Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2017 r. w Gliwicach

sprawy R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania R. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 15 lutego 2017 r. nr (...)-2016

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej R. B. prawo do ustalenia kapitału początkowego z uwzględnieniem jako okresu składkowego okresu zatrudnienia w Zarządzie Zieleni Miejskiej w R. od 1 września 1990 r. do 31 maja 1993r. z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych od 1 sierpnia do 31 sierpnia 1991r., od 1 sierpnia do 31 sierpnia 1992 r. oraz z uwzględnieniem jako okresu nieskładkowego okresu nauki w szkole wyższej na Uniwersytecie (...) w K., w wymiarze określonym w art. 5 ust 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17.12.1998 r.

(-) SSR del. Magdalena Kimel

Sygn. akt: VIII U 607/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2017r., w oparciu o przepisy ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonej R. B. ustalenia kapitału początkowego. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że odwołująca nie wykazała okresów składkowych przypadających przed dniem 1 stycznia 1999r. W szczególności ZUS nie uwzględnił okresu od 1 września 1990r. do 31 maja 1993r. bowiem uznał, że nie został on wystarczająco udowodniony.

Ubezpieczona w odwołaniu od powyższej decyzji domagała się uwzględnienia na wysokość kapitału początkowego powyższego okresu, w którym była pracownikiem młodocianym zatrudnionym na podstawie umowy o naukę zawodu. W uzasadnieniu wskazała, iż przedłożyła w organie rentowym kartę osobistą pracownika młodocianego, umowę o naukę zawodu oraz kopię legitymacji ubezpieczeniowej. Wniosła również o przesłuchanie świadków, którzy mogą potwierdzić fakt wykonywania przez nią w tym okresie pracy. Dodatkowo domagała się zaliczenia, jako nieskładkowego, okresu odbywania studiów, w trakcie których nie pracowała, a utrzymywała się z renty rodzinnej po swoim ojcu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS podniósł, że ubezpieczona nie przedłożyła za sporny okres świadectwa pracy.

Sąd Okręgowy – Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. ustalił, co następuje:

Ubezpieczona R. B. urodziła się (...)

W dniu 28 grudnia 2016r. odwołująca wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku tego dołączyła pismo Archiwum Urzędu Miejskiego w R., w którym wskazano, że jedynymi dokumentami potwierdzającymi zatrudnienie odwołującej w Zarządzie (...) w R., jest karta osobista pracownika młodocianego i umowa o naukę zawodu. Dokumenty te dołączono do wskazanego pisma. Ponadto ubezpieczona dołączyła legitymację ubezpieczeniową i zaświadczenie (...) w K. z dnia 1 stycznia 2000r. o stanie odbytych studiów wyższych.

Po rozpoznaniu wniosku, w dniu 15 lutego 2017r. ZUS wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

R. B. z dniem 1 września 1990r. rozpoczęła naukę w (...) Szkole Zawodowej im. (...) w R. w zawodzie ogrodnik terenów zielonych. Szkołę tą ukończyła w dniu 23 czerwca 1993r. uzyskując tytuł robotnika wykwalifikowanego w tym zawodzie. W trakcie pobierania nauki w tej szkole ubezpieczona uczestniczyła również w zajęciach praktycznej nauki zawodu, które odbywały się w Zarządzie (...)w R., z którym miała zawartą w dniu 1 września 1990r. umowę o naukę zawodu. Praktyka zawodowa odbywała się w klasie pierwszej 2 razy w tygodniu po 6 godzin, z kolei w klasie drugiej 2 razy w tygodniu po 8 godzin dziennie, zaś w klasie trzeciej 3 razy w tygodniu po 8 godzin. Praktyki odbywały się poprzez świadczenie przez uczniów pracy razem z innymi pracownikami etatowymi, w brygadach kilkuosobowych składających się zarówno z uczniów jak i z innych pracowników. W ramach tych zajęć ubezpieczona, tak jak pozostali uczniowie, pracowała przez całe dniówki robocze przy utrzymywaniu terenów zielonych jak parki skwery trawniki i klomby, ale również i w szklarniach i tunelach foliowych przy wykonywaniu nasadzeń i pielęgnacji roślin, w kwiaciarni przy układaniu bukietów i wiązanek kwiatowych. W trakcie dniówki roboczej pracownicy młodociani, w tym ubezpieczona, podobnie jak pozostali pracownicy danej brygady, wykonywali pracę pod nadzorem brygadzistki lub jej zastępcy. Z tytułu odbywania praktyk uczniowie, w tym odwołująca, otrzymywali wynagrodzenie od pracodawcy, w wysokościach określonych w umowie o naukę. Uczniowie mieli obowiązek pracy w trakcie całego roku kalendarzowego, z tym że w okresie ferii zimowych i przez część wakacji letnich przysługiwał im urlop wypoczynkowy, zaś w pozostałej części wakacji, gdzie nie pracowali, pracodawca udzielał im urlopu bezpłatnego. Fakt zatrudnienia uczniów w trakcie trwania ich edukacji, był potwierdzany w ich legitymacjach ubezpieczeniowych – legitymację ubezpieczeniową potwierdzającą tą okoliczność odwołująca przedstawiła w ZUS, zaś jej kopię przedłożyła na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2017r.

Zawarta przez odwołującą umowa o naukę przewidywała, iż nauka ma trwać trzy lata w okresie od 1 września 1990r. do 31 maja 1993r., przy czym nauka teoretyczna ma się odbywać w (...) Szkole Zawodowej, zaś praktyczna nauka, na stanowiskach robotniczych wyznaczonych przez Zarząd Zieleni Miejskiej w R.. Dalej w treści tej umowy wskazano, iż czas pracy ucznia wynosi: dla ucznia w wieku 14-16 lat 6 godzin dziennie; dla ucznia w wieku powyżej 16 lat 8 godzin dziennie. Na wniosek ucznia w wieku 14 – 18 lat zakład winien udzielić mu urlopu w czasie ferii szkolnych. W umowie określono również wynagrodzenie należne uczniom za wykonaną pracę. Zawarto ponadto warunek poddawania się przez nich okresowym badaniom lekarskim. Z kolei z karty osobistej pracownika młodocianego wynika, że odwołująca przez cały sporny okres, corocznie uzyskiwała od lekarza zdolność do wykonywania pracy. Miała nadto określone godziny pracy od 1 września 1990r. w poniedziałki i piątki od 7 do 13, od 1 września 1991r. w środy i czwartki od 7 do 15 oraz od 1 września 1992 w poniedziałki wtorki i środy od 7 do 15. Z karty tej wynika również, że w sierpniu 1991r. oraz od 1 do 31 sierpnia 1992r. odwołująca korzystała z urlopu bezpłatnego.

Ubezpieczona w okresie od roku 1997 do 2002 była studentką pięcioletnich studiów magisterskich na Uniwersytecie (...) w K..

Razem z ubezpieczoną, w trakcie całego okresu praktycznej nauki zawodu, tj. w spornym okresie, pracowali świadkowie S. G. będąca uczniem tej samej klasy, do której należał odwołujący oraz K. M., która była pracownikiem Zarządu (...) w R. i często pracowała w tej samej brygadzie co odwołująca.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego oraz zeznania odwołującej (k.29) i świadków (k.27 – 28), a także dokumentów przedłożonych przez ubezpieczoną (k.24-25).

Powyższe ustalenia Sąd uznał za wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowią przepisy art. 173-175 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2016r. poz. 887, ze zm.).

Stosownie do treści art. 173 ust. 1, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu
31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy, opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

W myśl ust. 3 wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia
w życie ustawy.

Zgodnie z art. 174 ust 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego, zgodnie ust. 2 art. 174 ustawy przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6
i okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7, w wymiarze nie większym niż określony
w art. 5 ust. 2.

Zaś jak stanowi art. 6, ust. 2, pkt 1 i 3 za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

-

zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego -
w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki
z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową,

-

zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r.

Z przepisów powyższych wynika jednoznacznie, że kapitał początkowy może zostać ustalony w jedynie w wypadku wykazania okresów składkowych przypadających przed dniem 1 stycznia 1999r.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie był zatem fakt uwzględnienia ubezpieczonej okresów składkowych przypadających przed 1 stycznia 1999r., bowiem ich brak uniemożliwiał obliczenie kapitału początkowego. Organ rentowy odmówił bowiem uwzględnienia okresu praktycznej nauki zawodu w okresie od 1 września 1990r. do 31 maja 1993r., realizowanej w Zarządzie (...) w R..

Odnosząc się do spornego okresu należy podkreślić, że z przepisów powyższych wnika jednoznacznie, iż aby zaliczyć odwołującej sporny okres jako składkowy i tym samym ustalić wartość kapitału początkowego, winna ona wykazać, iż była w tym okresie zatrudniona w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, bądź też, że jako pracownik młodociany wykonywała zatrudnienie na warunkach określonych przed wejściem w życie kodeksu pracy.

W tym miejscu należy zauważyć, iż zgodnie z art. 190 i 191 Kodeksu pracy młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła
18 lat. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat. Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

Z kolei w myśl § 1 pkt 1 obowiązującego w spornym okresie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych
i ich wynagradzania, przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników zwanych
w dalszym ciągu "młodocianymi", może odbywać się w zakładach pracy jako nauka zawodu, bądź przyuczenie do wykonywania określonej pracy.

Dalej zgodnie z § 1 pkt 1 powyższego rozporządzenia, zakład pracy jest obowiązany zawrzeć z młodocianym umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, która powinna określać:

1.  rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2.  czas trwania przygotowania zawodowego,

3.  sposób dokształcania teoretycznego młodocianego,

4.  wysokość wynagrodzenia.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 lutego 1993r. (sygn. akt III AUr 45/93, OSA 1993/7/27), zgodnie z którym okresem składkowym, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji rent i emerytur, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) jest taki okres zatrudnienia młodocianego, w którym łączy on obowiązki wynikające z nauki zawodu ze statusem pracownika, a także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2000r. (sygn. akt II UKN 349/99, OSNP 2001/11/398), zgodnie z którym przy ustalaniu okresu składkowego na podstawie art. 2 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) należy badać spełnienie warunków określonych w przepisach o zatrudnieniu młodocianych, obowiązujących w okresie wskazanym przez zainteresowanego jako okres zatrudnienia.

Przedmiotem sporu pozostawało w niniejszej sprawie ustalenie, czy okres nauki zawodu odwołującej w Zarządzie (...) w R., w okresie od 1 września 1990r. do 31 maja 1993r., można uznać za okres składkowy, a tym samym okres który winien być wliczony do stażu emerytalnego ubezpieczonej.

Zdaniem Sądu zebrany materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że odwołująca w okresie od 1 września 1990r. do 31 maja 1993r. , z wyjątkiem okresów pobierania urlopu bezpłatnego w sierpniu 1991r. i 1992r., pobierała praktyczną naukę zawodu w Zarządzie (...) w R., gdzie wykonywała swoje obowiązki wśród załogi tego zakładu i pod nadzorem pracowników dozoru tego pracodawcy. Za wykonaną pracę otrzymywała wynagrodzenie. Za prawidłowością takiej oceny przemawia treść umowy o naukę zawodu z dnia 1 września 1990r., która obejmowała cały okres nauki. Podobnie zresztą świadkowie, którzy w tym czasie razem z ubezpieczoną pracowali u tego samego pracodawcy, potwierdzają fakt wykonywania przez nią takiej pracy.

Tak więc w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych mogą być przeprowadzane wszelkie dowody zmierzające do prawidłowego rozstrzygnięcia.

W konsekwencji poczynionych ustaleń Sąd uznał, że ubezpieczona R. B. w całym spornym okresie była pracownikiem młodocianym zatrudnionym na podstawie umowy zawartej o praktyczna naukę zawodu i zatrudnienie to, z wyjątkiem okresów urlopu bezpłatnego, jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ocenie Sądu powyższemu nie przeczy brak świadectwa pracy za ten okres, bowiem w myśl z ugruntowanego już stanowiskiem judykatury i doktryny „sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych dokonują kontroli zgodności decyzji administracyjnych wydanych w tych sprawach z prawem w trybie odrębnym określonym w kodeksie postępowania cywilnego, w którym to trybie nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu administracyjnym toczącym się przed organami rentowymi” (vide – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 1996r., sygn. akt III AUr 235/96, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997r., nr 1, poz. 2). Z kolei w wyroku z dnia 25 lipca 1997r. sygn. akt II UKN 186/97 Sąd Najwyższy stwierdził, że: „W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1984r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.)” (OSNP z 1998r, Nr11, poz. 342 ).

Tym samym Sąd uznał, że odwołująca wykazała, że przed dniem 1 stycznia 1999r. posiadała okresy składkowe. W konsekwencji przysługuje jej prawo do ustalenia kapitału początkowego, a w efekcie zaliczenie jako nieskładkowego okresu odbywania studiów, co było niesporne pomiędzy stronami.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

(-) SSR del. Magdalena Kimel