Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa (...) Spółki Akcyjnej w G.

o wznowie postępowania

w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej w G.

przeciwko Zakładom (...) w likwidacji w T. i Skarbowi Państwa – Staroście Powiatowemu w (...)

zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 9 maja 2011 r., sygn. akt V ACa 617/10

p o s t a n a w i a :

1.  odrzucić skargę,

2.  zasądzić od skarżącej Przedsiębiorstwa (...) Spółki Akcyjnej w G. na rzecz pozwanego Zakładów (...) w likwidacji w T. kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  zasądzić od skarżącej Przedsiębiorstwa (...) Spółki Akcyjnej w G. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt V ACa 854/13

UZASADNIENIE

(...) S.A. w G. w dniu 15 listopada 2013 r. wniosła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 maja 2011 r., sygn. akt V ACa 617/10 na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. Wniosła również powódka o dopuszczenie dowodu z opinii prywatnej mgr inż. J. F. na okoliczność ustalenia zakresu prac na które nie było wymagane uzyskanie decyzji przez organ architektoniczno-budowlany a także na okoliczność zgodność opracowanej dokumentacji projektowej uszczelnienia składowiska odpadów przemysłowych z materiałami określającymi sposób tego uszczelnienia i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego za zakresu robót budowlanych na okoliczność ustalenia zakresu prac dla których nie było wymagane uzyskanie decyzji przez organ architektoniczno-budowlany a także na okoliczność zgodność opracowanej dokumentacji projektowej uszczelnienia składowiska odpadów przemysłowych z materiałami określającymi sposób tego uszczelnienia i zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, że nabyła wierzytelności objęte wnioskiem na mocy umowy cesji z dnia 10 maja 2011 r. co uzasadnia istnienie po jej stronie legitymacji czynnej do udziału w niniejszym postępowaniu.

Podstawą skargi jest ujawnienie dowodów, których powódka nie mogła wykorzystać w postępowaniu, a które mogły mieć wpływ na wynik sprawy a dotyczących zgodności przedstawionej przez spółkę (...) dokumentacji projektowej z materiałami określającymi sposób uszczelnienia a w konsekwencji na ocenę zasadności złożenia przez likwidatora Zakładów (...) w T. oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Powódka znalazła bowiem dokument sporządzony przez (...) s. cywilna dotyczący oceny zgodności opracowanej dokumentacji projektowej uszczelnienia składowiska odpadów z materiałami określającymi sposób tego uszczelnienia.

Dokumentacja została ujawniona we wrześniu 2013 r. w czasie zapoznawania się przez nowego prokurenta spółki (...) S.A. ze zgromadzoną w spółce dokumentacją. Było to związane ze zmianami osobowymi w spółce.

W ocenie powódki nową okolicznością faktyczna wynikającą ze wskazanych dokumentów było, że w świetle obowiązujących w 1998 r. przepisów nie było konieczne występowanie o wydanie decyzji administracyjnych dotyczących rekultywacji składowiska odpadów, a w konsekwencji także uzgadnianie założeń projektowych z organami administracji publicznej.

Okoliczności te mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy bowiem brak zgodności dokumentacji projektowej sporządzonej przez (...) Spółkę z o.o. z decyzjami organów administracyjno-budowlanych był postawą odstąpienia od umowy i zasądzenia kary umownej.

Wskazała skarżąca, że w toku całego postępowania nie została przeanalizowana strona formalna inwestycji, a w szczególności kwestia konieczności uzyskania decyzji organów administracyjnych.

Ponieważ zaś pozwolenie na budowę i zatwierdzenie projektu budowlanego nie było wymagane w odniesieniu do prac ujętych w zestawieniu robót budowlanych objętych umową w zakresie kluczowych prac dotyczących uszczelnienia podłoża składowiska odpadów to brak było podstaw do podważania prowadzonych przez (...) Spółkę z o.o. prac budowlanych. W konsekwencji uznać należy, że Sąd Apelacyjny błędnie uznał, że pozwane Zakłady (...) w T. miały podstawy do skutecznego odstąpienia od umowy i obciążenia (...) Spółki z o.o. karami umownymi.

W odpowiedzi na skargę pozwany Zakłady (...) w T. w likwidacji wniósł o oddalenie skargi i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że przytaczane w skardze okoliczności nie mogą stanowić podstawy skargi o wznowienie postępowania i nie mieszczą się w dyspozycji art. 403 § 2 k.p.c.

Prywatna opinia na która powołuje się powódka powstała niemal dwa lata po prawomocnym zakończeniu postępowania objętego wnioskiem o wznowienie. W tym zaś zakresie wskazał pozwany na to, że wprawdzie wykrycie środków dowodowych o których mowa w art. 403 § 2 k.p.c. może dotyczyć zarówno tych dowodów, które istniały w trakcie postępowania jak i tych powstałych później ale owe późniejsze dowody mogą być podstawa wznowienia jedynie wówczas gdy strona nie mogła ich wcześniej powołać, ponieważ dopiero po zakończeniu postępowania pojawiła się możliwość ich przeprowadzenia np., ze względu na rozwój nauki i techniki.

W niniejszej sprawie w ocenie pozwanego nie zaszły żadne szczególne okoliczności z których wynikałoby, że opinia złożona przez powoda mogła być zlecona dopiero w 2013 r.

Niezależnie od tego wskazał pozwany na fakt, że wniosek złożono po upływie terminu z art. 407 § 1 k.p.c. Przedmiotowa opinia była prawdopodobnie zlecona przez (...) S.A. i od momentu jej wydania tj. 18 lutego 2013 r. niewątpliwie pozostawała w dyspozycji powoda. Trzymiesięczny termin z art. 407 § 1 k.p.c. winien więc być liczony od lutego 2013 r. a tym samym złożenie skargi w listopadzie 2013 r. jest spóźnione.

Wskazał też pozwany, iż podniesione w skardze zarzuty stanowią jedynie kolejną polemikę z przyjętą przez Sądy obu instancji oceną prawną sprawy i jako takie nie mogą stanowić podstawy wznowienia postępowania.

Podniósł pozwany także zarzut braku legitymacji czynnej do wniesienia skargi po stronie skarżącej.

Pozwany Skarb Państwa - Starosta Powiatu (...) wniósł o odrzucenie skargi, ewentualnie o jej oddalenie i o zasądzenie w każdym z tych przypadków od skarżącego kosztów zastępstwa procesowego.

Zarzucił pozwany, iż skarga została wniesiona przez podmiot nie posiadający legitymacji czynnej w sprawie, z powołaniem się na dokument, który nie jest dowodem w rozumieniu k.p.c. i który został wytworzony po prawomocnym zakończeniu postępowania i na zamówienie strony, co powoduje, że nie mógł być wykorzystany w postępowaniu oraz powołując się na okoliczności, które nie dotyczą strony postępowania, której skarga dotyczy.

Ponadto zakwestionował pozwany ważność umowy cesji wierzytelności z dnia 10 maja 2011 r.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany wskazał, że skarżąca nie jest legitymowana do wniesienia skargi z uwagi na treść art. 192 pkt 3 k.p.c. i odwołał się do orzecznictwa sądowego w tym zakresie.

Podniósł, że prywatna ekspertyza w świetle przepisów k.p.c. może zostać co najwyżej uznana za dokument prywatny nie stanowi ona natomiast środka dowodowego takiego jak opinia biegłego i nie może zastąpić lub uzupełnić dowodu z opinii biegłego. Wskazał, że twierdzenia prywatnej ekspertyzy mają charakter analogiczny do twierdzeń strony.

Dlatego nie można w niniejszej sprawie mówić o wykryciu środka dowodowego oraz o tym, że wykryty dowód mógłby mieć wpływ na wynik sprawy.

Podważył pozwany skuteczność umowy cesji złożonej przez skarżącą wskazując na to, że nie istnieje wierzytelność która miałaby być jej przedmiotem.

Podniósł pozwany, że przedmiotem skargi o wznowienie postępowania nie może być negatywna ocena skarżącego dotycząca ustaleń faktycznych , oceny dowodów lub zastosowania prawa przez sądy w sprawie, której skarga dotyczy. Celem wznowienia postępowania nie jest usunięcie błędów dotychczasowego postępowania w oparciu o ten sam materiał dowodowy.

Wskazał pozwany, że niemożność skorzystania z okoliczności faktycznych i środków dowodowych jako podstawa wznowienia jest oceniania z punktu widzenia strony a nie ze względu na wadliwość dotychczasowego postępowania w zakresie uwzględniania przez sąd przytaczanych okoliczności i wniosków dowodowych. Tymczasem skarżący powołuje się na dokument znajdujący się w posiadaniu strony postępowania i wytworzony na jej zlecenie 2 lata po zakończeniu postępowania. Podnosi zatem okoliczności które dotyczą skarżącego a nie strony procesu .

Wskazał też pozwany, że złożona opinia prywatna nie zmieni wyroku ani nie dowodzi okoliczności faktycznych, które musza być dowodzone za pomocą nowych opinii biegłych.

Ponadto okoliczności te dotyczą nie tyle faktów co przepisów prawa. Tak sformułowane żądanie daleko wykracza poza przyjęcie, iż "ujawniony środek dowodowy" miałby skutkować zmianą orzeczenia. W istocie skarga nie zmierza do uwzględnienia nowego dowodu ale przeprowadzenia całego postępowania dowodowego od początku i to z nieujawnionych przyczyn na poziomie postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Skarga podlega odrzuceniu.

Słusznie bowiem wskazują obaj pozwani, iż okoliczności i dowód powołane w skardze nie spełniając przesłanek z art. 403 § 2 k.p.c. nie mogą więc stanowić podstawy do wznowienia postępowania.

W tym miejscu przypomnieć należy, że zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 listopada 2013 r. (sygn. akt IV CZ 79/13, LEX nr 1399914) podstawą wznowienia nie może być środek dowodowy, który powstał dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia ani fakt, który dopiero wówczas zaistniał. Nie może nią być również okoliczność faktyczna lub środek dowodowy, z którego strona, obiektywnie oceniając, miała możliwość skorzystania w tym postępowaniu. Musi to być zatem okoliczność lub środek dowodowy, istniejący w czasie trwania poprzedniego postępowania, lecz obiektywnie niemożliwy do ujawnienia dla strony w tym postępowaniu, a więc wówczas "nieujawnialny". Podstawą wznowienia nie może też być nowa okoliczność lub nowy środek dowodowy, który, nawet gdyby został powołany w poprzedniej sprawie, nie mógłby mieć wpływu na jej wynik

Nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe (art. 403 § 2 k.p.c.), mogące mieć wpływ na wynik sprawy, to takie fakty, z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym. "Wykrycie" natomiast, o którym mowa w art. 403 § 2 k.p.c., odnosi się do okoliczności i dowodów w poprzednim postępowaniu w ogóle nieujawnionych i wówczas nieujawnialnych, bo nieznanych stronie i dla niej niedostępnych (postanowienie SN z dnia 28 sierpnia 2013 r. , sygn. akt V CZ 33/13, LEX nr 1391383).

Podstawa z art. 403 § 2 k.p.c. wymaga nie tylko tego, aby fakty bądź środki dowodowe istniały już w trakcie postępowania, którego dotyczy wniosek o wznowienie, ale także, aby w owym czasie strona nie mogła z nich skorzystać. Brak możności skorzystania nie jest zaś równoznaczny z niezgłoszeniem tych faktów lub dowodów, lecz wymaga wykazania obiektywnych przeszkód ich przedstawienia (postanowienie SN z dnia 21 sierpnia 2013 r., sygn. akt II CZ 31/13, LEX nr 1378529).

Jak z powyższego wynika podstawą wznowienia postępowania mogą być jedynie takie okoliczności i dowody, które istniały w trakcie poprzedniego postępowania ale były dla strony obiektywnie niemożliwe do ujawnienia. Jest przy tym istotne, że owa obiektywna niemożność ujawnienia omawianych dowodów i okoliczności nie jest tożsama z samym ich niezgłoszeniem w toku postępowania lub z samą niewiedzą strony o tych okolicznościach ale wymaga wskazania obiektywnych przeszkód które uniemożliwiały stronie zapoznanie się z nimi i ich powołanie w sprawie. Nie odnosi się to pojęcie do okoliczności i dowodów jawnych z materiału poprzedniego postępowania, a tylko niedostrzeżonych przez stronę (postanowienie SN z dnia 15 maja 1968 r., I CO 1/68, OSNC 1969, nr 2, poz. 36) lub takich dla których istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby ich powołania strona tego nie uczyniła (zob. postanowienie SN z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN 807/98, LEX nr 78214).

Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że okoliczność i dowód mające w ocenie skarżącej stanowić podstawę wznowienia nie spełniają przesłanek z omawianego przepisu.

Okolicznością faktyczną wskazaną przez stronę powodową w skardze ma być bowiem to, że w świetle obowiązujących w 1998 r. przepisów nie było konieczne występowanie o wydanie decyzji administracyjnych dotyczących rekultywacji składowiska odpadów, a w konsekwencji także uzgadnianie założeń projektowych z organami administracji publicznej, zaś nowo ujawnionym dowodem ekspertyza prywatna sporządzona po zakończeniu postępowania.

Wskazana przez skarżącą okoliczność faktyczna dotyczy więc oceny obowiązującego w trakcie realizacji inwestycji prawa, a konkretnie zastosowania tego prawa przez Sąd. Tak sformułowana podstawa wznowienia nie spełnia przesłanek z art. 403 § 2 k.p.c.

Przede wszystkim wątpliwości budzi czy sposób oceny i zastosowania prawa przez sąd może stanowić okoliczność faktyczną w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c.

Niezależnie od tego owa nowo ujawniona okoliczność była obiektywnie możliwa do powołania w trakcie poprzedniego postępowania. Nie istniała bowiem żadna obiektywna przeszkoda dla której strona powodowa nie mogła tej okoliczności poznać i przedstawić w postępowaniu. Stan prawny dotyczący warunków realizowanej inwestycji winien być stronie znany nie tylko w trakcie procesu ale również w toku realizacji inwestycji. Nie powinno więc być dla pozwanej nowością to czy i jakie działania wymagały decyzji administracyjnych lub uzgadniania z organami administracji publicznej.

Jeśli zaś chodzi o nowo ujawniony dowód to wskazywana przez pozwaną ekspertyza prywatna ani nie jest dowodem w rozumieniu przepisów postępowania cywilnego ani nie spełnia przesłanek z art. 403 § 2 k.p.c.

Ekspertyza prywatna sporządzona na zlecenie strony nie może być bowiem traktowana jako dowód w procesie lecz musi być traktowana jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska strony (por. wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2002 r. , sygn. akt I CKN 92/00, LEX nr 53932).

Gdyby jednak nawet przyjąć, że owa ekspertyza prywatna może być uznana za dowód w postępowaniu cywilnym to "dowód" ten nie istniał w trakcie poprzedniego postępowania, a nie istniały też żadne obiektywne przeszkody dla jego przeprowadzenia. Tym samym nie spełnia on przesłanek z art. 403 § 2 k.p.c. i nie może stanowić podstawy wznowienia postępowania.

Zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.

Sformułowanie zaś podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401-404 k.p.c. nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga, jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia podlega odrzuceniu (postanowienie SN z dnia 14 listopada 2013 r. , sygn. akt IV CZ 79/13, LEX nr 1399914)

Dlatego skarga została odrzucona.

Niezależnie od tego wskazać należy, że zgodnie z art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym, termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.

W niniejszej sprawie zasadnicze wątpliwości budzi kwestia zachowania przez skarżącą tego terminu .

Jak wynika bowiem z ekspertyzy prywatnej, która miałaby być źródłem wiedzy skarżącego o nowych okolicznościach w sprawie, ekspertyza ta powstała w lutym 2013 r.

Z treści zaś uzasadnienia skargi wynika, że została ona "odnaleziona" w aktach spółki przez jej nowego prokurenta powołanego w sierpniu 2013 r. Z faktu tego wynika więc, że ekspertyza ta była wcześniej w aktach spółki, prawdopodobnie od momentu jej powstania. Stawia to pod znakiem zapytania to, od kiedy była ona znana skarżącemu. Z faktu bowiem, że nowo powołany prokurent spółki "odnalazł" ją w konkretnej dacie nie wynika w żadnym stopniu, że wcześniej nie była ona znana innym osobom uprawnionym do prowadzenia spraw spółki.

Tym samym nie można uznać aby skarżący wykazał zachowanie terminu do wniesienia skargi.

Okoliczność ta dodatkowo uzasadnia decyzję o odrzuceniu skargi.

Biorąc powyższe pod uwagę zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie postępowania Sąd odrzucił.

W tej sytuacji Sąd nie zajmował się zarzutem braku legitymacji czynnej do wniesienia skargi podniesionym przez obu pozwanych, aczkolwiek zaznaczyć należy, że w pełni podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. (sygn. akt III CSK 248/08, LEX nr 527243) w którym wskazano, że legitymowanymi do wniesienia skargi o wznowienie są następcy prawni, którzy wchodzą do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej. Skarga ta nie przysługuje natomiast podmiotom, które weszły w prawa stron w następstwie sukcesji szczególnej, np. wskutek zbycia rzeczy objętej sporem.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.