko niej postępowanie egzekucyjne, w którym Komornik dokonał zajęcia wierzytelności z Urzędu Skarbowego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i wynagrodzenia za pracę, a to w celu wyegzekwowania roszczenia głównego w wysokości 69.414,52 zł, odsetek w wysokości 4.399,96 zł (na dzień 12.03.2015 r.) i dalszych odsetek do dnia zapłaty oraz opłaty za czynności adwokacie w wysokości 1.800 zł. Podniosła, że kredyt zaciągnięty przez byłego męża powódki P. R. jest przez nią ciągle spłacany, pomimo że Bank wbrew usilnym staraniom powódki nie zawarł z nią żadnego porozumienia co do ugodowego załatwienia sprawy i ustalenia harmonogramu spłat, który będzie dla niej realny i możliwy do spłaty. Niemniej jednak powódka systematycznie wpłaca w miarę swoich możliwości różne kwoty na rzecz pozwanego i tym samym nie jest możliwe, aby zadłużenie przez dwa lata, pomimo ciągłych spłat, nie zmieniło się i nadal wynosiło 69.414,52 zł, zaś odsetki 4.399,96 zł na dzień 12.03.2015 r. Wskazała również, iż w dniu 24 czerwca 2013 r. P. R. zawarł z pozwanym porozumienie, w którym jako wartość należności głównej wskazano kwotę 67.314,52 zł. Porozumienie to jest dowodem, że pozwany zaliczał dokonywane przez powódkę wpłaty na należność główną, jednakże po upływie kolejnych dwóch lat i pomimo ciągłych wpłat we wniosku egzekucyjnym skierował do egzekucji kwotę 69.414,52 zł. Tym samym powódka kwestionuje wysokość kwoty, co do której wszczęto postępowanie egzekucyjne wskazując, iż kwota ta jest zawyżona. Powódka powołała się także na pozbawienie jej przez pozwanego obrony i możliwości dowiedzenia się o wysokości zadłużenia, a także na nierzetelne działanie pozwanego i dowolne księgowanie wpłat.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie kosztami niniejszego postępowania powódki w całości.

Strona pozwana wskazała, że w pełni podziela wyliczenia, jakich dokonał Sad I i II instancji rozpoznając wniosek o udzielenie zabezpieczenia w niniejszej sprawie. Pozwany w żaden sposób nie kwestionował wpłat dokonywanych przez powódkę, jednakże podkreślił, że wpłaty te były albo odzwierciedlone w treści tytułu wykonawczego – w zakresie wpłat dokonanych przed 20 marca 2013 r., albo też nie pokrywały dalszych naliczonych odsetek. W szczególności wskazano, iż suma należności wierzyciela, poza należnością główną wynosiła 21.305,04 zł, zaś wysokość dokonywanych w tym czasie wpłat powódki wyniosła 16.900 zł. Dodatkowo pozwany podkreślił, iż wnioskiem z dnia 3 marca 2015 r. ograniczył on egzekucję prowadzoną przez Komornika w sprawie o sygn. akt Km 261/15 o wszystkie wpłaty wykazane przez powódkę po dniu wystawienia BTE, poza wpłatą z dnia 16 marca 2015 r., jednakże wniosek o ograniczenie egzekucji także do tej wpłaty został wysłany komornikowi w dniu 29 października 2015 r. Strona pozwana wskazała również, że umowa o kredyt hipoteczny z dnia 24 marca 2011 r. nie zawierała zasad dotyczących sposobu zaliczenia wpłat, a uregulowanie takie znajduje się w § 21 regulaminu kredytu hipotecznego, zgodnie z którym należności Banku zaspokajane są w następującej kolejności: 1) prowizje i opłaty; 2) odsetki od zadłużenia przeterminowanego; 3) pozostałe odsetki; 4) kapitał kredytu. Tym samym, sam fakt dokonywania regularnych i systematycznych wpłat przez dłużnika na poczet zadłużenia nie oznacza, że zadłużenie będzie się zawsze zmniejszać, w szczególności gdy – tak jak w niniejszym przypadku, wpłaty nie pokrywały naliczających się dalszych odsetek.

Wyrokiem z dnia 4 października 2016 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie w pkt I. oddalił powództwo, w pkt II. zasądził od powódki M. R. na rzecz strony pozwanej (...) Bank (...) SA w W. kwotę 21,92 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Za bezsporne Sąd przyjął, że w dniu 29 marca 2011 r. P. R. i M. R. zawarli z (...) S.A. umowę o kredyt hipoteczny.

W dniu 20 marca 2013 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (następca (...) S.A.) wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, wskazując w nim, iż P. R. i M. R. z tytułu umowy o kredyt hipoteczny nr (...), sporządzonej w dniu 24 marca 2011 r. i zawartej w dniu 29 marca 2011 r. w K., mają solidarnie zapłacić na jego rzecz kwotę 69.701,57 zł, na którą składa się kwota 69.414,52 zł tytułem kapitału kredytu wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty od dnia 16 października 2012 r. do dnia faktycznej zapłaty oraz kwota 287,05 zł tytułem odsetek umownych naliczonych za okres od dnia 30.03.2011 r. do dnia 15.10.2012 r.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział I Cywilny, sygn. akt I Co 555/13/S, nadał przedmiotowemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. (...) Bank (...) S.A. w dniu 12 marca 2015 r. na podstawie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego z dnia 20 marca 2013 r. wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikom P. R. i M. R., prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Podgórza w Krakowie R. B. pod sygn. akt Km 261/15.

Od dnia wystawienia przez wierzyciela bankowego tytułu egzekucyjnego nr 15HL/2013, tj. od dnia 20 marca 2013 r. do dnia sporządzenia przez Komornika zawiadomienia o wszczęciu egzekucji (12 marca 2015 r.) powódka spłaciła zadłużenie w kwocie 17.300 zł, przy czym ostatnia z rat w wysokości 400 zł wpłynęła w dniu 16 marca 2015 r.

W dalszej części Sąd ustalił, że zgodnie z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z dnia 3 marca 2015 r. pozwany (...) Bank (...) S.A. wniósł o wyegzekwowanie następujących należności: kwoty 69.414,52 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi od tej kwoty liczonymi od dnia 16 października 2012 r. do dnia faktycznej zapłaty; kwoty 287,05 zł tytułem skapitalizowanych odsetek; 71,92 zł tytułem zasądzonych kosztów sądowych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa. Równocześnie wnioskodawca (strona pozwana) wniósł o ograniczenie egzekucji o dobrowolne wpłaty dokonane przez dłużnika M. R., łącznie wynoszące 16.900 zł. Następnie w dniu 29 października 2015 r. strona pozwana wniosła do Komornika Sądowego R. B. wniosek o ograniczenie postępowania egzekucyjnego dodatkowo o wpłatę dokonaną przez dłużniczkę w wysokości 400 zł, wpłaconą w dniu 16 marca 2015 r.

Wysokość egzekwowanych od powódki należności na dzień 12 marca 2015 r. wskazana w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji wynosiła: 69.414,52 zł tytułem należności głównej; odsetki na dzień 12 marca 2015 r. w wysokości 4.399,96 zł; opłata za czynności adwokackie w postępowaniu egzekucyjnym 1.800 zł. Kwoty wskazane w zawiadomieniu w pełni uwzględniają dokonane przez powódkę na rzecz strony pozwanej do dnia 12 marca 2015 r. wpłaty (zgodnie również z wnioskiem wierzyciela o wszczęcie egzekucji) wskazując, iż wysokość odsetek na dzień 12 marca 2015 r. wynosi 4.399,96 zł.

Przedmiotowym tytułem wykonawczym poza należnością główną objęte są również odsetki ustawowe liczone od tej kwoty od dnia 16 października 2012 r. do dnia zapłaty oraz odsetki umowne za okres od dnia 30.03.2011 r. do dnia 15.10.2012 r. w wysokości 287,05 zł. Łączna kwota odsetek stwierdzonych tytułem wykonawczym na dzień 12 marca 2015 r. wynosiła 21.233,12 zł. Spłata dokonana przez powódkę w wysokości 17.300 zł dotyczyła tym samym niewielkiej części całego zadłużenia.

Strona pozwana dokonała prawidłowego zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat, zaliczając tę kwotę na poczet najwcześniej wymagalnych odsetek skapitalizowanych, a więc zaliczając je na zadłużenie w kwocie 21.233,12 zł.

Zgodnie z § 21 regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) (poprzednika pozwanego), stanowiącego integralną części umowy zawartej z powódką M. R. w dniu 29 marca 2011 r. o udzielenie kredytu hipotecznego (§ 1 pkt. 2 umowy o kredyt hipoteczny) należności Banku są zaspakajane w następującej kolejności: 1) prowizje i opłaty; 2) odsetki od zadłużenia przeterminowanego; 3) pozostałe odsetki; 4) kapitał kredytu.

Dokonane przez powódkę wpłaty w wysokości 17.300 zł zostały prawidłowo zaliczone na zadłużenie wynikające z opłat i prowizji, odsetki od zadłużenia przeterminowanego oraz pozostałe odsetki. Suma opłat i odsetek wynosiła na dzień 12 marca 2015 r. kwotę 21.233,12 zł, tym samym wpłaty dokonane przez powódkę nie pokryły w całości zadłużenia wynikającego z tego tytułu i tym samym, spłaty te nie mogły doprowadzić do zmniejszenia kwoty zadłużenia wynikającej z należności głównej (kapitału).

Powódka zawarła ze strona pozwaną porozumienie co do spłaty, które obowiązywało przez okres pół roku. W tym okresie powódka regulowała raty w wysokości 700 zł. Następnie bank wezwał powódkę do uiszczania rat w wysokości po 2100 zł, czego powódka jednakże nie była w stanie regulować. Powódka w trakcie trwania małżeństwa nie zajmowała się kwestiami finansowymi i nie miała wiedzy o spłacie zadłużenia ani jego wysokości. Powódka składała do banku wnioski o przedstawienie rozliczenia, jednakże nie uzyskała informacji. Zwracała się również o zmniejszenie kwoty rat, na co strona pozwana nie wyraziła zgody.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, których autentyczność i wiarygodność nie była w toku procesu kwestionowana przez żadną ze stron, w szczególności na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z dnia 12 marca 2015 r. oraz dowodów wpłat dokonywanych przez powódkę Sąd ustalił wysokość egzekwowanych należności. Na podstawie dostarczonego regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...), stanowiącego integralną część przedmiotowej umowy o kredyt, Sąd określił natomiast sposób zaliczania dokonywanych przez powódkę spłat. Sąd obdarzył ponadto walorem wiarygodności zeznania powódki we wskazanym zakresie stanowiącym podstawę ustaleń faktycznych, uznając iż nie ma podstaw do kwestionowania tych zeznań w świetle całokształtu materiału dowodowego. Powódka przyznała, w jakiej wysokości wpłacała raty i w jakim czasookresie, co znajduje odzwierciedlenie w pozostałych dowodach.

W rozważaniach prawnych Sąd powołując się na przepis art. 840 § 1 k.p.c. wskazał, że pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest jedną z form powództwa przeciwegzekucyjnego tzw. opozycyjnego, które polega na tym, że dłużnik, powołując się na podstawy określone w tym przepisie może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części. Jako środek merytorycznej obrony dłużnika, pozwala on na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tym tytułem i w konsekwencji musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych, czyli podstawach enumeratywnie wymienionych w art. 840 k.p.c. Jedną z nich jest zaprzeczenie zdarzeniu, na którym oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo zakwestionowanie przejścia obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Nadto dotychczasową przesłanką skorzystania z powództwa przeciwegzekucyjnego określonego w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w przypadku istnienia tytułu egzekucyjnego będącego orzeczeniem sądowym było to, by zdarzenie powodujące wygaśnięcie lub niemożliwość prowadzenia egzekucji nastąpiło po zamknięciu rozprawy. Zmiana wprowadzona nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego, która weszła w życie 5.02.2006 roku (Dz.U.04.172.1804) dopuszcza obecnie możliwość oparcia powództwa przeciwegzekucyjnego także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeśli nie był on przedmiotem rozpoznania w postępowaniu rozpoznawczym (§ 1 pkt. 2 art. 840 k.p.c.). Powódka domagając się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności stanowiącego Bankowy Tytuł Egzekucyjny z dnia 20 marca 2013 r., któremu Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział I Cywilny nadał postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2013 r. klauzulę wykonalności, powołała się na nieprawidłowe zaliczenia dokonywanych przez nią wpłat na poczet zadłużenia oraz na wszczęcie postępowania egzekucyjnego celem wyegzekwowania kwoty zadłużenia, która jej zdaniem nie została zmniejszona przez pozwanego o dokonane przez nią wpłaty. W ocenie Sądu Rejonowego zarzuty powódki nie zasługiwały na uwzględnienie. Jak ustalono na podstawie powołanych dowodów, doszło do prawidłowego wydania bankowego tytułu egzekucyjnego przez stronę pozwaną, zaś wszelkie wpłaty, które zostały dokonane przez powódkę, zostały zaliczone na poczet tego zadłużenia i uwzględniono to zarówno w bankowym tytule egzekucyjnym, jak i następnie we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko powódce, bowiem spłaty te w przeważającej części dokonane zostały przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Dalej Sąd przyjął, że zgodnie z postanowieniami regulaminu kredytu, stanowiącego integralną część umowy łączącej strony niniejszego postępowania, strona pozwana dokonywała zaliczeń w pierwszej kolejności na zadłużenie wynikające z opłat i prowizji, a także odsetek. Jak wynika z wniosku o wszczęcie egzekucji strona pozwana ograniczyła egzekucję co do kwot wpłaconych przez powódkę od dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do dnia złożenia powyższego wniosku, tj. ograniczyła egzekucję o kwotę 16.900 zł, a następnie o kwotę 400 zł (wniosek z dnia 29 października 2015 r.). Tym samym, strona pozwana dokonywała prawidłowego zaliczenia wpłat powódki. Zgodnie natomiast z bankowym tytułem egzekucyjnym, kwota należności głównej wyniosła 69.414,52 zł, przy czym łączna suma odsetek stwierdzonych tytułem w dniu 12 marca 2015 r. wynosiła 21.233,12 zł. Tym samym suma wpłat dokonanych przez powódkę nie pokryła nawet w całości kwoty należności wynikających z odsetek, a zatem niemożliwym jest, aby wpłacane przez powódkę kwoty były zaliczane na kwotę należności głównej. Strona pozwana nie jest w żadnym zakresie zobligowana dokonywać zaliczenia wpłat na sumę zadłużenia wynikającego z kwoty głównej, tym samym niemożliwe jest, aby doszło do zmniejszenia kwoty zadłużenia wynikającej z kapitału. Strona pozwana dokonywała zaliczeń wpłat zgodnie z zawartą między stronami umową, tj. zaliczała wpłaty na zadłużenie wynikające z opłat i prowizji oraz odsetek, co w pełni odzwierciedlone zostało zarówno w bankowym tytule egzekucyjnym (jeśli chodzi o wpłaty dokonane przed jego wystawieniem) oraz wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, w którym strona pozwana wprost wskazała na wpłaty dokonane przez powódkę. W ocenie Sądu I instancji nie był zatem zasadny zarzut powódki, że strona pozwana nieprawidłowo dokonywała zaliczeń wykonywanych przez nią wpłat, jak też, iż doszło do bezzasadnego wszczęcia egzekucji w związku z zawyżeniem kwot, co do których ją wszczęto. Wobec poczynienia przez Sąd szczegółowych ustaleń w zakresie zarówno dokonywanych przez powódkę wpłat, ich wysokości jak i sposobu ich zaliczenia przez stronę pozwaną, jednoznacznie wynika, iż doszło do celowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, zaś tytuł wykonawczy, na podstawie którego postępowanie to wszczęto, opiewa na prawidłową kwotę zadłużenia. Sąd wskazał dalej, że domagając się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, powódka wskazywała również na swoją ciężką sytuację życiową. W orzecznictwie ugruntowany jest jednakże pogląd, iż powództwa przeciwegzekucyjnego nie można opierać wyłącznie na zawartej w art. 5 k.c. generalnej klauzuli prawa cywilnego, zgodnie z którą nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Klauzula ta stanowi wyłącznie środek prawny służący obronie zobowiązanego przed roszczeniem uprawnionego. Nie stanowi natomiast źródła powództwa przeciwko uprawnionemu, gdyż nie może być ona wyłącznym źródłem powstania prawa podmiotowego w stosunku do drugiej osoby, a w tym przypadku prawa do żądania zaprzestania egzekwowania należności objętych tytułem wykonawczym. Stan majątkowy dłużnika po powstaniu tytułu egzekucyjnego nie ma jednak znaczenia w wypadku powództwa opozycyjnego, a tym samym wskazany zarzut jest całkowicie nieskuteczny, gdyż nie dotyczy okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Wobec powyższego bez znaczenia pozostawały również zarzuty powódki co do tego, że pozbawiona została możliwości obrony swoich praw z uwagi m.in. na to, że nie miała wiedzy o wysokości zadłużenia czy też sposobie księgowania przez stronę pozwaną wpłat, a pomimo zwracania się do banku, nie uzyskiwała w tym zakresie informacji. Sposób księgowania i wysokości zadłużenia wynika bowiem jednoznacznie z dokumentów , ale także z treści samej umowy którą powódka zawarła wraz z mężem. Także okoliczność, że to nie ona zajmowała się sprawami finansowymi w domu, tylko mąż, jest nieistotna, gdyż odpowiedzialność powódki wynika ze zobowiązania solidarnego do spłaty, jakie powstało w wyniku zawarcia wspólnie z mężem umowy kredytu. Nie ma tu również sytuacji zaistnienia klauzul abuzywnych. Bez znaczenia także pozostaje okoliczność, że mąż powódki zawarł z bankiem porozumienie co do spłaty, gdzie określono inną kwotę główną, a inna wskazana została w bankowym tytule egzekucyjnym, porozumienie to było bowiem warunkowe i wiązało jedynie jednego kredytobiorcę, którym nie była powódka. Na koniec Sąd wskazał, że wprawdzie zobowiązał stronę pozwaną, zgodnie z wnioskiem powódki, do przedstawienia wykazu wskazującego na szczegółowe rozliczenie dokonanych przez powódkę wpłat i podania wysokości kwoty głównej do spłaty na dzień wystawienia bte oraz skierowania sprawy do egzekucji, a to pod rygorem oceny nie przedłożenia, a strona pozwana nie odpowiedziała na zarządzenie, jednakże zgodnie z zasadą dyskrecjonalnej władzy sędziego, to Sąd decyduje o gromadzeniu materiału dowodowego i ocenia ten materiał. Nieprzedłożenie tego zestawienia nie spowodowało w żadnym wypadku, że twierdzenia powódki zostały przyznane. Okoliczności bowiem, na jakie miał zostać przedłożony dokument, wynikają jednoznacznie ze zgromadzonego materiału dowodowego, a Sąd dokonując następczej oceny nie przedłożenia ponownie dokumentu uznał, iż taka potrzeba nie zachodzi. Wysokość zadłużenia i sposób zaliczenia wpłat określone zostały zarówno w umowie, jak i w bte czy wniosku o wszczęcie egzekucji, a nadto w sposób wyczerpujący zostały te okoliczności wyjaśnione w odpowiedzi na pozew złożonej przez stronę pozwaną. Co więcej, to nie na stronie pozwanej w tym postępowaniu spoczywał obowiązek wykazania wysokości zadłużenia czy sposobu dokonywania rozliczenia, a na powódce wykazanie przesłanek z art. 840 § 1 k.p.c., szczególnie w sytuacji powoływania się na okoliczność, iż wierzytelność strony pozwanej jest innej wysokości niż dochodzona, a to także stosownie do treści art. 843 § 3 k.p.c. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar dowodu, czyli obowiązek przedstawienia faktów i dowodów ciąży na stronie, która z jakiegoś faktu wywodzi skutki prawne. W konsekwencji, wobec nie wykazania przez powódkę podstaw do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, Sąd Rejonowy powództwo oddalił. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

I. obrazę prawa procesowego, a w szczególności

a. art. 840 § 1 k.p.c. w związku z art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że strona powodowa nie udowodniła zasadności powództwa, podczas gdy powódka udowodniła zasadność żądania, w szczególności wbrew twierdzeniu Sądu pierwszej instancji powódka sprostała ciężarowi materiału dowodowego;

b. art. 233 § 2 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę braku przedstawienia przez pozwanego wykazu wskazującego szczegółowe rozliczenie dokonanych przez powódkę w wpłat i podania wysokości kwoty głównej co do spłaty na dzień wystawienia BTE oraz skierowania sprawy do egzekucji, który to dowód miał kluczowe znaczenie do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a pozwany celowo go nie udostępnił, co powinno spotkać się ze stosowną negatywną oceną Sądu;

c. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych i niezasadne przyjęcie, że kwoty wskazane w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji w pełni uwzględniają dokonane przez powódkę wpłaty na rzecz strony pozwanej do dnia 12 marca 2015 roku;

d. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych i przyjęcie, że strona pozwana dokonała prawidłowego zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat, zaliczając tę kwotę na poczet najwcześniej wymagalnych odsetek skapitalizowanych, a więc zaliczając je na zadłużenie w kwocie 21 233,12 zł, podczas gdy okoliczności niniejszej sprawy wprost wskazują, że pozwany zaliczał wpłaty powódki na poczet należności głównej, co sam przyznał w porozumieniu z dnia 24 czerwca 2013 roku;

e. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz dowolną i wybiórczą ocenę materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące m.in. uznaniem, że: dokonane przez powódkę wpłaty zostały prawidłowo zaliczone na zadłużenie wynikające z opłat i prowizji, odsetek od zadłużenia przeterminowanego oraz pozostałych odsetek, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika w żaden sposób w jakiej wysokości i na jakie opłaty i prowizje zostały zaliczone wpłaty, co ma szczególne znaczenie w sytuacji, w której pozwany odmówił sądowi szczegółowego rozliczenia i wskazania sposobu księgowania poszczególnych wpłat, zatem brak podstaw do przyjęcia, że pozwany prawidłowo księgował wpłaty i prawidłowo wystawił bankowy tytuł egzekucyjny;

f. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przejawiające się w określeniu przez Sąd pierwszej instancji jedynie na podstawie regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez (...), sposobu zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat, podczas gdy sama treść regulaminu nie może przesądzać jednoznacznie o tym, jak poszczególne wpłaty zostały w rzeczywistości zaksięgowane przez pozwanego, a ponadto nie wskazuje, czy wpłaty zostały zaksięgowane zgodnie z obowiązującym prawem - bez posługiwania się przez pozwanego klauzulami abuzywnymi;

g. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów z pominięciem części materiału dowodowego, a to porozumienia z dnia 24 czerwca 2013 roku (Plan spłat nr ref. (...)), gdzie pozwany wprost przyznał, że należność główna na dzień 24 czerwca 2013 roku wynosi 67 314,52 zł, co bezsprzecznie dowodzi, że pozwany księgował wpłaty na należność główną, a ponadto pozwany nie wywiązał się ze swojego zobowiązania, o którym mowa w § 2 ust. 2 Porozumienia - co do obustronnego ustalenia dalszego sposobu spłaty kredytu, uniemożliwiając tym samym powódce spłatę kredytu;

II. obrazę prawa materialnego, a w szczególności art. 5 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie przejawiające się w zawężeniu rozważań Sądu jedynie do kwestii ciężkiej sytuacji rodzinnej i finansowej powódki, podczas gdy Sąd nie uwzględnił faktu, że pozwany bank wielokrotnie odmówił powódce udostępnienia dokumentacji i informacji o kredycie, szczegółowego i rzetelnego rozliczenia wpłaconych kwot, domagając się przy tym usilnie i natarczywie zapłaty coraz to większych arbitralnie wyliczonych kwot, co więcej wbrew porozumieniu z dnia 24 czerwca 2013 roku pozwany nie uzgodnił z powódką dalszego sposobu spłaty kredytu, to wszystko pomimo wysoce ugodowej postawy powódki i systematycznej spłaty kredytu w miarę jej możliwości finansowych - wreszcie pozwany odmówił nawet na żądanie Sądu udostępnienia szczegółowego rozliczenia sposobu księgowania rat, tym samym pozwany czyni ze swojego prawa użytek sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, w tym m.in. zasadą uczciwości, lojalności, dobrych obyczajów w obrocie, sprawiedliwości, rzetelnego informowania kontrahenta.

W oparciu o te zarzuty skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że Sąd Okręgowy uwzględni powództwo i bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 20 marca 2013 roku, numer sprawy w (...), zostanie pozbawiony wykonalności w całości lub ewentualnie z ostrożności procesowej, wniosła o pozbawienie bankowego tytułu egzekucyjnego wykonalności w części, to jest należność główna (kapitał kredytu) zostanie pomniejszona o kwotę 17 300 zł z równoczesnym pozbawieniem tytułu wykonalności w zakresie odsetek w całości,

2. na wypadek nieuwzględnienia powyższego, w razie uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do orzeczenia reformatoryjnego, wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania

3. zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji i kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że Sąd Rejonowy niezasadnie przyjął, iż powódka nie udowodniła żadnej z okoliczności, którą przewiduje art. 840 § 1 k.p.c. przyjmując tym samym, iż powódka nie sprostała ciężarowi dowodowemu w niniejszej sprawie. Zdaniem skarżącej materiał dowodowy przesądzał, że nie jest zasadna kwota stwierdzona bankowym tytułem egzekucyjnym, a już z całą pewnością zobowiązanie wygasło częściowo na skutek spłaty dokonanej przez powódkę. Bank dowolnie księgował dokonywane przez powódkę wpłaty, aby następnie bezpodstawnie skierować do egzekucji kwoty należności głównej w wysokości wyższej niż należna, to jest kwocie 69 414,52 zł, a tym samym bezpodstawnie wzbogacił się na odsetkach od zawyżonej części należności głównej. Bez udostępnienia dokumentów i rozliczeń, w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, powódka nie ma realnych możliwości bronić swoich praw. Nie można też ustalić sposobu księgowania wpłat sprzed wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak i sposobu zaliczenia wpłat, w tym chociażby w sposób niedozwolony na podstawie klauzul abuzywnych. Regulamin kredytu hipotecznego udzielonego przez (...) w § 21 stwierdza porządek zaspokojenia należności banku, jednakże powódka nie ma możliwości ustalenia, w jakiej wysokości zostały pobrane prowizja i opłaty, jak też w jaki sposób zaliczono dokonane wpłaty. Pozwany odmawiając Sądowi pierwszej instancji udostępnienia dokumentacji, zamknął powódce drogę do ochrony swoich praw oraz uniemożliwił sądową kontrolę w niniejszym postępowaniu. Pozwany Bank nie dochował minimum standardów, o których mowa w wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego w sprawie P 45/12. W konsekwencji brak było podstaw do uczynienia powódce zarzutu, że nie sprostała ciężarowi dowodowemu, który wynika z art. 6 k.c. Powódka przedstawiła dowody z dokumentów, którymi dysponowała, w pozostałym zaś zakresie wykazała się inicjatywą dowodową, wnosząc o zobowiązanie pozwanego Banku do przedłożenia stosownych rozliczeń. Trudno oczekiwać od powódki, aby ta dysponowała szczegółowymi rozliczeniami, wykazując nimi sposób księgowania poszczególnych rat przez pozwanego od początku udzielenia kredytu. Oczywistym jest, że takie dokumenty posiada jedynie pozwany, a odmowa ich udostępnienia powinna budzić zastrzeżenia co do wiarygodności jego twierdzeń. Skarżąca powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazała, że w procesie nie jest wykluczona sytuacja, że na jednej stronie będzie spoczywał ciężar dowodu, a druga strona będzie zobowiązana dowód ten dostarczyć, co wprost wynika z art. 233 § 2 k.p.c. Apelacja zarzuciła także, że błędnie Sąd Rejonowy przyjął, iż kwoty wskazane w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji w pełni uwzględniają dokonane przez powódkę wpłaty na rzecz strony pozwanej do dnia 12 marca 2015 roku, a przede wszystkim, że strona pozwana dokonała prawidłowego zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat. W świetle powyższych argumentów brak jest podstaw do tego typu ustaleń, skoro strona pozwana odmówiła przedłożenia szczegółowego rozliczenia. Sposób liczenia odsetek, na które wskazuje Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku, jest tym bardziej nieprawidłowy, że już sam pozwany w porozumieniu z 24 czerwca 2013 roku wskazał wprost, że zalicza wpłaty dokonane przez powódkę na należność główną, która wynosiła wtedy 67 314,52 zł. W tym zakresie ustalenia Sądu są dowolne i nie znajdują oparcia w materiale dowodowym. Skarżąca zarzuciła, że Sąd nie ocenił właściwie porozumienia z 24 czerwca 2013 roku, w którym to porozumieniu pozwany wprost wskazuje, że należność główna wynosi 67 314,52 zł. Porozumienie to zostało sporządzone przez samego pozwanego, a więc podmiot profesjonalny, zaś powódka wywiązała się z zobowiązania zapłaty ustalonych w porozumieniu rat, podczas gdy pozwany nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, o których mowa w § 2 ust. 2 porozumienia. Pozwany wbrew wcześniejszym ustaleniom ustalił ratę kredytu w wysokości 2100 zł, której powódka nie była w stanie sprostać. Podniosła, że skoro pozwany księgował wpłaty powódki na poczet należności głównej, czego dowodem jest porozumienie z 24 czerwca 2013 roku, należy przyjąć, że późniejsze wpłaty powódki także należy zaliczyć na poczet należności głównej, w okolicznościach niniejszej sprawy brak jest bowiem podstaw do przyjęcia innej metodologii. Oznacza to, że należność główna powinna opiewać co najwyżej na kwotę 52 314,52 zł, zaś w zakresie odsetek bankowy tytuł egzekucyjny powinien być pozbawiony wykonalności w całości. Pomimo chęci powódki rozwiązania sprawy w sposób ugodowy i deklaracji spłaty kredytu, pozwany ignorując zupełnie powódkę i postępując wbrew dobrym obyczajom, to jest kierując natarczywe i zastraszające telefony, uniemożliwił powódce spłatę kredytu, mając nadzieję na szybsze zaspokojenie wygórowanych kwot z egzekucji z nieruchomości. Wedle skarżącej postępowanie pozwanego godzi w zasady współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była częściowo zasadna doprowadzając do zmiany zaskarżonego wyroku.

Skarżąca słusznie zarzuciła wyrokowi Sądu Rejonowego obrazę prawa procesowego i prawa materialnego. Przede wszystkim za słuszny należy uznać zarzut skarżącej, że Sąd I instancji nienależycie ocenił treść porozumienia zawartego przez strony w dniu 24 czerwca 2013 roku. Zasadne były także zarzuty błędnych ustaleń faktycznych, że strona pozwana dokonała prawidłowego zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat na poczet skapitalizowanych odsetek w kwocie 21.233,12 zł. W ocenie Sądu Odwoławczego materiał dowodowy przesądzał bowiem, że zobowiązanie powódki wygasło częściowo na skutek dokonanych przez nią wpłat, które należało zaliczyć na należność główną (kapitał kredytu).

Należy zauważyć, że powódka w pozwie wniesionym osobiście, a następnie w zeznaniach złożonych na rozprawie, wyjaśniła historię stosunków i kontaktów z pozwanym Bankiem. Powódka po wypowiedzeniu umowy kredytu, nie mając dostępu do dokumentacji związanej z kredytem, podjęła próbę kontaktu z pozwanym, jak też przez długi czas starała się w miarę możliwości zarobkowych spłacać zaciągnięte zobowiązanie. Pozwany Bank domagał się zapłaty coraz większych rat oraz pomimo że powódka była kredytobiorcą, odmawiał przedstawienia dokumentacji i rozliczenia wpłat kredytu oraz wyjaśnienia wysokości powstałych zaległości. Powstała sytuacja - gdzie dłużnik zobowiązany pozostaje do zapłaty, jednak nie uzyskuje od Banku informacji co do podstawy i kwot swojego zadłużenia oraz przede wszystkim sposobu księgowania dokonywanych wpłat – jest nie do zaakceptowania. Należy zauważyć, że pozwany wielokrotnie odmawiał powódce przedstawienia stosownej dokumentacji na etapie przedsądowym, także odmawiał tego jej pełnomocnikowi. W konsekwencji pismem z 27 stycznia 2016 roku na wniosek powódki Sąd pierwszej instancji zobowiązał pozwany Bank do przedstawienia wykazu wskazującego na szczegółowe rozliczenie dokonanych przez powódkę wpłat, z wyszczególnieniem, na poczet jakich składników zadłużenia wpłaty te zostały zaliczone oraz do podania wysokości kwoty głównej do spłaty na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego i dzień skierowania sprawy do egzekucji, a także wskazania aktualnego stanu zadłużenia - pod rygorem ceny przez Sąd nie przedłożenia tych dokumentów. Z tego zobowiązania pozwana się nie wywiązała, a Sąd Rejonowy uznał, iż złożenie tych dokumentów nie jest jednak konieczne, bowiem dokonane przez powódkę wpłaty zostały zaliczone na poczet wymagalnych odsetek. Tymczasem bez udostępnienia dokumentów i rozliczeń - w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy – Sąd nie miał podstaw do dokonania takiego zaliczenia, nie dysponując rozliczeniami dokonanych wpłat. Błędne było zatem przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że kwoty wskazane w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji uwzględniają w pełni dokonane przez powódkę wpłaty na rzecz strony pozwanej do dnia złożenia wniosku egzekucyjnego, to jest do 12 marca 2015 roku, a przede wszystkim, że pozwana prawidłowo zaliczyła dokonane przez powódkę wpłaty na skapitalizowane odsetki.

Zasadnie podnosi skarżąca, że pozwany nie wykonując wezwania Sądu uniemożliwił powódce obronę swoich praw. Bez udostępnienia dokumentów i rozliczeń, w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, powódka nie mogła podnosić argumentów co do wysokości należnego na dzień wszczęcia egzekucji zobowiązania. Nie mogła też ustalić sposobu księgowania wpłat sprzed wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, gdzie pojawia się problem oprocentowania zmiennego i sposobu jego wyliczenia, jak też sposobu zaliczenia wpłat. Należy wskazać, że Regulamin kredytu hipotecznego udzielonego przez (...) w § 21 ustala porządek zaspokojenia należności banku w następującej kolejności: prowizje i opłaty, odsetki od zadłużenia przeterminowanego, pozostałe odsetki, kapitał kredytu. Ponadto par. 15 Regulaminu stwierdza, iż na kredytobiorcy ciąży obowiązek zapłaty wszelkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawartą umową, zgodnie z obowiązującą w banku taryfą. Powódka nie miała możliwości ustalenia, w jakiej wysokości została pobrana prowizja, i co szczególnie istotne, w jakiej wysokości oraz z jakiego tytułu naliczone zostały opłaty, nadto na jakie odsetki i w jakich kwotach zaliczono dokonane wpłaty, w związku z powyższym bank wystawiając bankowy tytuł egzekucyjny, jednocześnie odmawiając Sądowi pierwszej instancji udostępnienia dokumentacji, zamknął powódce drogę do ochrony swoich praw.

W świetle powyższego brak jest także podstaw, aby to powódce uczynić zarzut, iż nie sprostała ciężarowi dowodowemu wynikającemu z art. 6 k.c. Powódka wskazywała na dowody z dokumentów, którymi dysponowała tj. dowody dokonanych wpłat, jak też porozumienie z 24 czerwca 2013 roku oraz korespondencję z bankiem, wykazując się także inicjatywą dowodową i wnosząc, aby Sąd zobowiązał pozwanego do przedstawienia stosownych rozliczeń. Oczywistym jest, że dokumenty dotyczące rozliczania dokonanych wpłat posiada tylko strona pozwana, zaś odmowa ich udostępnienia powinna budzić zastrzeżenie co do wiarygodności twierdzeń strony pozwanej zawartych w enigmatycznej odpowiedzi na pozew. Trudno oczekiwać od powódki, aby ta dysponowała szczegółowymi rozliczeniami, wykazując nimi sposób księgowania poszczególnych rat przez pozwanego. Oczywistym jest, że takie dokumenty posiada jedynie pozwany, a odmowa ich udostępnienia powinna budzić zastrzeżenia co do wiarygodności jego twierdzeń. Słusznie skarżąca powołała się w tym zakresie na wyrok Sądu Najwyższego z 27 maja 2015 roku, sygn. II CSK 483/14. Sąd Odwoławczy aprobuje zawarte w nim stanowisko, iż nikt nie może być zobowiązany do dowodzenia przeciwko sobie, bowiem jest to nie tylko niezgodne z zasadą prawdy materialnej określonej w art. 3 k.p.c., ale i pomija obowiązek procesowy stron wynikający z art. 248 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem każdy zobowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód istotny dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne. Strona nie może ponadto odmówić przedstawienia dokumentu, jeżeli szkoda, na którą byłaby przez to narażona, polega na przegraniu sprawy. Ponadto w wyroku z dnia 27 stycznia 2011 roku, sygn. akt II PK 173/10, Sąd Najwyższy stwierdził, że okoliczność czy strona wywiązała się ze swojego obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne, nie należy do materii objętej dyspozycją art. 6 k.c., ale podlega ocenie na gruncie przepisów prawa procesowego, w tym odnoszącego się do inicjatywy dowodowej stron. Ciężar dowodu obciąża stronę, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne niezależnie od tego czy może ona przedstawić określone dowody. Nie jest bowiem wykluczona sytuacja, że na jednej stronie będzie spoczywał ciężar dowodu, a druga strona będzie zobowiązana dowód ten dostarczyć, co wprost wynika z art. 233 § 2 k.p.c.

Sąd Rejonowy niezasadnie przyjął, że kwoty wskazane w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji w pełni uwzględniają dokonane przez powódkę wpłaty na rzecz strony pozwanej do dnia 12 marca 2015 roku, a przede wszystkim, że strona pozwana dokonała prawidłowego zaliczenia dokonanych przez powódkę wpłat. Brak jest podstaw do tego typu ustaleń, skoro strona pozwana odmówiła przedłożenia szczegółowego rozliczenia. W konsekwencji nieuprawnione było liczenie odsetek od całej kwoty zadłużenia na dzień 12 marca 2015 roku, albowiem taki sposób byłby właściwy jedynie w przypadku braku jakichkolwiek wpłat. W sytuacji, w której wpłaty były systematyczne, wynosiły w przeważającej mierze po 700 zł miesięcznie, pięciokrotnie były to kwoty przewyższające 1.000 zł, nie można z góry przyjąć, że wszystkie wpłaty pokrywały jedynie odsetki, tym samym w ogóle nie pomniejszały należności głównej i nie wpływały także na niższe sumy dalszych odsetek. Sposób liczenia odsetek, na które wskazuje Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku, jest tym bardziej nieprawidłowy, że już sam pozwany w porozumieniu z 24 czerwca 2013 roku wskazał wprost, że zalicza wpłaty dokonane przez powódkę na należność główną. W tym zakresie Sąd Rejonowy nie dokonał właściwej oceny treści przedmiotowego porozumienia. Strona pozwana zaliczyła wpłaty dokonane przez powódkę po wystawieniu BTE w łącznej kwocie 2.100 zł na należność główną, którą w porozumieniu ustaliła na kwotę 67 314,52 zł. Podobnie należy interpretować stanowisko stron w zakresie dalszych wpłat powódki, wynikających z zawartego porozumienia, w kontekście także zeznań powódki, która słuchana przed Sądem I instancji wskazywała, iż dokonywane przez nią wpłaty miały dotyczyć kapitału kredytu. W kontekście zachowania strony pozwanej, która odmawiała powódce podania stanu zadłużenia i sposobu zaliczania dalszych wpłat (ponad kwotę 2.100 zł objętą porozumieniem) na etapie przedsądowym, a także wobec zeznań powódki i treści zawartego porozumienia, Sąd Okręgowy uznał za zasadne zaliczenie także dalszych wpłat powódki na poczet kapitału kredytu. Strona pozwana nie przedłożyła bowiem na wezwanie Sądu żadnego dokumentu wskazującego, aby dokonano innego sposobu zaliczenia dokonanych wpłat, w tym aby nastąpiło to zgodnie z Regulaminem kredytów złożonym za odpowiedzią na pozew, w której pozwana ograniczyła się jedynie do powtórzenia argumentów zawartych w uzasadnieniu postanowienia Sądu wydanego w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia. Wprawdzie powołano się na Regulamin udzielania kredytów, jednakże na mocy zawartego porozumienia, w związku z wcześniejszym zaliczeniem wpłat powódki na należność główną, a także zeznania powódki, że dokonywane w dalszym okresie wpłaty pokrywały kapitał kredytu zgodnie z ustaleniami porozumienia, strony dokonały w tym zakresie zmiany uzgodnień dotyczących sposobu zaliczania wpłat określonego tym Regulaminem. Sam Bank, będący profesjonalistą, zaliczył bowiem te wpłaty na kapitał kredytu, a nie na opłaty, prowizje czy odsetki, jak obecnie twierdzi. Brak było jednocześnie podstaw do ustaleń - jedynie na podstawie Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez Bank - w jaki sposób były księgowane wpłaty powódki i na jakie konkretnie należności były zaliczane. Sam Regulamin wskazuje jedynie kolejność księgowania, w żadnym razie nie przesądza i nie dowodzi, jak pozwany w rzeczywistości przeprowadzał czynności księgowania wpłat, a zatem również poprawności tych księgowań. W tym zakresie ustalenia Sądu są dowolne i nie znajdują oparcia w materiale dowodowym. Skarżąca zasadnie zarzuciła, że Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, wniosku o wszczęcie egzekucji, dowodów wpłat powódki i Regulaminu kredytu hipotecznego, nie ocenił natomiast właściwie porozumienia z 24 czerwca 2013 roku, w którym to porozumieniu pozwany wprost wskazuje, że należność główna wynosi 67 314,52 zł. Porozumienie to zostało sporządzone przez samego pozwanego, a więc podmiot profesjonalny, zaś powódka wywiązała się z zobowiązania zapłaty ustalonych w porozumieniu rat.

W konsekwencji Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego wyroku w ten sposób, że pozbawił wykonalności w części tytuł wykonawczy stanowiący bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony 20 marca 2013 roku przez pozwany Bank w zakresie należności głównej obejmującej wpłaty dokonane przez powódkę po wystawieniu bankowego tytułu egzekucyjnego, które w ocenie Sądu Okręgowego - z uwagi na wszystkie podniesione okoliczności - powinny być zarachowane na poczet należności głównej (kapitału kredytu), nadto w zakresie odsetek należnych od każdej wpłaconej kwoty każdorazowo od dnia dokonania poszczególnych wpłat, zaś w dalszej części powództwo jako bezzasadne oddalił. Powódka nie wykazała bowiem, aby nastąpiły okoliczności wynikające z art. 840 k.p.c. pozbawienia tytułu wykonawczego w dalszej części, w szczególności nie mógł zostać uwzględniony w tym zakresie zarzut nadużycia prawa z art. 5 k.c. W tym względzie Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, nie powtarzając słusznej argumentacji mu towarzyszącej.

W zakresie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. Należy wskazać, że powódka wnosiła o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości. Sąd uwzględnił żądanie powódki w zakresie kwoty głównej kapitału kredytu odpowiadającego dokonanym wpłatom oraz częściowo co do odsetek od kwot dokonanych wpłat za okres po dniu wpłat. W konsekwencji powódka utrzymała się ze swoim roszczeniem w 25 %, zatem powinna pokryć koszty procesu w 75%. Na łączne koszty postępowania złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powódki wraz z opłatą od pełnomocnictwa 3.617 zł, opłata od pełnomocnictwa strony pozwanej 17 zł oraz koszty poświadczenia notarialnego 4,92 zł, łącznie 3.638,92 zł. 75% z tej kwoty wynosi 2.729,19 zł, którą powinna pokryć powódka. Strona pozwana powinna zatem zwrócić powódce różnicę wynoszącą 887,81 zł. Ponadto należało ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie kwotę 867,75zł stanowiącą 25% opłaty od pozwu (3.471 zł x 25%), od której powódka była zwolniona (art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c.

W pozostałej części apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 par. 1 k.p.c. Powódka w apelacji domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w całości, a z ostrożności procesowej o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego w części obejmującej należność główną 17.300 zł oraz w całości w zakresie odsetek. Apelacja została uwzględniona jedynie co do należności głównej i odsetek od poszczególnych wpłat obejmujących tą należność, zatem w 25%. Na koszty postępowania odwoławczego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powódki 2.700 zł obliczone na podstawie par. 2 pkt 6 w zw. z par. 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Z kwoty tej strona pozwana powinna zapłacić powódce 25% tj. 675 zł.

Ponadto należało ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie kwotę 867,75zł stanowiącą 25% opłaty od apelacji (3.471 zł x 25%), od której powódka była zwolniona (art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

SSO Anna Nowak SSO Ewa Krakowiak SSO Lucyna Rajchel