Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Ireneusz Lejczak

Sędziowie: SSA Robert Kuczyński (spr.)

SSA Barbara Staśkiewicz

Protokolant:Magdalena Krucka

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2016 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 marca 2016 r. sygn. akt VII U 1260/15

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. K. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 12.08.2015 r., którą tenże organ odmówił mu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych z uwagi na nierozwiązanie stosunku pracy, niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach po dniu 31.12.2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy oraz niewykazanie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz od decyzji z dnia 21.09.2015 r. którą w/w organ ponownie odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej z tych samych powodów, które zostały podane w uzasadnieniu decyzji z dnia 12.08.2015 r.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił te decyzje i przyznał T. K. prawo do emerytury pomostowej od dnia 14 września 2015 r., a dalej idące odwołanie oddalił.

Wyrok ten oparł Sąd Okręgowy o następująco dokonane ustalenia faktyczne

T. K. urodził się w dniu (...), wykazał łącznie 39 lat i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W dniu 4.12.2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę pomostową. Decyzją z dnia 12.08.2015 r. odmówiono mu prawa do emerytury z uwagi na nierozwiązanie stosunku pracy, niewykonywanie pracy w szczególnych warunkach po dniu 31.12.2008 r. oraz nie wykazanie 15 lat pracy w szczególnych warunkach (wykazano 1 rok, 5 miesięcy i 15 dni takiego zatrudnienia). Po przedłożeniu przez wnioskodawcę nowych dowodów organ rentowy decyzją z dnia 21.09.2015 r. ponownie odmówił prawa do emerytury pomostowej z uwagi nie spełnienie wszystkich warunków koniecznych do uzyskania świadczenia. W porównaniu do decyzji z dnia 12.08.2015 r. zmienił się tylko okres pracy w szczególnych warunkach. Uznano łącznie 6 lat, 11 miesięcy i 2 dni takiej pracy. Do pracy w szczególnych warunkach zaliczono okresy zatrudnienia od 1.07.1976 r. do 15.12.1977 r. oraz od 15.07.2003 r. do 31.12.2008 r. T. K. posiada uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii D od 23.11.1998 r., kategorii DE od 1.07.1999 r. W okresie od 1.07.1976 r. do 15.12.1977 r. wnioskodawca pracował w Miejskim Zakładzie (...) w S. jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Za ten okres przedstawił świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 8.08.2013r., na podstawie którego organ rentowy zaliczył w/w okres do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Od 1.01.2000 r. do 31.07.2001 r. wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy autobusu w Biurze Usług (...) A. G. w S.. Za ten okres zatrudnienia nie przedstawił świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Na stanowisku kierowcy autobusu wnioskodawca pracował również w Biurze (...) A. J. w S. od 15.07.2003 r. do 31.08.2013 r. Wykonywał pracę w szczególnych warunkach od 15.07.2003 r. do 31.08.2013 r. W świadectwie pracy w warunkach szczególnych potwierdzających ten okres nie powołano jednak podstawy prawnej zaliczenia stanowiska pracy do wykonywanego w szczególnych warunkach. Od dnia 1.09.2013 r. wnioskodawca ponownie podjął zatrudnienia w Biurze (...) A. J. w S. na stanowisku kierowcy autobusu. Umowa o pracę zawarta została na czas określony do dnia sprzedania autobusu. Umowa o pracę została rozwiązana w dniu 4.08.2015 r. We wskazanych wyżej okresach zatrudnienia wnioskodawca nie wykonywał innych obowiązków jak kierowca autobusu. Jeździł z wycieczkami po terenie Polski i Czech. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia w Biurze (...) A. J. w S. za wnioskodawcę nie były opłacane składki.

Na podstawie tychże ustaleń Sąd Okręgowy powołując art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdził, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki konieczne do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Wykazał, że wykonywał prace zaliczane do warunków szczególnych przed dniem 31.12.1998 r., a następnie w okresie do 31.12.2008 r. oraz po tej dacie. Pracował w warunkach szczególnych we wszystkich wykazywanych przez niego w postępowaniu sądowym okresach tj. od 1.01.2000 r. do 31.07.201 r., od 15.07.2003 r. do 31.08.2013 r. i od 1.09.2013 r. do 4.08.2015 r. na stanowisku kierowcy autobusu wymienionym w załączniku nr 2 do powołanej ustawy. Łącznie z okresem uznanym przez ZUS wykazał, po wyłączeniu okresów nieskładkowych (1 rok, 5 miesięcy, 4 dni) ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołując art. 35 ustawy o emeryturach pomostowych, Sąd Okręgowy stwierdził, że pomimo takiego obowiązku rzeczywiście składki na Fundusz Emerytur Pomostowych nie były opłacane przez pracodawcę, ale okoliczność ta nie może obciążać wnioskodawcy, ponieważ zakład pracy, w którym pracował po wejściu w życie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych istnieje i Zakład Ubezpieczeń Społecznych może domagać się zapłacenia składek według zasad określonych w powołanym (i następnych ) przepisie ustawy o emeryturach pomostowych.

Z wyrokiem tym nie zgodził się organ rentowy i wywiódł apelację. Zaskarżył w niej tenże wyrok w części dotyczącej zmiany decyzji i zarzucił naruszenia prawa materialnego, a to art. 4 pkt 2 i 6 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez zaliczenie okresu pracy od 1.01.2009 r. do 4.08.15 r. na stanowisku kierowcy autobusu do pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu powołanej ustawy pomimo iż nie jest to praca wymieniona w załączniku NR 2 tejże ustawy skutkiem czego błędne jest przyjęcie, że wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz błędne ustalenie, że po dniu 31.12.2008 roku wykonywał prace w rozumieniu art. 3 ust. w/w ustawy. Zarzucił także naruszenie art. 38 ust. tejże ustawy poprzez uznanie że ZUS może domagać się zapłacenia składek na Fundusz Emerytur Pomostowych w sytuacji, gdy pracodawca nie złożył zgłoszenia – dokumentu ZUS ZSWA o pracy w szczególnym charakterze po dniu 31.12.2008r.

Na podstawie tychże zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części objętej apelacją i oddalenie odwołania w całości oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest uzasadniona i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew zarzutom apelacji, Sąd I instancji rozpoznając odwołanie ubezpieczonego od zaskarżonej decyzji ZUS przeprowadził odpowiednie do wymagań rozpatrywanej sprawy ustalenia faktyczne i dokonał prawidłowej subsumcji przepisów ustawy o emeryturach pomostowych. Zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne Sądu Okręgowego, Sąd odwoławczy zaaprobował i przyjął jako własne, co czyni zbędną konieczność ich powtarzania.

Jak wynika z apelacji organ rentowy sprzeciwia się przede wszystkim w pierwszej kolejności uznaniu stanowiska kierowcy autobusu do pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu przedmiotowej ustawy, pomimo iż nie jest to praca wymieniona w załączniku NR 2 tejże ustawy i stwierdził, że skutkiem tego błędnego uznania nieprawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, że wnioskodawca legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Błędnie także ustalił, że po dniu 31.12.2008 roku wnioskodawca wykonywał prace w rozumieniu art. 3 ust. w/w ustawy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przedstawione w apelacji stanowisko nie jest do zaakceptowania.

Bezspornym było, że w okresach wskazanych w apelacji wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy autobusu tzw. turystycznego tj. autobusu który woził klientów - turystów obu biur turystycznych - pracodawców wnioskodawcy. Zgodnie z art. 4 pkt 2 i 6 prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który poza pozostałymi niespornymi w tejże sprawie spełnia łącznie następujące warunki polegające na tym, iż ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat i po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Regulacje te należy wykładać łącznie z wykazem prac w szczególnych warunkach stanowiącym załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych. Użycie w pkt 8 nr 2 tego Załącznika pojęcia „prace kierowców autobusów… w transporcie publicznym oznacza, że punkt ten dotyczy prac wykonywanych na drogach publicznych objętych zakresem ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 260, z późn. zm.), a zatem także pracy kierowcy autobusów w biurze turystycznym. Wykonywanie przewozu osób autobusem (powyżej 9 osób łącznie z kierowcą), które nie jest przewozem prywatnym lub wewnątrzzakładowym powinno być uznawane za transport publiczny. Nie ma również w przypadku transportu publicznego znaczenia, czy transport ten jest organizowany w ramach samorządowych, czy też jest to transport zakładowy. Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy autobusu spełniają kryteria kwalifikujące wykonywane przez nich prace do pracy o szczególnym charakterze, tylko w przypadku, jeśli prace te należą do ich podstawowych obowiązków pracowniczych. Spełnione są bowiem w tym przypadku warunki zawarte w definicji pracy o szczególnym charakterze, zgodnie z którą jest to praca wymagająca szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, której możliwości należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób (w tym przypadku klientów biur turystycznych), zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Praca wnioskodawcy spełniała wszystkie te warunki. Przewoził autobusem więcej niż 9 osób łącznie z nim jako kierowcą. Nie był to przewóz prywatny lub wewnątrzzakładowy, bowiem prace te wykonywał w ramach umowy o pracę na stanowisku kierowcy i poruszał się poza zakładem pracy na drogach publicznych tj. po trasach wyznaczonych prze pracodawcę uzależnionych od programu zorganizowanej wycieczki, która została wykupiona prze klientów danego Biura (...)– pracodawców wnioskodawcy ((...) A. J. w S. i Biurze Usług (...) A. G.). Był to zatem transport publiczny bowiem wnioskodawca przewożąc klientów tychże biur turystycznych wykonywał transport tych osób po drogach publicznych. Praca wnioskodawcy na stanowisku kierowcy w kwestionowanych okresach w obu biurach należała do jego podstawowych obowiązków pracowniczych. Zatem jego praca w tychże okresach wymagała szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, której możliwości należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób (w tym przypadku klientów biura podróży- turystów), zmniejszały się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek potencjalnego pogorszania się sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się, co jest charakterystyczne dla pracy kierowcy.

Przedmiotową pracę wnioskodawcy jako kierowcy autobusu w w/w biurach turystycznych także z innych przyczyn jest związana z transportem publicznym. W art. 2 pkt 13 ustawy prawo o ruchu drogowym przystanek zdefiniowano jako miejsce zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi. W związku z tym transport tego rodzaju można rozumieć jako "przeznaczony dla publiczności", bez szczególnych ograniczeń w dostępie do niego. Z opublikowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy poradnika "Zasady kwalifikacji prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze" wynika, że chodzi o kierowców "w transporcie publicznym komunikacji miejskiej oraz transporcie drogowym autobusowym międzymiastowym i międzynarodowym", których zadaniem "jest przewóz osób i ich bagażu tymi środkami, z zapewnieniem bezpieczeństwa przede wszystkim pasażerom i otoczeniu."

Biorąc powyższe pod uwagę argumentacja skarżącego, jako nie uwzględniająca powyższych uwarunkowań nie zasługiwała na uwzględnienie.

Nietrafny był także zarzut odnoszący się do naruszenia art. 38 ustawy o emeryturach pomostowych. Akceptacja stanowiska skarżącego prowadziłaby w konsekwencji do sytuacji, że to ubezpieczeni ponosiliby ujemne skutki zaniedbania swojego pracodawcy polegającego na nie zgłoszeniu danych o pracy zatrudnionego u siebie pracownika do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i nieopłacaniu należnych z tego tytułu składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Stanowisko skarżącego jest gołosłowne i nie podważa skutecznie argumentacji Sądu Okręgowego, który trafnie stwierdził, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może domagać się zapłacenia składek według zasad określonych w przepisach ustawy o emeryturach pomostowych.

Stanowisko Sądu Okręgowego ma swoje oparcie w regulacji art. 40 przedmiotowej ustawy. Zgodnie z jego treścią między innymi od nieopłaconych w terminie składek na FEP należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 i 699), jeżeli ich wysokość przekracza 6,60 zł. W razie nieopłacenia składek na FEP lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości Zakład może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek. 4. Składki na FEP nieopłacone podlegają ściągnięciu .

Dlatego też budzi zdziwienie na jakiej podstawie oparte są przeciwne twierdzenia skarżącego w omawianym zakresie.

Biorąc pod uwagę powyższe apelacja organu rentowego nie mogła odnieść zamierzonego skutku i na podstawie art. 385 kpc podlegała oddaleniu.

SSA Robert Kuczyński SSA Ireneusz Lejczak SSA Barbara Staśkiewicz

(...)

(...)

(...)

(...)