Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2018 r. w Katowicach

sprawy z odwołania S. Z. (S. Z.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

przy udziale zainteresowanej (...) Spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością w S.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 24 października 2017r. sygn. akt XI U 2431/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i oddala odwołanie,

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 3 i 5 w zakresie ustalającym, że w okresie od 16 lipca 2010 r. miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz Fundusz Pracy odwołującego S. Z. jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wyniosła zero złotych w ten sposób, że oddala odwołania,

3.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 7 w ten sposób, że zasądza od S. Z. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem Okręgowym,

4.  zasądza od odwołującego S. Z. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA A. Grymel /-/SSA L. Jachimowska /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 16/18

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 5 października 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. stwierdził, że S. Z. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 marca 2010r., określając miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe
i zdrowotne oraz wysokość miesięcznych składek na Fundusz Pracy w okresie od
lutego 2007r. do sierpnia 2015r., dla ubezpieczonego jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Z uzasadnienia decyzji organu rentowego wynika, że od 21 lutego 2007r.
S. Z. jest jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki(...)w S. i z tego tytułu nie dokonał zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń.
W okresie od 20 grudnia 2003r. do 28 lutego 2010r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG, z tytułu której zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 20 grudnia 2003r.
do 28 lutego 2010r. W okresie od 22 lutego 2016r. został zgłoszony do ubezpieczeń
z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę z podstawą wymiaru składek niższą
od minimalnego wynagrodzenia.

Organ rentowy podniósł, iż w okresie od 1 marca 2010r. S. Z. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąc wspólnikiem jednoosobowej sp. z o.o. i z tego tytułu był zobowiązany odprowadzać składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne od podstawy wskazanej w zaskarżonej decyzji nr (...) w okresie od lutego 2007r. do sierpnia 2016r. oraz składki na Fundusz Pracy w okresie marca 2010r. do sierpnia 2016r. w kwotach wskazanych w zaskarżonej decyzji nr (...).

W odwołaniach od decyzji ubezpieczony domagał się ich zmiany i ustalenia, że od dnia 1 marca 2010r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu z tytułu posiadania udziałów w (...) Sp. z o.o. i z tego tytułu nie jest zobowiązany do zapłaty składek. Odwołujący podniósł, że decyzja nr (...)
nie nadaje się do wykonania, skoro z jej uzasadnienia wynika, iż dotyczy jedynie składek na Fundusz Pracy. Wskazał, że spółka (...) Sp. z o.o. ma dwóch wspólników albowiem na podstawie umowy sprzedaży (...) udziału z dnia 14 lipca 2010r. drugim wspólnikiem jest G. A. (1), matka odwołującego. Ubezpieczony podniósł zarzut przedawnienia należności składkowych oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 24 października 2017r., sygn. akt
XI U 2431/16 w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję nr (...) i ustalił, że
odwołujący S. Z. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlegał ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym w okresie od 16 lipca 2010r. oraz ubezpieczeniom społecznym w okresie od 21 lutego 2007r. do 28 lutego 2010r. oraz oddalił odwołanie
od tej decyzji w pozostałym zakresie (pkt 2). W pkt 3 zmienił decyzję nr (...)
i ustalił, że w okresie od 21 lutego 2007r. do 28 lutego 2010r. miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne i rentowe, wypadkowe) odwołującego S. Z. jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosiła zero złotych, w okresie
od 16 lipca 2010r. miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne odwołującego S. Z. jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosiła zero złotych, oddalając w pkt 4 odwołanie od tej decyzji organu rentowego
w pozostałym zakresie. W pkt 5 zmienił zaskarżoną decyzję nr (...) i ustalił, iż kwoty należnych składek na Fundusz Pracy odwołującego się S. Z. jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, będącą wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialności w okresie od 21 lutego 2007r. do 28 lutego 2010r.
i od 16 lipca 2010r. wynoszą zero złotych, oddalając odwołanie od decyzji w pozostałym zakresie oraz zniósł wzajemnie koszty procesu (pkt 7).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że ubezpieczony S. Z. w okresie od
1992r. do 2001r. w spółce cywilnej (...) z matką, G. A. (1), a od 1997r. do
29 lutego 2010r. samodzielnie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w S. w zakresie prowadzenia restauracji i innych placówek gastronomicznych. Z tego tytułu zgłosił się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz opłacał składki do 29 lutego 2010r. Jednocześnie od dnia 21 lutego 2007r. odwołujący podjął działalność w zakresie prowadzenia restauracji, organizacji imprez okolicznościowych w jednoosobowej spółce z o.o. (...) w S., pełniąc funkcję prezesa zarządu i obejmując wszystkie 500 udziałów
w 50.000 zł kapitale zakładowym spółki.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika również, iż umową z dnia 14 lipca 2010r.,
z podpisami notarialnie poświadczonymi w dniu 16 lipca 2010r., odwołujący zbył 1 udział
o wartości 100 zł G. A. (1), swojej matce, która z tym dniem przystąpiła
do spółki, realizując swoje prawa i obowiązki z tytułu nabytego udziału. Z uwagi na braki formalne wniosku z dnia 7 stycznia 2011r. o wpis zmiany w rejestrze przedsiębiorców, sąd rejestrowy zwrócił spółce wniosek wobec braku listy wspólników. W konsekwencji faktyczny udział G. A. (1) w spółce nie został wpisany w rejestrze, mimo skutecznego nabycia przez nią udziału.

Ostateczną decyzją z dnia 27 maja 2015r. skarżący został wyłączony
z obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu umowy o pracę u płatnika (...) Sp. z o.o.
w okresie od 1 października 2011r. do 31 sierpnia 2012r. i od 10 stycznia 2015r., gdyż umowa o pracę odwołującego ze spółką została uznana przez organ rentowy za
nieważną, a spóźnione odwołanie od tej decyzji S. Z. zostało odrzucone przez
Sąd Okręgowy.

Dalej Sąd pierwszej instancji ustalił, że w okresie objętym sporem od 22 lutego 2016r. odwołujący został zgłoszony przez płatnika P. C., (...) s.c. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego
z tytułu umowy o pracę w wymiarze połowy etatu z podstawą wymiaru składek niższą od minimalnego wynagrodzenia. Od 31 marca 2017r. ubezpieczony jest wspólnikiem spółki (...) w S..

Oceniając materiał dowodowy, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że umowa sprzedaży udziałów (...) Spółka z o.o. jest ważna i skuteczna bowiem
okoliczności jej zawarcia i realizacji ustalone wynikiem postępowania nie dają podstaw do przyjęcia, iż była czynnością pozorną, albo sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.
Ponadto okoliczności braku ujawnienia w rejestrze spółki drugiego wspólnika również
zostały wyjaśnione dowodami z dokumentów, niebudzących wątpliwości co do zgodności
z faktycznym stanem rzeczy i niekwestionowanych.

Dokonując kwalifikacji prawnej Sąd Okręgowy powołał się w pierwszej kolejności
na regulację art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej gospodarczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności. Osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c). Sąd Okręgowy wskazał również, iż wedle art. 82 ust. 3 wskazanej ustawy,
jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż
jednego z rodzajów działalności określonych w ust. 5 składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego rodzaju działalności, a według art. 82 ust. 5 pkt 2 i 9 tej ustawy rodzajami działalności są między innymi działalność gospodarcza prowadzona w formie jednoosobowej spółki z o.o. i inna niż określona w pkt 1-8 pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Jeżeli ubezpieczony posiada więcej niż jeden tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, podlega temu ubezpieczeniu z każdego z tych tytułów (art. 82 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). W przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 tej ustawy ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenie jest opłacana od każdego z przychodów uzyskiwanych odrębnie.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że wynik postępowania dowodowego stanowi podstawę do ustalenia, iż w okresie od 21 lutego 2007r. do 28 lutego 2010r. odwołujący prowadził działalność gospodarczą jako przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG oraz wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Sąd uznał, że zgodnie
z art. 9 ust. 3 ustawy systemowej ubezpieczony podlegał w tym okresie ubezpieczeniom społecznym z tytułu działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEIDG więc nie podlegał obowiązkowo i nie miał obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne z drugiego rodzaju działalności udziału w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Skoro ubezpieczony nie miał obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne
z drugiego rodzaju działalności, z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone
decyzje i ustalił, że ubezpieczony w spornym okresie nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. Sąd pierwszej instancji stwierdził też, iż miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jak i składki na Fundusz Pracy w tym okresie wynosi zero złotych.

W ocenie Sądu Okręgowego z dniem 16 lipca 2010r. nastąpiło skuteczne zbycie przez odwołującego jednego udziału w spółce z o.o., a w konsekwencji, od tego dnia (...) Sp. z o.o. nie była już spółką jednoosobową. Od tej daty, zdaniem Sądu, ubezpieczony nie może być traktowany jako osoba prowadząca jednoosobową działalność i brak podstaw do objęcia odwołującego obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i stosowania do niego art. 8
ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej. Z kolei w pozostałym zakresie od 1 marca 2010r. do
15 lipca 2010r. ubezpieczony, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, jako
jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., nie miał innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, stąd objęcie go z tego tytułu obowiązkiem opłacenia składek
i ustaleniem ich podstawy wymiaru było prawidłowe.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że skoro w okresie od 21 lutego 2007r. do 28 lutego 2010r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą jako przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG oraz wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. i uzyskiwał przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności gospodarczej, to składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być przez odwołującego opłacana od każdego rodzaju działalności, a zatem w podwójnej wysokości stosownie do art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Odwołując się do podniesionego zarzutu przedawnienia i powołując regulację art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, Sąd Okręgowy uznał, że w rozpoznawanej sprawie do wszystkich spornych należności, ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia. Oznacza to, że składki za okres od lutego 2007r. wymagalne od 10 marca 2007r. przedawniłyby się dopiero
w styczniu 2017r., zatem na dzień wydania zaskarżonej decyzji nie były przedawnione.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając wyrok w zakresie pkt 1
w całości, w zakresie pkt 3 w części, w której Sąd ustalił, iż w okresie od 16 lipca
2010r. miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla odwołującego, jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosiła zero złotych, w zakresie pkt 5 w części, w której Sąd ustalił, iż kwoty należnych składek na Fundusz Pracy dla odwołującego, jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą, będącej wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosiły zero złotych w okresie od 16 lipca 2010r.

Skarżący organ rentowy zarzucił:

(-) naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę zgromadzonego materiału dowodowego i uznanie, że umowa sprzedaży udziału w (...) Sp. z o.o. jest ważna i skuteczna dla celów ubezpieczenia społecznego,

(-) naruszenie art. 328 § 1 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku,
w szczególności poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku dowodów, na których oparł się Sąd uznając, że dnia 16 lipca 2010r. nastąpiło skuteczne zbycie przez odwołującego jednego udziału w spółce z o.o. (...).

Powołując się na wskazane zarzuty, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołań od zaskarżonych decyzji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W ocenie skarżącego Zakładu umowa sprzedaży jednego udziału w spółce z o.o. (...) na rzecz G. A. (1) z dnia 14 lipca 2010r. powinna zostać uznana za czynność zmierzającą do obejścia przepisów na podstawie art. 58 k.c. zmierzała bowiem jedynie do umożliwienia S. Z. obejścia przepisu art. 8 ust. 6
pkt 4 ustawy systemowej. Bowiem z zeznań składanych na rozprawie wynika, że jedynym powodem zawarcia umowy był nie zamiar wykonywania przez G. A. (1) czynności nadzorczych, lecz chęć udzielenia przez nią umowy pożyczki na rzecz spółki,
a korzystniejszym podatkowo rozwiązaniem było uczynienie jej wspólnikiem.

W odpowiedzi na apelację odwołujący wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego, domagająca się wydania orzeczenia reformatoryjnego
ma usprawiedliwione podstawy.

Wadliwe ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego zaważyły na nieprawidłowym zastosowaniu prawa materialnego.

Rozpoznając odwołania skarżącego płatnika Sąd Okręgowy z wyników postępowania dowodowego wywiódł nieprawidłowy wniosek, iż umowa sprzedaży udziałów w (...) Spółki z o.o. z dnia 14 lipca 2010r., z podpisami notarialnie poświadczonymi w dniu 16 lipca 2010r., na podstawie której matka S. Z., G. A. (1) nabyła jeden z 500 udziałów w tej Spółce, będących dotychczas w posiadaniu jedynego wspólnika spółki, S. Z. jest skuteczna z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, tj. ustalenia, że od dnia 16 lipca 2016r. odwołujący nie jest osobą prowadzącą działalność pozarolniczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r., poz. 963 ze zm. – dalej jako ustawa systemowa) oraz błędnie przyjął, że umowa sprzedaży udziałów nie stanowiła czynności prawnej zmierzającej do obejścia przepisu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej
w świetle art. 58 k.c.

Przedmiotem sporu jest ocena tej umowy i jej ważności z punktu widzenia tak przepisów ustawy systemowej - jej art. 8 ust. 6 pkt 4, wprowadzającego definicję jednoosobowej spółki dla potrzeb ubezpieczeń społecznych, jak i art. 58 k.c., zgodnie
z którym czynność prawna zmierzająca do obejścia prawa nie może być uznana za ważną
i skuteczną.

Nie budzi wątpliwości, że organ rentowy, w oparciu o dyspozycję normy art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej jest uprawniony do wydawania decyzji, w których rozstrzyga
o podleganiu ubezpieczeniom społecznym. Niezależnie od nazwy umowy i jej postanowień wskazujących na charakter stosunku prawnego, którym strony zamierzały się poddać -
Zakład może ustalić rzeczywisty jego charakter wraz z istniejącym tytułem do ubezpieczenia społecznego (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 10 lipca 2014r., sygn. akt II UK 454/13; 25 października 2016r., sygn. akt IUK 446/15; 10 stycznia 2017r., sygn. akt III UK 53/16;
26 stycznia 2017r., sygn. akt II UK 639/15).

Zaskarżonymi decyzjami z dnia 5 października 2016r. skarżący Zakład
stwierdził, że S. Z. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 marca 2010r., ustalił miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wypadkowe i zdrowotne w okresie od lutego 2007r. do sierpnia 2015r. oraz określił
wysokość miesięcznych składek na Fundusz Pracy w okresie od marca 2010r. do sierpnia 2016r. dla ubezpieczonego jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą,
będącą wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wskazanymi decyzjami organ rentowy przyjął, iż uczestnictwo w spółce (...) Sp. z o.o.
w S. przez ubezpieczonego na poziomie 499 udziałów stanowi samodzielny tytuł
do ubezpieczeń społecznych.

Przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 353 ¹ k.c., strony mają możliwość wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, co jednak nie oznacza dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2010r., sygn. akt II UK 334/09).

Skoro przedmiotem sporu jest ocena umowy zbycia udziału w spółce (...) Sp. z o.o. matce S. Z., G. A. (1), koniecznym na tym etapie rozważań jest przypomnienie, iż generalną zasadą jest, że wspólnicy spółki z o.o. nie podlegają ubezpieczeniu, chyba, iż są jedynymi wspólnikami jednoosobowej spółki z o.o. (...) jedyny wspólnik sp. z o.o. podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Definicja jednoosobowej spółki została wprowadzona do art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia
13 października 1998r., zmianą dokonaną przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074 ze zm.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje
się, że w sytuacji, gdy udział w kapitale zakładowym spółki innych wspólników pozostaje iluzoryczny (99/100 do 1/100) (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010r., sygn. akt II UK 177/09, LEX nr 5999767), bądź, gdy udziałowiec większościowy spółki
z ograniczoną odpowiedzialności jest „niemal jedynym wspólnikiem” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011r., sygn. akt IUK 8/11, OSNP 2012/17-18/223,
LEX nr 1043990), to jest on osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Sąd Apelacyjny w pełni podzielając prezentowane stanowisko, uznał, iż w ocenianym sporze mamy do czynienia z istnieniem „udziałowca iluzorycznego”. Ubezpieczonego S. Z. należy traktować jako jedynego wspólnika mimo, iż formalnie pozostawał on udziałowcem większościowym (499/500), a G. A. (1), matka S. Z., jako udziałowiec mniejszościowy pozostawała udziałowcem iluzorycznym (1/500). Zatem z perspektywy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej tego rodzaju spółkę należy traktować jako spółkę jednoosobową.

Bowiem taką konkluzję należy wyprowadzić – wbrew stanowisku Sądu Okręgowego – z oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Analiza przedstawionego przez odwołującego materiału dowodowego w konfrontacji z jego zeznaniami oraz zeznaniami świadków G. A. (1) i M. Ś. nie uprawnia ustalenia, iż po dniu 16 lipca 2010r. odwołujący nie był już wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. (...) z siedzibą w S., a w konsekwencji uznania, że po tej dacie utracił on status osoby prowadzącej działalność rolniczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Niespornym jest, że odwołujący od dnia 21 kutego 2007r. prowadził pozarolniczą działalność w zakresie prowadzenia restauracji oraz organizacji przyjęć okolicznościowych
w jednoosobowej spółce z o.o. (...), w której pełniąc funkcję prezesa zarządu, posiadał wszystkie 500 udziałów w 50.000 zł kapitale zakładowym spółki.

Z niespornych ustaleń faktycznych wynika, że odwołujący na podstawie umowy sprzedaży udziałów z dnia 14 lipca 2010r. zbył jeden udział wartości 100 zł swej
matce, G. A. (1), aby ta mogła udzielić Spółce pożyczki w kwocie ponad 160.000 zł. Okoliczność złożenia przez strony umowy własnoręcznych podpisów została potwierdzona notarialnie w dniu 16 lipca 2010r.

Z zeznań stron umowy z dnia 14 lipca 2010r. oraz świadka M. Ś., zatrudnionej w Spółce jako księgowa w niepełnym wymiarze czasu pracy (1/4 etatu),
wynika, że bez zbycia jednego udziału udzielenie pożyczki przez G. A. (1) powodowałoby konieczność zapłaty podatku PCC. Świadek G. A. (1) zeznała, że jej aktywność zawodowa w znacznej mierze związana była ze świadczeniem usług gastronomicznych, które przez kilka lat, od 1992r. do 2001r. wykonywała w ramach spółki cywilnej zawiązanej wraz z odwołującym. Zawsze pomagała synowi i tak też uczyniła, gdy ten zwrócił się z prośbą o pomoc finansową na realizację przedsięwzięcia gospodarczego (wyremontowania nabytych lokali mieszkalnych w celu ich późniejszej sprzedaży).
Miała środki finansowe, pobierała emeryturę, nie chciała dać pieniędzy tak po prostu i aby mieć z tego korzyść, jak też by uniknąć opodatkowania umowy pożyczki na rzecz Spółki,
w dniu 14 lipca 2010r. zawarła umowę sprzedaży udziałów, na podstawie której nabyła
jeden udział wartości 100 zł. Po nabyciu udziału wykonywała w Spółce, prowadzącej restaurację i hotel, różne czynności; pracowała fizycznie, sprzątała, gotowała, zajmowała się zaopatrzeniem w żywność i bieliznę kredensową (obrusy, serwety), kontrolowała pracę managera (wydawała jej polecenia), wystawiała i podpisywała faktury oraz uczestniczyła
w zyskach Spółki (otrzymywała 1% od utargu). Nigdy nie otrzymała dywidendy. Nadto; co potwierdziła świadek M. Ś., raz w roku uczestniczyła w zgromadzeniu wspólników i podpisywała dokumenty (vide: zeznania świadków: G. A. (1) – k. 133 a.s., protokół elektroniczny – 00:08:43-00:30:00 – k. 138 a.s.; M. Ś. –
k. 133-134 a.s., protokół elektroniczny – 00:33:06-00:48:00 – k. 138 a.s.).

Na okoliczność udziału wspólnika G. A. (1) w posiedzeniach zgromadzenia wspólników Spółki (...) Sp. z o.o., odwołujący przedstawił protokoły z dnia: 30 czerwca 2012r., 30 czerwca 2013r., 14 czerwca 2014r., 30 czerwca 2014r., 30 czerwca 2015r., 27 czerwca 2016r. i 30 czerwca 2017r. (k. 69-72, 91-108 a.s.).
Tej dokumentacji Spółki, mającej potwierdzić udział G. A. (1)
w posiedzeniach zgromadzenia wspólników i podejmowaniu uchwał, Sąd Okręgowy
nie poddał żadnej analizie. W przeciwnym razie Sąd pierwszej instancji dostrzegłby, że własnoręczny podpis G. A. (1) znajduje się jedynie na liście obecności Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki pod firmą (...) Sp. z o.o.
z dnia 16 lipca 2010r., które odbyło się w dniu 16 lipca 2010r., z którego notariusz w dniu
16 lipca 2010r. sporządził Protokół Notarialny (k. 82-87 a.s.). Podpis pochodzący od G. A. (1), którego grafika jest tożsama z tą nakreśloną w dniu 16 lipca 2010r., oprócz umowy sprzedaży udziałów, widnieje jeszcze na piśmie świadka z dnia 3 lipca 2017r., w którym usprawiedliwia nieobecność na rozprawie (k. 44 a.s.) oraz dowodzie doręczenia wezwania na rozprawę w dniu 4 lipca 2017r. (k. 42 a.s.).

Na pozostałych wskazanych wyżej protokołach, podpisy mające być podpisami świadka G. A. (1), w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie zostały nakreślone jej ręką. Przemawia to za uznaniem, że jako wspólnik Spółki z o.o. (...), G. A. (1) nigdy nie uczestniczyła w Zwyczajnych Zgromadzeniach Wspólników tej Spółki i nie podejmowała żadnych uchwał, dotyczących strategicznych dla rozwoju
Spółki decyzji.

Wyniki postępowania dowodowego stanowią podstawę do stwierdzenia, iż
świadek G. A. (1) wykonywała w spółce jedynie czynności pomocnicze,
pomagając synowi S. Z. w prowadzeniu restauracji i hotelu. Zeznania świadków utrzymujących, iż wspólnik G. A. (1) wystawiała i podpisywała dokumentację finansową nie został poparte żadnym dowodem z dokumentów. W tym miejscu przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 232 zdanie pierwsze k.p.c., strona zobowiązana jest wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. S. Z. nie sprostał temu obowiązkowi, nie wykazał, by umowa sprzedaży udziału
z dnia 16 lipca 2010r. mogła być uznana za ważną i skuteczną, a G. A. (1) uczestniczyła w funkcjonowaniu Spółki (...) Sp. z o.o., realizując obowiązki wspólnika zarządzającego, a nie jedyne osoby pomagającej. Umowa sprzedaży jednego udziału w spółce z o.o. (...) na rzecz G. A. (2), jak trafnie zarzuca apelujący organ rentowy, w istocie zmierzała do umożliwienia odwołującemu w oparciu
o art. 58 k.c. do obejścia art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, a w konsekwencji, nieopłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z tych przyczyn trafnym okazał się zarzut dokonania oceny materiału dowodowego
z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów.

W orzecznictwie utrwalonym jest pogląd, iż ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Obejmuje ona rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania
oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli więc
z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § l k.p.c.) i musi się ona zatem ostać, choćby w równym stopniu, ona podstawie
tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych,
to przeprowadzona przez sąd ocena tych dowodów może być skutecznie podważona
(vide: np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r., sygn. akt II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Skuteczne zarzucenie naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998r., sygn. akt III CKN 4/98, LEX Polonica
nr 2111041).

Sąd pierwszej instancji dowolnie ocenił zgromadzony materiał dowodowy, wyprowadzając wnioski niepoprawne logicznie i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego.

Rację ma też skarżący Zakład, iż prezentując pisemne motywy zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy naruszył dyspozycję art. 328 § 1 k.p.c., nie przedstawiając dowodów, uzasadniających uznanie umowy sprzedaży udziałów za prawnie skuteczną
w sferze ubezpieczeń społecznych.

Konsekwencją ustalenia, iż S. Z. jako wspólnik jednoosobowej spółki
z o.o. jest osobą prowadzącą działalność pozarolniczą, jest obowiązek opłacenia
należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ubezpieczenie wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za okresy od lutego 2007r., objęte zaskarżoną decyzją z dnia
5 października 2016r. nr (...) na podstawie art. 18 ust. 8 i 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy systemowej oraz na podstawie art. 82 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowych ze środków publicznych (tekst jednolity:
Dz. U. z 2015r., poz. 581 ze zm.). Z kolei obowiązek uregulowania składek na Fundusz Pracy za okresy od lutego 2007r., objęte zaskarżoną decyzją nr (...), wynika z regulacji art. 104 i art. 107 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz. 415 ze zm.).

Kierując się powyższymi motywami Sąd Apelacyjny po myśli art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zakwestionowane orzeczenie w zaskarżonej części, orzekając jak punktach 1 i 2
w sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym,
z uwzględnienie, zasady odpowiedzialności za wynik procesu orzeczono w pkt 3 na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U
z 2015r., poz. 1804 ze zm.). Z kolei o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym rozstrzygnięto w pkt 4 na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2015r., poz. 1804 ze zm.), zamiast, przez przeoczenie, w zw. z § 2 pkt 6 powołanego rozporządzenia.

/-/SSA A. Grymel /-/SSA L. Jachimowska /-/SSA G. Pietrzyk-Cyrbus

Sędzia Przewodniczący Sędzia

MP