Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 935/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z 11 września 2019 r. w sprawie II K 1103/18

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, poprzez przyjęcie, iż oskarżony w okresach wyszczególnionych w opisie przypisanego mu czynu przez sąd rejonowy uchylał się od alimentowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca formułując ten zarzut, argumentował, że okoliczność zapłacenia przez P. B. 11 stycznia 2018 r. do rąk komornika kwoty 4864,76 złotych "tytułem alimentów za okres 11 lipca 2017 r. do grudnia 2017 r.", więc za czas objęty zarzutem wyklucza możliwość ustalenia, iż w tym okresie nie regulował rat alimentacyjnych. Alimenty są świadczeniem okresowym, które ma być płacone co wskazany zazwyczaj w wyroku sądu czas i w określonej wysokości. Mają zaspakajać pojawiające się cyklicznie w życiu podstawowe potrzeby życiowe osoby uprawnionej takie jak zapewnienie jedzenia, ubrania, leków, dojazdu od szkoły, zajęć dodatkowych. Są to potrzeby odnawialne. Aby skutecznie odeprzeć zarzut niepłacenia rat alimentacyjnych oskarżony musiałby wykazać, iż albo zapłacił wszystkie raty w terminie, albo też udokumentować, że zapłacił uprawnionemu skapitalizowane alimenty z góry przed datą ich zapadalności. Tylko w tych dwóch sytuacjach interes uprawnionego do otrzymywania środków utrzymania byłyby zabezpieczony bez ryzyka pozostawienia bez środków do życia. W kontekście tego ustalenie (bezsporne), iż oskarżony po terminie uregulował zaległe świadczenia alimentacyjne objęte zarzutem aktu oskarżenia (kwestia ta będzie szczegółowo omówiona niżej), nie jest równoznaczne z tym, że oskarżony wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Wpłata zaległych alimentów i tutaj należy zgodzić się w pełni z Sądem Rejonowym w Radomsku (str. 9 i 10 uzasadnienia), nie jest w stanie przekreślić, zmazać tego, że oskarżony nie płacił ich w nakazanych terminach i spowodowało to realny skutek w postaci narażenia pokrzywdzonego na niedostatek w czasie, kiedy alimentów nie otrzymywał przez okres 6 miesięcy. Skutku tego nie usuwa późniejsza wpłata zaległości. Takie same reguły obowiązują, kiedy sprawca kradzieży po zaborze odda zabraną rzecz, czy też sprawca oszustwa zwróci wyłudzone mienie. Naprawienie szkody nie powoduje takiej zmiany w rzeczywistości, kasując fakt popełnienia przestępstwa z którego szkoda wynika. Może co najwyżej doprowadzić do niepodlegania karze w sytuacji opisanej w art. 209 § 4 kk kk, z którą w sprawie nie mieliśmy do czynienia.

Co więcej nie odpowiada treści dokumentacji komorniczej stwierdzenie apelacji, iż oskarżony dokonując opisanej wyżej wpłaty, uregulował zaległości alimentacyjne za podany w tytule przelewu czas. Bezspornie oskarżony 11 stycznia 2018 r. dokonał na rachunek bankowy Komornika Sądowego R. W. kwoty 4.864,76 złotych do sprawy Kmp 29/11 zatytułowanej "alimenty 07/17, 08/17, 09/17, 10/17, 11/17, 12/17". Świadczy o tym potwierdzenie przelewu załączone do apelacji, które było ujawniane na rozprawie przed sądem rejonowym. Na karcie rozliczeniowej, którą prowadząc w sposób skrupulatny postępowanie dowodowe, załączył do akt sprawy Sąd Rejonowy w Radomsku (k 153-154) pod pozycją 20 w dniu 12 stycznia 2018 r. odnotowano wpływ od dłużnika kwoty 2292,08 złotych, która jest mniejsza, niż wynikałoby z potwierdzenia przelewu. Kwestia ta wymaga wyjaśnienia. Oskarżony P. B. ma kilka zobowiązań komorniczych i alimentacyjnych i postępowań egzekucyjnych w tym toczące się pod sygnaturą Km 12/13 (k. 127 i następne), które prowadzi ten sam komornik sądowy. O tym na poczet którego długu i w jakiej wysokości wpłata ma być zaliczona, w razie wszczęcia egzekucji, decyduje tylko i wyłącznie komornik z zastosowaniem art. 1023 i następnych kpc (por. post. SN z 14.1.1957 r., IV CR 589/55,. Zatem zastrzeżenie w tytule przelewu poczynione przez oskarżonego na co wskazana wyżej kwota miała być zaksięgowana, nie było dla komornika wiążące. Zaliczył on wpłatę nie tylko na poczet zaległych alimentów przysługujących pokrzywdzonemu D. L., ale i innym wierzycielom w tym Funduszowi Alimentacyjnemu. Nie można też zapomnieć i nie mógł o tym nie wiedzieć oskarżony, chociażby z racji uprzedniego skazania za niealimentację, iż miał on nieuregulowane i przeterminowane raty alimentacyjne za okres poprzedzający czas od grudnia 2016 r. do lutego 2018 r. i z tego powodu komornik miał prawo zaliczenia tej wpłaty w pierwszej kolejności na wcześniej wymagalne długi, co jest jak najbardziej logiczne. Zaświadczenie o dokonanych przez komornika wpłatach świadczy, iż nie płacił on regularnie alimentów na rzecz D. L. od 2011 r., co powodowało narastanie zadłużenia z racji naliczania odsetek i kosztów komorniczych. Na dzień sporządzenia zaświadczenia komorniczego P. B. miał zadłużenie w wysokości 7723,25 złotych na rzecz D. L.) plus odsetki w kwocie 1725,08 złotych, w wysokości 24728,48 złotych na rzecz Funduszu Alimentacyjnego plus odsetki w kwocie 10773,29 złotych. Sąd karny nie działa w oderwaniu od innych gałęzi prawa i nie mógł ignorować sposobu zaliczenia wpłacanych przez oskarżonego kwot zastosowanego przez komornika sądowego, zgodnego z przepisami Kodeksu Postępowania Cywilnego. Wobec takich ustaleń nie można było poczytać oskarżonemu na korzyść spłacenia zaległości alimentacyjnej za podany w apelacji okres.

Nie usprawiedliwiało oskarżonego z tego, że nie regulował alimentów na rzecz pokrzywdzonego, to iż sam miał na utrzymaniu niepracującą żonę, troje dzieci oraz zobowiązany był do płacenia alimentów na dziecko z jeszcze innego związku. To jak liczna będzie jego rodzina było swobodnym wyborem oskarżonego, który jest osobą dorosłą i normalną psychicznie, zdolną do podejmowania decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności. Posiadanie dziecka rodzi po stronie rodzica obowiązek łożenia na jego utrzymanie. Podejmując decyzje o kolejnych związkach i przyjściu na świat następnych dzieci, oskarżony wiedział, że posiada inne z poprzednich związków, które miał obowiązek utrzymywać, a oprócz nich zmuszony będzie utrzymywać następne dzieci. W takiej sytuacji nie może obecnie tłumaczyć się wielodzietnością. To że im więcej dzieci się posiada, tym więcej wydaje się na ich utrzymanie jest wiedzą powszechną i podstawową. Rozumowanie prezentowane w apelacji oznaczałoby tolerowanie marginalizowania przez ojców dzieci z wygasłych związków i jednoczesne zupełnie nieuprawnione przekładanie całego ciężaru utrzymywania tych dzieci na matki. Oskarżony, który ma wyuczony atrakcyjny zawód mechanika samochodowego, dający mu dobrą pozycję na rynku pracy, jak sam wyjaśnił, przez okres objęty zarzutem miał pracę zarobkową i uzyskiwał wynagrodzenie. Nie było obiektywnych przeszkód (choroba, osadzenie w zakładzie karnym), które uniemożliwiały mu wykonywanie pracy zarobkowej. Mimo tego w okresach wyszczególnionych w uzasadnieniu w ogólne nie płacił alimentów i nie opatrzył tego żadnym komentarzem. Jednocześnie, co słusznie wychwycił Sąd Rejonowy w Radomsku, w lutym i kwietniu 2017 r. przekazał do rąk U. L. alimenty w pełnej wysokości. Okoliczność ta oceniana zgodnie z doświadczeniem życiowym, nakazywała odmówienie wiary wyjaśnieniom oskarżonego co do jego rzeczywistych zarobków i rzekomej niemożliwości wywiązywania się obowiązku alimentacyjnego. Świadczyła o tym, iż P. B. miał nieudokumentowane źródło zarobkowania, którego nie ujawniał, z obawy przed zajściem komorniczym. Sytuacje, kiedy dłużnicy alimentacyjni zawierają z pracodawcą "układ" skutkujący tym, iż na pisemnej umowie widnieje wynagrodzenie niższe od rzeczywistego, po to tylko, aby nie zajął go komornik, nie należą niestety do rzadkości. Nie wypada nie zgodzić się z sądem rejonowym, który akcentował niewielką wysokość świadczeń alimentacyjnych obciążających oskarżonego. Stanowiły one w okresie objętym zarzutem kwotę zbliżoną do 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc niewielką.

Niezależnie od tego: wysokość i termin płatności alimentów obciążających P. B. została ustalona przez Sąd Rejonowy w Radomsku wyrokiem z 18 marca 2011 r. w sprawie III RC 74/11. Oskarżony w razie pogorszenia jego sytuacji rodzinnej i finansowej mógł skorzystać z prawa do żądania obniżenia alimentów i to uczynił. Na skutek jego pozwu wyrokiem z 7 września 2011 r. w sprawie III RC 242/11 Sąd Rejonowy w Radomsku obniżył zasądzone wcześniej alimenty do 450 złotych. Od tego czasu oskarżony nie wnosił o dalsze obniżenie, czy wygaszenie alimentów, nie wykazywał więc, aby obniżone świadczenia alimentacyjne były zbyt wysokie w stosunku do jego zarobków i konieczności utrzymywania pozostałych dzieci. W takiej sytuacji obrona sprowadzająca się do uzasadniania niepłacenia alimentów sytuacją rodzinną nie może być uznana za skuteczną.

Wniosek

O zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ustalenie faktyczne, iż oskarżony uchylał się od płacenia alimentów było prawidłowe, odpowiadało wymowie prawidłowo przeprowadzonych i ocenionych dowodów. Wniosek o uchylenie wyroku był pozbawiony jakiejkolwiek argumentacji. Z urzędu nie stwierdzono podstaw do uchylenia wyroku.

3.2.

Rażąca niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności podczas gdy adekwatną reakcją na czyn oskarżonego, stopień zawinienia oraz zachowanie w trakcie postępowania winna być kara grzywny. Według apelującego zastosowana kara jest "nieadekwatna do skali naruszeń, których miał się dopuścić P. B.".

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wymierzając oskarżonemu karę sąd rejonowy w odróżnieniu od apelującego, dostrzegł wszystkie okoliczności zarówno te na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, ocenił je i przydał im odpowiednią wagę, co doprowadziło do wymierzenia kary adekwatnej do stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości jego czynu, więc w zgodzie z dyrektywami z art. 53 kk. Wbrew twierdzeniu apelacji, docenił przy wymiarze kary na korzyść, okoliczność częściowego regulowania alimentów, jak i częściowej spłaty zadłużenia w tym po okresie objętym aktem oskarżenia. Trafnie na niekorzyść przyjęto zupełny brak zainteresowania ze strony oskarżonego D. L.. Nie można zgodzić się z apelującym, iż P. B. nie kontaktował się z synem, bo został pozbawiony władzy rodzicielskiej, ponieważ pozbawienie władzy rodzicielskiej to "jedynie" odebranie rodzicowi prawa do decydowaniu o losach dziecka, które nie zakazuje mu możliwości widzenia się z dzieckiem. Jest to wiedza powszechna i podstawowa. Demonizując surowość rodzaju, jak i rozmiaru orzeczonej kary pozbawienia wolności, apelacja bynajmniej nieprzypadkowo milczy na temat uprzedniej karalności oskarżonego, który był w przeszłości nie raz, a dwukrotnie skazywany i to właśnie za identyczne przestępstwo w tym na kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia wykonania. Nie tylko z lektury przepisów, ale i z treści zapadłych wyroków P. B. wiedział, jakiego zachowania sąd i ustawodawca od niego oczekuje, kiedy mamy do czynienia z przestępstwem niealimentacji oraz co grozi za łamanie przepisów w tym zakresie. Niestety z tych lekcji nie wyciągnął żadnych pozytywnych wniosków, nie skorygował swojego zachowania w oczekiwanym kierunku, ponownie naruszając obowiązek płacenia alimentów, narażając przy tym uprawnionego na niemożność zaspokojenia podstawowych praw życiowych. Taka postawa świadczy o lekceważeniu przez oskarżonego porządku prawnego. Wymaga on w związku z tym gruntownych działań resocjalizacyjnych w warunkach zakładu karnego. Wymierzenie oskarżonemu dwukrotnie karanemu za to samo na kary pozbawienia wolności, grzywny, jak tego domaga się apelacja, oznaczałoby zaprzeczenie podstawowej zasadzie gradacji kar w myśl której kara łagodna jest wymierzana na początku, za pierwszym razem, nie zaś kiedy sprawca ponownie wchodzi w kolizję z prawem. W przeciwnym wypadku czytający wyrok obywatel mógłby dojść do fałszywego przekonania, iż sąd premiuje sprawców niepoprawnych wymierzając im coraz łagodniejsze kary. Trudno też logicznie w kontekście prewencji szczególnej, obronić tezę, iż od niepłacenia alimentów w przyszłości odstraszy oskarżonego łagodna grzywna, skoro nie udało się tego rezultatu uzyskać z użyciem surowszej kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania. Nie sposób też podzielić tezy o surowości kary z powodu jej wysokości, skoro oscyluje ona bliżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez wymierzenie kary grzywny.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kara nie jest niewspółmiernie surowa.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok słuszny i odpowiadający prawu.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw z art 17 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w tym opłat za II w całości. Oskarżony ma nieuregulowane zadłużenie alimentacyjne, więc uzyskiwane środki powinien w pierwszej kolejności przeznaczyć na jego spłatę, czego nie ułatwiłoby by dodatkowe obciążanie należnościami sądowymi.

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana