Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Irena Różańska-Dorosz (spr.)

Sędziowie: SSO del. Izabela Głowacka-Damaszko

SSA Grażyna Szyburska-Walczak

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2017 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. S.K.A we W. oraz A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji (...) Sp. z o.o. S.K.A we W. oraz A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 października 2014 r. sygn. akt VIII U 3996/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 10 czerwca 2013 roku w ten sposób, że obejmuje A. S. ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym, z tytułu zawartej z (...) Sp. z o.o. S.K.A we W. umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2012 roku;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawców kwotę 630 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za wszystkie instancje.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 października 2014 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił odwołania (...) Sp. z o.o. S.K.A z siedzibą we W. oraz A. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 10 czerwca 2013 r., którą organ rentowy stwierdził, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. S.K.A, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 grudnia 2012 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

Wnioskodawczyni A. S., legitymująca się tytułem magistra inżyniera ochrony środowiska, została z dniem 7 grudnia 2012 r. zgłoszona przez wnioskodawcę (...) sp. z o.o. S.K.A. do ubezpieczeń jako pracownik od 1 listopada 2012 r. W dniu 15 stycznia 2013 r. do ZUS wpłynął również imienny raport miesięczny ZUS RCA za miesiąc grudzień 2012 r., w którym płatnik składek wykazał podstawę wymiaru składek za ubezpieczenie A. S. w wysokości 25.000 zł.

W dniu 18 marca 2013 r. do ZUS wpłynęło zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3, stanowiące jednocześnie wniosek o wypłatę zasiłku. We wniosku wskazano, że ubezpieczona od dnia 19 stycznia 2013 r. posiadała orzeczenie o czasowej niezdolności do pracy, a wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia u wnioskodawcy zostało określone zgodnie z umową o pracę na kwotę 25.000 zł. W związku z tym organ rentowy ZUS wszczął z urzędu kontrolę płatnika składek. Podmiot działający pod firmą (...) sp. z o.o. S.K.A. (wnioskodawca) został w dniu 7 lutego 2012 r. wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr (...). Spółka jest reprezentowana samodzielnie przez komplementariusza - (...) sp. z o.o., w której jednym ze wspólników była wnioskodawczyni A. S. oraz samodzielnie prokurent samoistny - mąż wnioskodawczyni J. S..

Wnioskodawczyni posiadała większościowy pakiet udziałów, tj. 99, o łącznej wartości nominalnej 4.950,00 zł. Udziały te zbyła na rzecz M. O. umową sprzedaży z 20 czerwca 2012 r. za łączną wartość 5.445,00 zł.

Wnioskodawczyni od dnia 10 maja 2010 r. jest pracownikiem (...) Urzędu Marszałkowskiego zatrudnionym na stanowisku inspektora. Uprzednio była pracownikiem Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) od 1 sierpnia 2006 r. do 9 maja 2010 r. Pracując w godz. 8:00 - 16:00 zajmowała się pisaniem strategii województwa (...), tworzeniem umów, wniosków o dofinansowanie platformy.

Wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w wysokości 45.057,10 zł brutto. W tym zawarte było wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłki chorobowe od 19 stycznia 2013 r. do 1 sierpnia 2013 r. w wysokości 23.995,40 zł oraz zasiłek macierzyński od 2 sierpnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w kwocie 13.402,30 zł.

W okresie od 1 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. A. S. przebywała na urlopie wypoczynkowym w dniach:

­ od 18 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.,

­ od 7 stycznia 2013 r. do 18 stycznia 2013 r.

W tym czasie świadczyła pracę na rzecz drugiego pracodawcy - wnioskodawcy (...) sp. z o.o. S.K.A. Na podstawie umowy z 1 grudnia 2012 r. - nazwanej umową o pracę wnioskodawczyni została zatrudniona w (...) sp. z o.o. S.K.A. na czas nieokreślony, w charakterze dyrektora. Praca miała być świadczona w wymiarze pełnego etatu z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 25.000 zł, a wskazanym miejscem pracy była siedziba firmy we W.. Wnioskodawczyni wykazywała jako adres zamieszkania i korespondencji W., ul. (...). Do jej obowiązków należało m.in. reprezentowanie Spółki, aktywne pozyskiwanie klientów, negocjowanie warunków i zawieranie umów oraz świadczenie doradztwa prawnego. Działania i postępy wnioskodawczyni były kontrolowane przez prezesa spółki. Wynagrodzenie miało zależeć od ilości pozyskanych klientów. Ponadto dysponowała pełnomocnictwem do zawierania umów z kontrahentami do 25.000 zł oraz do podpisywania umów z radcą prawnym lub adwokatem. Wnioskodawczyni zaproponowała pracodawcy harmonogram czasu pracy, który w przeważającej części obejmował pracę od 10 do 12 godzin dziennie, a to ze względu na jednoczesne zatrudnienie w Urzędzie Marszałkowskim we W..

Wnioskodawczyni prowadziła windykacje należności na rzecz klientów. Spotykała się z nimi i prowadziła z nimi rozmowy dotyczące warunków umowy między klientem a spółką, którą reprezentowała. Klientami były zarówno osoby prywatne, jak i inne spółki. W trakcie prowadzonych rozmów wnioskodawczyni wykonywała telefony do prezesa spółki, który podejmował ostatecznie decyzje.

Od stycznia 2013 r. wnioskodawczyni leczyła się w placówce (...), prowadzonej przez (...) - Usługi Medyczne J. i T. F. Sp. j. z siedzibą we W.. Od 10 stycznia 2013 r. wnioskodawczyni źle się czuła, od 19 stycznia 2013 r. była na zwolnieniu lekarskim, a 21 stycznia 2013 r. dowiedziała się, że jest w ciąży. Z chwilą powstania niezdolności do pracy, jej obowiązki przejął J. S. oraz radca prawny. W okresie zatrudnienia wnioskodawczyni pozyskała 10 klientów i zarobiła na rzecz spółki kwotę 137.500 zł. Obecnie przebywa na urlopie macierzyńskim. Przed zatrudnieniem wnioskodawczyni nikt nie wykonywał czynności, którymi zajęła się A. S., a spółka (...) sp. z o.o. S.K.A. nie osiągała dochodu. W rozmowie z klientem A. P., w związku z powierzonym przez niego spółce zleceniem do wykonania usług windykacyjnych, wnioskodawczyni zaleciła mu kontakt z prawnikiem T. D.. W efekcie, poza kilkoma telefonami, Pan D. nie wykonywał czynności doradztwa prawnego na rzecz płatnika składek. Nie została z nim zawarta żadna umowa. Większość czynności na rzecz (...) sp. z o.o. S.K.A. wnioskodawczyni wykonała w dniach 28 grudnia 2012 r., 18 stycznia 2013 r. Pojedyncze czynności noszą daty: 8 stycznia 2013 r., 7 stycznia 2013 r., 10 stycznia 2013 r. i 3 grudnia 2012 r.

Decyzją z dnia 21 czerwca 2013 r. organ rentowy zobowiązał A. S. do zwrotu nienależnie wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od 21 lutego 2013 r. do 5 maja 2013 r. w kwocie 53.211,92 zł oraz odsetek w kwocie 908,69 zł.

Przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieście IV Wydział Pracy zawisła sprawa z odwołania wnioskodawczyni o zasiłek chorobowy.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd orzekł, że odwołania wnioskodawców nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd ten uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do stwierdzenia, że umowa o pracę zakwestionowana przez organ rentowy została zawarta jedynie dla pozoru. Sąd pierwszej instancji, wskazując na ugruntowane stanowisko judykatury podkreślił, że nie jest najistotniejsze, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się - przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią - lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany. Sąd Okręgowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie, nie budziło wątpliwości, że przedmiotowa umowa o pracę, w wymiarze czasu pracy w niej określonym, nie była w istocie wykonywana. W ocenie Sądu fakt ten potwierdził protokół kontroli inspektora ZUS w siedzibie firmy. Zeznania wnioskodawczyni opisywały sposób i zasady jej działania oraz jak wyglądała jej praca. Jednak w świetle zebranego materiału dowodowego w postaci dokumentów dotyczących firmy, umów z kontrahentami, dokumentacji dotyczącej wnioskodawczyni (w tym lekarskiej), ale i zeznań świadków, jak i innych dokumentów znajdujących się w aktach rentowych i sądowych oraz akt osobowych wnioskodawczyni, Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawczyni.

Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy wnioskodawczyni nawiązała stosunek pracy z (...) Sp. z o.o. S.K.A. z bardzo wysokim wynagrodzeniem i po niespełna 1,5-miesięcznym okresie wykonywania czynności na rzecz tej Spółki, przebywała już na zwolnieniu lekarskim. Ten fakt w ocenie Sądu wskazuje na to, że umowa o pracę zawarta między stronami była fikcyjna. Dodatkowo Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, że wnioskodawcy byli ze sobą powiązani. A. S. była niegdyś właścicielem 99 udziałów w Spółce z o.o., następnie te udziały sprzedała, z dniem 20 czerwca 2012 r., by następnie w grudniu 2012 r. zostać w niej zatrudniona na pełnym etacie, na stanowisku dyrektora z wynagrodzeniem 25.000 zł miesięcznie. Dalej Sąd wskazał, że podstawowym miejscem pracy od 2010 r. był Urząd Marszałkowski we W., w którym zatrudniona była na pełnym etacie. Z tego względu Sąd uznał, że od momentu zatrudnienia również w Spółce, trudno byłoby wypełnić obowiązki wynikające z obydwu miejsc pracy, gdzie obydwa były pełnoetatowymi. Wnioskodawczyni podnosiła, że w czasie podjęcia pracy w Spółce nie pracowała już Urzędzie Marszałkowskim, a świadczyła pracę tylko w tej Spółce w wolne od pracy dni. Z dokumentów jednak wynika, że w Urzędzie Marszałkowskim wnioskodawczyni pracuje do chwili obecnej, zaś w okresach wskazanych przez Urząd korzystała z urlopów wypoczynkowych - były to okresy: od 18 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r. oraz od 7 stycznia 2013 r. do 18 stycznia 2013 r. Wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. (45.057,10 zł brutto). W tym zawarte było wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłki chorobowe od 19 listopada 2012 r. do 1 sierpnia 2013 r. w wysokości 23.995,40 zł oraz zasiłek macierzyński od 2 sierpnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. w kwocie 13.402,30 zł.

Ponadto Sąd podkreślił, że wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni wynikającego z umowy ze spółką budzi poważne wątpliwości z uwagi na fakt, że Spółka w momencie zatrudnienia wnioskodawczyni była niemalże niewypłacalna, poza wartością kapitału zakładowego Spółki, ze względu na brak działalności. Spółka faktycznie zaczęła osiągać dochody po zatrudnieniu wnioskodawczyni, jednak tego z góry nie można było przewidzieć. Ważna jest również ilość wykonanej pracy w zakresie swoich obowiązków wnioskodawczyni. W ciągu 1,5 miesiąca pracy podpisała w sumie nieznaczną ilość umów z kontrahentami i wystosowała kilka wezwań do zapłaty. Sąd zwrócił uwagę, że cel zawarcia umowy o pracę, jakim jest uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie może przesądzać o pozorności umowy o pracę. Jest to bowiem cel, jaki przyświeca każdemu pracownikowi zawierającemu umowę o pracę. Natomiast zbieżność momentu zawarcia umowy o pracę z zaistnieniem ryzyka ubezpieczeniowego winna być oceniana przez pryzmat zamiaru stron umowy, co do wypełniania obowiązków z niej płynących, a przede wszystkim przez pryzmat rzeczywistego ich wykonywania.

Sąd uznał, że zawarta przez A. S. z (...) Sp. z o.o. S.K.A. była wykonywana, jednak w zakresie marginalnym, co świadczy o jej pozorności, a w konsekwencji uzasadniało uznanie jej za nieważną.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 11 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od wyroku wywiodła A. S. oraz (...) Sp. z o.o. S.K.A.

Ubezpieczona zaskarżyła wyrok w całości zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie niewłaściwej oceny dowodów, w tym nieuwzględnienie faktu, że w okresie urlopu wykorzystywanego w Wojewódzkim Urzędzie Marszałkowskim ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz spółki (...) Sp. z o.o. S.K.A., ponadto skarżąca zarzuciła Sądowi, że niezasadnie nie uwzględnił faktu, że również w okresie świadczenia przez nią pracy na rzecz urzędu, pracowała ona dodatkowo około 4 godzin dziennie na rzecz spółki, dalej skarżąca zarzuciła Sądowi bezzasadne przyjęcie, że umowa zawarta ze spółka została zawarta dla pozoru, w sytuacji gdy ubezpieczona przedstawiła dowody zarówno z zeznań świadków, jak i dowody z dokumentów, które wskazują, że wykonywała pracę na rzecz spółki, apelująca zarzuciła również, że Sąd błędnie ustalił, że w okresie zawarcia umowy ze spółką była ona niemalże niewypłacalna, jak też niezasadnie uznał, że umowa została zawarta wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

2.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej rozstrzygnięcia i ograniczenie się do przywołania jedynie orzecznictwa Sądu Najwyższego, które w ocenie skarżącej potwierdzają zasadność jej odwołania,

3.  art. 230 k.p.c. poprzez nie uznane za przyznane faktów potwierdzających świadczenie pracy przez ubezpieczoną, które nie zostały zakwestionowane przez organ rentowy,

4.  art. 98 k.p.c. poprzez zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów procesu,

5.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 83 § 1 kodeksu cywilnego, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przez to przyjęcie, że zachowanie ubezpieczonej skutkowało sankcją nieważności zawartej umowy o pracę jako zawartej dla pozoru,

6.  art. 22 kodeksu pracy poprzez jego błędne niezastosowanie i przyjęcie, że pomiędzy ubezpieczoną a (...) Sp. z o.o. S.K.A. nie doszło do zawarcia umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wobec tak przedstawionych zarzutów skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i uznanie, że jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. S.K.A. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym, chorobowemu wypadkowemu od 1 grudnia 2012 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do rozpoznanie Sądowi pierwszej instancji. Jednocześnie skarżąca wniosła o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Spółka (...) Sp. z o.o. SKA zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła mu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 83 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że umowa zawarta pomiędzy A. S. a spółką została zawarta dla pozoru, celem uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

2.  naruszenie art. 22 k.p. poprzez błędne przyjęcie, że umowa o pracę między ww. stronami nie została zawarta w pełnym wymiarze czasu pracy,

3.  naruszenie art. 232 zd. 2 k.c. poprzez przyjęcie całej inicjatywy dowodowej przez Sąd na korzyść organu rentowego, a w konsekwencji naruszenie zasady równego traktowania stron procesu,

4.  naruszenie art. 230 k.p.c. poprzez nieuznanie za przyznane faktów potwierdzających świadczenie pracy przez ubezpieczoną, które nie zostały zakwestionowane przez organ rentowy,

5.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 k.p.c., poprzez dokonanie niewłaściwej oceny dowodów, skutkującej błędnym przyjęciem, że umowa o pracę z 1 grudnia 2012 r. została zawarta dla pozoru, co stoi w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Wobec tak przedstawionych zarzutów strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i uznanie, że A. S., jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. S.K.A., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu wypadkowemu od 1 grudnia 2012 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Jednocześnie strona skarżąca wniosła o zasądzenie od organu rentowego na rzecz strony zainteresowanej kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 1 października 2015 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 10 czerwca 2013 r. w ten sposób, że objął A. S. ubezpieczeniami społecznymi z tytułu zawartej z (...) Sp. z o.o. S.K.A. we W. umowy o pracę z 1 grudnia 2012 r. za wynagrodzeniem 4.000 zł miesięcznie, a dalej idącą apelację oddalił. W uzasadnieniu Sąd ten stwierdził, że jakkolwiek nie podważa istnienia tytułu do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, to jednak po dokonaniu szczegółowej analizy stanu faktycznego sprawy, a w szczególności zebranych w sprawie dowodów, uznał, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. 353 ¹ k.c. przez ukształtowanie wynagrodzenia za pracę nieodpowiadającego wartości rzeczywiście świadczonej pracy.

Na skutek wniesionej przez A. S. skargi kasacyjnej sprawę rozpoznał Sąd Najwyższy, który wyrokiem z dnia 19 września 2017 r., uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że sąd drugiej instancji, orzekając w sprawie o wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia wnioskodawczyni, wyszedł poza granice zaskarżonej decyzji, której przedmiotem była wyłącznie kwestia podlegania przez nią pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego, ponieważ umowa o pracę łącząca wnioskodawczynię ze spółką została uznana przez organ rentowy za umowę pozorną. W tej sytuacji Sąd Najwyższy uznał, że słusznie zarzuca skarżąca naruszenie art. 321 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c., bowiem Sąd Apelacyjny wyrokował co do przedmiotu, który nie był objęty zaskarżoną decyzją i odwołaniem od tej decyzji.

Sąd Apelacyjny, po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wypada przypomnieć, że zgodnie z art. 398 ²⁰ k.p.c. sąd, któremu sprawa została przekazana po rozpoznaniu skargi kasacyjnej, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Związanie wykładnią Sądu Najwyższego oznacza, że sąd drugiej instancji, któremu sprawa została przekazana, nie może przepisów prawa (materialnego i procesowego) interpretować odmiennie, niż to wynika z uzasadnienia orzeczenia zapadłego przed Sądem Najwyższym.

W sprawie organ rentowy stwierdził, że A. S. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. S.K.A. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia zawarcia umowy o pracę, tj. od 1 grudnia 2012 r., bowiem w rzeczywistości umowa ta została zawarta dla pozoru, a jej głównym celem było uzyskanie przez wnioskodawczynię wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych w okresie choroby i macierzyństwa. Sąd pierwszej instancji podzielił pogląd ZUS-u uznając, że w tej sytuacji nie powstał tytułu prawny do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

Sąd Apelacyjny, kierując się wykładnią dokonaną przez Sąd Najwyższy w powołanym w części wstępnej wyroku oraz po ponownej analizie prawidłowo zgromadzonego w sprawie przez Sąd pierwszej instancji materiału dowodowego doszedł do wniosku, że Sąd Okręgowy dokonał jego błędnej oceny, z przekroczeniem zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. i w konsekwencji niezasadnie uznał, że A. S. zawarła ze spółką (...) sp. z o.o. S.K.A. pozorną umowę o pracę.

Ponownie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2017.1778 j.t.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają z zastrzeżeniem art. 8 i art. 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Z kolei w myśli art. 8 ust. 1 ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Mając na względzie powyższe przepisy oraz ustalone okoliczności sprawy stanowisko Sądu Okręgowego nie zasługuje na akceptację, bowiem analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym przede wszystkim przedłożonych do akt dowodów z dokumentów, w tym sporządzanej przez A. S. korespondencji, zawieranych umów, pełnomocnictw oraz logicznych i korespondujących ze sobą zeznań świadków pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że umowa o pracę zawarta 1 grudnia 2012 r. była wykonywana, a więc jej podpisanie nie było pozorne. O pozorności umowy o pracę nie przesądza sama w sobie kwestia ustalenia przez strony wynagrodzenia na zbyt wysokim, w ocenie Sądu, poziomie, tym bardziej, że materia ta nie była objęta treścią decyzji. Nie można także mówić o pozorności tylko z tego powodu, że A. S. była jednocześnie zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy u innego pracodawcy, tym bardziej, że jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, większość czynności wykonanych w ramach spornej umowy o pracę wnioskodawczyni świadczyła w czasie przebywania u pierwszego pracodawcy na urlopie wypoczynkowym. Nie można także pominąć, że wykonane przez wnioskodawczynię obowiązki pracownicze doprowadziły do powstania realnych i jednocześnie wysokich obrotów spółki (...) sp. z o.o. S.K.A. W tym miejscu zaznaczenia wymaga, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 22 czerwca 2015 r., LEX nr 1771586).

Skoro więc umowa o pracę z 1 grudnia 2012 r. była faktycznie realizowana w granicach wyznaczonych treścią art. 22 k.p., to jest ona ważna i wywołuje skutki prawne związane z istnieniem stosunku pracy i w konsekwencji stanowi tytuł do ubezpieczenia społecznego wnioskodawczyni.

Mając to na uwadze Sąd Apelacyjny ocenił, że zarówno wyrok Sądu Okręgowego, jak i decyzja organu rentowego są nieprawidłowe i wobec tego, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., dokonał ich zmiany, obejmując A. S. ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym z tytułu zawartej z (...) sp. z o.o. umowy o pracę, o czym orzeczono w punkcie I sentencji orzeczenia.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie II wyroku, stosownie do art. 98 k.p.c. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490) i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800), uwzględniając poniesione przez wnioskodawczynię opłaty podstawowe od apelacji i skargi kasacyjnej w kwocie po 30 zł.

SSO del. Izabela Głowacka-Damaszko SSA Irena Różańska-Dorosz SSA Grażyna Szyburska-Walczak

R.S.