Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Matlak

Protokolant: sekretarz sądowy Kacper Rybicki

po rozpoznaniu w dniu 01 marca 2019 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa J. B. (1), P. B., A. C.

przeciwko E. I., P. I. (1), J. K. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  odstępuje od obciążania powodów kosztami procesu;

III.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

IV.  przyznaje adwokatowi Z. W. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) powiększoną o należny podatek, którą wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej E. I. z urzędu;

V.  przyznaje adwokatowi M. C. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) powiększoną o należny podatek, którą wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu P. I. (1) z urzędu.

III C 625/15

UZASADNIENIE

Pozwem sprecyzowanym pismem z dnia 19 lipca 2015 r. (k. 139) powodowie J. B. (1) i P. B. domagali się zasądzenia od pozwanych E. I., P. I. (1) i J. K. (1) kwot po 316 625 złotych na rzecz każdego z powodów wraz z odsetkami ustawowymi od daty pozwu tytułem zwrotu nakładów dokonanych na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) oraz na lokal nr (...) znajdujący się w położonym na tej nieruchomości budynku mieszkalnym.

Pozwem złożonym w dniu 1 grudnia 2015 r. powód A. C. wniósł o zasądzenie od pozwanych E. I., P. I. (1) i J. K. (1) kwoty 1 266 500 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od daty pozwu tytułem zwrotu nakładów dokonanych przez powoda i jego wstępnego – K. C. na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) oraz na lokal nr (...) znajdujący się w położonym na tej nieruchomości budynku mieszkalnym.

Pozew A. C. złożony został w sprawie III C 1381/15, połączonej ze sprawą III C 625/15 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

W uzasadnieniu pozwów powodowie podnosili, iż ich wstępni – J. B. (2) i K. C. wraz ze S. M. w latach 1954-1956 wybudowali na posesji położonej w W. przy ul. (...) budynek na postawie ich zdaniem wadliwie wydanej decyzji Rady Narodowej m.st. W. o przydziale budynku do naprawy. W ocenie powodów bowiem na nieruchomości znajdowały się ruiny pozostałe po działaniach wojennych, a ich wstępni wybudowali budynek od podstaw. W latach 1954 – 2014 r. najpierw wstępni powodów, a potem sami powodowie dokonywali nakładów na nieruchomość i wskazane lokale (nr (...)) w położonym na niej budynku mieszkalnym. Biegły mgr inż. B. J. w opiniach sporządzonych w dniu 30 października 2014 r. wartość poczynionych nakładów wycenił na kwotę 633 250 złotych w przypadku rodziny B. i kwotę 1 266 500 złotych w przypadku rodziny C. (opinie – k. 23 akt III C 625/15 i k. 12 akt III C 1381/15).

W 1987 r. rodzice powodów oraz pozostali posiadacze nieruchomości wystąpili o przyznanie użytkowania wieczystego. W 1994 r. taki wniosek złożyli także pozwani wywodząc swoje żądanie z faktu bycie spadkobiercami P. S., który w 1949 r. nabył uprawnienie zbliżone do instytucji ekspektatywy roszczeń do nieruchomości od jej pierwszego właściciela W.. Decyzją Prezydenta Miasta Stołecznego W. z 1998 r. ustanowiono użytkowanie wieczyste tejże nieruchomości na rzecz pozwanych i przyznano im własność budynku. W 1999 r. pozwani złożyli pozew eksmisyjny m. in. przeciwko J. B. (1), A. B. i A. C.. Na dzień złożenia pozwu decyzja Prezydenta Miasta Stołecznego W. z 1998 r. nie była jeszcze prawomocna.

Następnie, z inicjatywy m. in. rodziców J. B. (1) oraz A. C. wszczęto postępowanie o zasiedzenie tej nieruchomości. Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2000 r. wydanym w sprawie I Ns 2078/99 SR dla Warszawy M. uznał roszczenie wnioskodawców. Na skutek wniesionej przez pozwanych skargi o wznowienie postępowania wniosek o zasiedzenie nieruchomości został ostatecznie prawomocnie oddalony.

W uzasadnieniu w/w postanowienia Sąd stwierdził, iż wnioskodawcy nigdy nie byli posiadaczami samoistnymi nieruchomości.

Decyzją Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20 czerwca 2013 r. stwierdzono nieważność Decyzji Prezydium Rady Narodowej z 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy J. B. (2) i K. C. (decyzja – k. ). Decyzją Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 30 kwietnia 2014 r. utrzymano w mocy decyzję z dnia 20 czerwca 2013 r.

W uzasadnieniu decyzji organ administracyjny stwierdził, iż decyzja z 1954 r. wydana została z rażącym naruszeniem prawa, gdyż na nieruchomości znajdowały się ruiny nie nadające się do naprawy.

W ocenie powodów decyzja z dnia 20 czerwca 2013 r. otwarła powodom możliwość ubiegania się o przyznanie „własności czasowej” (obecnie: użytkowania wieczystego) w myśl ustawy z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa. Wskazali również, że decyzją tą nie dysponował Sąd Rejonowy oddalając ich wniosek o zasiedzenie nieruchomości oraz orzekając ich eksmisję. Powodowie stwierdzili, że skoro grunt przeszedł na mocy tzw. „Dekretu Bieruta” na własność Miasta Stołecznego W., a na gruncie znajdowały się tylko ruiny, to pierwszy właściciel nie mógł w 1949 r. skutecznie zbyć prawa własności nieruchomości na rzecz P. S. (spadkodawcy pozwanych), zatem P. S. nie nabył ani własności nieruchomości, ani tym bardziej własności budynku.

W ocenie powodów od 1954 r. posiadanie nieruchomości przez nich oraz ich wstępnych miało charakter samoistny nawet po wytoczeniu w 1999 r. przez pozwanych spraw o eksmisję, gdyż powodowie przez cały czas kwestionowali tytuł prawny pozwanych do nieruchomości. Pozwani zbyli w 2013 r. własność nieruchomości na rzecz A. L. (1), M. L. i A. L. (2), co uprawnia powodów do domagania się od pozwanych zwrotu nakładów koniecznych czynionych na nieruchomość w latach 1954-2014.

Pozwani P. I. (1), E. I. i J. K. (1) w trakcie postępowania wnieśli o oddalenie powództwa (odpowiedzi pozwanych na pozwy J. i P. B. oraz A. C. – k. 203, 406, 416, 484, 497, 500).

Pozwani podnieśli przede wszystkim brak legitymacji biernej z uwagi na zbycie nieruchomości przed wytoczeniem powództw o zwrot nakładów, zakwestionowali także posiadanie samoistne nieruchomości przez powodów i ich wstępnych, powołując się na ustalenia Sądu Rejonowego dokonane w sprawach o stwierdzenie zasiedzenia i eksmisję. W ocenie pozwanych powodowie, nie będący nigdy posiadaczami samoistnymi budynku, nie mogą domagać się zwrotu nakładów na podstawie art. 226 i nast. k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W latach 1954-1956 wstępni powodów – J. B. (2) i K. C. wraz ze S. M. wybudowali na posesji położonej w W. przy ul. (...) budynek na postawie decyzji Rady Narodowej m.st. W. z dnia 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy, ze skutkami przewidzianymi w art. 9 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny (Dz. U. nr 37 z 1947 r., poz. 181). W budynku zamieszkali m. in. rodzice powoda J. B. (1) (w lokalu nr (...)) oraz rodzice powoda A. C. (w lokalu nr (...)). Podczas zamieszkiwania na nieruchomości najpierw wstępni powodów, a potem powodowie J. B. (1) i A. C. dokonywali nakładów koniecznych na nieruchomość i wskazane lokale (nr (...)) w postaci kosztów wzniesienia budynku, kosztów napraw, remontów i konserwacji, płacili także podatek od nieruchomości.

Biegły mgr inż. B. J. w opinii prywatnej sporządzonej w dniu 30 października 2014 r. wartość poczynionych nakładów wycenił na kwotę 633 250 złotych w przypadku rodziny B. i kwotę 1 266 500 złotych w przypadku rodziny C.. Opinia nie zawiera wyszczególnienia nakładów oraz określenia daty ich dokonania (opinia – k. 23 akt III C 625/15 i aktualizacja wyceny z 9.11.2015 r. – k. 12 akt III C 1381/15).

W 1987 r. rodzice powodów oraz pozostali posiadacze nieruchomości wystąpili o przyznanie użytkowania wieczystego w oparciu o treść art. 231 k.c. (wniosek – k. 280). W 1994 r. taki wniosek złożyły także: pozwana J. K. (1) oraz K. I. – poprzedniczka prawna pozwanych P. I. (1) i E. I., wywodząc swoje żądanie z faktu bycia spadkobiercami P. S., który w dniu 16 grudnia 1949 r., wraz z małżonką, nabył „cały zniszczony budynek” oraz uprawnienie zbliżone do instytucji ekspektatywy roszczeń do nieruchomości od jej pierwszego właściciela S. W. (akt not. – k. 60 akt III C 1381/15). Decyzją Prezydenta Miasta Stołecznego W. z 15 lipca 1998 r. ustanowiono użytkowanie wieczyste tejże nieruchomości na rzecz J. K. (1) i K. I. i przyznano im własność budynku. Decyzja ta wydana została na skutek rozpoznania wniosku poprzednika prawnego pozwanych, S. W., złożonego w dniu 4 lutego 1949 roku (decyzja – k. 263). Decyzja ta była kwestionowana przez powodów przed SKO i sądami administracyjnymi. Postępowanie ze skargi wniesionej na decyzję SKO z dnia 18.11.1998 r. o umorzeniu postępowania wszczętego w wyniku odwołania powodów od decyzji Prezydenta Miasta Stołecznego W. z dnia 15 lipca 1998 r. zakończyło się wyrokiem NSA z dnia 2 lutego 2012 r. oddalającym skargę kasacyjną (I OSK 960/11).

W dniu 22 sierpnia 2017 r. Prokuratura Regionalna w W. złożyła do SKO sprzeciw od decyzji Prezydenta Miasta Stołecznego W. z dnia 15 lipca 1998 r. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności tej decyzji, które toczy się przed SKO, nie zostało jeszcze zakończone (akta SKO o nr (...) w aktach sprawy).

Pismami z dnia 22 czerwca 1999 r. T. C. (1) i J. B. (2) zostali wezwani do uiszczania odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokali nr (...) za okres od 1 lipca 1989 r. oraz do wydania lokali do dnia 30 września 1999 r. (uzasadnienie postanowienia wydanego w sprawie I Ns 943/07 – k. 223). W dniu 16 września 1999 r. K. I. i pozwana J. K. (1) złożyły pozew eksmisyjny m. in. przeciwko J. B. (1), A. B., A. C. i T. K.. Na dzień złożenia pozwów o eksmisję decyzja Prezydenta Miasta Stołecznego W. z dnia 15 lipca 1998 r. nie była jeszcze prawomocna.

Następnie, z inicjatywy m. in. rodziców J. B. (1) oraz A. C. wszczęto postępowanie o zasiedzenie tej nieruchomości. Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2000 r. wydanym w sprawie I Ns 2078/99 SR dla Warszawy Mokotowa uznał roszczenie wnioskodawców. Na skutek wniesionej przez pozwanych skargi o wznowienie postępowania wniosek o zasiedzenie nieruchomości, postanowieniem tegoż Sądu z dnia 20 listopada 2008 r. wydanym w sprawie I Ns 943/07 został ostatecznie prawomocnie oddalony. W uzasadnieniu w/w postanowienia Sąd stwierdził między innymi, iż wnioskodawcy nigdy nie byli posiadaczami samoistnymi nieruchomości (post. z uzasadnieniem - k. 216 i nast., post. SO z uzasadnieniem - k. 238 i nast.).

Wstępni powodów oraz powodowie przez cały okres zamieszkiwania w usytuowanym na nieruchomości budynku (liczonym od dnia wygaśnięcia 20-letniego użytkowania, tj. od 2.10.1981 r. do dnia wydania lokali właścicielom) nie uiszczali czynszu z tytułu zajmowania lokali.

W dniu 21 marca 2013 r. pozwani zbyli użytkowanie wieczyste nieruchomości wraz z położonym na niej budynkiem mieszkalnym na rzecz A. L. (1), M. L. i A. L. (2) za kwotę 3 250 000 złotych (okoliczność bezsporna).

Decyzją Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20 czerwca 2013 r. stwierdzono nieważność Decyzji Prezydium Rady Narodowej z 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy J. B. (2) i K. C. (decyzja – k. 71). Decyzją Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 30 kwietnia 2014 r. utrzymano w mocy decyzję z dnia 20 czerwca 2013 r. (k. 61).

W uzasadnieniu decyzji organ administracyjny stwierdził, iż decyzja z 1954 r. wydana została z rażącym naruszeniem przepisu art. 7 ust. 2 w zw. z art. 1 ust. 4 dekretu z dnia 26 października 1945 r. poprzez przydzielenie do naprawy budynku, który nie wypełniał dyspozycji art. 1 ust. 4 dekretu (nie stanowił budynku uszkodzonego), co skutkuje koniecznością stwierdzenia jej nieważności na podstawie art. 156 par. 1 pkt 2 k.p.a. Jednocześnie organ stwierdził, że decyzja z 22 października 1954 r. nie wywołała żadnych skutków w zakresie prawa własności nieruchomości. Nawet jeśliby przyjąć, iż doszło do ustanowienia prawa użytkowania na rzecz J. B. (2) i K. C., to niewątpliwie prawo to jako niezbywalne i niedziedziczne wygasło wraz ze śmiercią tych osób.

Wyrokiem SR dla Warszawy Mokotowa z dnia 16 stycznia 2012 r. wydanym we wszczętej przez pozwanych P. I., E. I. i J. K. sprawie I C 682/06 orzeczono eksmisję J. B. (1) i A. B. z lokalu nr (...) znajdującego się na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2012 r. wydanym w sprawie V Ca 1495/12 SO w Warszawie oddalił apelację pozwanych (k. 91). Na dzień wydania orzeczenia przez Sąd Okręgowy decyzja wydana w 1998 r. przez Prezydenta Miasta Stołecznego W. o ustanowieniu użytkowania wieczystego na rzecz pozwanych P. I., E. I. i J. K. była już prawomocna, a pozwani figurowali w księdze wieczystej jako użytkownicy wieczyści nieruchomości i właściciele budynku (uzasadnienie SO – k. 107).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy stwierdził, iż nawet, gdyby w postępowaniu administracyjnym stwierdzono nieważność decyzji Prezydium Rady Narodowej z dnia 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy, nie zmieni to sytuacji prawnej pozwanych w sprawie o eksmisję. Będzie to oznaczało jedynie, że ani pozwani, ani ich poprzednicy prawni nigdy nie dysponowali żadnym tytułem prawnym do zamieszkiwania w lokalu i nie doprowadzi to do uzyskania przez pozwanych tytułu prawnego do nieruchomości. Sąd stwierdził także, iż nawet, gdyby podzielić argumentację pozwanych co do tego, że podstawą do przyznania ich poprzednikom prawnym prawa odbudowy budynku winny być przepisy ustawy z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa, to i tak przysługujące im z mocy tej ustawy roszczenie o ustanowienie własności tymczasowej nie mogłoby być zrealizowane, gdyż takie roszczenie zrealizowali już powodowie w oparciu o dekret (...) (uzas. SO – k. 108).

Wyrokiem SR dla Warszawy Mokotowa z dnia 21 stycznia 2013 r. wydanym w sprawie I C 350/11 orzeczono eksmisję m. in. A. C. i T. K. z lokalu nr (...) znajdującego się na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) (k. 77 akt III C 1381/15). Wyrokiem z dnia 11 lutego 2015 r. wydanym w sprawie V Ca 1133/14 SO w Warszawie oddalił apelację pozwanej T. K. (k. 67 akt III C 1381/15). A. C. nie złożył apelacji od wyroku SR dla Warszawy Mokotowa.

A. B. zmarła w dniu 20 września 2014 r., a spadek po niej nabyli z mocy ustawy syn J. B. (1) i wnuk P. B. po ½ części każdy z nich (akt poświadczenia dziedziczenia – k. 131). Spadek po J. B. (2), zmarłym w dniu 25 października 2003 r. nabyli żona A. B., syn J. B. (1) i wnuk P. B. po 1/3 części każdy z nich (postanowienie – k. 133).

K. C. zmarł w dniu 19 stycznia 2007 r., a spadek po nim nabyli z mocy ustawy synowie T. C. (2) i A. C. po ½ części każdy z nich. Na postawie oświadczenia złożonego w dniu 17 listopada 2015 r. T. C. (2) zrzekł się wszelkich roszczeń dotyczących nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) na rzecz brata A. C. (postanowienie i oświadczenie – k. 88 i 89 akt III C 1381/15).

Lokal nr (...) położony budynku znajdującym się na spornej nieruchomości został wydany przez J. B. (1) pełnomocnikowi A. L. (1), M. L. i A. L. (2) w dniu 12 listopada 2014 r. (protokół – k. 126), natomiast lokal nr (...) został wydany przez A. C. i T. K. pełnomocnikowi A. L. (1), M. L. i A. L. (2) w dniu 2 października 2015 r. (protokół - k. 87 akt III C 1381/15).

Pozwani P. I. (1), E. I. i J. K. (1) nigdy faktycznie nie władali przedmiotową nieruchomością i nie zamieszkiwali w posadowionym na niej budynku. Mimo skierowanego do powodów i ich wstępnych w 1999 roku żądania wydania nieruchomości, lokale nigdy nie zostały wydane na rzecz pozwanych.

W trakcie postępowania pełnomocnik powodów oświadczył, iż nie wnosi o wezwanie w charakterze pozwanych A. L. (1), M. L. i A. L. (2) (pismo – k. 571). Powód P. B., nie reprezentowany przez pełnomocnika, także nie złożył wniosku w tym zakresie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim Sąd zgodził się ze stanowiskiem pełnomocników pozwanych odnośnie braku legitymacji biernej po stronie pozwanych.

Z art. 226 § 1 i 2 kodeksu cywilnego wynika, iż samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.

Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

W wyroku z dnia 19 grudnia 2006 r. wydanym w sprawie V CSK 324/06 Sąd Najwyższy przyjął zasadę, że „legitymowanym biernie w sprawie o zwrot nakładów pozostaje każdoczesny właściciel z tym jednakże zastrzeżeniem, iż pod określeniem „każdoczesny właściciel” rozumieć się będzie właściciela, na rzecz którego nastąpił zwrot rzeczy. Może nim być inna osoba, niż ta, która była właścicielem w czasie dokonania nakładów na rzecz. Również jednak w razie tożsamości osoby właściciela w czasie dokonania nakładów i w chwili zwrotu rzeczy, rozstrzygająca o nawiązaniu osobistego (zobowiązaniowego) stosunku pomiędzy samoistnym posiadaczem i właścicielem, jest chwila zwrotu rzeczy, a nie okres, w którym nakłady poczyniono”.

W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy podniósł m. in., iż „stosunek osobisty pomiędzy właścicielem, a posiadaczem rzeczy dotyczy tego właściciela, który skorzystał z uprawnienia do żądania wydania (zwrotu) rzeczy. Zatem, nie sam fakt bycia właścicielem (w czasie dokonania nakładów lub później) lecz odebranie rzeczy w wyniku zrealizowania roszczenia windykacyjnego określa zarówno moment powstania roszczenia o zwrot nakładów, jak i właściciela obowiązanego do zwrotu wartości nakładów”.

Także w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2005 r. (III CZP 50/05, OSNC 2006, nr 3, poz. 40) Sąd Najwyższy stwierdził m. in., że przed wydaniem rzeczy właścicielowi posiadaczowi nie przysługuje uprawnienie do żądania zwrotu wartości nakładów; właściciel nie ma względem posiadacza w zakresie nakładów żadnych obowiązków.

Dla ustalenia chwili wydania nieruchomości właścicielowi nie ma znaczenia fakt, iż powództwa o eksmisję zostały wniesione przez pozwanych i w wydanych wyrokach eksmisję orzeczono na rzecz pozwanych. Istotna jest bowiem chwila faktycznego wydania nieruchomości, a nie moment ustalenia, iż taki obowiązek po stronie dłużników istnieje. Faktyczne wydanie nieruchomości zarówno w przypadku J. B. (1), jak i A. C. nastąpiło już na rzecz nowych właścicieli – A. L. (1), M. L. i A. L. (2), a nie na rzecz pozwanych w niniejszej sprawie.

Sąd również zgodził się ze stanowiskiem pozwanych, że ani powodowie, ani ich wstępni, nie byli posiadaczami samoistnymi nieruchomości budynkowej, co w ocenie Sądu przynajmniej częściowo ogranicza okres, za który powodowie mogą domagać się zwrotu poczynionych nakładów.

Przede wszystkim nie ma wpływu na świadomość powodów i ich wstępnych co do rodzaju wykonywanego posiadania fakt stwierdzenia nieważności decyzji z 1954 r. o przydziale budynku do naprawy. Wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji złożony został bowiem w listopadzie 2000 roku, już po ustanowieniu użytkowania wieczystego nieruchomości na rzecz pozwanych oraz po dowiedzeniu się przez powodów o złożeniu przez J. K. (1) i K. I. skargi o wznowienie postępowania w sprawie o zasiedzenie. Do tego czasu wstępni powodów, którzy nie zaskarżyli decyzji z dnia 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy, musieli mieć świadomość, że prawo użytkowania budynku, przysługujące im na podstawie dekretu z 26 października 1945 r., wygaśnie po 20-tu latach od wydania pozwolenia na użytkowanie naprawionego budynku (pozwolenie wydano J. B. (2) i K. C. w dniu 2.10.1961 r.). Oznacza to, że wstępnym powodów wiadomo było, że po upływie 20-tu lat, zgodnie z przepisem art. 9 ust. 5 dekretu, będą obowiązani zwrócić nieruchomość budynkową właścicielowi wolną od obciążeń z tytułu dokonanej naprawy. Właściciel nieruchomości budynkowej – P. S., wskazany był w treści decyzji o przydziale budynku do naprawy.

Powodowie oraz ich wstępni mieli więc świadomość, iż są posiadaczami zależnymi budynku, a nie samoistnymi (wskazują na to także inne ich działania, w tym te zmierzające do uzyskania tytułu prawnego do nieruchomości, m. in. złożenie w 1987 r. wniosku o zawarcie z nimi umowy użytkowania wieczystego) – tak więc stwierdzenie w 2013 r. nieważności decyzji wydanej w 1954 r. nie ma wpływu na istniejącą po ich stronie przez ponad 40 lat świadomość charakteru wykonywanego posiadania. Zresztą zgodnie z dekretem z 26.10.1945 r. pozwolenie na użytkowanie budynku wydane było na okres 20-tu lat, zatem do dnia 2.10.1981 r. w ogóle nie można mówić o samoistnym posiadaniu. Posiadanie ewentualnie mogłoby nabrać takiego charakteru dopiero od dnia 3.10.1981 r., jednakże trwałoby maksymalnie do dnia poprzedzającego złożenie wniosku o ustanowienie użytkowania wieczystego, tj. do dnia 2.03.1987 r., gdyż w treści wniosku wstępni powodów, powołując się na art. 231 k.c., wykazali świadomość braku tytułu prawnego do budynku, ubiegając się o nowy tytuł, aby uniknąć konieczności zwrócenia budynku właścicielom.

Kwestia rodzaju wykonywanego przez wstępnych powodów oraz ich samych posiadania ma znaczenie z uwagi na fakt, iż przepis art. 226 k.c., stanowiący podstawę prawną powództwa, dotyczy rozliczenia nakładów poczynionych przez posiadacza samoistnego, a takiego przymiotu nie miała żadna z osób zamieszkujących w budynku na przedmiotowej nieruchomości.

Art. 230 k.c. stanowi, iż przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

W/w przepis pozwala na odpowiednie stosowanie art. 226 k.c. do nakładów poczynionych przez posiadacza zależnego pod warunkiem, że z przepisów regulujących ten stosunek nie wynikało nic innego. Skoro zatem posiadanie budynku przez wstępnych powodów odbywało się na podstawie dekretu z 26.10.1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny, to z chwilą wygaśnięcia użytkowania (tj. w dniu 2.10.1961 r.) nieruchomość miała być zwrócona właścicielowi wolna od obciążeń z tytułu dokonanej naprawy (art. 9 ust. 5 dekretu). Zatem w ocenie Sądu, powodowie, jako posiadacze zależni, nie mogą ubiegać się o zwrot nakładów na budynek, poczynionych w okresie od 1954 r. do 2 października 1981 r. na podstawie art. 230 k.c. w zw. z art. 226 k.c.

Podobnie przyjął organ administracyjny wydając decyzję z dnia 20 czerwca 2013 r. stwierdzającą nieważność decyzji wydanej w dniu 22 października 1954 r. Z uzasadnienia decyzji z dnia 20 czerwca 2013 r. wynika, iż nakłady poniesione przez wstępnych powodów na budowę budynku mieszkalnego zostały już rozliczone w formie okresowego użytkowania obiektu (od 2.10.1961 r. do 2.10.1981 r.) i nie ma na to wpływu fakt późniejszego stwierdzenia nieważności decyzji z 1954 r.

Co do nakładów poczynionych po dniu 2 października 1981 r., zgodnie z treścią § 1 i 2 art. 226 k.c. powodowie mogliby żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych w granicach, w jakich nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskali z rzeczy i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie ich kosztem. Okoliczności te, oprócz wyliczenia wartości nakładów, powodowie winni w niniejszym postępowaniu wykazać, a żadne wnioski dowodowe w tym zakresie nie zostały przez nich złożone.

Z zeznań powodów (k. 595 i nast.) oraz przedłożonej przez nich opinii biegłego nie wynika również, kiedy, jakie nakłady i przez kogo poczynione zostały na przedmiotowej nieruchomości.

Pozostaje to jednak bez znaczenia, gdyż powództwo oddalono z uwagi na brak legitymacji biernej po stronie pozwanych.

Natomiast na temat sytuacji, jaka zaistniałaby po stwierdzeniu nieważności decyzji o przydziale budynku do naprawy wypowiedział się już Sąd Okręgowy w Warszawie rozpoznając apelację od wyroku wydanego przez SR dla Warszawy Mokotowa w sprawie o sygn. I C 682/06 o eksmisję (wtedy wniosek powodów o stwierdzenie nieważności tej decyzji nie był jeszcze prawomocnie rozpoznany). Sąd Okręgowy wówczas stwierdził, iż nawet, gdyby w postępowaniu administracyjnym stwierdzono nieważność decyzji Prezydium Rady Narodowej z dnia 22 października 1954 r. o przydziale budynku do naprawy, nie zmieni to sytuacji prawnej pozwanych w sprawie o eksmisję. Będzie to oznaczało jedynie, że ani pozwani (w sprawie o eksmisję), ani ich poprzednicy prawni nigdy nie dysponowali żadnym tytułem prawnym do zamieszkiwania w lokalu i nie doprowadzi to do uzyskania przez pozwanych tytułu prawnego do nieruchomości.

Stwierdzenie nieważności decyzji z 1954 r. nie spowodowało zatem zmiany charakteru posiadania nieruchomości przez wstępnych powodów oraz ich samych.

Do sytuacji powodów i ich poprzedników prawnych, po stwierdzeniu nieważności decyzji z 22 października 1954 r., nie ma natomiast zastosowania ustawa z dnia 3 lipca 1947 r. o popieraniu budownictwa – decyzja na podstawie tej ustawy, choć zdaniem powodów powinna, nie została na rzecz ich wstępnych nigdy wydana.

Na marginesie nadmienić należy, że fakt wszczęcia postępowania przed SKO w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z 15 lipca 1998 r. przez Prokuraturę Regionalną w W. nie uzasadniał wniosku pełnomocnika powodów złożonego na rozprawie w dniu 1 marca 2019 r. o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 par. 1 pkt 3 k.p.c. Ewentualne stwierdzenie nieważności decyzji z 15 lipca 1998 r. spowodować może jedynie, iż właścicielem nieruchomości budynkowej będzie Miasto Stołeczne W., a nie następcy prawni pozwanych (A. L. (1), M. L. i A. L. (2)), co w ocenie Sądu nie ma wpływu na ocenę legitymacji biernej pozwanych w niniejszej sprawie.

Z uwagi na powyższe Sąd orzekł, jak w wyroku. Sąd nie przychylił się do wniosku pozwanych o przyznanie pełnomocnikom pozwanych działającym z urzędu wynagrodzenia w wysokości trzykrotności stawki minimalnej, gdyż nie uzasadniał tego zwiększony nakład ich pracy (argumentacja zawarta w pismach pełnomocników obu stron od początku postępowania zasadniczo była tożsama).

Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powodów dalszymi kosztami postępowania z uwagi na pogorszenie się w trakcie postępowania ich sytuacji majątkowej (przy czym powód P. B. od początku spełniał warunki do uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych).