Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ca 260/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Mariusz Nazdrowicz

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2019 r. we Włocławku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółka jawna z siedzibą w L.

przeciwko T. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Aleksandrowie Kujawskim

z dnia 23 stycznia 2019 roku, sygn. akt I C 1038/18

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Aleksandrowie Kujawskim pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sędzia Mariusz Nazdrowicz.

Sygn. akt I Ca 260/19

UZASADNIENIE

Apelacji nie sposób odmówić słuszności i skutkowała ona koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Przed odniesieniem się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych należy w pierwszej kolejności wskazać, że sprawa została rozpoznana przez Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim w postępowaniu zwykłym. Jeżeli jednak wartość przedmiotu sporu nie przekracza kwoty określonej w art. 505¹ pkt 1
(w brzmieniu przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. 2019.1469) to sprawa o zapłatę z weksla in blanco podlega rozpoznaniu
w postępowaniu uproszczonym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2011 roku III CZP 51/11 OSNC 2012/5/58, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 13 listopada 2014 roku, V CNP 8/14 nie publ., LEX nr 1622336).
W rozpatrywanym przypadku powód dochodził zapłaty kwoty nie przekraczającej pułapu określonego w przywołanym przepisie. Stąd też niezbędne było wydanie postanowienia o dalszym prowadzeniu sprawy w postępowaniu uproszczonym
(art. 201 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc - uchwała Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2007 roku III CZP 11/07 OSNC 2008/2/23, postanowienie tego Sądu z 9 października 2015 roku IV CZ 35/15 nie publ., LEX nr 1936740).

Przechodząc do oceny podniesionych w apelacji zarzutów to w pełni uzasadnione okazały się te związane – najogólniej mówiąc – z istnieniem po stronie powoda legitymacji czynnej, czyli uprawnieniem do występowania w charakterze strony wypływającym z łączącego dane podmioty stosunku prawnego. Pozwany wystawił weksel in blanco opatrzony klauzulą „nie na zlecenie”. Nie jest więc możliwe przeniesienie dokumentu przez indos. W grę wchodzi jedynie przeniesienie na podstawie prawa powszechnego, czyli w formie i ze skutkami zwykłego przelewu (cesji) - art. 11 prawa wekslowego. Zastosowanie znajdują więc tutaj przepisy art. 509 – 518 kc regulujące zagadnienie zmiany wierzyciela. Przelew powinien być stwierdzony pismem (art. 511 kc.), ponieważ wierzytelność jest stwierdzona pismem. Forma ta zastrzeżona jest jednak wyłącznie do celów dowodowych. Jej niedochowanie wywołuje konsekwencje wskazane w art. 74 kc.

Trafnie skarżący wskazuje, iż Sąd I instancji błędnie uznał, że do przyjęcia istnienia cesji wystarczające jest oparcie się na dokumencie „Wypowiedzenie umowy pożyczki. Powiadomienie o przelewie wierzytelności. Powiadomienie o przeniesieniu praw z weksla” z 30 kwietnia 2018 roku. Pomijając już kwestię – o czym za chwilę będzie mowa – czy pismo to zostało podpisane przez osobę umocowaną do składania oświadczeń woli i wiedzy w imieniu (...) Sp. Z o.o.
w L. to dokument ten może jedynie sugerować zawarcie umowy cesji między powodem a tą spółką. Jest to jednak daleko niewystarczające do przyjęcia dokonania wspomnianej czynności prawnej. Jest rzeczą charakterystyczną, że powód w swoim piśmie procesowym z 27 listopada 2018 roku jako dowód wskazywał umowę przelewu wierzytelności z dnia 30 kwietnia 2018 roku (k. 62), której jednak nie załączył. W tym stanie rzeczy powództwo właściwie należałoby oddalić, gdyby nie wniosek dowodowy powoda o przesłuchanie stron (za powoda miałby zeznawać M. W.) na okoliczność min. „zakresu nabytej przez powoda wierzytelności” – k. 60. Sąd Rejonowy z nieznanych przyczyn dowodu tego nie przeprowadził, a w postępowaniu apelacyjnym Sąd II instancji nie przeprowadza postępowania dowodowego za wyjątkiem dowodu z dokumentu (poprzednio obowiązujący art. 505¹¹ § 1 kpc). Wprawdzie pozwany sprzeciwił się przeprowadzeniu tego dowodu (k. 83), ale fakt zawarcia umowy cesji został uprawdopodobniony w rozumieniu art. 74 § 2 kc za pomocą pisma z dnia 30 kwietnia 2018 roku.

