Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Zbigniew Zabawa

Protokolant: sekr. sądowy Anna Dorecka

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2019 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 5 lipca 2019 roku nr (...)

w sprawie J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 842/19

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 18 grudnia 2019 r.

Decyzją z dnia 5 lipca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych odmówił J. Z. przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ wnioskodawca po dniu 31.12.2008 nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych oraz na dzień 1.01.2009 nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych wynoszącego co najmniej 15 lat

Od decyzji tej J. Z. wywiódł odwołanie, domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu odwołujący podał, że legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w ujęciu ustawy o emeryturach pomostowych , co uprawnia go do prawa do świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący w dniu
(...) osiągnął 60 lat życia. Ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze ponad 37 lat. Odwołujący w okresie czasu do dnia 31.12.2008 przepracował w warunkach szczególnych co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od dnia 2.09.1974 do 18.06.1977 roku odwołujący był zatrudniony

Zakładach (...) w T. w ramach pobierania nauki zawodu ,jako ślusarz mechanik

Dowód : świadectwo pracy z dnia 12.06.2018 akta osobowe ,świadectwo pracy k.23 a.s

Od dnia 1.09.1980 odwołujący pracował na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy do dnia 30.11.1994 w Zakładach (...) w T. na stanowisku które zostało opisane w świadectwie pracy elektromonter instalacji elektrycznych przemysłowych .W tym okresie czasu wykonywał on prace w kuźni która polegała na obróbce przecinaków ,odlewaniu łożysk ślizgowych ,odlewaniu młotów ,przy czym były to prace ręczne przy palenisku w którym temperatury przekraczały 1000 stopni Celsjusza Była to praca ręczna przy zalewaniu form kompozycją łożyskową .Poza tym w okresie 1980 do 1994 wykonywał on prace naprawcze w sąsiedniej do kuźni hali napraw przy pracach naprawczych silników elektrycznych .Ponadto pracował przy piaskowaniu silników oraz elementów stalowych .W tym okresie bywały tygodnie w których przy remoncie i naprawie silników elektrycznych odwołujący pracował przez okres 3 dni zaś czasami w ciągu dnia spędzał tam kilka godzin.

Dowód : świadectwo pracy z 1.10.2019 k.23 a.s,zeznania świadków E. K. częściowo k.35,B. W. k.35v i k.36 ,zeznania odwołującego k.36

Od 1.12.1994 do 26.04.2015 odwołujący był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze godzin w Zakładach (...) które od dnia 9.11.2011 przekształcone zostały w E.w T. .Przy czym na świadectwie pracy ujawniono iż odwołujący pracował w tym okresie czasu na stanowisku ekektromechanik aparatury kontrolno-regulacyjnej a od 25.06.2004 na stanowisku elektromonter maszyn wirujących .W okresie od 1994 do 2015 tj do zakończenia stosunku pracy ,odwołujący pracował przy tych samych rodzajach prac jak w okresie wcześniejszym to w kuźni przy obróbce przecinaków ,odlewaniu łożysk ślizgowych odlewaniu młotów przy palenisku oraz w hali napraw przy remontach silników elektrycznych oraz przy piaskowaniu silników elektrycznych .Gdy chodzi o proporcje w jakich pracował przy tych różnych kategoriach prac to 70do 80 % czasu pracy spędzał przy pracach w kuźni zaś na pozostałe prace przeznaczał resztę czasu pracy.P. odwołujący pracował pracach polegających na ciągnięciu kabli elektrycznych i układaniu tych kabli przy czym czasami te prace były wykonywane na terenie firmy (...) zaś sporadycznie nawet poza terenem Zakładów (...) .Po 1994 roku ilość pracy przy piaskowaniu elementów stalowych była znacznie większa aniżeli w okresie wcześniejszym . Zakłady (...) później przekształcone w E. były firmą naprawczą dla Zakładów (...) w T. i głównym profilem działalności była naprawa silników elektrycznych .

Dowód : świadectwo pracy k 23 a.s

Zeznania świadków B. W. k36 ,E. K. k.35 v ,zeznania odwołującego k.36 v

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody dokumentów oraz zeznania świadków i odwołującego. Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich forma i treść formalna nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły więc dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne, dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom słuchanego w charakterze strony odwołującego się i świadków E. K. i B. W. . Wskazali oni na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia dotyczące rodzaju czynności wykonywanych w spornych okresach zatrudnienia. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były przekonujące, wewnętrznie spójne i logiczne. Znalazły również potwierdzenie w treści dokumentów. Wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały.Szczególny walor wiarygodności należy przyznać depozycjom świadka B. W. który przez cały okres zatrudnienia był bezpośrednim przełożonym odwołującego zatem miał pełną wiedzę co do rodzaju pracy wykonywanych przez niego oraz w jakich proporcjach te różne rodzaje prace były przez niego realizowane w ciągu czasu pracy w firmie .

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie,
czy odwołujący spełnia warunki konieczne do przyznania mu prawa
do emerytury pomostowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1924 ze zm.).

Emerytury pomostowe zostały wprowadzone do polskiego prawa przez wymienioną wyżej ustawę, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.). Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze. Prawo
do tego świadczenia było nabywane z reguły w niższym niż wiek emerytalny wieku pod warunkiem wykazania piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest
ich przejściowy charakter. Zgodnie bowiem z art. 16 ustawy, prawo do tego świadczenia ustaje nie tylko z dniem śmierci uprawnionego, ale również z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury w wieku powszechnym.

Za pracownika według ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych uważa się ubezpieczonego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1, 2a i ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegającego ubezpieczeniu emerytalnemu z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, a także ubezpieczonego, który przed dniem wejścia w życie ustawy z tytułu takiej pracy podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu (art. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Jak stanowi przepis art. 3 ust. 1 ustawy, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony
w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym. Jak zaś wynika z art. 3 ust. 3 powołanej ustawy, prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania
w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach i prace
o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1 i 3 (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy). Zgodnie natomiast z art. 3 ust. 7 ustawy za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; 3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; 6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, a także 7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy. Organ rentowy zakwestionował spełnienie przez odwołującego się warunków z pkt. 2 i 5.

Rodzaje prac w szczególnych warunkach wymienione zostały w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie zaś z przepisami ustawy o emeryturach pomostowych, wykazy prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze zawierają załączniki Nr 1 i 2 do tej ustawy.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż zgodnie z art. 473 k.p.c., w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych.
To sprawia, że fakt zatrudnienia, bądź jego brak w szczególnych warunkach może być dowodzony za pomocą każdego środka dowodowego.

Jak wykazało przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, odwołujący nie spełnia przesłanki z art. 4 pkt 2 i pkt 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o emeryturach pomostowych, warunkujące nabycie prawa do świadczenia tj wykonywania przez okres co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych i szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy emerytalnej oraz pracy po dniu 31.12.2008 pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych .

Przede wszystkich podnieść należy że podnieść iż w okresie do 31.12.2008 odwołujący nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze albowiem praca którą wykonywał w kuźni nie była stałą pracą i w pełnym wymiarze czasu jego pracy w zakładzie jak tego wymaga § 2 Rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze .Odwołujący praktycznie w całym okresie swojego zatrudnienia pracował w kuźni przy obróbce przecinaków ,odlewaniu łożysk ślizgowych i zalewaniu form kompozycją łożyskową .Jednak to prace to tylko jeden z elementów które składały się na jego pracę .Bowiem oprócz pracy w kuźni pracował on w osobnej hali napraw przy naprawie i remoncie silników nadto pracował przy piaskowaniu silników i innych elementów stalowych jak również przy pracach polegających na przeciąganiu kabli elektrycznych co miało miejsce w zakładzie w którym pracował ale również poza terenem zakładów azotowych .W takim stanie rzeczy praca w kuźni była jednym z dominujących elementów składających się na całość jego pracy i wynosiła 70 do 80 % jego czasu pracy ,jednak nie stanowiła wyłącznego zakresu pracy a tylko stała w w pełnym wymiarze czasu pracy ,praca w kuźni mogłaby zostać zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze .Poza tym przepis art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych wymaga aby po dniu 31.12.2008 pracownik pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i ust 3 ustawy .Natomiast po tej dacie odwołujący wykonywał swoją pracę tak jak uprzednio czyli była to praca w kuźni w zakresie 70-80% jego czasu pracy a w pozostałym zakresie wykonywał prace przy naprawie silników elektrycznych ,piaskowaniu silników oraz elementów stalowych oraz przy przeciąganiu kabli elektrycznych .Nie sposób zakwalifikować pracy odwołującego poza pracą w kuźni jako prace odpowiadały wykazowi prac wymienionych w załączniku nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych .Natomiast praca w kuźni bez wątpienia odpowiada pracom wymienionym w pkt 4 tj zalewanie form odlewniczych oraz pkt 9 prace bezpośrednie przy kuciu ręcznym.

Należało jednocześnie w przedmiotowej sprawie zbadać czy odwołujący spełnia przesłanki z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych który wprowadza wyjątek od zasady sformułowanej w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych określa artykuł 49 powyższej ustawy. Przepis ten stanowi, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub.

o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Powyższy przepis gwarantuje uzyskanie prawa do emerytury pomostowej ubezpieczonym, którzy wprawdzie po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywali pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, ale w dniu 1.01.2009 r. oprócz warunków wymienionych w art. 4 pkt 1-5 i 7 spełnili także dodatkowy warunek posiadania okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19.12.2008 r., tj. pracy wymienionej w nowych wykazach prac zamieszczonych w załącznikach nr 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych.Jednakże odwołujący wykonywał pracę w kuźni jako swoją pracę podstawową jednakże pozostały katalog prac które realizował poczynając od 1980 roku nie miał charakteru sporadycznego ,bowiem tylko przy takim sporadycznym wykonywaniu pozostałych prac poza kuźnią można było uznać pracę w kuźni jako podstawową i dawałoby to możliwość uznania że spełnia on warunki do przyznania emerytury pomostowej .Jednak jak wynika z ustalonego stanu faktycznego prace poza kuźnią nie miały charakteru incydentalnego ,bowiem praktyczne miały one miejsce cały czas w trakcie zatrudnienia odwołującego ,i jak sam zeznał odwołujący wykonywał on prace w hali napraw silników elektrycznych nawet 3 dni w tygodniu przy czym nie zawsze było to 8 godzin.

W takim stanie rzeczy nie sposób uznać iż odwołujący spełnił przesłanki z art. 4 jak również z art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia o emeryturach pomostowych .W związku z powyższym odwołanie na podstawie powołanych przepisów oraz opierając się na treści art. 477 ¹⁴ §1 kpc orzeczono jak w sentencji .