Apelujący słusznie też zarzucił, że z dotychczas zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, by B. N. – osoba, która podpisała się pod pismem z dnia 30 kwietnia 2018 roku – była umocowana do występowania
w imieniu (...) Sp. z o.o. w L.. Pismem tym dokonano min. wypowiedzenia umowy. Jest to czynność prawna jednostronna kształtująca stosunek prawny, której celem jest rozwiązanie umowy. Każda przy tym czynność prawna musi zostać dokonana przez odpowiednią osobę, czyli w przypadku osób prawnych mającą stosowne umocowanie. Bez wykazania takiego umocowanie żadne skutki prawne nie powstają.

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że gdyby hipotetycznie przyjąć, iż wypowiedzenie umowy z 13 grudnia 2017 roku nie wywołało jakichkolwiek skutków prawnych to w świetle jej postanowień zwrot pożyczki miał następować
w miesięcznych ratach, płatnych do 12 – go każdego miesiąca począwszy od stycznia 2018 roku. Tym samym jej część stała się już wymagalna i w tym zakresie nie sposób mówić o przedwczesności roszczenia.

W związku z zarzutem obrazy przepisu art. 385^{(

1)} kc wskutek jego niezastosowania niezbędne jest przede wszystkim wskazanie, że kwestia możliwości uznania za abuzywną klauzuli przewidującej pozaodsetkowe koszty kredytu nie przekraczające maksymalnej ich wysokości wskazanej w art. 36 z ustawy z dnia
12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jedn.: Dz. U. 2019.1083) jest nader sporna w orzecznictwie Sądów powszechnych. Wg. jednego ze stanowisk trudno uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta postanowienia umów, które są zgodne z rozwiązaniami ustawowymi, wprowadzonymi min. w celu ochrony konsumentów przed lichwą (przykładowo można tu wymienić: wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z 30 maja 2019 roku II Ca 453/19 nie publ., LERX nr 2691339 i dalsze wskazane w jego uzasadnieniu judykaty, wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 12 marca 2019 roku II Ca 72/19 nie publ.: LEX nr 2673245 i wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 21 grudnia 2018 roku II Ca 2351/18 nie publ.: LEX nr 2638966). Odmienne zapatrywanie opiera się na założeniu, że ustalenie w umowie pozaodsetkowych kosztów kredytu mieszczących się w granicach, o których mowa w przywołanym przepisie nie wyłącza kontroli przedmiotowego postanowienia umownego pod względem jego zgodności z innymi przepisami prawa materialnego, w tym m.in. art. 385^{(

1)} § 1 kc (podobnie jedynie przykładowo wyroki Sądów Okręgowych: w Poznaniu z 20 maja 2019 roku II Ca 234/19, nie pub.: LEX nr 2673206, w Łodzi z 6 lutego 2019 roku III Ca 1840/18 nie publ.: LEX nr 2686416, w Olsztynie z 8 marca 2019 roku IX Ca 321/19, nie publ.: LEX nr 2667665, w Suwałkach z 31 stycznia 2019 roku I Ca 30/19 nie publ.: LEX nr 2667253 i również przywołane w uzasadnieniach dalsze orzeczenia). Sąd Okręgowy we Włocławku
w składzie rozpoznającym apelację podziela ten drugi pogląd. Pamiętając o specyfice działania instytucji pożyczkowych nie będących bankami i ryzyku prowadzonej przez nie działalności trzeba jednak uwzględnić, że opłatą przygotowawczą lub prowizją może być jedynie taka, która służy pokryciu kosztów rozpatrzenia wniosku
o pożyczkę, czy przygotowania i zawarcia umowy lub też innych czynności, mających jednak związek z umowę. Mogą one być określone ryczałtowo, lecz ryczałt ten (nawet zakładając zawarty w nim jakiś zysk) musi korespondować z kosztem czynności, jakie rzeczywiście pożyczkobiorca musiał ponieść w związku z umową. Obowiązek wykazania tych okoliczności spoczywa przy tym na pożyczkodawcy. Powyższe stanowisko Sąd Rejonowy uwzględni w toku dalszego prowadzenia sprawy (art. 386 § 6 kpc). Uznanie przy tym abuzywności jakiegoś postanowienia umowy skutkuje jego wyeliminowaniem, co oznacza w rozpatrywanej sprawie, że powód mógłby się domagać jedynie zwrotu kapitału z odsetkami kapitałowymi i za opóźnienie.

Odnosząc się do argumentacji pozwanego o nieważności umowy
w świetle art. 58 § 3 kc trzeba zaakcentować, że zasadą wyrażoną w omawianej regulacji jest niewątpliwie dążenie do utrzymania skuteczności (mocy obowiązującej) czynności prawnej, choćby niektóre jej elementy dotknięte były nieważnością. Uprawnione jest wręcz odwołanie się do swoistego domniemania ważności pozostałej części umowy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 15 listopada 2013 roku sygn. akt I ACa 497/13 nie publ.; LEX nr 1400221). W umowie z dnia 13 grudnia 2017 roku zastrzeżone zostały odsetki kapitałowe, a więc pożyczkodawca uzyskiwał ekwiwalent za przekazanie środków pieniężnych do dyspozycji pozwanego. Na obecnym etapie nie można zatem uznać, by bez postanowienia o prowizji umowa w ogóle nie zostałaby zawarta. Naturalnie co innego może okazać się po przesłuchaniu stron.

Niezależnie od powyższego niezbędne jest wskazanie, że swój udział w sprawie zgłosiła organizacja pozarządowa, która załączyła stosowną zgodę pozwanego (k. 33 – 38). Odpis zgłoszenia został doręczony pełnomocnikowi powoda, a Sąd nie wydał postanowienia odmawiającego udziału organizacji w sprawie. Jednakże nie była ona powiadomiona o terminie rozprawy jak również nie doręczono jej żadnych pism, a przecież zgodnie z art. 62 § 2 kpc do przystąpienia organizacji pozarządowych do strony w toczącym się postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej niesamoistnej (art. 62 § 2 kpc). Niezawiadomienie organizacji o terminie posiedzenia – nawet jeżeli uchybienie to udaremniło realizację jej uprawnień procesowych – nie jest jednak tożsame z pozbawieniem strony możności obrony jej praw i nie skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 5 kpc). Natomiast w toku dalszego procedowania powinno ono zostać usunięte.

Jak już wyżej wspomniano w sprawie nie zostały poczynione stosowne ustalenia faktyczne warunkujące prawidłowe zastosowanie prawa materialnego. Ich brak sprawie, że doszło do wadliwej subsumpcji tego stanu pod właściwe przepisy prawnomaterialne, a tym samym do niewłaściwego zastosowania prawa materialnego (wyroki Sądu Najwyższego: z 15 maja 2009 roku II CSK 708/08 nie publ., LEX nr 519321, z 27 czerwca 2013 roku III CSK 270/12 nie publ., LEX nr 1360254 i z 6 grudnia 2013 roku I CSK 112/13 nie publ., LEX nr 1438638). Z tego względu na podstawie art. 505¹² § 1 kpc zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu,
a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu
w Aleksandrowie Kujawskim.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 108 § 2 kpc.

SSO Mariusz Nazdrowicz.

I Ca 260/19

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE